CamSep 7 1

84
Takie warunki powinny mieć wówczas miejsce, gdy powierzchnia sorpcyjna wypełnienia kolumny,
charakteryzująca się określonym rozkładem wielkości porów dostosowanym do wielkości rozdzielanych
cząsteczek. Jednocześnie jest nieco polarna, a eluent nie jest na tyle polarny, by zapewniał całkowitą
eliminację adsorpcji. Gdy w takich warunkach rozdzielaniu grupowemu mają podlegać np. tri -, di- oraz
monoacyloglicerole – TAG/DAG/MAG, wówczas oczywista wydaje się być kolejność elucji: 1 – TAG, 2 –
DAG, 3 – MAG, ponieważ w tej kolejności wzrasta polarność w/w grup składników rozdzielanej mieszaniny.
Jednakże, jak wykazały badania TLC, gdy mieszanina zawiera także wolne kwasy tłuszczowe (WKT), to
kolejność elucji już nie jest oczywista, gdyż WKT są co prawda względnie mniejszymi cząsteczkami od
TAG/DAG/MAG i w warunkach „klasycznej” GPC/SEC powinny być eluowane jako ostatnie, jednak są
znacznie mniej polarne niż monoacyloglicerole (MAG'i). Kolejność elucji w warunkach GPC -NP może
wówczas zależeć od polarności eluentu oraz od polarności fazy stacjonarnej. Istnieje możliwość doboru w
ten sposób rodzaju fazy stacjonarnej oraz rodzaju eluentu, by mimo niezbyt wysokiej sprawności kolumny,
tzn. ograniczonej liczbie półek teoretycznych, nie tylko miało miejsce rozdzielanie grupowe, ale by
odwrócona została kolejność elucji dwóch ostatnich grup MAG/WKT. Badania wykonane techniką HPLC,
których rezultaty będą przedmiotem kolejnej publikacji wykazały, że jest też możliwe, by miało miejsce
częściowe rozdzielanie pod względem polarności w ramach poszczególnych grup, szczególnie w ramach
grupy WKT i MAG'ów. Jednakże, kolumna HPLC, typu GPC/SEC -NP powinna wówczas charakteryzować
się bardzo wysoką sprawnością (bardzo wysoka liczba półek teoretycznych (N)). Stąd, warunki GPC/SEC -
NP są przydatne do wstępnego rozdzielania grupowego. Natomiast, "szczegółowe" rozdzielanie pod
względem zróżnicowania polarności jest celowe w typowych warunkach NP -HPLC, z elucją gradientową. W
przypadku rozdzielania bardzo skomplikowanych mieszanin, można, a czasem należy, najpierw dokonać
rozdzielania "wstępnego" w warunkach HPLC - GPC-SEC-NP, a następnie poszczególne frakcje rozdzielać
w warunkach NP-HPLC z elucją gradientową [A. Stołyhwo, wyniki niepublikowanych badań]. Jest to
szczególnie celowe gdy celem rozdzielania jest preparatywne wydzielanie czystych związków chemicznych,
albo określonych grup związków chemicznych.
Odwrotna sytuacja będzie miała miejsce, gdy wraz ze spadkiem wielkości cząsteczek (spadkiem masy
molekularnej) będzie miał miejsce wzrost hydrofobowości i spadek polarności składników, lub grup
składników rozdzielanej mieszaniny. Taka sytuacja jest dość rzadka, jednak nie jest wykluczona. Wówczas
korzystne może być powiązanie warunków chromatografii wykluczania z warunkami słabych oddziaływań
hydrofobowych GPC/SEC-RP.
Na zakończenie należy zwrócić uwagę, że badania ostatnich lat wykazują [18-21], że rozdzielanie
poszczególnych izomerów acylogliceroli jest możliwe z wykorzystaniem HPLC i faz stacjonarnych typu C18
lub podobnych, o wysokim stopniu hydrofobowości powierzchni sorpcyjnej oraz z wykorzystaniem elucji
gradientowej i z takimi bezwodnymi składnikami eluentu, jak, dichloroetan, dichlorometan, chloroform,
acetonitryl itp. Jednocześnie kolumny "typu RP" powinny charakteryzujących się bardzo wysoką
sprawnością oraz wysoką selektywnością.
Badania nad zastosowaniem wysokosprawnej wielowymiarowej (nD) i wielokolumnowej (NC)
chromatografii cieczowej do rozdzielania w skali semi-preparatywnej mieszanin tłuszczów i produktów ich
konwersji, w celu otrzymywania czystych grup związków chemicznych / określonych indywiduów
chemicznych są przedmiotem kolejnej przygotowywanej publikacji.
Conclusions
TLC technique allows to obtain approximate information about resolution and retention of the
examined compounds. Partial conclusions summarizing interactions, which most probably take place in
various chromatographic systems is presented in tab.12. In cases where the nature of the separation
mechanism is denoted as GPC/SEC, only steric exclusion of separated chemical compounds takes place.
When the chromatographic system has the characteristics of the GPC/SEC-NP, the separation of chemicals
is based on occurrence of dispersion, dipole, polar and hydrogen interactions, next to steric exclusion. When
the chromatographic system has the characteristics of the GPC/SEC-RP – next to steric exclusion, there
also occur van der Waals forces, as well as a π-π, π-electron pair and quadrupole ones.
Our research shows that certain modifications of size-exclusion chromatography may lead to changes
in resolution and selectivity of chromatographic systems. Good cognition and knowledge of interactions that
take place between molecules of fats (and products of their conversion) and the surface of the stationary
phase, as well as, finding an optimal mobile phase composition and elution program, can and should be
done by means of thin layer chromatography (TLC), as TLC technique crucially accelerates and facilitates
the selection of optimal conditions for separation. In next step, it is justifiable to transfer, first to model scale
and than to preparative scale, the most important conclusions form TLC to high performance liquid
chromatography (HPLC) conditions. In such a way, it is possible to significantly accelerate the process of
optimal conditions selection for group and “detailed” separation of complex mixtures of chemical compounds,
including fats and products of their conversion. In future, conducted studies should led to construction of an
automated multi-column (NC) and multi-dimensional (nD) separation system which could be used for
Vol. 7, No 1/2015
Camera Separatoria