CamSep 7 1

74
układów TLC z płytkami z fazą stacjonarną C18 albo Phenyl czy CN oraz z eluentami wykazującymi bardzo
wysokie siły elucji względem fazy typu C18 lub Phenyl lub CN, tzn. z zastosowaniem THFu, acetonu, metyloetyloketonu
(2-butanonu), eteru tert -butylowo-metylowego (MTBE) lub eteru tert -butylowo-etylowego (ETBE),
eteru diizopropylowego (iP-O-iP) lub dietylowego (Et -O-Et) albo DCMu lub chloroformu (CHCl 3 ), jako
eluentów. Wówczas otrzymane wnioski można najprawdopodobniej przenieść do warunków wykorzystania
SDVB do elucji i rozdzielania. Ta kwestia jest także przedmiotem niniejszej serii publikacji. Wstępne wnioski
zastosowania „RP-TLC” do modelowania GPC-SEC-SDVB zamieszczono także w niniejszej pracy.
3. Należy jednak stwierdzić, że podstawowym celem tej części badań niniejszej serii prac, jest idea
zastąpienia kolumn SDVB, kolumnami typu C18 lub Phenyl albo CN, w badaniach z wykorzystaniem
GPC/SEC w warunkach lipofilowych. Powodzenie jest uwarunkowane dobraniem takiego składu eluentu,
albo takiego eluentu jednoskładnikowego, że zapewni on brak oddziaływań sorpcyjnych, także o charakterze
van der Waalsa, wszystkich składników eluowanych mieszanin z powierzchnią fazy stacjonarnej typu C18
lub Phenyl lub CN, tzn. energia oddziaływania eluentu z fazą stacjonarną winna być co najmniej rząd
wyższa, niż energia oddziaływań któregokolwiek ze składników rozdzielanej mieszaniny.
Najprawdopodobniej nie jest to możliwe w przypadku elucji wysokowrzących i niskopolarnych składników
ropy naftowej, ale powinno być możliwe w przypadku gliceryny, acylogliceroli, WKT, a być może i FAME.
Wówczas, ze wszech miar celowe by było zastąpienie w warunkach GPC-SEC SDVB za pomocą C18 lub
Phenyl. Dodatkowo, niekiedy korzystny może być taki dobór składu eluentu w warunkach wykorzystania
hydrofobowych faz stacjonarnych HPLC do chromatografii wykluczania z jednoczesnymi słabymi
oddziaływaniami sorpcyjnymi (GPC-SEC-RP) by bardziej hydrofobowe a jednocześnie mniejsze cząsteczki
były nieco silniej sorbowane na powierzchni fazy stacjonarnej, niż większe i niżej hydrofobowe molekuły.
Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku niektórych polifenole, gdy pochodne mniejszego naftalenu,
mają więcej grup hydroksylowych czy karboksylowych lub tlenowyc h niż pochodne większego fenantrenu
czy antracenu, albo pirenu. Jednakże odwrotne sytuacje są znacznie częstsze, tzn. gdy ze wzrostem masy
cząsteczkowej / wielkości cząsteczek wzrasta ich hydrofobowość i jednocześnie spada polarność. Wówczas
bardziej korzystne od warunków GPC-SEC-RP, powinny być warunki GPC-SEC-NP!
4. Najważniejszym elementem celu serii przygotowywanych publikacji jest zbadanie możliwości oraz
zakresu przydatności jednoczesnego wykorzystania do rozdzielania grupowego warunków wykluczania oraz
słabej polarnej adsorpcji – GPC-SEC-NP. Takie postępowania powinno mieć ogromny zakres zastosowań,
ponieważ prawie regułą jest, że w zakresie określonych grup organicznych związków chemicznych ma
miejsce wzrost ich polarności i spadek hydrofobowości w miarę zmniejszania się wielkości cząsteczek.
Typowym przykładem są: TAG/DAG/MAG, czy FAME/WKT, czy poliglikole, czy poliestry, lub polifenole o
takich samych lub rosnących liczbach grup hydroksylowych oraz grup karboksylowych ze zmniejszaniem się
cząsteczek, a także alkohole alifatyczne, ketony alifatyczne, kwasy karboksylowe, kwasy -karboksylowe, -
ketokwasy itd. Wówczas stosowanie warunków „klasycznej” chromatografii wykluczania wymaga bardzo
długiej i bardzo wysoce sprawnej kolumny do rozdzielania związków chemicznych mało różniących się
wielkością cząsteczki. Na przykład, dla rozdzielania etanolu, metanolu i wody do linii bazowej w warunkach
klasycznej chromatografii wykluczania, potrzeba kolumny o co najmniej N=100 000 półek teoretycznych, gdy
z zastosowaniem optymalnych warunków GPC-SEC-NP wystarczy około 1 000 półek teoretycznych.
Podstawowym zadaniem niniejszej pracy, oprócz zaprezentowania i uzasadnienia powyższych idei,
jest jak opisano powyżej. Celem niniejszej, pierwszej z serii kilku prac, jest zbadanie zależności między
parametrami retencji i selektywności, a także wpływu rozpuszczalności w eluencie, wybranych związków
chemicznych, traktowanych jako substancje modelowe reprezentujące określone grupy związków
chemicznych, eluowane i rozdzielane w warunkach sorpcji-desorpcji oraz chromatografii techniką
cienkowarstwowej chromatografii cieczowej – TLC, a rodzajem fazy stacjonarnej i składem eluentu. Przy
czym, w badaniach należy wziąć pod uwagę także problem ewentualnej ograniczonej rozpuszczalności
składników badanych mieszanin w stosowanych eluentach, szczególnie składników względnie polarnych w
niskopolarnych eluentach lub odwrotnie. Dalekosiężnym celem niniejszej serii publikacji jest opracowanie
zasad ogólnych oraz nowych/zaktualizowanych procedur wielowymiarowego (nD) i wielokolumnowego (NC)
rozdzielania wieloskładnikowych mieszanin w celu otrzymywania czystych grup związków chemicznych lub
czystych indywiduów.
2. CZĘŚĆ EKSPERYMENTALNA
(Experimental)
2.1. Rozpuszczalniki i eluenty
(Solvents and eluents)
Vol. 7, No 1/2015
Camera Separatoria