CamSep 7 1

53
The research was also aimed to determine the optimal conditions of TLC-FID technique used to specify the group
composition basing on an example of presence determination and separation of some fats’ components and products of
their conversion, as well as, the presence and content of group components in a technical FAME, i.e. fatty acid methyl
esters, as derivatives of vegetable fats – bio-fuel component added to diesel fuel used in diesel engines.
The conclusions of the research and studies concerns NP-TLC or NP-TLC-FID technigues. They are also valid for
researches discussing the usage of high performance size exclusion chromatography with simultaneous adsorption –
GPC-SEC-NP – for group separation of fats and products of their conversion, as well as, for researches based on similar
separation conditions of other complex mixtures, using adsorption in normal phase systems, or simultaneously –
exclusion and weak adsorption. The results indicate significant benefits which arise from usage of TLC technique, in the
"pilot" studies concerning the selection of favorable conditions for size exclusion high performance liquid chromatography
with simultaneous and controlled low energy adsorption, especially by using the normal-phase, i.e. GPC-SEC-NP
conditions.
Key words: normal-phase thin-layer chromatography – NP-TLC, thin-layer chromatography with flame ionization
detection – TLC-FID, group separation, fats and products of their conversion, non-volatile fractions and petroleum
products.
1. Wprowadzenie
(Introduction)
Klasyczna chromatografia cienkowarstwowa (TLC, ang. Thin Layer Chromatography), będąca
odmianą chromatografii planarnej, jest stosowana powszechnie od lat 30-tych XX-wieku. W ostatnich latach
– od czasu wprowadzenia tzw. skanerów, zwłaszcza typu UV-VIS DAD – przeżywa kolejny "renesans".
Chromatografia cienkowarstwowa posiada ogrom ną liczbę różnego rodzaju zastosowań
rozdzielczych, w tym, w zastosowaniach mikro-preparawynych, a szczególnie, analitycznych – m.in. w
ochronie zdrowia, badaniach leków, żywności, wyciągów roślinnych, grzybowych, w różnych gałęziach
gospodarki i innych, a także w badaniach naukowych [1–16]. Największa grupa zastosowań, jak to wynika z
literatury, dotyczy analityki zawartości określonych związków chemicznych, albo grup związków
chemicznych w rozdzielanych mieszaninach. Wyraźnie mniej aplikacji technika TLC znalazła w
zastosowaniu wyłącznie do rozdzielania grupowego. W tym przypadku jest ona wykorzystywana przede
wszystkim jako metodyka tzw. „odcisku palca” (ang. fingerprinting), w badaniach złożonych mieszanin
wieloskładnikowych, o niskolotnych albo nielotnych składnikach, np. do identyfikacji niskolotnych produktów
naftowych w monitoringu środowiska czy diagnozowaniu miejsc przecieków w instalacjach procesowych
rafinerii ropy naftowej itp. [17]. Technikę TLC można również wykorzystać, jako narzędzie do identyfikacji
źródeł skażenia środowiska. Z jej pomocą możemy np. szybko odróżniać skażenie środowiska niskolotnymi
produktami pochodzenia naftowego od powęglowych, czy spożywczych, lub o innym charakterze [18, 19].
Innym niezwykle ważnym obszarem zastosowań techniki chromatografii cienkowarstwowej, NP-TLC
oraz RP-TLC, jest łatwe oraz względnie mało kosztowne uzyskanie informacji o korzystnych warunkach
rozdzielania określonych mieszanin z zastosowaniem HPLC [20–26]. Technika TLC jest wykorzystywana
tutaj:
- do szybkiego "szacowania" składu złożonych mieszanin, zwłaszcza składu grupowego, a także
zawartości określonych składników / grup składników w różnego typu mieszaninach. W pracy doktorskiej J.
Gudebskiej [27] technika TLC była wykorzystywana m. in. w celu ko ntroli składu grupowego eluatu, a tym
samym, w celu identyfikacji jakościowej grup związków, znajdujących się we frakcjach odbieranych z
kolumny według zmodyfikowanej normy PN-72/C-04025 [28].
- w badaniach nad wstępnym doborem optymalnych warunków rozdzielania techniką HPLC/UPC, tzn.,
rodzaju fazy stacjonarnej, fazy ruchomej, czy doboru odpowiedniego składu eluentu w izokratycznych
warunkach rozdzielania, a także do optymalizacji przygotowania próbki/wsadu do rozdzielania. Na rysunku 1
przedstawiono schematyczne porównanie stopnia rozdzielenia poszczególnych grup składników dla oleju
bazowego SAE30 (parafiny – nie widoczne w świetle ultrafioletowym, fluoryzujące pod wpływem światła o
długości fali 365 nm „monoaromaty” jednopierścieniowe, podstawione alifatycznie/alicyklicznie węglowodory
aromatyczne – jasnofioletowa plamka w górnej części płytki, „di aromaty” – pasmo intensywnie fioletowe
pośrodku płytki, „poliaromaty” – skupione powyżej plamki nałożonej i żywice – plamka fioletowo-brązowa
pozostająca na starcie), przy zastosowaniu warunków elucyjnego rozdzielania techniką sorpcji -desorpcji z
elucją stopniową w kolumnie szklanej z żelem krzemionkowym jak w metodzie PN -72/C-04025, oraz po jej
zmodyfikowaniu [27].
- potencjalnie może być wykorzystywana przy doborze i opracowaniu optymalnych warunków realizacji
procedur wielokolumnowego (multi column - NC) i wielowymiarowego (multidimensional - nD) rozdzielania
skomplikowanych mieszanin, szczególnie z elucją izokratyczną.
Vol. 7, No 1/2015
Camera Separatoria