1UPJWDI_PAK-DEO-DPEO-105-1617-AJN-%20Q198-300

198. Arc¾$rds AÝee“ A¡ ........... L¡$ÞÖu AÝep‘“ âq¾$ep R>¡.
(A) rhjehõsy
(B) AÝee“
(C) ArcfyrQ
(D) AÝe¡sp
199. NyS>fps fpÄe dpÝerdL$ rinZ Ar^r“ed-1972 A“ykpf bp¡X®$“p k¡¾¡$V$fu“u r“dZ|„L$
L$p¡Z L$f¡ R>¡?
(A) fpÄe‘pg
(B) fpÄe kfL$pf
(C) bp¡X®$“p kæep¡
(D) bp¡X®$“p AÝen
200. ^p¡fZ-1 dp„ âh¡i dpV¡$ rhÛp’}“p BÞV$fìey g¡su ipmp“¡ â’dhpf“p NyÞlp dpV¡$
RTE L$pev$p A“ykpf L$C rinp ’C iL¡$?
(A) ê$p. 50,000 ky^u“p¡ v$„X$ (B) ê$p. 25000 ky^u“p¡ v$„X$
(C) 2 dpk“u L¡$v$
(D) ipmp“u dpÞesp fv$ ’pe
201. RTE Rules 2012 “p r“ed 33 dp„ fpÄe kgplL$pf ‘qfjv$ fQhp“u Å¡NhpB
’e¡g R>¡. Ap ‘qfjv$“p AÝen‘v$¡ L$p¡Z R>¡?
(A) âp’rdL$ rinZ“p¡ lhpgp¡ ^fphsp fpÄe kfL$pf“p d„Óu
(B) rinZ krQh
(C) r“epdL$ âp’rdL$ rinZ
(D) rinZrhcpN“p “peb krQh
202. fpóV²$ue rinZ “ursdp„ NyZhÑpey¼s A“¡ sV$õ’ d|ëep„L$“ bpbs¡ ¼ep ky^pfpAp¡
k|Qhpe¡g R>¡?
(A) P :– NyZ“p bv$g¡ N°¡X$ Ap‘hp
(B) Q :– dpÝerdL$ L$npA¡’u ¾$di: k¡d¡õV$f ‘Ý^rs“p¡ Adg L$fhp¡.
(C) R :– Np¡MZ‘Ë$u“¡ âp¡Ðkpl“ “ dm¡ s¡hu ‘funp ‘Ý^rs rhL$kphhu
(D) S :– rinL$p¡, rhÛp’}Ap¡ A“¡ hpguAp¡ Üpfp d|ëep„L$“ ‘Ý^rs“p¡ AkfL$pfL$
fus¡ D‘ep¡N ’hp¡.
(A) dpÓ P, Q A“¡ R
(B) dpÓ P A“¡ Q
(C) dpÓ Q A“¡ R
(D) P, Q, R A“¡ S sdpd
203. dpÝerdL$ rinZ rhr“edp¡ 1974 “p ¼ep rhr“ed’u i¥nrZL$ A“¡ rb“ i¥nrZL$
L$d®QpfuAp¡“p riõs rhjeL$ ‘Ngp“u Å¡NhpB L$fhpdp„ Aphu R>¡?
(A) rhr“ed 12-L$
(B) rhr“ed 27 A
(C) rhr“ed 30 (D) rhr“ed 25(1)
204. das A“¡ afrS>eps rinZ“p L$pfZ¡ Dcu ’su “pZp„L$ue A“¡ AÞe S>hpbv$pfuAp¡
L$p¡“p rif¡ fl¡i¡?
(A) L¡$ÞÖ kfL$pf“p
(B) fpÄe kfL$pf“p
(C) L¡$ÞÖ A“¡ fpÄe kfL$pf hÃQ¡ hl¢Qpi¡
(D) ârs hj® dp“h k„kp^“ rhL$pk d„Ópge “¼L$u L$f¡ s¡ âdpZ¡ hl¢QZu ’i¡.
AJN-A ] [ 32 ] [ Contd...

205. 1995 dp„ Ål¡f ’e¡g NyS>fps kfL$pf“u ""rhÛp kp^“p'' ep¡S>“p“p¡ l¡sy ip¡ lsp¡?
(A) kpnfsp“p¡ v$f h^pfhp“p¡
(B) rinZ“u NyZhÑp ky^pfhp“p¡
(C) L$ÞepAp¡“p¡ X²$p¡‘pApDV$ v$f OV$pX$hp“p¡ (D) rinL$p¡“¡ spgudbÝ^ L$fhp“p¡
206. Mpk Ai¼ssp fÅ sbubu d„X$m¡ âdpZus L$fu lp¡e s¡ dyS>b“u fl¡ R>¡ ‘f„sy
L$p¡B‘Z k„Å¡Np¡dp„ s¡ L¡$V$gp kde’u h^hu Å¡BA¡ “l]?
(A) bpf dpk
(B) R> dpk
(C) Qp¡huk dpk
(D) AW$pf dpk
207. ICT r“v$£ris AÝep‘“dp„ D‘ep¡Nu A¡hp„ ePortfolio iy„ R>¡?
(A) v$õsph¡Å¡, apBgp¡, rQÓp¡, rhÛp’}“u fS|>Apsp¡“¡ A¡L$Ó L$fsu A“¡ s¡“y„
ìehõ’p‘“ L$fsu h¡bkpBV$
(B) A¡hp„ ap¡ëX$f L¡$ S>¡dp„ Ap¡“-gpB“ AÝe¡sp dpV¡$ S>ê$fu k„L$ë‘“p-“L$ip
(concept-maps) “p¡ k„N°l L$f¡gp¡ lp¡e.
(C) S>¡dp„ dp¡L$ghpdp„ Aphsu ‘p¡õV$“u g„bpB M|b S> Ap¡R>p L¡$f¡¼V$f“u fpMhpdp„
Aphsu lp¡e R>¡.
(D) Ap¡“-gpB“ AÝe¡sp dpV¡$“p Aæepk¾$ddp„ lp¡e s¡hp v$f¡L$ V$p¡r‘L$ dpV¡$ D‘ep¡Nu
h¡bkpBV$“u epv$u“p¡ k„N°l.
208. kpdpÞe fus¡ dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“u krdrsAp¡“p kæep¡“p
lp¡Øp“u dyv$s 2 hj®“u lp¡e R>¡ ‘Z A¡L$ krdrs A¡hu R>¡ L¡$ S>¡“p kæep¡
r“dZ|„L$“u spfuM’u ÓZ hj® dpV¡$ lp¡Øp¡ ^fphu iL¡$ R>¡? Ap krdrs L$B?
(A) A„v$pS>‘Ó krdrs
(B) “pZp„ krdrs
(C) Aæepk krdrs
(D) d¡N¡Tu“ A“¡ âL$pi“ krdrs
209. S>¡ A^®hj®dp„ kfL$pfu L$d®Qpfu r“h©Ñ ’hp“p¡ lp¡e s¡ A^®hj® dpV¡$ r“h©Ñu“u spfuM
ky^u ‘|fp ’e¡g âÐe¡L$ A„N°¡Æ dpk dpV¡$ ¼ep v$f¡ âpàs fÅ S>dp L$fhpdp„ Aph¡
R>¡?
(A) 2½ qv$hk
(B) 2 qv$hk
(C) 3 qv$hk
(D) 1½ qv$hk
210. NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“p AÝen“p lp¡Øp“u dyv$s
L¡$V$gu lp¡e R>¡?
(A) 2 hj®
(B) 3 hj®
(C) 5 hj®
(D) fpÄf kfL$pf“u dfÆ lp¡e s¡V$gu
211. RTE A“ykpf b^p bpmL$p¡“¡ ^p¡fZ 8 ky^u ‘pk L$fu v$¡hp“p R>¡. s¡d R>sp„
ipmpAp¡dp„ ‘funpAp¡ g¡hp“p¡ l¡sy ip¡ R>¡?
(A) hpguAp¡“¡ k„syóV$ L$fhp dpV¡$
(B) rhÛp’}Ap¡dp„ Aæepk dpV¡$“u Arcâ¡fZp (Motivation) Dcu L$fhp.
(C) rhÛp’]Ap¡“u S>¡ s¡ rhjedp„ L$Qpi ÅZu s¡ âdpZ¡ AÝep‘“ L$pe®dp„ a¡fapf L$fhp.
(D) rhÛp’}Ap¡ crhóedp„ ApNm h^u iL¡$ s¡ dpV¡$ õ‘^p®ÐdL$ hpsphfZ Dcy„ L$fhp dpV¡$.
AJN-A ] [ 33 ] [ P.T.O.

212. dy„bB âp’rdL$ rinZ Ar^r“ed 1947 A“ykpf ""afrS>eps rinZ rhõspf''
A¡V$g¡ iy„?
(A) S>¡ rhõspfdp„ L$p¡B‘Z ^p¡fZ ky^u“y„ âp’rdL$ rinZ afÆeps lp¡e s¡ rhõspf.
(B) kfL$pfÜpfp Qpgsu A’hp A“yv$p“Üpfp Qpgsu âp’rdL$ ipmpAp¡ S>¡ rhõspfdp„
lp¡e s¡ rhõspf
(C) rS>ëgp âp’rdL$ rinZ krdrs“p L$pe®n¡Ó l¡W$m“p¡ rhõspf
(D) “Nf‘prgL$p“u lv$dp„ Aphsu âp’rdL$ ipmpAp¡ kdphsp¡ “Nf‘prgL$p l¡W$m“p¡
rhõspf.
213. buÅ fpÄedp„’u Aph“pf rhÛp’}“¡ âh¡i Ap‘su hMs¡ ApQpe®îuA¡ L$B dlÒh“u
bpbs Ýep“¡ g¡hp“u lp¡e?
(A) Dd¡v$hpf¡ ipmp R>p¡X$ép“y âdpZ‘Ó fS|> L$ey® lp¡e.
(B) S>¡ Æëgpdp„ âh¡i g¡hp Aph¡g lp¡e s¡ Æëgp“p rinZpr^L$pfu“u kpdu klu
ipmp R>p¡X$ép“p âdpZ‘Ó ‘f d¡mhu lp¡e.
(C) S>¡ fpÄedp¡’u Aphsp¡ lp¡e Ðep„“p k„b„r^s Æëgp rinZpr^L$pfu“u kpdu klu
ipmp R>p¡X$ép“p âdpZ‘Ó ‘f d¡mh¡g lp¡e.
(D) NyS>fps“p rinZ r“epdL$îu“u d„S|>fu d¡mh¡g lp¡e.
214. AÝep‘L$p¡“p ‘Npf“y„ r“^p®fZ ¼ep L$rdi“ Üpfp kp¥ â’d L$fhpdp„ Aph¡gy„ R>¡?
(A) fp^pL©$óZ L$rdi“
(B) L$p¡W$pfu L$rdi“
(C) k¡X$gf L$rdi“
(D) lpV$p£N L$rdi“
215. spS>¡sfdp„ L$B k„õ’p Üpfp X$pepbuV$uk V$pB‘-1 ’u ‘uX$psp Dd¡v$hpfp¡“¡ ‘funp
M„X$dp„ MpÛ ‘v$p’p£ gB S>hp“u d„S|>fu Ap‘sp¡ r“Z®e g¡hpe¡g R>¡?
(A) NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ D.dp. rinZ bp¡X®$
(B) NyS>fps fpÄe ‘funp bp¡X®$
(C) dlpfpóV²$ dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$
(D) k¡ÞV²$g bp¡X®$ ap¡f k¡L$ÞX$fu A¡ÄeyL¡$i“
216. âhs®dp“ ^p¡fZp¡ dyS>b N°pçe rhõspfdp„ “hu õhr“c®f dpÝerdL$ ipmp ify L$fhu
lp¡e sp¡ L¡$V$gy„ d¡v$p“ lp¡hy„ Å¡BA¡?
(A) 2000 Qp¡.du.
(B) 1200 Qp¡.du.
(C) 1 A¡L$f
(D) 2 A¡L$f
217. rinZ“p k„v$c®dp„ kpdprS>L$ dp„N, dp“hbm“y„ kS>®“ A“¡ hmsf“p¡ v$f A¡ ÓZ¡
ArcNdp¡ ip“u kp’¡ k„L$mpe¡gp R>¡?
(A) i¥nrZL$ Apep¡S>“
(B) L$pfqL$v$}“u ‘k„v$Nu
(C) ‘funZ âZpgu
(D) rinL$p¡“y„ ârinZ
AJN-A ] [ 34 ] [ Contd...

218. RTE r“edp¡ 2012 A“ykpf “uQ¡ ‘¥L$u ¼ep qL$õkpdp„ bpmL$“¡ âp’rdL$ ipmpdp„
âh¡i Ap‘u iL$pe “l]; (s¡“p hpgu“u BÃR>p lp¡e sp¡ ‘Z).
(A) 1 S|>““p fp¡S> 6 hj® ‘|Z® ’ep lp¡e
(B) 1 Sy>““p fp¡S> 5 hj® ‘|Z® ’sp lp¡e
(C) 1 S|>““p fp¡S> 4½ hj® ’sp lp¡e.
(D) 1 S|>““p fp¡S> 5½ hj® ’sp lp¡e.
219. dpÝerdL$ rinZ ‘„Q“u “p¢^‘Ó cgpdZp¡ L$B lsu?
(i) ìehkpegnu L$p¥igp¡“y„ r“dp®Z
(ii) ‘|h®-âp’rdL$ rinZ“p¡ rhL$pk
(iii) “¡s©Ðh“p gnZp¡“p¡ rhL$pk
(iv) gp¡L$iplue “pNqfL$Ðh“u L$¡mhZu
(A) i, ii, iii (B) i, iii, iv
(C) ii, iii, iv (D) i, ii, iv
220. kpnfsp A“¡ r“f„sf rinZ L$pe®¾$d“¡ klpeê$‘ ’hp “¡i“g Ap¡‘“ õL|$g A“¡
õV¡$V$ Ap¡‘“ õL|$g ¼ep âL$pf“p¡ cpN cS>h¡ R>¡?
(A) dpõV$f V²¡$“f s¥epf L$f¡ R>¡.
(B) sL$“uL$u A“¡ ìehkpegnu spgud Ap‘¡ R>¡.
(C) Aæepk¾$d b“ph¡ R>¡, kdL$nsp L$pe®¾$dp¡“y„ ìehõ’p‘“ L$f¡ R>¡.
(D) spgudu k„ip¡^“ A“¡ d|ëep„L$“ L$f¡ R>¡.
221. CBSE Üpfp spS>¡sfdp„ “uQ¡ ‘¥L$u“p ¼ep r“Z®ep¡ g¡hpdp„ Aph¡g R>¡.
(i) ^p¡fZ-10“u bp¡X®$ ‘funp afÆeps L$fpB
(ii) NyZ‘ÓL$dp„ ‘k®ÞV$pBg f¡ÞL$ Ap‘hp“y„ b„^ L$fu Sy>“u â’p Qpgy L$fpB
(iii) kss A“¡ kh®N°plu d|ëep„L$“ â’p fv$ L$fpB.
(iv) âhpku rinL$p¡“u â’p fv$ L$fpB
(A) i, A“¡ iii
(C) ii A“¡ iii
(B) dpÓ i
(D) i, ii, iii A“¡ iv sdpd
222. dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“p kæep¡“u Q|„V$Zu A„N¡ dsv$pf epv$u âdpZus L$fhp“u
S>hpbv$pfu L$p¡“u R>¡?
(A) bp¡X®$“p krQh
(B) bp¡X®$“p D‘pÝen
(C) Q|„V$ZudpV¡$ r“dpe¡gp Q|„V$Zu Ar^L$pfu (D) bp¡X„$“p AÝen
223. cpfs“u kyrâd L$p¡V®$ Üpfp NCERT “¡ spL$uv$ L$fu“¡ ipmpAp¡dp„ ¼ep¡ rhje v$pMg
L$fhp“y„ s’p dp¡r“V$qf„N L$fhp“y„ kp¢‘¡gy„?
(A) ep¡N
(B) ‘ep®hfZ
(C) L$çàe|V$f
(D) i¥nrZL$ A“¡ ìehkpreL$ dpN®v$i®“
AJN-A ] [ 35 ] [ P.T.O.

224. B-gr“¯N“p¡ dy¿e l¡sy ¼ep¡ R>¡?
(A) kdõep-DL¡$gdp„ r“‘yZsp
(B) klcpNu rhh¡Q“pÐdL$ rhQpfZp Üpfp op““y„ r“dp®Z
(C) dëV$u-duqX$ep“p¡ dlÑd apev$p¡ DW$phhp¡
(D) AÝe¡sp“p sZph“¡ v|$f L$fhp¡
225. L$Þep L¡$mhZu“y„ âdpZ h^pfhp ^p¡fZ-1 dp„ âh¡i d¡mhsu L$Þep“¡ 1000 êp. $“p
bp¡ÞX$ Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡. L$ÞepAp¡/s¡d“p hpgu Ap bp¡ÞX$“¡ ¼epf¡ hV$phu iL¡$ R>¡?
(A) ^p¡fZ-7 ‘|Z® L$e£’u
(B) ^p¡fZ-10 ‘pk L$e£’u
(C) 18 hj®“u he“u ’pe Ðepf¡ (D) ^p¡fZ-11 dp„ âh¡i d¡mh¡ Ðepf¡
226. 10 hj®“u km„N “p¡L$fu ^fph“pf kfL$pfu L$d®Qpfu“¡ h^ydp„ h^y L¡$V$gp dpk“u
Akp^pfZ fÅ d„S|>f L$fu iL$pe?
(A) R> dpk
(B) bpf dpk
(C) ÓZ dpk
(D) v$k dpk
227. cpfs“p b„^pfZ“p ApqV®$L$g 51A dp„ L$f¡gp¡ Dd¡fp¡ ip“p rhi¡ R>¡?
(A) S>¡d“p„ bpmL$p¡ 6’u 14 hj®“p„ lp¡e s¡hp„ dpspr‘sp L¡$ hpgu ‘p¡sp“u afS>
sfuL¡$ bpmL$p¡“¡ ipmpdp„ v$pMg L$f¡.
(B) dpsp-r‘sp/hpgu ‘p¡sp“p„ k„sp“p¡“p rinZdp„ ÅN©rs‘|h®L$ klcpNu b“¡.
(C) dpsp-r‘sp/hpgu“u afS> R>¡ L¡$ s¡Ap¡ k„sp“p¡“¡ bpmdS|>fu’u v|$f fpM¡.
(D) âp’rdL$ rinZ“u NyZhÑp ky^pfhp dpV¡$ hpgu-krdrs“u fQ“p L$fhpdp„ Aph¡.
228. NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“p kæep¡ A“¡ Ar^L$pfuAp¡“p
dykpafu cÕ’p“p rbgp¡ ¼ep kÑp^ui d„S|>f L$f¡ R>¡?
(A) krQh
(B) L„$V²$p¡gf Ap¡a A¡L$pDÞV¹$k
(C) “peb AÝen
(D) AÝen
229. NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$dp„ “uQ¡ ‘¥L$u ¼ep
Ar^L$pfu/‘v$pr^L$pfu lp¡Øp“u ê$A¡ hN®-L$ “p kæe “’u?
(A) AÝen NyS>fps fpÄe ipmp ‘pW$é‘yõsL$ d„X$m
(B) AÝen fpÄe ‘funp bp¡X®$
(C) AÝen V¡$L$“uL$g rinZ bp¡X®$
(D) Mpk afS> ‘f“p Ar^L$pfu, NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ D.dp. rinZbp¡X®$.
230. ApÆrhL$p A“¡ L$p¥iëe rhL$pk A¡ L$B “urs“p¡ dy¿e l¡sy R>¡?
(A) kpsÐe rinp Arcep“ (B) r“f„sf rinZ “urs
(C) fpóV²$ue eyhp “urs
(D) S>“ rinZ r“ged¹
AJN-A ] [ 36 ] [ Contd...

231. bp¡çb¡ âp’rdL$ rinZ r“edp¡ 1949 “p r“ed 70(2) dp„ L$p¡“u afÅ¡ A„N¡
Å¡NhpB L$fpe¡g R>¡?
(A) dy¿erinL$
(B) rinL$
(C) spgyL$p rinL$
(D) buV$ L¡$mhZu r“funL$
232. klpeL$ A“yv$p“ r“ed k„N°l 1964 “u Å¡NhpB AÞhe¡ ¼ep L$pfZkf ipmp
R>p¡X$épA„N¡“y„ âdpZ‘Ó L$pY$u Ap‘hp“u “p ‘pX$u iL$pe?
(A) au “ cfu lp¡e s¡ L$pfZkf (B) rhÛp’} Ar“erds lp¡e
(C) rhÛp’}A¡ N„cuf N¡fhs®Z|„L$ L$fu lp¡e (D) ¼epf¡e ‘Z “p ‘pX$u “ iL$pe
233. NyS>fps dyëL$u k¡hp (fÅ) r“edp¡ 2002 “u Å¡NhpB dyS>b Ål¡f fÅ“p qv$hkp¡
krls âpàs fÅ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>p ................ qv$hk A“¡ hj®dp„ ...............
hMs d„S|>f L$fu iL$pe R>¡.
(A) 5, 2 (B) 7, 3
(C) 7, 4 (D) 6, 2
234. 2010 dp„ ’e¡g L$pev$pL$ue ky^pfpAp¡ ‘R>u âp’rdL$ rinZ dpV¡$“u fpÄe õV$pa
‘k„v$Nu krdrs“p AÝen L$p¡Z fl¡ R>¡?
(A) âp’rdL$ rinZ r“epdL$ (B) krQhîu âp’rdL$ rinZ, rinZ rhcpN
(C) AÝen fpÄe ‘funp bp¡X®$ (D) r“epdL$ GCERT
235. ""kdL$pgu“ rhðdp„ kam ’hp dpV¡$ rinL$p¡“p hN®-AÝep‘““p¡ l¡sy AÝee“ A“¡
op“ k„fQ“p“u AphX$s“p¡ rhL$pk L$fhp“p¡ lp¡hp¡ Å¡BA¡.'' - Ap rh^p“ ¼ep
v$õsph¡S>“p¡ ANÐe“p¡ dyØp¡ R>¡?
(A) NPE - 1986 (B) NCF - 2005
(C) BðfcpB ‘V¡$g krdrs“p¡ Al¡hpg (D) RTI Ar^r“ed
236. õhs„Ó cpfs“u rinZ âZprg ‘pk¡’u cpfs“p b„^pfZ¡ ¼ep l¡syAp¡ rkÝ^ L$fhp“u
A‘¡np v$ip®h¡gu?
(i) DБpv$“iugsp h^pfhu
(ii) Ap^yr“L$uL$fZ“¡ h¡N Ap‘hp¡
(iii) kpdprS>L$ A“¡ fpóV²$ue A¡L$sp“¡ dS>b|s b“phhu
(iv) h¥opr“L$ ArcNd“p¡ rhL$pk L$fhp¡
(A) i, ii, iii (B) i, ii, iv
(C) ii, iii, iv (D) i, iii, iv
237. L$p¡B âp’rdL$ ipmp L$ped dpV¡$ b„^ ’pe sp¡ ipmp lõsL$“y„ S>“fg fÆõV$f
krls“y„ f¡L$X®$ ¼ep„ ky‘fs L$fhp“y„ lp¡e R>¡?
(A) rS>ëgp âp’rdL$ rinZpr^L$pfu“u L$Q¡fudp„
(B) “ÆL$“u ‘¡ k¡ÞV$f ipmpdp„
(C) BRC “¡ kp¢‘hp“y„ lp¡e
(D) rS>ëgp rinZpr^L$pfu“u L$Q¡fudp„
AJN-A ] [ 37 ] [ P.T.O.

238. 11du ‘„Qhj}e ep¡S>“pdp„ rinL$-ârinZ dpV¡$ L$B L$B cgpdZp¡ L$fhpdp„ Aph¡gu?
(i) rinL$-ârinZ Ap„sfrhÛpipMpL$ue b“¡.
(ii) rinL$p¡ "op“'“¡ “hp ×[óV$L$p¡Z’u kdS>¡.
(iii) rinL$-ârinZ“p¡ Aæepk¾$d fpÄeõsf¡ A¡L$kdp“ lp¡e.
(iv) rinL$-ârinZ“y„ k„ep¡S>“ âp’rdL$ rinZ’u dp„X$u“¡ DÃQ rinZ ky^u ’pe.
(A) ii, iii, iv (B) i, ii, iii
(C) i, ii, iv (D) i, iii, iv
239. âp’rdL$ rinZ k„b„^¡ fpÄekfL$pfp¡ A“¡ õ’pr“L$ kÑp d„X$mp¡ hÃQ¡ k„L$g“ kpfu
fus¡ kp^u iL$pe s¡ A„N¡ Aæepk L$fhp L$B krdrs fQpB® lsu?
(A) bu. Æ. M¡f krdrs
(B) bmh„sfpe dl¡sp krdrs
(C) dyv$guepf krdrs
(D) ApB. Æ. ‘V¡$g krdrs
240. lp¡[õ‘V$g fÅ AÞe L$p¡B âL$pf“u dmhp‘pÓ fÅ kp’¡ Å¡X$u iL$pe R>¡ ‘f„sy
Aphu k„ep¡Æs fÅ krls“p¡ Ly$g kdeNpmp¡ L¡$V$gp dpk’u h^y ’hp¡ Å¡BA¡ “l].
(A) 24 dpk
(B) 28 dpk
(C) 12 dpk
(D) 18 dpk
241. A„N°¡Æ L¡$mhZu“u L$B Ahmu Akf“¡ “pb|v$ L$fhp dpV¡$ Np„^uÆA¡ cpfsue
rinZdp„ "h^p® ep¡S>“p'“y„ r“dp®Z L$fhp“u â¡fZp A“¡ dpN®v$i®“ Apàep„?
(A) A„N°¡Æ rinZ’u cpfsue k„õL©$rs“p¡ “pi ’ep¡ lsp¡.
(B) A„N°¡Æ rinZ â’pdp„ NpdX$p„“p rhÛp’]Ap¡ dpV¡$ L$p¡B Mpk õ’p“ “ lsy„.
(C) A„N°¡Æ L¡$mhZuA¡ kdpS>“¡ "cZ¡gp' A“¡ "AcZ' A¡hp b¡ hN®dp„ rhcprS>s
L$fu v$uOp¡ lsp¡.
(D) A„N°¡Æ L¡$mhZu ìe[¼sdp„’u v$¡iâ¡d “pb|v$ L$fu v$¡su lsu.
242. Apv$i® eyr“hrk®V$u“p¡ rhQpf L$p¡Z¡ Ap‘¡gp¡?
(A) gp¡X®$ L$T®“
(B) gp¡X®$ b¡[ÞV$L$
(C) fp¡bV®$ ¼gpBh
(D) gp¡X®$ dpDÞV$b¡V$“
243. “uQ¡ v$ip®h¡g rkÝ^p„sp¡ L$B AÝee“-AÝep‘“ ‘Ùrs“p R>¡?
(1) l¡sy“p¡ rkÝ^p„s
(2) q¾$ep L¡$ L$pe®“p¡ rkÝ^p„s
(3) A“ych“p¡ rkÝ^p„s
(4) kpdprS>L$ A“ych“p¡ rkÝ^p„s
(A) âp¡S>¡¼V$ ‘Ý^rs
(B) L$’“-QQp® ‘Ý^rs
(C) ìep¿ep“ ‘Ý^rs
(D) k¡rd“pf ‘Ý^rs
AJN-A ] [ 38 ] [ Contd...

244. NyS>fps i¥nrZL$ k„õ’p k¡hp qV²$åey“g ‘p¡sp“p r“Z®e“u ‘y“:kdunp L$fu iL¡$ R>¡,
‘f„sy Ap dpV¡$ h^ydp„ h^y L¡$V$gp hj® Sy>“p r“Z®e“u kdunp/‘y“rh®gp¡L$“ L$fu
iL$pe?
(A) ‘p„Q hj®
(B) Qpf hj®
(C) A¡L$ hj®
(D) b¡ hj®
245. NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“u ipmp r“e„ÓZ ipMp
“hu ipmp“u “p¢^Zu dpV¡$ L$p¡“p A„rsd Apv$¡ip¡ d¡mhi¡?
(A) AÝen
(B) L$pfp¡bpfu krdrs
(C) kpdpÞe kcp
(D) krQh
246. A“ykpnfsp T„yb¡i (Post Literacy Compaign) “p¡ DØ¡i ip¡ lsp¡?
(A) õh-AÝee“ dpV¡$“y„ ‘ep®hfZ kS>®hy„ A“¡ AphL$ Dcu L$fhp dpV¡$“p„ L$p¥igp¡
rhL$kphhp„
(B) âp’rdL$ ipmpAp¡dp„ A‘ìee A“¡ õ’rNssp“y„ âdpZ OV$pX$hy„.
(C) v$¡i“p¡ kpnfsp v$f TX$‘’u JQ¡ gB S>hp¡ A“¡ G.D.P. dp„ h^pfp¡ L$fhp¡.
(D) kpnf “pNqfL$p¡“¡ h^y kpnf b“phhp A“¡ ‘„QpesufpS> â’p“¡ ky×Y$ L$fhu.
247. NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$ A„N¡ “uQ¡ ‘¥L$u“u L$B
bpbs Mfu “’u?
(A) ‘|fsp k„kp^“p¡“u Å¡NhpB kpfy Myëgp bÅfdp„’u bp¡X®$ “pZp„ DR>u“p gB
iL¡$ R>¡.
(B) bp¡X®$“p Ar^L$pfuAp¡“p¡/L$d®QpfuAp¡“p¡ ‘Npf bp¡X®$“u ‘p¡sp“u AphL$dp„’u ’pe R>¡.
(C) bp¡X®$“p AÝen A“¡ “peb AÝen“u r“dZ|„L$ kfL$pfîu Üpfp ’pe R>¡.
(D) bp¡X¡®$ ‘p¡sp“p AphL$ A“¡ MQ®“p rlkpbp¡ Ap¡qX$V$ dpV¡$ fpÄekfL$pf“¡ dp¡L$ghp“p
lp¡e R>¡.
248. AÝep‘““u ÓZ L$npAp¡“u “uQ¡“pdp„’u L$B Np¡W$hZu r“ç“’u DÃQ õsf“p¡ ¾$d
k|Qh¡ R>¡?
(A) bp¡^, õd©rs, tQs“
(B) õd©rs, bp¡^, tQs“
(C) bp¡^, tQs“, õd©rs
(D) õd©rs, tQs“, bp¡^
249. RTE l¡W$m NyS>fps kfL$pf Üpfp L$B S>hpbv$pfu GCERT “¡ kp¢‘¡gu “’u?
(A) fpÄecf“u âp’rdL$ ipmpdp„ ‘pW$é‘yõsL$p¡ ‘|fp„ ‘pX$hp“u.
(B) ‘pW$é‘yõsL$p¡ s¥epf L$fhp dpV¡$ Aæepk¾$d rhL$kphhp“u.
(C) âp’rdL$ L$np“p ^p¡fZp¡ dpV¡$ v$f¡L$ rhje“u AÝee“ “u‘Å¡ s¥epf L$fhp“u.
(D) ‘pW$é‘yõsL$p¡ Ap^pqfs k¡hpL$pgu“ spgud Ap‘hp“u.
AJN-A ] [ 39 ] [ P.T.O.

250. DÃQ rinZ“p n¡Ódp„ ìe|lfQ“p, Apep¡S>“ A“¡ d|ëep„L$““y„ L$pe® L$B k„õ’p“u
S>hpbv$pfu R>¡?
(A) rhð rhÛpge A“yv$p“ Apep¡N (B) fpÄe DÃQ rinZ ‘qfjv$
(C) A¡“. ku. V$u. B.
(D) ArMg cpfsue rhðrhÛpge k„O
251. NyS>fps fpÄedp„ ^p¡fZ-5 dp„ A„N°¡Æ rhje afÆeps cZphhp“y„ ¼epf’u “¼L$u
L$fhpdp„ Apìey.
(A) rinZ rhcpN“p 15-6-98 “p ‘qf‘Ó’u
(B) rinZ rhcpN“p 16-1-2001 “p W$fph’u
(C) rinZ rhcpN“p 1-6-2005 “p W$fph’u
(D) âp’rdL$ rinZ r“epdL$“p 10-7-2009 “p ‘qf‘Ó’u
252. NyS>fps kfL$pf¡ 2012 dp„ b“ph¡g r“edp¡ dyS>b dy¿erinL$“u r“dZ|„L$ ku^u
cfsu’u s¡dS> bY$su’u ’B iL¡$ R>¡. ku^u cfsu A“¡ bY$su’u cfhp“u S>Np“p¡
NyZp¡Ðsf iy„ R>¡?
(A) 1 : 3 (B) 1 : 2
(C) 2 : 1 (D) 1 : 1
253. N°pÞV$ B“ A¡BX$ L$p¡X$ 1964 “u Å¡NhpB A“ykpf rinL¡$ L¡$V$gp kde“p A„sf¡
rhÛp’}Ap¡“p hS>“ A“¡ JQpB“p dp‘ gB s¡“p¡ f¡L$X®$ fpMhp“p¡ fl¡ R>¡?
(A) 6 dpk
(B) 1 hj®
(C) 3 dpk
(D) 2 hj£ A¡L$ hpf
254. lpgdp„ ey.Æ.ku. “p Q¡fd¡“ L$p¡Z R>¡?
(A) âp¡. h¡v$âL$pi
(C) âp¡. îuhpõsh
(B) âp¡. fpS>‘|s
(D) âp¡. A¡d. S>¡. kÞ^y
255. rinZ rhcpN“p 1971“p W$fph A“ykpf ""N„cuf N¡fhs®Z|L$'' dpV¡$ v$p¡rjs S>Zpe¡g
rhÛp’}Ap¡“¡ kdN° fpÄe“u L$p¡B‘Z ipmpdp„ v$pMg “l] L$fhp“p¡ r“Z®e L$ep
kÑpr^L$pfu L$fu iL¡$?
(A) rS>ëgp rinZpr^L$pfu
(B) rinZ r“epdL$
(C) qinZ krQh
(D) dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“p krQh
256. ApTpv$u ‘|h£ fpóV²$ue rinZ Ap‘hp“p DØ¡i’u gplp¡fdp„ L$B L$p¡g¡S>“u õ’p‘“p
Aphu?
(A) v$ep“„v$ A¢Ágp¡ h¥qv$L$ L$p¡g¡S> (B) rlÞvy$õsp“ dS>lbu L$p¡g¡S>
(C) gplp¡f L$p¡g¡S> ap¡f L$ëQfg õV$qX$T (D) rlÞv$ spgud k¡ÞV$f
AJN-A ] [ 40 ] [ Contd...

257. IGNOU “u õ’p‘“p L$ep hj£ L$fhpdp„ Aphu?
(A) 1975 (B) 1980
(C) 1985 (D) 1990
258. dÝeL$pgu“ rinZdp„ âp’rdL$ rinZ“y„ L¡$ÞÖ L$ey lsy„?
(A) d„qv$f
(B) dv$f¡kp
(C) dL$sb
(D) dpÝerdL$p
259. bpmL$p¡“p¡ das A“¡ afÆeps rinZ Ar^L$pf L$pev$p¡ 2009 A“ykpf ^p¡fZ 1 ’u
5 dp„ 90 Ly$dpfp¡ A“¡ 70 L$ÞepAp¡ ^fphsu ipmpdp„ L¡$V$gp rinL$p¡ lp¡hp Å¡BA¡?
(A) 4 (B) 3
(C) 5 (D) 2
260. RTE L$pev$p 2009 A“ykpf rinL$“¡ rinZ D‘fp„s “uQ¡ ‘¥L$u“u L$B afS> kp¢‘u
iL$pe?
(A) L$©rj rhjeL$ dp¡S>Zu
(B) v$khj}e hõsu NZsfu
(C) Ap‘rÑ ìehõ’p‘“ ‘|h®-dp¡S>Zu (D) ‘iy hõsu NZsfu
261. NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ DÃQsf dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$ Üpfp g¡hpsu ‘funpAp¡dp„
DÑuZ® ’hp v$f¡L$ rhjedp„ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>p L¡$V$gp V$L$p NyZ âpàs L$fhp“p lp¡e R>¡.
(A) 35 (B) 33
(C) 40 (D) 45
262. ""r“fnfsp A¡ cpfs“y„ ‘p‘ A“¡ ifd R>¡.'' Ap rh^p“ L$p¡Z¡ L$f¡gy„?
(A) hëgccpB ‘V¡$g
(B) fhuÞÖ“p’ V$pNp¡f
(C) Np„^uÆ
(D) õhpdu rhh¡L$p“„v$
263. ‘f„‘fpNs âp’rdL$ ipmpdp„ Aæepk “ L$ep£ lp¡e A“¡ dpÝerdL$ ipmp„s ‘funp
Ap‘hp“u BÃR>p ^fphsu L$p¡B ìe[¼s L¡$V$gp hj®“u he ‘|Z® L$f¡ sp¡ Mp“Nu
Dd¡v$hpf sfuL¡$ ‘funp Ap‘u iL¡$?
(A) 15 (B) 18
(C) 17 (D) 14
264. â’d hõsu NZsfudp„ cpfs“p gp¡L$p¡“u kpnfsp“p¡ v$f L¡$V$gp¡ “p¢^pep¡ lsp¡?
(A) 18 V$L$p
(B) 25 V$L$p
(C) 28 V$L$p
(D) 38 V$L$p
265. A^®‘Npfu fÅ bpbs¡ L$ey rh^p“ kpQy “’u?
(A) hj®dp„ A¡L$ hpf S>dp ’pe R>¡. (B) l„Npdu L$d®Qpfu“¡ dmhp ‘pÓ R>¡.
(C) Adep®qv$s S>dp ’B iL¡$ R>¡. (D) hj®dp„ 20 fÅ S>dp ’pe R>¡.
AJN-A ] [ 41 ] [ P.T.O.

266. NyS>fps fpÄe“u õ’p‘“p bpv$ N°pÞV$-B“-A¡BX$-L$p¡X$ krdrs“p AÝen L$p¡Z lsp?
(A) gpgcpB v$¡kpB
(B) îudsu l„kpbl¡“ dl¡sp
(C) X$p¸. ÆhfpS> dl¡sp
(D) W$pL$p¡f v$¡kpB
267. NyS>fps dpÝerdL$ rinZ rhr“edp¡ 1974 ¼epf’u Adgdp„ Apìep?
(A) 1 Sy>gpB 1974 (B) 1 A¡âug 1974
(C) 16 dpQ® 1974 (D) 15 S|>“ 1974
268. bp¥ÙL$pgu“ rinZ“p dy¿e gÿep¡ L$ep lsp?
(i) ApÐdkpnpÐL$pf
(ii) “¥rsL$ QpqfÔe
(iii) kpdprS>L$ L$p¥igp¡
(iv) ^prd®L$ rhL$pk
(A) i, iii, iv
(C) i, ii, iii
(B) ii, iii, iv
(D) i, ii, iv
269. ""qv$hk v$frdep“ ìehkpedp„ fp¡L$pe¡gp R>p¡L$fpAp¡ A“¡ âp¥Y$p¡ dpV¡$ fprÓipmp
õ’p‘hu.'' - Ap cgpdZ L$p¡Z¡ L$f¡gu R>¡?
(A) dyv$rgepf ‘„Q
(B) fpóV²$ue rinZ “urs
(C) l„V$f L$rdi“
(D) fpdd|rs® krdrs
270. dy„bB âp’rdL$ rinZ r“edp¡ 1949“u Å¡NhpB A“ykpf rhÛp’}Ap¡“¡ N©lL$pe®
Ap‘hp“y„ L$ep ^p¡fZ’u iê$ L$fu iL$pe?
(A) ^p¡fZ-1
(B) ^p¡fZ-2
(C) ^p¡fZ-3
(D) ^p¡fZ-4
271. dp“h k„kp^“ rhL$pk d„Ópge“p¡ "DX$p“' âp¡S>¡¼V$ dy¿eÐh¡ ip“p dpV$¡ R>¡?
(A) BS>“¡fu ipMpdp„ L$Þep“p âh¡i“p âdpZ“¡ ky^pfhp dpV¡$
(B) L©$rj rhÛpipMpdp„ L$ÞepAp¡“u “p¢^Zu h^pfhp dpV¡$.
(C) A¡fap¡k®dp„ Å¡X$php dpV¡$ L$ÞepAp¡“¡ âp¡Ðkpl“ Ap‘hp.
(D) õhfp¡S>Npfu Ecu L$fhp dpV¡$ L$ÞepAp¡“¡ klpe A“¡ dpN®v$i®“ Ap‘hp.
272. bp¡çb¡ âp’rdL$ rinZ r“edp¡ 1949 “p r“ed 16 dyS>b Æëgp ipmp bp¡X®$“u
b¡W$L$ bp¡gphhp kpdpÞe k„Å¡Np¡ A“¡ rhrióW$ k„Å¡Np¡dp„ A“y¾$d¡ L¡$V$gp qv$hk“u
“p¡qV$k Ap‘hp“u lp¡e R>¡?
(A) 12 A“¡ 07 (B) 15 A“¡ 10
(C) 10 A“¡ 05 (D) 07 A“¡ 03
AJN-A ] [ 42 ] [ Contd...

273. A“yv$p“‘pÓ dpÝerdL$ ipmp“p L$pfLy$“¡ fpÆ“pdy„ Ap‘hp“y„ lp¡e Ðepf¡ L$ep kÑp^ui
kdn s¡ fS|> L$fhp“y„ lp¡e R>¡?
(A) rS>ëgp rinZpr^L$pfu
(B) r“epdL$, ipmpAp¡
(C) k„QpgL$ d„X$m
(D) ipmp“p ApQpe®
274. R>p¡L$fuAp¡ dpV¡$“u dpÝerdL$ ipmpdp„ ipmp-k„¿ep“p L¡$V$gp V$L$p ky^u R>p¡L$fpAp¡“¡
v$pMg L$fu iL$pe?
(A) A¡L$ ‘Z “l].
(B) 10% ky^u.
(C) 30% ky^u.
(D) 20% ky^u.
275. âp’rdL$ ipmpdp„ bpmL$p¡“¡ dps©cpjp“p dpÝed’u rinZ dm¡ s¡ dpV¡$ ‘ep®às
kyrh^p ‘|fu ‘pX$hp“u S>hpbv$pfu fpÄe“u R>¡.- Ap Å¡NhpB b„^pfZ“p L$ep
ApqV®$L$g A„sN®s L$fhpdp„ Aphu R>¡?
(A) 45 A
(C) 15 A
(B) 29 A
(D) 350A
276. rhÛpv$u‘ ep¡S>“p“y„ rârded L$p¡“p Üpfp QyL$hhpdp„ Aph¡ R>¡?
(A) N°pd-‘„Qpes Üpfp
(B) hpgu Üpfp
(C) NyS>fps kfL$pf Üpfp
(D) L¡$ÞÖ kfL$pf Üpfp
277. L$ep rinZ ‘„Q¡ ^prd®L$ rinZ“u cgpdZ L$fu?
(A) fpóV²$ue rinZ ‘„Q
(B) eyr“hrk®V$u N°pÞV$k L$rdi“
(C) L$p¡W$pfu L$rdi“
(D) lpV$p£N L$rdi“
278. rb“ S>dp fÅ“u dep®v$p kdN° “p¡L$fu v$fçep“ Ar^L$sd ............ qv$hk“u R>¡,
A¡L$u kde¡ ............ qv$hk’u h^y “lu s¡V$gu A“¡ sbubu âdpZ‘Ó“p Ap^pf
rkhpe“u b^u dmu“¡ ............ qv$hk“u rb“ S>dp fÅ d„S|>f L$fu iL$pe.
(A) 180, 60, 120 (B) 240, 75, 150
(C) 360, 90, 180 (D) 720, 150, 240
279. RTE L$pev$p 2009 A“ykpf rinL$ dpV¡$ s¥epfu L$fhp“p kde kp’¡ Ly$g L¡$V$gp
L$gpL$ rinZL$pe® L$fhy AphíeL$ R>¡?
(A) kàspldp„ 27 L$gpL$
(B) kàspldp„ 45 L$gpL$
(C) kàspldp„ 48 L$gpL$
(D) kàspldp„ 36 L$gpL$
280. NyS>fps fpÄedp„ ""fpÄe ‘yfõL©$s âp¥Y$ rinZ'' ep¡S>“p L$epf¡ Adgdp„ Aphu,
s¡“p¡ l¡sy ip¡ lsp¡?
(A) 1980-81, hN®M„X$ rinZ
(B) 1978, ‘ÓpQpf rinZ
(C) 1979-kp„õL©$rsL$ L$pe®¾$d dpÝed’u rinZ
(D) 1982, ìehkpegnu rinZ
AJN-A ] [ 43 ] [ P.T.O.

281. N°pçerhõspf“u õhr“c®f dpÝerdL$ ipmp 1 L$u.du. ’u Ap¡R>p A„sf¡ Aph¡g AÞe
õ’m¡ S>hp dpN¡ R>¡. Ap d„S|>fu Ap‘hp“u kÑp L$p¡Z ^fph¡ R>¡.
(A) rS>ëgp âp’rdL$ rinZpr^L$pfu (B) rS>ëgp rinZpr^L$pfu
(C) dpÝerdL$ rinZ bp¡X®$“p krQh (D) L$rdí“fîu ipmpAp¡
282. ipmp“p¡ Aæepk R>p¡X$u v$u^p ‘R>u L$p¡B ìe[¼s“¡ S>ÞdspfuMdp„ ky^pfp¡ L$fhp¡ lp¡e
sp¡ L$B L$pe®hplu L$fhp“u fl¡.
(A) Ap^pf ‘yfphp fS|> L$fu rS>ëgp rinZpr^L$pfu“p Apv$¡ip¡ d¡mhhp ‘X¡$.
(B) â’d hN®“p d¡ÆõV²¡$V$ kdn Ap^pf ‘yfphp fS|>L$fu Apv$¡ip¡ d¡mhhp“p fl¡.
(C) dpÝerdL$ rinZbp¡X®$“¡ AfÆ L$fu ê$bfy ky“phZudp„ lpS>f fl¡hy ‘X¡$.
(D) A¡L$hpf ipmp R>p¡X$u v$u^p ‘R>u S>ÞdspfuMdp„ ky^pfp¡ “ ’B iL¡$.
283. ""^d® L¡$ cpjp“p Ap^pf¡ b“¡gp gOydsu S|>’“¡ ‘p¡sp“u ‘k„v$Nu âdpZ¡“u rinZk„õ’p
õ’pr‘s L$fhp“p¡ A“¡ s¡“p¡ hluhV$ L$fhp“u R|>V$ R>¡.'' - Aphu Å¡NhpB cpfs“p
b„^pfZdp„ R>¡?
(A) lp (B) “p
(C) dp„NZu ‘X¡$gu R>¡.
(D) âpf„cdp„ lsu, ‘R>u’u v|$f L$fu.
284. TAT ; rinL$ Arcê$Qu L$kp¡V$u“u ìep¿ep “uQ¡ ‘¥L$u“p L$ep L$pev$p/r“ed/rhr“eddp„
Ap‘¡g R>¡.
(A) NyS>fps dpÝerdL$ A“¡ D.dp. rinZ Ar^r“ed 1972 “p R>¡ëgp ky^pfpdp„
(B) NyS>fps dpÝerdL$ rinZ rhr“edp¡ 1974 “p R>¡ëgp ky^pfpdp„.
(C) fpÄe kfL$pf¡ a¡b°yApfu 2011 “p Ål¡f“pdp’u ârkÙ L$f¡g rinL$p¡ A“¡
ApQpe®“u ‘k„v$Nu L$pe®hplu r“edp¡dp„
(D) bpmL$p¡“¡ das A“¡ afÆeps rinZ“p Ar^L$pf“p¡ Ar^r“ed 2009 dp„
285. õh¥[ÃR>L$ r“h©Ñu dpV¡$ ‘¡Þi“‘pÓ k¡hp“u NZsfudp„ “uQ¡ ‘¥L$u L$B fÅ“p¡ kde
bpv$ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡.
(A) Akp^pfZ fÅ
(B) Mpk Ai¼ssp“u fÅ
(C) lp¡[õ‘V$g fÅ
(D) rb“ S>dp fÅ
286. AÝep‘“$“u A¡ L$B “|s“ ârhr^ R>¡ L¡$ S>¡“p D‘ep¡N’u rhÛp’}Ap¡dp„ rhL¡$[ÞÖstQs“
s’p kdõep-DL$¡g“u i[¼s“p¡ rhL$pk ’pe R>¡?
(A) ‘pÓ cS>hZu (Role-play) (B) A“yê$‘Z (Simulation)
(C) d“p¡T„Tphps (Brain-storming)
(D) âhpk-‘e®V$“ (Tour & picnics)
AJN-A ] [ 44 ] [ Contd...

287. Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u A¡L$ hj®“u km„N “p¡L$fuhpmu l„Npdu kfL$pfu S>NpA¡’u “p¡L$fu“p¡
lhpgp¡ R>p¡X$u, kfL$pfu L$d®Qpfu buÆ r“dZ|„L$“u S>NpA¡ lpS>f ’pe s¡ v$fçep““p¡
kde Npmp¡ L¡$V$gp qv$hk’u h^sp¡ “ lp¡e sp¡ S|>“u S>NpAp¡ s¡“u QX¡$gu b^p
âL$pf“u fÅ s¡“u “hu r“dZ|„L$“u S>Np“p fÅ“p rlkpbdp„ S>dp„ L$fu iL$pe.
(A) 10 (B) 15
(C) 7 (D) 6
288. a¼s R>p¡L$fpAp¡ dpV¡$ S> fÆõV$f ’e¡g lp¡e s¡hu dpÝerdL$ ipmpdp„ R>p¡L$fuAp¡“¡
âh¡i Ap‘hpdp„ Aph¡ Ðepf¡ rhr“edp¡-1974 “u Å¡NhpB A“ykpf õÓu rinL$p¡
fpMhp“p ^p¡fZp¡ iy„ R>¡?
(A) Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u A¡L$ õÓu rinL$
(B) 40 R>p¡L$fuAp¡ v$uW$ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u A¡L$ õÓu rinL$
(C) 60 R>p¡L$fuAp¡ v$uW$ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u A¡L$ õÓu-rinL$
(D) rhr“edp¡ dp„ Ap A„N¡ L$p¡B Å¡NhpB “’u
289. ICT r“v$£ris AÝee“dp„ kam ’hp dpV¡$ rhÛp’}dp„ L$B i[¼s lp¡hu M|b S>ê$fu
R>¡?
(A) gp„bp kde ky^u Ýep“ L¡$[ÞÖs L$fhp“u i[¼s
(B) rhjehõsydp„ KX$u ArcfyrQ ^fphhu
(C) dprlsu“u e’p’®sp QL$pkhp“u ndsp
(D) Ap¡“-gpB“ rinL$ ‘pk¡’u kss dpN®v$i®“ d¡mhhp“u AphX$s
290. “p¢^pe¡gu dpÝerdL$ ipmp b„^ L$fhp bpbs¡ “uQ¡ ‘¥L$u“p L$ep rh^p“p¡ Mfp R>¡.
(i) k„QpgL$ i¥nrZL$ hj® v$fçep“ ipmp b„^ L$fhp“y rhQpf¡ sp¡ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>p
6 dpk ANpD bp¡X®$“¡ “p¡qV$k Ap‘u s¡d L$fu iL¡$.
(ii) i¥nrZL$ hj®‘yfy’sp“u kp’¡ S> ipmp b„^ L$fhp“p¡ Bfpv$p¡ lp¡e sp¡ buÅ kÓ
kdp[às ‘|h£ bp¡X®$“¡ k„QpgL¡$ dpÓ ÅZ L$fhp“u lp¡e R>¡.
(iii) ipmp b„^ L$fhpA„N¡ L$pev$p’u r“es ’e¡g Å¡NhpB“p c„N bv$g v$p¡rjs
W$e£’u k„QpgL$“¡ ê$& 1000 ky^u“p¡ v$„X$ ’B iL¡$.
(A) dpÓ i
(B) dpÓ i A“¡ ii
(C) i A“¡ iii
(D) i, ii A“¡ iii
291. AICTE “u õ’p‘“p L$B krdrs“u cgpdZ“p Ap^pf¡ L$fhpdp„ Aph¡gu?
(A) S>“pv$®“ f¡Í$u krdrs
(B) fpdd|rs® krdrs
(C) kpd r‘Óp¡X$p krdrs
(D) rhð¡ðf¥ep krdrs
AJN-A ] [ 45 ] [ P.T.O.

292. rinZ rhcpN“u 3-11-87 “u k|Q“p“ykpf L$p¡B ipmpA¡ Ap¡qX$V$ õV¡$V$d¡ÞV$ kdekf
“ dp¡L$ëey lp¡e sp¡ Æëgp rinZpr^L$pfu L$B L$pe®hplu L$fu iL¡$?
(A) r“epdL$îu“¡ ‘Ngp g¡hp v$fMpõs L$f¡
(B) g¡rMs W$‘L$p¡ Ap‘u iL¡$
(C) N°pÞV$L$p‘ Ap‘u iL¡$
(D) L$peduN°pÞV$ L$p‘ Ap‘u iL¡$
293. fpóV²$ue õsf¡ L$pe® L$fsu k„õ’p NCERT “p dlÒh“p L$pep£dp„ “uQ¡ ‘¥L$u“u L$B
bpbs“p¡ kdph¡íp ’sp¡ “’u?
(A) ipmpL$ue rinZ“¡ gNsu k„ip¡^“ âh©rÑAp¡
(B) âu-kh}k A“¡ B“-kh}k spgud Ap‘u âp’rdL$, dpÂerdL$ A“¡ ‘|h® âp’rdL$
õsf“p rinL$p¡“¡ kÄS> L$fhp
(C) L¡$ÞÖue rhÛpgep¡“u ‘funpAp¡ ep¡S>hu.
(D) Aæepk¾$d A“¡ i¥nrZL$ âh©rÑAp¡dp„ ky^pfp k|Qhhp
294. ‘|h®k¡hp rinL$ ârinZ Ap‘hp“y„ L$pd L$B L$B k„õ’pAp¡ L$f¡ R>¡?
(i) DIET
(ii) GCERT
(iii) D.EL. Ed. L$p¡g¡Å¡
(iv) dpÝerdL$ rinZ dlprhÛpgep¡
(A) i, ii, iii
(C) i, ii, iv
(B) i, iii, iv
(D) ii, iii, iv
295. fÆõV$f ’e¡gu Mp“Nu dpÝerdL$ ipmpAp¡“p ApQpep£ A“¡ rinL$p¡“¡ bp¡X®$ Üpfp
ep¡Åsu ‘funp k„b„^u afÅ¡ bÅhhp dpV¡$ Apv$¡i Ap‘hp“u bp¡X®$“u kÑp L$ep
hj®’u Ar^r“eddp„ Dd¡fhpdp„ Aphu.
(A) ifyAps’uS>, 1972 (B) 1976
(C) 2002 (D) 2005
296. ipmp k„Qpg“ krdrs (SMC) dp„ RTE L$pev$p 2009 “u Å¡NhpB A“ykpf
Ap¡R>pdp„ Ap¡R>p L¡$V$gp hpguAp¡“¡ fpMhp Å¡BA¡?
(A) 5 (B) krdrs“p kæe k„¿ep“p 50%
(C) krdrs“p kæe k„¿ep“p 75% (D) rhÛp’} k„¿ep“p 33%
297. NyS>fps fpÄe dpÝerdL$ rinZ Ar^r“ed-1972 A“ykpf bp¡X®$dp„ Q|„V$pe¡gp L¡$
r“ey¼s ’e¡gp kæe, bp¡X®$“p gpNgNpV$ ÓZ b¡W$L$p¡dp„ AÝen“u ‘fhp“Nu hNf
N¡flpS>f fl¡ sp¡ iy„ ‘qfZpd Aph¡?
(A) 21 qv$hk“u “p¡qV$k dmi¡ (B) ê$. 1000 “p¡ v$„X$ ’i¡
(C) rinZd„Óu“¡ aqfepv$ L$fhpdp„ Aphi¡ (D) lp¡Øp¡ Mpgu ‘X$i¡
AJN-A ] [ 46 ] [ Contd...

298. GSWAN “y„ ‘|Z® ê$‘ iy„ R>¡?
(A) NyS>fps õV¡$V$ hpefg¡k A¡ÞX$ “¡V$hL®$
(B) NyS>fps õV¡$V$ hu’ A¡qfep “¡V$hL®$
(C) NyS>fps õV¡$V$ hpBX$ A¡qfep “¡V$hL®$
(D) NyS>fps kQ® hu’ A¡L¡$X¡$rdL$ “¡V$hL®$
299. Ap„sffpóV²$ue kpnfsp qv$“ L$B spfuM¡ DS>hpe R>¡?
(A) 8 dpQ®
(B) 8 Ap¡NõV$
(C) 8 kàV¡$çbf
(D) 8 qX$k¡çbf
300. “¡i“g Ap¡‘“ eyr“hrk®V$u“u cgpdZ L$f“pf krdrs L$B lsu?
(A) Æ. ‘p’®kpfr’ krdrs
(B) fpdd|rs® krdrs
(C) BðfcpB ‘V¡$g krdrs (D) X$p¸. l„kp dl¡sp krdrs
AJN-A ] [ 47 ]