U N I V E R S

Prof. Dr. Feti MEHDIU
PËRJETËSIMI I DISA ORIENTALIZMAVE
NË FJALORIN E TAHIR DIZDARIT
PËRMBLEDHJE
u n i v e r s
41
Fjalori i orientalizmave në gjuhën shqipe, i Tahir N. Dizdarit
është vepër e rrallë, jo vetëm në leksikografi shqiptare, kurse
Instituti Shqiptar i Medimit dhe Qytetërimit Islam është më i
merituari që këtë vepër e bëri pronë të opinionit shkencorë.
Profili shkencor si filolog i Dizdarit:orientalist, që është barazi
me arabist, turkolog, iranist, nuk duhet ngatrruar me
misionarizmin që bën përpjekje të kamuflohet përmes termit
Orientalizëm. Orientalistika dhe orientalizmi janë dy koncepte të
ndryshme.
Një grup fjalësh, në këtë fjalor, që shenjojnë fushën fetare, që
i përkasin religiolinguistikës islame, janë spieguar hollësisht
dhe janë ilustruar me shembuj nga këngë popullore,
frazeologjizma e fjalë të urta shqipe, por për arsye objektive
nuk është përfshirë e tërë hapësira shqiptare. Këso spiegimesh
nuk kemi hasur në fjalorë tjerë etimologjikë. Në fjalorin e T.
Dizdarit janë rreth 160 fjalë të kësaj fushe, për të cilat jam
përqëndruar të afroj kontributin tim.
Fjalët që i kam marrë në shqyrtim gjenden edhe në fjalorët e
vjetër, te: Fjalori i Bashkimit, Mejeri, Waignadi, Buseti,
Kujunxhiqi, Cordinjano. Në fjalorët e ri të gjuhës shqipe zbehet
spiegimi i tyre, varfërohet ose mbesin edhe jasht fjalorit.
Tahir N. Dizdarit i ka bërë të pavdekshme këto fjalë dhe i ven
në shërbim hulumtuesit të trashëgimisë kulturore popullore
shqiptare margaritarë të çmueshëm. I hap shteg studiuesit të
gjuhës shqipe të analizojë në thellësi kuptimin konkret të fjalës
në kontekst të folklorit shqiptarë. Mos humbas energji kot në
eksperimente të zëvendësojnë tespihët me rruzare e zeqatin me
tatim, etj.
Ky thesar gjuhësorë si rrjedhojë e pranisë dhe ndikimit të
fesë dhe kulturës islame në këto troje, është bërë pjesë e
inventarit religiolinguistik, kurse Tahir Dizdari i ka përjetsuar sa
të jenë gjallë.