16.01.2017 Views

U N I V E R S

18wEAl0JI

18wEAl0JI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Banja e parë publike në Sarajevë është ndërtuar në vitin 1462.<br />

Në fund të shekullit të gjashtëmbëdhjetë, numri i tyre kishte arritur<br />

në 7. Hamami i Daut Pashës në Shkup, u ndërtua në vitin 1489.Ai<br />

dallohet nga dy kube të mëdha dhe 11 kube të vogla dhe në këtë<br />

mënyrë është konsideruar si një nga banjat publike më të mëdha<br />

në Ballkan. Hamami i Gazi Husrev Beut u ndërtua ndërmjet<br />

viteve 1556 dhe 1573. Hamamet ishin të ndara në dy pjesë: një<br />

pjesë për burrat dhe një për gratë, kjo bazuar në filozofinë e etikës<br />

islame. Hamame të ngjashme ka pasur edhe në qytete të tjera të<br />

Ballkanit, si: Manastir, Dibër, Ohër, Prilep, Strugë, Tetovë, Novi<br />

Pazar, Podgoricë dhe në qytete tjera.<br />

Arkitektura islamike në objektet e kultit, por edhe në qendrat<br />

e qyteteve, parashikonte të vendoste shatërvanë në qendër të<br />

hapësirave kompozicionale, që kanë shërbyer për besimtarët<br />

myslimanë si “abdes-hane” – vende ku bëhej pastrimi ritual para<br />

faljes së namazit, kurse një pjesë e qytetarëve e kanë përdorur ujin<br />

e shatërvanëve për të pirë. Shatërvanët publikë kombinojnë në<br />

vetvete dimensionet simbolike dhe pamjen estetike, duke qenë<br />

krijimet më të bukura dhe karakteristike të shumë qyteteve islame<br />

në të gjithë botën, veçanërisht në Ballkan. Vetëm në Beograd kanë<br />

qenë më shumë se 600 shatërvanë publikë, të cilët u shkatërruan<br />

të gjithë, për shkak të urrejtjes së verbër dhe me qëllim zhdukjen e<br />

gjithçkaje që lidhej me trashëgiminë islame.<br />

Në Ballkan, shumë nga qytetet janë të projektuara për t’u<br />

integruar në harmoni me lumenjtë që kalojnë ne gjirin e tyre.<br />

Brigjet e tyre i lidhin urat me harqe, të cilat konsiderohen pjesë e<br />

arritjeve të mëdha të arkitekturës islame në Ballkan. Ato janë, veç<br />

të tjerash, edhe simbole komunikimi midis njerëzve, vendeve dhe<br />

kulturave. Në vitin 1566 filloi ndërtimi i urës më të shkëlqyer mbi<br />

lumin Neretva (Mostar), e cila duket si një hënë që përqafon lumin<br />

me dhembshuri dhe mirësi të madhe dhe nëpërmjet saj duket një<br />

minare dhe një xhami. Nëse kalohet drejt tyre nga poshtë urës,<br />

ujërat duken si qelq, ndërsa ura ngjan si lente aparati fotografik e<br />

fokusuar në drejtim të xhamisë dhe të minares.<br />

Çereku i Ballkanit është i mbushur me këto kryevepra që<br />

reflektojnë pasionin e kulturës islame për ujin. Të tilla ka shumë<br />

edhe në trojet shqiptare, si: Ura e Tabakëve në Tiranë, Ura e Mesit<br />

në Shkodër, Ura e Goricës në Berat, Ura e Prizrenit me 3 harqe,<br />

u n i v e r s<br />

12<br />

EDITORIAL

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!