Przed się bior stwo Bu dow la ne „RO B UD” Sp. z oo - Śląska Izba ...

REGION
Je ste śmy
naj więk szym
mia stem
w pol sce
Roz mo wa z prof. dr. hab. MAR kIEM SZcZE pAń SkIM,
so cjo lo giem Uni wer sy te tu Ślą skie go w ka to wi cach,
jed nym z twór ców idei Me tro po lii „Si le sia”
– Jaka przy szłość cze ka mia sta Pol ski?
– Dynamiczne metropolie i globalne miasta
to dziś kluczowi aktorzy światowego systemu.
To regiony i miasta, a nie całe państwa, najbardziej
pobudzają wzrost gospodarczy. O przyszłości
Polski też decydować będą największe
konurbacje. Po wielu latach badań nad gettami
biedy w regionie i opracowaniu strategii przeciwdziałania
wykluczeniu, postanowiliśmy
przyjrzeć się drugiemu krańcowi – grupie
określanej jako „wygrani transformacyjni”.
Zmiany związane z pojawieniem się klasy średniej
oraz ludzi bardzo bogatych widać np.
na rynku nieruchomości, gdzie nastąpił rozwój
budownictwa jednorodzinnego typu gated
communities, czyli osiedli grodzonych. Socjologowie
uważają ich powstawanie za nową gettoizację
przestrzeni miejskiej. Chciałbym prosić
tych, którzy budują nową tkankę, nową jakość,
by to była przestrzeń maksymalnie
otwarta – na tyle, na ile można, aby nie oddzielać
jej od pozostałej tkanki miejskiej. Osiedla
grodzone to błąd. Bogactwo nie może być
przedmiotem do zawstydzenia. Jeśli jest uczciwie
zdobyte, powinno być przedmiotem dumy,
otwarcia, a nie zamkniętego getta.
– A mia sta Ślą ska?
– Nie mam wątpliwości, że do sieci naturalnych
powiązań Górnego Śląska i Krakowa należy
dołączyć również region czeskiej Ostrawy,
oddalonej od Katowic o kilkadziesiąt kilometrów.
Już dziś, po praktycznej likwidacji kontroli
granicznych, widać silny przepływ ludzi, towarów
i usług między tymi regionami. W odniesieniu
do innych europejskich metropolii
o zbliżonym charakterze (np. niemieckie Zagłębie
Ruhry, francuski region Nord Pas De Ca-
4 Forum Budownictwa Śląskiego - 4 (30) 2009
lais) Śląsk jest mniejszy zarówno pod względem
powierzchni, jak i ludności, ale zagęszczenie
ludności jest tu największe – 1620 osób
na km kw., przy 123 osobach średnio w Polsce.
Jestem przekonany, że choć śląskie górnictwo
nadal daje utrzymanie 115 tys. osób i ich
rodzinom, Śląsk stopniowo zmienia swój charakter,
zmierzając w stronę społeczeństwa
usług. Dziś w tym sektorze pracuje 52 proc.
mieszkańców, wobec ok. 80 proc. w USA. To
pokazuje skalę zapóźnień, ale i szans rozwojowych.
Stając się społeczeństwem poprzemysłowym,
mieszkańcy Śląska stają się zarazem
społeczeństwem konsumpcyjnym. W ubiegłym
roku średnie wynagrodzenie w woj. śląskim
wynosiło 3694,38 zł i było o 883,42 zł wyższe
od średniej krajowej. Z danych aparatu
skarbowego wynika, że w regionie mieszka
1281 osób o dochodach przekraczających
milion złotych, z czego 144 to mieszkańcy Katowic.
Dziewięciu śląskich milionerów jest
na liście 100 najbogatszych Polaków. To
wszystko sprawia, że rośnie popyt na dobra luksusowe,
rozbudowywane są wielkie centra handlowe.
Z faktu mieszkania w stolicy Górnego
Śląska bardzo lub raczej zadowolonych jest 78
proc. ankietowanych. Blisko 2 proc. badanych
katowiczan swoją sytuację finansową uważa
za celującą, a 61,6 proc. za bardzo dobrą lub
dobrą. Z perspektyw na przyszłość zadowolonych
jest 56 proc. mieszkańców Katowic,
a 61 proc. jest zadowolonych z dostępu
do opieki zdrowotnej. Dużą liczbą renomowanych
ośrodków medycznych socjologowie
uważają za poważny atut regionu. Trzech
na czterech katowiczan uważa, że najbliższe
otoczenie miejsca, w którym mieszkają, jest bar-
Marek Stanisław Szczepański (ur. 1956) w Czę sto -
cho wie, pol ski so cjo log, czło nek Pol skiej Aka de mii Na -
uk, pra cow nik – obec nie dy rek tor In sty tu tu So cjo lo gii
Uni wer sy te tu Ślą skie go, współ za ło ży ciel i rek tor Wyż -
szej Szko ły Za rzą dza nia i Na uk Spo łecz nych w Ty chach.
Miesz ka w Ty chach, 23 stycz nia 2009 ro ku na uro czy -
stej se sji in au gu ru ją cej ob cho dy 75-le cia nada nia Ty -
chom praw gmi ny miej skiej otrzy mał ty tuł Ho no ro we -
go Oby wa te la Mia sta. Ty tuł przy zna no za współ za ło -
że nie Wyż szej Szko ły Za rzą dza nia i Na uk Spo łecz nych
w Ty chach, co po zwa la kształ cić mło dych lu dzi,
za ak tyw nych uczest ni ków ży cia spo łecz ne go, sil nie
zwią za nych ze spo łecz no ścią lo kal ną i re gio nal ną,
za współ two rze nie spo tkań na uko wych pod na zwą Ty -
skie Se mi na ria Ma jo we, dzię ki któ rym Ty chy, nie bę -
dąc wiel kim ośrod kiem aka de mic kim, za ist nia ły
na na uko wej ma pie Pol ski, za ak tyw ną re ali za cję im -
pe ra ty wu: „Myśl glo bal nie, dzia łaj lo kal nie”, za pra ce
ba daw cze nad spo łecz no ścią i zbio ro wo ścią lo kal ną
oraz oj czy zną pry wat ną: na szym mniej szym nie bem.
– Stu dia skoń czy łem z wy róż nie niem, cze go kon se -
kwen cją by ły klu cze do miesz ka nia. Miesz ka nie cze -
ka ło na mnie na osie dlu R w nie zna nych mi Ty chach.
Był rok 1979. Wy sia dłem na sta cji Ty chy – Żwa ków
iwbło cie po ciem ku sze dłem pod wska za ny ad res,
przy glą da jąc się blo ko wi sku z wiel kiej pły ty. O wra -
że niach le piej nie mó wić. Naj gor sze jed nak by ło to, że
osie dle R nie mia ło jesz cze dróg i ko mu ni ka cja ze świa -
tem nie ist nia ła. Bar dzo szyb ko prze nio słem się
na Ale ję Nie pod le gło ści, a po tem na Ej smon da. Ży cie
ku si mnie te raz bar dziej atrak cyj ny mi miej sca mi
w kra ju, ale nie je stem w sta nie od ciąć się od te go
mia sta, te go re gio nu, gdzie są prze cież gro by mo ich
naj bliż szych – pod kre śla prof. Szcze pań ski.
Jest człon kiem Zgro ma dze nia Gór no ślą skie go Związ -
ku Me tro po li tal ne go, ze spół eks per tów i na ukow ców
pod je go kie row nic twem prze pro wa dził ba da nia z za -
kre su moż li wo ści utwo rze nia do 2025 ro ku Me tro po -
lii „Si le sia”.
Prof. Szcze pań ski jest au to rem i współ au to rem se tek
pu bli ka cji z za kre su so cjo lo gii mia sta, so cjo lo gii edu ka -
cji oraz zmia ny spo łecz nej, zde cy do wa na więk szość
z nich to współ au tor stwa i współ re dak cje. Znacz na część
je go prac po świę co na jest też za gad nie niom toż sa mo -
ści i so cjo lo gii re gio nów, szcze gól nie pro ble mom Gór -
ne go Ślą ska. Są to m.in.: „Opel z gór ni czym pió ro pu szem.
Re struk tu ry za cja wo je wódz twa ka to wic kie go 1989-
1996”, „Gór ny Śląsk 2005. Sce na riusz re struk tu ry za cji”,
„Mia sto so cja li stycz ne i świat spo łecz ny je go miesz kań -
ców”, „Mia sto i miesz ka nie w spo łecz nej świa do mo -
ści. Ka to wi cza nie o Ka to wi cach” (współ au tor), „Zro zu -
mieć roz wój. Od spo łe czeństw tra dy cyj nych do in for -
ma cyj nych” (współ au tor). Jest też au to rem pod ręcz -
ni ków „Teo ria zmian spo łecz nych. Wy bra ne za gad nie -
nia”, „Mia sto i prze strzeń w per spek ty wie so cjo lo gicz -
nej” (współ au tor), „Roz wój lo kal ny i re gio nal ny w per -
spek ty wie so cjo lo gicz nej” (współ au tor).
Hob by: lek tu ra (zwłasz cza po ezja i Ka pu ściń ski)