Programa rilindje me bese final
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
PROGRAMI ZGJEDHOR<br />
PËR ZGJEDHJET<br />
PARLAMENTARE 2016
Ky botim është përgatitur nga koalicioni “Rilindje <strong>me</strong> BESË”<br />
Redaktorë:<br />
Afrim Gashi, Sekretar i Përgjithshëm i Lëvizjes BESA<br />
Zenun Ismaili, Sekretar i Përgjithshëm i Rilindjes Demokratike Kombëtare
MARRËVESHJE BASHKËPUNIMI<br />
Partitë politike, Lëvizja BESA dhe Rilindja Demokratike Kombëtare kanë rënë dakord që në zgjedhjet e ardhsh<strong>me</strong><br />
parla<strong>me</strong>ntare të garojnë bashkërisht nën emrin e koalicionit “RILINDJE ME BESË”.<br />
“RILINDJE ME BESË”, duke pasur parasysh se Maqedonia është një shtet ku shoqëria është asi<strong>me</strong>trike <strong>me</strong> shtetin – prej<br />
ku burojnë të gjitha krizat në vend, është the<strong>me</strong>luar për të avancuar liritë dhe të drejtat the<strong>me</strong>lore të njeriut, për ta<br />
reflektuar shoqërinë multietnike edhe në ndërtimin e shtetit dhe pushtetit, për të avancuar kohezionin brenda vendit e<br />
për të mbyllur kontestet e hapura ndëretnike, që kështu të hapë një perspektivë zhvillimore ekonomike dhe evropiane,<br />
si dhe për të bërë anëtarësimin sa më të shpejtë të vendit në NATO dhe fillimin e negociatave për aderim në BE.<br />
Me këtë marrëveshje bashkëpunimi partitë politike nënshkruese të saj, të bashkuara në “Rilindje <strong>me</strong> BESË”, shprehin<br />
interesin dhe gatishmërinë e tyre të përbashkët për bashkëpunim politik dhe opozitar në skenën politike në RM.<br />
Palët nënshkruese zotohen se:<br />
‣ Do ta respektojnë demokracinë brenda bllokut opozitar, pari<strong>me</strong>t etike dhe morale, si dhe syni<strong>me</strong>t e qarta politike<br />
që i udhëheqin vepri<strong>me</strong>t e tyre, të cilat duhet të jenë transparente;<br />
‣ Do të bëjnë promovim të përbashkët publik dhe <strong>me</strong>dial;<br />
‣ Do të kenë pjesëmarrje të barabartë të ta gjitha subjekteve politike dhe grupeve të tjera;<br />
‣ Do të angazhohen për vendimmarrje konsensuale dhe respektim të procedurave;<br />
‣ Do t’i respektojnë aktet normative për procesin e vendimmarrjes,<br />
‣ Do t’i respektojnë zgjidhjet e mosmarrëveshjeve brenda strukturave të përbashkëta të bllokut opozitar.<br />
Dhe, veçanërisht duhet të rritet aktiviteti në drejtim të:<br />
‣ Rritjes së përgjegjësisë ndaj qytetarëve;<br />
‣ Rritjes së besueshmërisë ndaj qytetarëve;<br />
‣ Kapacitetit për <strong>me</strong>naxhim;<br />
‣ Konsideratës ndaj ekspertizës politike.<br />
Syni<strong>me</strong>t kryesore të këtij bashkëpunimi janë:<br />
‣ integrimi i vendit në NATO dhe hapja e negociatave për aderim në BE (që të ndihmohet dhe shpejtohet ky proces,<br />
“RILINDJE ME BESË” do të jetë detyrimisht pjesëmarrëse në bisedi<strong>me</strong>t për kontestin e emrit);<br />
‣ të bëhet depolitizimi dhe departizimi i sistemit të drejtësisë, i sistemit të sigurisë dhe i administratës dhe të<br />
luftohet secila formë e korrupsionit dhe e abuzimit <strong>me</strong> pushtetin;<br />
‣ të garantohet liria dhe pavarësia e <strong>me</strong>diave;<br />
‣ të luftohen të gjitha format e ekstremizmit dhe ksenofobisë.<br />
‣ evaluimi i Marrëveshjes së Ohrit dhe, brenda mandatit katërvjeçar, të bëhet RIDEFINIMI i sistemit politik e juridiko-kushtetues<br />
të shtetit.<br />
Që të arrihen këto syni<strong>me</strong>, “RILINDJE ME BESË” konsideron se duhet të bëhen disa ndryshi<strong>me</strong> në doku<strong>me</strong>ntet bazë<br />
të shtetit (kushtetuta dhe ligjet), si dhe në rivendosjen e pari<strong>me</strong>ve që i afirmojnë këto syni<strong>me</strong>, por edhe në përfaqësimin<br />
e drejtë dhe adekuat të komuniteteve të vendit në institucionet e shtetit, në krijimin e strategjive zhvillimore<br />
ekonomike, si dhe në ndërtimin e mirëbesimit e vullnetit të mirë për afirmimin e shoqërisë multietnike.<br />
Për arritjen e këtyre syni<strong>me</strong>ve “RILINDJE ME BESË” <strong>me</strong>rr përsipër të realizojë:<br />
‣ ndryshi<strong>me</strong> kushtetuese (ndryshimi ose modifikimi i preambulës për shtet të drejtë qytetare ose binacional; zyrtarizmi<br />
i gjuhës shqipe; zgjedhja e Presidentit nga Parla<strong>me</strong>nti dhe <strong>me</strong> shumicë të dyfishtë dhe fuqizimi i Komitetit<br />
për Marrëdhënie ndërmjet Bashkësive Etnike);<br />
‣ reformim rrënjësor të sistemit gjyqësor (votimi i dyfishtë në Gjykatën Kushtetuese, përfaqësimi horizontal dhe<br />
vertikal në të gjitha nivelet e sistemit të drejtësisë; vazhdimi i mandatit të Prokurorisë Speciale dhe the<strong>me</strong>limi i<br />
Gjykatës Speciale, si dhe rishqyrtimi i rasteve të montuara politike);<br />
‣ ndryshi<strong>me</strong> të nevojsh<strong>me</strong> ligjore (ndryshimi i Ligjit për ndarje territoriale të Maqedonisë; ndryshimi i Kodit Zgjedhor<br />
– që Maqedonia të bëhet një njësi zgjedhore dhe <strong>me</strong> lista të hapura të kandidatëve; të miratohet Ligji për<br />
përdorimin e gjuhës shqipe, Ligji për mbrojtjen e përdorimit të gjuhës shqipe);<br />
‣ reformim rrënjësor në zhvillimin e barabartë ekonomik të vendit (ndarja e drejtë dhe proporcionale e buxhetit,<br />
votimi i buxhetit <strong>me</strong> shumicë të dyfishtë; revidimi i privatizimit të ndërmarrjeve publike; krijimi i kushteve ligjore<br />
dhe infrastrukturore për tërheqjen e investi<strong>me</strong>ve të huaja dhe rritjen e punësimit);<br />
‣ arritjen e përfaqësimit adekuat dhe proporcional sasior, cilësor, vertikal dhe në bazë të dikastereve përkatëse të<br />
pushtetit;<br />
‣ miratimin e Strategjisë për zhvillimin e arsimit, shkencës dhe kulturës shqiptare në Maqedoni;<br />
‣ miratimin e Strategjisë për zhvillimin e balancuar të regjioneve në vend (hartimi i politikave agrare, bujqësore,<br />
infrastrukturore e shëndetësore);<br />
‣ decentralizimin e plotë të pushtetit qendror.<br />
Të gjitha këto pika do të jenë të afatizuara në marrëveshjen për koalicion qeveritar dhe ajo do të bëhet publike para<br />
gjithë opinionit.<br />
“RILINDJE ME BESË” <strong>me</strong>rr përsipër realizimin e këtyre pikave dhe, pa marrëveshje <strong>me</strong> palën maqedonase mbi to, nuk<br />
do të pranojë të përfshihet në qeverisje – edhe nëse e fiton shumicën e votave shqiptare.<br />
Marrëveshja është nënshkruar në katër kopje, nga dy për secilën palë.<br />
Palët nënshkruese:<br />
Lëvizja BESA (Bilall Kasami, kryetar)<br />
Rilindja Demokratike Kombëtare (Fadil Zendeli, kryetar)<br />
Shkup, 11.11.2016<br />
2 3
Përmbajtja<br />
PROGRAMI ZGJEDHOR<br />
2016<br />
10 SHTYLLAT e koalicionit “Rilindje <strong>me</strong> BESË” 8<br />
Arsimi dhe Shkenca 9<br />
Financat publike 11<br />
Ekonomia 12<br />
Transporti dhe Lidhjet 13<br />
Drejtësia 14<br />
Shëndetësia 15<br />
Pushteti Lokal 17<br />
Administrata dhe Shoqëria Informatike 19<br />
Mbrojtja dhe Siguria 21<br />
Politika Sociale 22<br />
Kultura 23<br />
Mjedisi Jetësor dhe Planifikimi Hapësinor 24<br />
Bujqësia, Pylltaria dhe Ekonomia e Ujërave 26<br />
Siguria e brendsh<strong>me</strong> 28<br />
4 5
PROGRAMI ZGJEDHOR<br />
2016<br />
6 7
10 SHTYLLAT<br />
e koalicionit<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË”<br />
1. RIDEFINIMI i sistemit politik e juridiko-kushtetues<br />
të shtetit, <strong>me</strong> ndryshi<strong>me</strong>t e nevojsh<strong>me</strong> kushtetuese<br />
dhe ligjore;<br />
2. Integrimi i vendit në NATO dhe hapja e negociatave për<br />
anëtarësim në BE (integrimi në NATO garanton stabilitet<br />
afatgjatë, ndërsa anëtarësimi në BE është mundësia e<br />
vet<strong>me</strong> për përparimin e vendit në të gjitha fushat);<br />
3. Zhvillimi i barabartë dhe i balancuar ekonomik i<br />
vendit (ndarja e drejtë dhe proporcionale e buxhetit,<br />
votimi i buxhetit <strong>me</strong> shumicë të dyfishtë; revidimi<br />
i privatizimit të ndërmarrjeve publike; krijimi i<br />
kushteve ligjore dhe infrastrukturore për tërheqjen e<br />
investi<strong>me</strong>ve të huaja, stimulimi i bizneseve të vogla<br />
dhe të <strong>me</strong>s<strong>me</strong> dhe rritja e vendeve të punës);<br />
4. Depolitizimi dhe departizimi i sistemit të drejtësisë<br />
(mbështetja e Prokurorisë Speciale Publike dhe<br />
the<strong>me</strong>limi i Gjykatës Speciale), i sistemit të sigurisë<br />
dhe i administratës;<br />
5. Ndarja e re territoriale zhvillimore dhe decentralizimi<br />
i plotë i pushtetit qendror në pushtetin lokal,<br />
që nënkupton decentralizim fiskal të mirëfilltë të buxhetit<br />
shtetëror;<br />
6. Liria dhe pavarësia e <strong>me</strong>diave, si dhe lufta kundër<br />
secilës formë të korrupsionit, abuzimit <strong>me</strong> pushtetin,<br />
por edhe kundër të gjitha formave të ekstremizmit<br />
dhe ksenofobisë;<br />
7. Ndërtimi i një sistemi shëndetësor të kapshëm,<br />
cilësor dhe financiarisht stabil, që e ka në qendër të<br />
vë<strong>me</strong>ndjes shëndetin e qytetarit, si edhe fuqizimi<br />
i shëndetësisë publike efikase dhe efektive, por<br />
edhe sigurimi i shërbimit primar shëndetësor për<br />
çdo qytetar dhe përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i<br />
shqiptarëve në institucionet publike shëndetësore;<br />
8. Përfaqësimi adekuat dhe proporcional sasior,<br />
cilësor, vertikal dhe në bazë të dikastereve përkatëse<br />
të pushtetit në institucionet shtetërore;<br />
9. Miratimi i Strategjisë së veçantë për zhvillimin e<br />
arsimit, shkencës dhe kulturës shqiptare në Maqedoni;<br />
10. Krijimi i një mjedisi të shëndoshë jetësor konform<br />
standardeve europiane.<br />
Arsimi<br />
dhe Shkenca<br />
Synimi ynë primar në aspekt të arsimit do të jetë ngritja<br />
e cilësisë dhe zhvillimi i politikave arsimore që do të<br />
jenë në frymën e zhvillimit të shoqërisë në aspekt intelektual-shkencor,<br />
moral, ekonomik dhe kulturor.<br />
Koalicioni “Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të bëjë pjesë të programit<br />
qeveritar edhe Strategjinë për zhvillimin e arsimit<br />
dhe shkencës së shqiptarëve në Maqedoni. Me këtë strategji<br />
përfshihet:<br />
• modernizimi i objekteve mësimore (<strong>me</strong>re<strong>me</strong>timin<br />
dhe ndërtimin e plotë të tyre);<br />
• pajisja e objekteve shkollore <strong>me</strong> mjetet e nevojsh<strong>me</strong><br />
për arsim cilësor;<br />
• aftësimi profesional i kuadrit mësimor në trajni<strong>me</strong> të<br />
ndrysh<strong>me</strong> në vend dhe jashtë;<br />
• krijimi i teksteve të reja shkollore të Gjuhës shqipe,<br />
Letërsisë shqipe, Historisë, Artit figurativ, Arsimit<br />
muzikor, Etikës së religjioneve, si dhe të të gjitha<br />
lëndëve mësimore që kanë lëshi<strong>me</strong> dhe gabi<strong>me</strong><br />
përmbajtjesore dhe teknike;<br />
• bursa për studi<strong>me</strong> dhe specializi<strong>me</strong> – ndarja e bursave<br />
për specializi<strong>me</strong> për së paku 200 studentë shqiptarë<br />
në vit për të studiuar dhe specializuar nëpër<br />
universitetet më prestigjioze në botë, <strong>me</strong> marrëveshje<br />
që ata të kthehen të punojnë në Maqedoni në 10<br />
vitet e ardhsh<strong>me</strong>;<br />
• fuqizimi i rolit të Inspektoratit Shtetëror të Arsimit,<br />
në kuptim që të mbahet llogari deri në maksimum<br />
dhe pa asnjë tolerancë për cilësinë e arsimit;<br />
• përfaqësimi i drejtë i shqiptarëve <strong>me</strong> këshilltarë në<br />
BZHA dhe krijimi i silabuseve konform kërkesave për<br />
një arsimim bashkëkohor të nxënësve shqiptarë;<br />
8 9
• çdo vit do të rritet nga 12.3 % rroga e punonjësve të<br />
arsimit dhe shkencës, ashtu që për katër vitet e ardhsh<strong>me</strong>,<br />
rroga e tyre do të rritet për 50% (mënyra e<br />
rritjes së rrogave: shkurtimi i administratës së shkollave,<br />
për<strong>me</strong>s sistemit të tyre në administratën publike<br />
dhe shtetërore dhe ridestinimi i shpërndarjes<br />
se buxhetit për arsye strategjike në arsim);<br />
• Fondi për Zhvillimin e Shkencës (krijimi i një fondi<br />
special për hulumti<strong>me</strong> shkencore, për projekte<br />
shkencore dhe për boti<strong>me</strong> shkencore në fushën e<br />
shkencave albanologjike: gjuhë shqipe, letërsi shqiptare,<br />
historia e shqiptarëve, etnologjia e shqiptarëve,<br />
muzikologjia, krijimtaria gojore, trashëgimia<br />
dhe arkitektura popullore);<br />
• hapja e enteve parashkollore pranë secilës shkollë<br />
ose, në rajone rurale, duke përfshirë disa zona në një<br />
ent të këtillë;<br />
• afirmimi i arsimit profesional – orientimi i nxënësve<br />
në shkolla të <strong>me</strong>s<strong>me</strong> duhet të jetë në shkollat profesionale,<br />
sepse në kushtet e BE-së, edhe <strong>me</strong> shkollë të<br />
<strong>me</strong>s<strong>me</strong> dhe një profesion të përvetësuar, secili qytetar<br />
mund të gjendet në tregun e punës;<br />
• selektimi i nxënësve sipas njohurive e<br />
aftësive dhe orientimi i tyre në mësimin<br />
e mëtutjeshëm;<br />
• riorganizimi i universiteteve – studi<strong>me</strong>t universitare<br />
do të sistemohen dhe riorganizohen në drejtim të<br />
ngritjes së cilësisë dhe në drejtim të plotësimit të<br />
nevojave të shtetit për kuadro profesionale dhe për<br />
tregun e nevojshëm të punës;<br />
• hapja e shkollave të <strong>me</strong>s<strong>me</strong> publike të sportit në<br />
gjuhën shqipe, në vendbani<strong>me</strong>t shqiptare dhe hapja<br />
e shkollave të <strong>me</strong>s<strong>me</strong> publike të artit (arti dramatik,<br />
muzikor, figurativ etj.).<br />
• ndryshimi dhe plotësimi i legjislacionit për arsim të<br />
të gjitha niveleve konform nevojave të arsimit shqip<br />
(arsimi parashkollor, fillor, i <strong>me</strong>sëm dhe sipëror).<br />
• rishqyrtimi i provimit të maturës dhe vendosja e provi<strong>me</strong>ve<br />
pranuese në fakultet, <strong>me</strong> qëllim të seleksionimit<br />
të studentëve dhe krijimit të cilësisë;<br />
Financat publike<br />
Bazuar në frymën e marrëveshjes së koalicionit, “Rilindje<br />
<strong>me</strong> BESË” është përqendruar në <strong>me</strong>naxhimin e suksesshëm<br />
<strong>me</strong> financave publike dhe ka për qëllim nxitjen<br />
e rritjes dhe zhvillimit më të madh ekonomik, që do të<br />
ndikojë në mirëqenien dhe përmirësimin e cilësisë së<br />
jetës të qytetarëve të vendit.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” zotohet që tërë potencialin e vetë do<br />
ta përkushtojë në këtë drejtim:<br />
• Shpërndarja e drejtë dhe proporcionale e Buxhetit të<br />
shtetit;<br />
• Decentralizimi fiskal i mirëfilltë i Buxhetit – <strong>me</strong> qëllim<br />
që komunat të fitojnë pavarësinë financiare dhe<br />
sigurim të më shumë kompetencave;<br />
• Vendosja e marrëdhënieve bashkëpunuese <strong>me</strong> Fondin<br />
Monetar Ndërkombëtar (FMN) – kthimi i Maqedonisë<br />
në agjendën e këtij institucioni jashtëzakonisht<br />
shumë të rëndësishëm për zhvillimin e ekonomisë<br />
së vendit dhe alternativat e mundsh<strong>me</strong> për financim<br />
afatgjatë <strong>me</strong> kushte të volitsh<strong>me</strong> dhe norma<br />
të ulëta të interesit;<br />
• Nxitja e bashkëpunimit <strong>me</strong> të gjitha institucionet financiare<br />
ndërkombëtare;<br />
• Ndërtimi i strategjisë së përgjithsh<strong>me</strong> që do të siguronte<br />
thithjen më të madhe të mjeteve nga fondet<br />
IPA sipas të gjitha komponentëve;<br />
• Sigurimi i kredive <strong>me</strong> kushte të volitsh<strong>me</strong> për zhvillimin<br />
e ndërmarrjeve të vogla dhe të <strong>me</strong>s<strong>me</strong>, kjo <strong>me</strong><br />
qëllim të nxitjes së prodhimtarisë së vendit dhe rritjes<br />
ekonomike të Republikës së Maqedonisë;<br />
• Përmirësimi i procesit të <strong>me</strong>naxhimit <strong>me</strong> financat<br />
publike dhe ndërtimi i strategjisë për <strong>me</strong>naxhimin<br />
<strong>me</strong> performancën e politikës fiskale;<br />
• Përcaktimi i trageteve afatshkurta fiskale – që do të<br />
mundësojnë uljen e deficitit buxhetor deri në vitin<br />
2020 në nivelin 2.5% të BPV-së për<strong>me</strong>s konsolidimit<br />
të vazhdueshëm të Buxhetit;<br />
• Mbrojtja e shpenzi<strong>me</strong>ve kapitale prej presioneve rebilancore<br />
– realizimi i plotë i shpenzi<strong>me</strong>ve kapitale të<br />
planifikuara <strong>me</strong> Buxhet;<br />
• Kontrolli i transfereve, pensioneve dhe rrogave në<br />
sektorin publik – duke pasur parasysh raportin e<br />
ndërsjellë ndërmjet komponentit zhvillimor dhe social<br />
të Buxhetit të vendit, duke i analizuar në mënyrë<br />
të detajuar punësi<strong>me</strong>t e mundsh<strong>me</strong> në të ardh<strong>me</strong>n;<br />
• Kontrolli i strukturës së shpenzi<strong>me</strong>ve publike – kryesisht<br />
duke u dhënë prioritet shpenzi<strong>me</strong>ve publike<br />
produktive dhe projekteve investuese infrastrukturore<br />
të planifikuara <strong>me</strong> procesin buxhetor, gjithnjë<br />
duke e pasur prioritet realizimin e shpenzi<strong>me</strong>ve publike<br />
në tërësi dhe në mënyrë proporcionale gjatë<br />
vitit fiskal;<br />
• Përmirësimi i transparencës fiskale – për t’i siguruar<br />
publikut të gjerë informacione gjithëpërfshirëse për<br />
indikatorët e politikës fiskale dhe për performancën<br />
e projekteve të realizuara në kuptim të efikasitetit<br />
dhe efektivitetit;<br />
• Hartimi i strategjisë financiare për tërheqjen e investi<strong>me</strong>ve<br />
të huaja dhe investi<strong>me</strong>ve të kompanive<br />
vendore në kuptim të rritjes së produktivitetit dhe<br />
punësimit në ekonominë vendore;<br />
• Pjesëmarrja e barabartë dhe dinjitoze e shqiptarëve<br />
në vendimmarrje në të gjitha nivelet dhe në të gjithë<br />
institucionet që janë në kuadër të Ministrisë së<br />
Financave;<br />
• Përdorimi i drejtë dhe i plotë i gjuhës shqipe në të<br />
gjitha nivelet dhe në të gjitha institucionet që janë<br />
në kuadër të Ministrisë së Financave;<br />
10 11
Ekonomia<br />
Një nga objektivat kryesore të koalicionit “Rilindje <strong>me</strong><br />
BESË” paraqet krijimi i kushteve për nxitjen e rritjes ekonomike,<br />
duke u përqendruar në ruajtjen e stabilitetit makroekonomik<br />
të vendit. Mbajtja e normës së ulët të inflacionit<br />
dhe stabiliteti i çmi<strong>me</strong>ve janë parakusht për realizimin<br />
e një stabiliteti të tillë makroekonmik, <strong>me</strong> ç’rast<br />
do të promovohet rritja e qëndruesh<strong>me</strong> ekonomike dhe<br />
fokusi jonë në agjendën ekonomike.<br />
Duke u bazuar në diskriminimin ekonomik të vazhdueshëm<br />
ndaj shqiptarëve, si dhe krizën politike të krijuar<br />
në Maqedoni, “Rilindje <strong>me</strong> BESË” ofron zbutjen dhe zgjidhjen<br />
e krizave ekonomike mbi pari<strong>me</strong>t e drejtësisë dhe<br />
funksionalitetit të institucioneve ekonomike dhe financiare<br />
në interes shtetëror gjithëpërfshirës.<br />
Koalicioni “RILINDJE ME BESË” do të orientohet në formimin<br />
e një ekonomie funksionale të tregut, e cila do t’i<br />
paraprijë zhvillimit ekonomik të vendit, duke zhvilluar<br />
sektorët ekonomikë më të rëndësishëm në vend: bujqësinë,<br />
blegtorinë, industrinë e lehtë, ndërtimtarinë, energjetikën,<br />
turizmin e pylltarinë, ndërsa do të zhvillojmë<br />
projekte edhe për forcimin dhe zhvillimin e biznesit të<br />
vogël dhe të <strong>me</strong>sëm.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të pranojë të qeverisë vetëm nëse<br />
arrihet marrëveshje më palët e tjera bashkëqeverisëse<br />
për të bashkëpunuar në formimin e institucioneve stabile,<br />
efikase dhe efektive.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet në zhvillimin e<br />
drejtë të sektorëve ekonomikë, që kanë resurse reale për<br />
ta zhvilluar ekonominë e vendit . Nga hulumti<strong>me</strong>t tona,<br />
si sektorë bazë të ekonomisë së vendit, <strong>me</strong> të cilët edhe<br />
do të punojmë që ta zhvillojmë ekonominë e vendit janë:<br />
Prioritetet e koalicionit “Rilindje <strong>me</strong> BESË” në sferën<br />
ekonomike janë:<br />
• Norma e rritjes ekonomike për periudhë katërvjeçare<br />
të arrijë 1.5 – 2%;<br />
• Norma e ulët e inflacionit për 2.5 – 3% dhe kurs devizor<br />
stabil 61.5 mkd/euro;<br />
• Niveli i moderuar i borxhit publik prej 2.5-2.8% për<br />
periudhë 4-vjeçare.<br />
• Ulja e normës së papunësisë prej 24 deri në 23%,<br />
<strong>me</strong> ç’rast do të hapen mbi 40 mijë vende pune;<br />
• Rritja e eksportit për 2%;<br />
• Rritja e investi<strong>me</strong>ve të huaja direkte;<br />
• Funksionimi adekuat i zonave industriale, <strong>me</strong> theks të<br />
posaçëm të Zonës Ekonomike Industriale të Tetovës;<br />
• Zhvillimi e bizneseve të vogla dhe të <strong>me</strong>s<strong>me</strong>:<br />
- Ndihma financiare për femrat sipërmarrëse:<br />
kofinancimi i shpenzi<strong>me</strong>ve <strong>me</strong> vlerë prej jo më<br />
shumë se 100.000 mkd, buxhet vjetor 2.000.000<br />
mkd;<br />
- Ndihma financiare për të rinjtë sipërmarrës deri<br />
moshën 30 vjeç: kofinancim i shpenzi<strong>me</strong>ve deri<br />
në vlerën maksimale 120.000, buxhet vjetor<br />
2.600.000 mkd;<br />
- Financimi i trajni<strong>me</strong>ve të specializuara: buxheti<br />
vjetor 580.000 mkd;<br />
- Zanatçinjtë: 50% të financimit të shpenzi<strong>me</strong>ve,<br />
jo më shumë se 65.000 mkd – buxhet vjetor<br />
650.000 mkd.<br />
• Zvogëlimi i gini-indexit (koeficientit më të<br />
lartë të rishpërndarjes së të ardhurave gjatë<br />
rangimit të vendeve të Evropës).<br />
Transporti<br />
dhe Lidhjet<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do ta ridefinojë strategjinë e komunikacionit<br />
<strong>me</strong> interes nacional, ku do të fokusohet në investi<strong>me</strong>,<br />
mirëmbajtje dhe modernizim të këtyre sferave:<br />
a. Komunikacioni rrugor:<br />
• Do të bëhen investimi kapital në rrugën shtetërore<br />
(autostradën) në relacionin Gostivar-Kërcovë, që është<br />
në kuadër të Korridorit 8 në vlerë prej 400 milionë<br />
euro;<br />
• Do të bëhet investim kapital në rrugën shtetërore<br />
(autostradë) në relacionin Shkup-Kufiri Bllacë <strong>me</strong><br />
Republikën e Kosovës, e cila do të lidhet <strong>me</strong> rrugën<br />
“Arbër Xhaferi”, që është në fazën e ndërtimit <strong>me</strong><br />
Kosovën në vlerë prej rreth 100 milionë euro;<br />
• Ndërtimi i rrugës Kërçovë-Dibër-Bllatë (lidhja <strong>me</strong><br />
Rrugën e Arbrit);<br />
• Mirëmbajtja, zgjerimi dhe modernizimi i rrugëve<br />
shtetërore (Tetovë-Jazhincë);<br />
• Investi<strong>me</strong> të reja, si dhe rehabiliti<strong>me</strong> të rrugëve<br />
lokale në vendbani<strong>me</strong>t shqiptare (prej vitit 2011<br />
deri më sot kemi investi<strong>me</strong> vetëm në rrugë lokale<br />
të vendbani<strong>me</strong>ve <strong>me</strong> shumicë të etnive të tjera,<br />
kurse vendbani<strong>me</strong>t shqiptare janë përfshirë vetëm<br />
<strong>me</strong> 5%).<br />
b. Komunikacioni hekurudhor:<br />
• Investim kapital i ndërtimit të vijës hekurudhore<br />
Kërçovë-Strugë (Qafa e Thanës);<br />
• Mirëmbajtja dhe renovimi i hekurudhës në Korridorin<br />
8 në pjesën e Maqedonisë Perëndimore.<br />
ç. Komunikacioni ajror:<br />
Prioritet i koalicionit “Rilindje <strong>me</strong> BESË” në këtë seg<strong>me</strong>nt<br />
do të jetë:<br />
• Trajtimi i linjave ajrore <strong>me</strong> interes për mërgimtarët<br />
shqiptarë;<br />
• Trajtimi i linjave ajrore që do të jenë në interes të<br />
qytetarëve dhe interesave ekonomike shtetërore.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet për:<br />
• Shfrytëzimin më racional të IPA-fondeve, që janë të<br />
lidhura drejtpërdrejt <strong>me</strong> financimin e projekteve që<br />
kanë të bëjë <strong>me</strong> infrastrukturën <strong>me</strong> komunikacionin<br />
rrugor dhe hekurudhor, si dhe projektet e tjera që<br />
kanë të bëjnë <strong>me</strong> sektorin e transportit dhe lidhjeve;<br />
• Ripërtëritja <strong>me</strong> IPA për ndarje të këtyre mjeteve, por<br />
edhe në nivel lokal (komponenti III dhe IV).<br />
12 13
Drejtësia<br />
• Angazhimi the<strong>me</strong>lor i koalicionit në resorin e<br />
drejtësisë do të jetë institucionalizimi i <strong>me</strong>kanizmit<br />
të Badinterit në këto pika:<br />
- Zgjedhja e Presidentit të Republikës (duke e rikthyer<br />
zgjedhjen e tij në Parla<strong>me</strong>nt); .<br />
- Zgjedhja e Qeverisë <strong>me</strong> gjithë programin e saj qeverisës;<br />
- Zgjedhja e Guvernatorit të Bankës popullore;<br />
- The<strong>me</strong>limi i njësive speciale gjyqësore për krimin e<br />
organizuar, në të gjitha nivelet e Gjykatave, si dhe<br />
emërimi i gjykatësve specialë në krye të këtyre njësive;<br />
- Auditori – Revizori i Pavarur Shtetëror;<br />
- Komisioni Nacional për Pengimin e Korrupsionit;<br />
- Komisionet rregullatore të pavarura;<br />
- Këshilli Radio-Difuziv etj.<br />
Shëndetësia<br />
• do të hartojmë plan strategjik për përgatitjen dhe<br />
stipendimin e mjekëve-specialistëve shqiptarë, që<br />
janë deficitarë në disa fusha të mjekësisë;<br />
• sistemi shëndetësorë në vend do të lidhet <strong>me</strong> sistem<br />
të integruar informatik (të imple<strong>me</strong>ntohet kartela<br />
elektronike);<br />
• do të bëhet thjeshtësimi i procedurave administrative<br />
burokratike (për udhëzi<strong>me</strong> mjek amë-specialist-mjek<br />
amë);<br />
• do të krijohet sistem i <strong>me</strong>naxhimit të institucioneve<br />
publike shëndetësore <strong>me</strong> një drejtor;<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË”, bazohet në postulatet the<strong>me</strong>lore të<br />
sistemit kushtetues të Republikës së Maqedonisë për<br />
garantimin e lirisë së bashkimit të qytetarëve-shtetasve<br />
<strong>me</strong> qëllim të realizimit dhe mbrojtjes të të drejtave dhe<br />
bindjeve të tyre politike, ekonomike, sociale , kulturore,<br />
si dhe të drejtave dhe bindjeve të tjera. (shih:neni 20 i Kushtetutes<br />
se RM). “Rilindje <strong>me</strong> BESË”, synim politik esencial<br />
e ka realizimin dhe avancimin e pozitës politiko-juridike<br />
të shqiptarëve në R. e Maqedonisë.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” angazhohet për avancimin e vlerave<br />
të theksuara të rendit kushtetues të RM-së, duke e RIDE-<br />
FINUAR konceptin e shtetit në sistemin politik të Republikës<br />
së Maqedonisë nga koncepti i “shtetit unitar, <strong>me</strong><br />
rolin dominues të popullit maqedonas” (<strong>me</strong> relativizim<br />
të pozitës së barabartë të bashkësive tjera etnike, si<br />
ajo shqiptare, turke, vllehe, ro<strong>me</strong>, etj.)”, në një koncept të<br />
“shtetit shu<strong>me</strong>tnik <strong>me</strong> rolin participues funksional të<br />
dy bashkësive më të mëdha etnike, asaj maqedonase<br />
dhe shqiptare, krahas <strong>me</strong> participimin adekuat edhe<br />
te bashkësive të tjera etnike në Republikën e Maqedonisë”.<br />
Prandaj “Rilindje <strong>me</strong> BESË”, pas zgjedhjeve parla<strong>me</strong>ntare,<br />
varësisht nga potenciali i saj politik, konform mandateve<br />
të fituara, do t’i animojë subjekte e tjera politike edhe<br />
nga blloqet e tjera politike, që do të fitojnë gjithashtu<br />
potencial relevant mbi bazën e mandateve, për ndryshi<strong>me</strong>t<br />
e konceptit kushtetues të shtetit dhe qeverisjes<br />
në RM, për një republikë stabile, në marrëdhëniet shoqërore<br />
politike, ekonomike dhe progresive në drejtim<br />
të euro-integri<strong>me</strong>ve, si shtet shu<strong>me</strong>tnik, <strong>me</strong> demokraci<br />
të theksuar konsensuale, multietnike, multikonfesionale<br />
dhe multikulturore, <strong>me</strong> sundimin e së drejtës në të gjitha<br />
fushat e jetës shoqërore.<br />
Duke iu referuar platformës RIDEFINIMI, ky koalicion i jep<br />
mbështetje të parezervë punës së Prokurorisë Speciale<br />
Publike, ndërsa do të insistojë në krijimin edhe të Gjykatës<br />
Speciale.<br />
Përveç kësaj, “Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet që<br />
shqiptarët të jen të përfaqësuar në gjithë sistemin e<br />
drejtësisë, jo vetëm në aspektin sasior dhe horizontal,<br />
por edhe në atë vertikal, duke qenë të pranishëm në të<br />
gjitha institucionet e këtij resori në mënyrë të barabartë.<br />
Për sa i përket gjendjes së deritanish<strong>me</strong> në sistemin<br />
shëndetësor, Republika e Maqedonisë radhitet në fund<br />
të listës në suaza botërore, ndërsa në Evropë, sipas indeksit<br />
të shërbi<strong>me</strong>ve shëndetësore, është ranguar e fundit.<br />
Qëlli<strong>me</strong>t dhe strategjia e koalicionit “Rilindje <strong>me</strong><br />
BESË” për shëndetësi efikase<br />
• ndërtimi i një sistemi shëndetësorë që do të jetë i<br />
kapshëm, cilësor dhe financiarisht stabil, i cili do ta<br />
ketë në qendër të vë<strong>me</strong>ndjes shëndetin e qytetarit;<br />
• krijimi i kushteve që do të mundësojnë rritjen e cilësisë<br />
së shërbimit shëndetësor <strong>me</strong> kënaqësi të ndërsjelle<br />
të pacientëve dhe personelit mjekësor;<br />
• profesionalizmi në shëndetësi kundrejt partizimit në<br />
institucionet publike shëndetësore;<br />
• shëndetësi publike efikase dhe efektive, e cila do të jetë<br />
konkurrente <strong>me</strong> institucionet private shëndetësore;<br />
• sigurimi i shërbimit primar shëndetësorë për çdo<br />
qytetar, pra edhe në viset rurale;<br />
• përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në<br />
institucionet publike shëndetësore konform ligjeve<br />
në fuqi.<br />
Propozi<strong>me</strong> konkrete nga “Rilindje <strong>me</strong> BESË”:<br />
• secili qytetar i Maqedonisë do të ketë sigurim shëndetësor;<br />
• do të hiqet participimi për mjekim spitalor;<br />
• do të bëhet rritja e buxhetit shtetërorë për shëndetësi;<br />
• do të bëhet rritja e rrogave për mjekët dhe personelin<br />
ndihmës mjekësor – 50 % për një mandat katërvjeçar;<br />
• do të bëhet ndryshimi i ligjit për specializi<strong>me</strong> për sa i<br />
përket të drejtës së specializantëve për marrëdhënie<br />
punë gjatë periudhës së specializimit;<br />
• do të stimulohen mjeket e reja shqiptare që të specializojnë<br />
për gjinekologji.<br />
14 15
Diplomacia dhe<br />
Punët e Jasht<strong>me</strong><br />
Politika e jasht<strong>me</strong> e një shteti është the<strong>me</strong>lore për pozicionin<br />
e shtetit kundrejt botës. Kjo, në rastin e Maqedonisë,<br />
është jashtëzakonisht e rëndësish<strong>me</strong> për integri<strong>me</strong>t<br />
e saj në strukturat euro-atlantike. Për fat të keq, që nga<br />
pavarësia e këndej qeveritë e Maqedonisë nuk u treguan<br />
të denja për të zhvilluar politika të jasht<strong>me</strong> të suksessh<strong>me</strong><br />
dhe për t’i përmbushur reformat të nevojsh<strong>me</strong> për<br />
ta afruar dhe integruar vendin në BE dhe NATO. Madje,<br />
viteve të fundit, të preokupuar <strong>me</strong> afera kriminele dhe<br />
korruptive, subjektet qeveritare kanë punuar në drejtim<br />
të kundërt dhe kanë dashur të krijojnë atmosferë negative<br />
te popullata për t’i vonuar kështu integri<strong>me</strong>t e vendit,<br />
që do rezultonin <strong>me</strong> funksionim të së drejtës konform<br />
konventave ndërkombëtare. Në këtë plan për popullatën<br />
shqiptare është bërë dëm i dyfishtë, duke mare parasysh<br />
se orientimi pro-perëndimor është bërë akti më i<br />
lartë patriotik i shqiptarëve.<br />
Synimi kryesor i koalicionit është tejkalimi i pengesave,<br />
që e pengojnë integrimin, dhe ushtrimi i një politike<br />
strategjikë globalë, rajonalë dhe shqiptarë, duke krijuar<br />
kushte optimale për shtet stabil, të zhvilluar dhe <strong>me</strong> perspektivë.<br />
Detyrat kryesore të koalicionit “Rilindje <strong>me</strong> BESË” në resorin<br />
Punëve të Jasht<strong>me</strong> do të jenë:<br />
• Integrimi i vendit në NATO dhe BE për<strong>me</strong>s RIDEFINI-<br />
MIT të strategjisë rreth çështjes së emrit dhe imple<strong>me</strong>ntimit<br />
të rekomandi<strong>me</strong>ve të Pribes;<br />
• Krijimi i marrëdhënieve të mira <strong>me</strong> vendet fqinje<br />
për<strong>me</strong>s RIDEFINIMIT të qasjes rreth kontesteve dhe<br />
RIDEFINIMIT të diplomacisë së shtetit<br />
• Ngritja e nivelit të komunikimit <strong>me</strong> Republikën e Shqipërisë<br />
dhe Republikën e Kosovës<br />
• Krijimi i strategjisë për afirmimin e rolit të mërgatës;<br />
• Krijimi i diplomacisë ekonomike;<br />
• RIDEFINIMI i përfaqësimit të shqiptarëve dhe sistematizimi<br />
i tyre në Ministrinë e Punëve të Jasht<strong>me</strong><br />
dhe në përfaqësitë diplomatike.<br />
Pushteti Lokal<br />
Programi Politik për Vetëqeverisja Lokale i koalicionit “Rilindje<br />
<strong>me</strong> BESË” është i fokusuar në ngritjen e vetëdijes<br />
dhe ofrimin e mundësisë për imple<strong>me</strong>ntimin e principeve<br />
të Qeverisjes së Mirë (Good Governance), që janë më<br />
se të nevojsh<strong>me</strong> në vetëqeverisjen lokale.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet në arritjen e Decentralizimit<br />
Funksional në nivel të përgjithshëm në Republikën<br />
e Maqedonisë. Decentralizimi i pushtetit është<br />
<strong>me</strong>kanizmi më i mirë për ofrimin e vendimmarrjes më<br />
afër qytetarëve, pasi ata janë ata që dinë më së miri se<br />
çka u duhet atyre dhe për çka ata kanë nevojë, ndërsa<br />
kjo arrihet për<strong>me</strong>s transferimit të pushtetit, për<strong>me</strong>s decentralizimit<br />
funksional, <strong>me</strong> ç’rast arrihet demokracia e<br />
mirëfilltë lokale.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet edhe në shqyrtimin<br />
e procesit të shpërndarjes dhe alokimit të drejtë të resurseve<br />
në funksion të zhvillimit të barabartë lokal. (Për mo<strong>me</strong>ntin<br />
buxhetet për komunat shpërndahen <strong>me</strong> formulë<br />
të atillë ku 50 % shpërndahen mbi tre principe bazë, si: numri<br />
i popullsisë, sipërfaqja e territoreve të banuesh<strong>me</strong> dhe<br />
baza e zhvillimit ekonomik, ndërsa 50 % të tjera shpërndahen<br />
<strong>me</strong> vendim të plotë politik.) “Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të<br />
angazhohet që shpërndarja e buxhetit të dedikuar për komunat<br />
të bëhet për<strong>me</strong>s alokimit të fondeve sipas nevojës.<br />
Për këtë qëllim KOALICIONI “RILINDJE ME BESË” do të angazhohet<br />
për:<br />
• ndryshimin e modelit ekzistues nga dekoncentrimi i<br />
buri<strong>me</strong>ve fiskale në decentralizim funksional, të bazuar<br />
në pjesëmarrje gjithnjë e më të madhe të resurseve<br />
të veta burimore;<br />
• rritjen e të ardhurave të NJVL-së nga tatimi personal<br />
i të ardhurave;<br />
• shfrytëzimin e potencialit të plotë të tatimit të pasurisë;<br />
<strong>me</strong> frymë pozitive ndaj vendeve fqinje dhe partnerëve<br />
16 17
• përmirësimin e kapaciteteve të pushteteve lokale<br />
<strong>me</strong> tati<strong>me</strong>t dhe financat;<br />
• zhvillimin e <strong>me</strong>kanizmave institucionale për nxitjen<br />
e pjesëmarrjes së qytetarëve në procesin e sjelljes së<br />
vendi<strong>me</strong>ve në nivel lokal, si dhe forcimin e kapaciteteve<br />
të komunave për bashkëpunim <strong>me</strong> sektorin<br />
civil, për zbatimin e përbashkët të projekteve, si dhe<br />
për konsulti<strong>me</strong> <strong>me</strong> grupe të caktuara të qëllimit në<br />
hartimin e politikave lokale;<br />
• zhvillimin e shkathtësive, mjeteve dhe praktikave<br />
të reja në kuadër të komunave dhe në sektorin civil<br />
për një informim më të gjerë dhe të vazhdueshëm të<br />
qytetarëve, si dhe për një transparencë dhe llogaridhënie<br />
më të madhe në punë;<br />
• qasje komunikative “nga lart-poshtë”, <strong>me</strong> qëllim të sigurimit<br />
të komunikimit në procesin e decentralizimit<br />
për<strong>me</strong>s promovimit të kornizës normative, informimit<br />
të opinionit më të gjerë dhe organizimin e debateve,<br />
<strong>me</strong> çka të gjithë faktorët në proces do të kenë qasje<br />
te informacionet referuese, të cilat do t’u mundësojnë<br />
më së miri ta kuptojnë procesin, rezultatet dhe sfidat,<br />
si dhe të përfshihen në dialog për politikat;<br />
• funksionimin e qendrave për shërbi<strong>me</strong>t komunale si<br />
bazë për komunikimin dhe informimin midis autoriteteve<br />
lokale dhe qytetarëve;<br />
• ndarjen objektive, transparente, të drejtë dhe paanshmërinë<br />
politike të mjeteve për pushtetin lokal.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> Besë” do të insistojë për ndarje të re zhvillimore<br />
territoriale dhe do të angazhohet për sigurimin<br />
dhe shfrytëzimin e mjeteve të IPA-fondeve për<strong>me</strong>s komponentëve<br />
bazë të tyre<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të sigurojë që në çdo ministri përkatëse<br />
do të krijohen njësi të cilat do të punojnë <strong>me</strong> komunat<br />
që të rritet niveli i thithjes se fondeve. Theksi i veçantë<br />
do të jetë në masat publike të Komponentit V dhe masat<br />
e infrastrukturës për ruajtjen e ambientit, siç janë kanalizi<strong>me</strong>t<br />
dhe siste<strong>me</strong>t për mbledhjen e mbeturinave.<br />
Administrata dhe<br />
Shoqëria Informatike<br />
Vetëm një administrate e shpejtë, transparente, mirë të<br />
organizuar dhe e thjeshtë mund të jetë në shërbim të<br />
qytetarëve dhe të bizneseve. Për të arritur në një administrate<br />
më efikase dhe efektive, patjetër duhet të bëhet<br />
depolitizimi dhe profesionalizimi i saj, por duhet të<br />
bëhet edhe rritja e pagave, vlerësimi i punës në bazë të<br />
rezultateve, kompetencës dhe efikasitetin në kryerjen e<br />
detyrave. Depolitizimi përfshin kufizimin e emërimit të të<br />
punësuarve nga funksionarët politikë, siç janë ministrat<br />
dhe zëvendësministrat.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet<br />
për REDEFINIMIN e administratës<br />
shtetërore, e cila është në gjendje asi<strong>me</strong>trike<br />
dhe e disbalancuar, ngase përfaqësimi<br />
i garantuar i shqiptarëve <strong>me</strong><br />
Marrëveshjen e Ohrit (<strong>me</strong> 25%) është<br />
ende i ulët dhe diskriminues. Duke u<br />
nisur nga kjo gjendje, “Rilindje <strong>me</strong> BESË”<br />
do t’i marrë përsipër këto detyri<strong>me</strong>:<br />
● Ridefinimi i <strong>me</strong>totologjisë për<br />
vlerësimin, sistematizimin dhe<br />
modernizimin e administratës<br />
shtetërore dhe publike, e cila<br />
do të rezultonte <strong>me</strong> administratë<br />
të qëndruesh<strong>me</strong> dhe financiarisht<br />
llogaridhënëse;<br />
● Krijimi i strategjisë për avancimin<br />
e shqiptarëve në administratën<br />
shtetërore dhe publike për<strong>me</strong>s<br />
zbatimit të procesit për <strong>me</strong>naxhim<br />
<strong>me</strong> resurset njerëzore;<br />
● Përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në administratën<br />
publike dhe shtetërore;<br />
● Dhënia e vendi<strong>me</strong>ve punonjësve të arsimit që janë<br />
në marrëdhënie pune <strong>me</strong> kohë të caktuar, si dhe gjithë<br />
të tjerëve.<br />
Përveç tyre, “Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të fokusohet modernizimin<br />
e administratës shtetërore dhe publike, që administrata<br />
publike të bëhet një partner për të gjithë qytetarët<br />
në Republikën e Maqedonisë dhe sipërmarrësit.<br />
Ndërkaq sa përket shoqërisë informatike, “Rilindje <strong>me</strong><br />
BESË” do të angazhohet për internet në çdo shtëpi, ,<br />
duke e zhvilluar shoqërinë e informacionit për<strong>me</strong>s dy<br />
drejti<strong>me</strong>ve kryesore, përkatësisht: zhvillimit të rrjeteve<br />
të internetit si bazë për siste<strong>me</strong>t e aksesit që i ofrojnë<br />
e-shërbi<strong>me</strong> përdoruesve dhe zhvillimin e shërbi<strong>me</strong>ve<br />
18 19
elektronike në bashkëveprim <strong>me</strong> shërbimin e konsumatorëve.<br />
Në frymë e përdorimit të teknologjisë, koalicioni “RILIN-<br />
DJE ME BESË” do të promovojë arsim digjital dhe aftësitë<br />
digjitale në <strong>me</strong>sin e qytetarëve për të përfituar ata sa më<br />
shumë nga teknologjitë digjitale.<br />
Po ashtu do t’i inkurajojmë investi<strong>me</strong>t në zhvillimin e<br />
inovacioneve në fushën e teknologjive të informacionit<br />
dhe komunikimit, duke rritur konkurrencën, si dhe për<br />
të nxitur rritjen ekonomike dhe krijimin e vendeve të<br />
punës.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet për modernizimin<br />
dhe digjitalizimin e institucioneve arsimore, duke investuar<br />
në pajisje të teknologjisë më të fundit për çdo<br />
nxënës dhe nëpunës arsimorë. Këtu kemi parasysh funksionimin<br />
e plotë të ditarit elektronik, duke e hequr prej<br />
përdorimit ditarin e zakonshëm, <strong>me</strong> çka do të reduktohet<br />
edhe puna e mësimdhënësve.<br />
Një aspekt i rëndësishëm në fushën e teknologjisë është<br />
edhe kartela elektronike shëndetësore, <strong>me</strong> cilën “Rilindje<br />
<strong>me</strong> BESË” do të mundësojë të kursehet edhe koha e<br />
mjekëve dhe punonjësve shëndetësorëpër t’u përqendruar<br />
më shumë në shërbimin kualitativ të pacientit.<br />
Dhe, në und, “Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të mundësojë dou<strong>me</strong>ntacion<br />
amë në formë elektronike, që të krijohen<br />
shërbi<strong>me</strong> on-line (e-qytetari) për furnizim <strong>me</strong> doku<strong>me</strong>ntacion<br />
amë në formë elektronike.<br />
Mbrojtja<br />
dhe Siguria<br />
Prioritetet tona të politikës së mbrojtjes do të mbështeten<br />
kryesisht në krijimin e kapaciteteve mbrojtëse që<br />
synojnë mbrojtjen dhe sigurinë nacionale pa kufizi<strong>me</strong><br />
etnike.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të angazhohet t’i avancojë më<br />
tutje marrëdhëniet e veçanta <strong>me</strong> Shtetet e Bashkuara të<br />
A<strong>me</strong>rikës në nivel të partneritetit të thelluar strategjik.<br />
Marrëdhëniet ndërmjet dy vendeve duhet të arrijnë në<br />
nivel të bashkëpunimit strategjik, <strong>me</strong> përfiti<strong>me</strong> të ndërsjella<br />
në ekonomi, siguri dhe fushat <strong>me</strong> interes të përbashkët<br />
për ta shtyrë<br />
Për më tej, “Rilindje <strong>me</strong> BESË” aspiron që Maqedonia të<br />
bëhet sa më shpejt pjesë përbërëse e strukturave rajonale<br />
dhe globale të sigurisë dhe të përkushtohet që të<br />
ngrihet bashkëpunimi <strong>me</strong> të gjitha vendet për ta luftuar<br />
terrorizmin.<br />
Lufta kundër terrorizmit – këtij shqetësimi global që ka<br />
nxjerrë në pah forma dhe rreziqe të paimagjinuesh<strong>me</strong><br />
– kërkon vigjilencë në luftimin e përbashkët të kësaj të<br />
keqe, e cila tani konsiderohet e keqe e përgjithsh<strong>me</strong> ose<br />
globale.<br />
Angazhimi specifik i koalicionit Rilindje <strong>me</strong> BESË në<br />
sektorin e mbrojtjes do të jetë:<br />
• Anëtarësimi i Maqedonisë në NATO;<br />
• Pjesëmarrja e ARM-së në misionet e NATO-s dhe të<br />
Kombeve te Bashkuara;<br />
• Depolitizimi dhe modernizimi i Armatës së Republikës<br />
së Maqedonisë;<br />
• Respektimi i angazhi<strong>me</strong>ve për krijimin e një sistemi<br />
mbrojtës efektiv brenda strukturave te NATO-s.<br />
• Rritja e bashkëpunimit ushtarak <strong>me</strong> SHBA-të, BE-në<br />
dhe vendet e tjera anëtare të NATO-s;<br />
• Rritje e gatishmërisë së Armatës së Republikës së<br />
Maqedonisë në përputhje <strong>me</strong> kushtet dhe kërkesat<br />
bashkëkohore, duke u shërbyer interesave nacionale<br />
dhe aleancës së NATO-s;<br />
• Rritja dhe shfrytëzimi racional i buxhetit të Ministrisë<br />
së Mbrojtjes;<br />
• Përfaqësimi i rregullt i shqiptarëve në njërin nga<br />
postet drejtuese të dikasterit të Mbrojtjes (Ministër,<br />
Shtatmadhori, Drejtor i Kundërzbulimit Ushtarak);<br />
• Përfaqësimi i shqiptarëve në të gjitha njësitë dhe kazermat<br />
në pozicione komanduese dhe udhëheqëse,<br />
si dhe në njësitë speciale;<br />
• Përfaqësimi i shqiptarëve si atashe ushtarakë të Maqedonisë<br />
në misionet më të rëndësish<strong>me</strong> diplomatike,<br />
si dhe në Shqipëri dhe Kosovë;<br />
• Garantimi i statusit të ushtarëve, nënoficerëve si dhe<br />
oficerëve në Armatën e Republikës së Maqedonisë;<br />
• Investi<strong>me</strong> plotësuese për rregullimin e kazermave<br />
dhe garnizoneve;<br />
• Investim për përkryerjen profesionale të shqiptarëve<br />
në sektorin e mbrojtjes.<br />
20 21
Politika Sociale<br />
Koncepti bashkëkohor i politikës sociale paraqet qasje<br />
komplekse të shtetit, i cili <strong>me</strong> ndihmën e legjislacionit të<br />
saj social dhe nëpërmjet <strong>me</strong>kanizmit të sigurimit social i<br />
zvogëlon dhe i amortizon rreziqet <strong>me</strong> të cilat ballafaqohet<br />
çdo individ gjatë jetës së tij. Këto rreziqe mund të jenë të<br />
natyrave të ndrysh<strong>me</strong>, si: pleqëria, sëmundja, hendikepi i<br />
përkohshëm, invaliditeti i përjetshëm, papunësia etj.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” vlerëson se politika sociale është përgjegjësi<br />
e jo lëmoshë e shtetit ndaj qytetarëve të saj. Ajo<br />
nuk guxon të varet nga vullneti i mirë i shtetit ose i partisë<br />
në pushtet, por ajo duhet të jetë instru<strong>me</strong>nt <strong>me</strong> ndihmën<br />
e të cilit shteti krijon kushte për zhvillimin e një shoqërie të<br />
drejtë, të bazuar në drejtësi sociale dhe solidaritet.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” angazhohet për politikë konsinstente<br />
sociale, moderne dhe zhvillimore, e cila bazat e saj i ka në<br />
the<strong>me</strong>let e qasjeve teorike bashkëkohore dhe vendi<strong>me</strong>t<br />
praktike të njohura para së gjithash në vendet e BE-së, që<br />
do ta bëjnë Maqedoninë shtet të aftë për t’u garantuar<br />
qytetarëve të saj mirëqenie dhe siguri sociale.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” angazhohet për politikë sociale, <strong>me</strong> të<br />
cilën paratë e qytetarëve do të shpenzohen në mënyrë<br />
efektive, transparente dhe <strong>me</strong> qëlli<strong>me</strong> të caktuara <strong>me</strong> Ridefinimin<br />
e politikës sociale (kriteret, transparenca dhe<br />
realizimi).<br />
Koalicioni “Rilindje ME BESË” angazhohet për demonopolizimin<br />
e nevojave (kërkesave) sociale dhe marrëdhënieve<br />
të partneritetit <strong>me</strong> vetëqeverisjen lokale dhe<br />
<strong>me</strong> partnerët të tjerë socialë dhe shoqëror, duke krijuar<br />
një trup të pavarur të përbërë prej të gjithë palëve të interesuara.<br />
Pikat the<strong>me</strong>lore të angazhimit të koalicionit “Rilindje <strong>me</strong><br />
BESË” janë:<br />
• Konferenca e konsensusit – kjo nënkupton arritjen<br />
e konsensusit në lëmi të ndryshëm në jetën shoqërore,<br />
siç janë: politika sociale, mbrojtja e ambientit,<br />
arsimi, ushqimi organik etj.<br />
• Kartela sociale – projekti “kartela sociale” paraqet<br />
bazë për procesin e reformave të mbrojtjes sociale.<br />
Kjo reformë zbatohet nëpërmjet zhvillimit të një<br />
sistemi informativ efikas, të drejtë dhe produktiv të<br />
mbrojtjes sociale dhe shërbi<strong>me</strong>ve kualitative për<br />
personat në nevojë, të vobektit etj.<br />
• Prindi kujdestar –nënkupton prindërit e fëmijëve<br />
që shpesh nuk mund të punësohen dhe sigurojnë<br />
ekzistencë minimale për shkak se janë të detyruar<br />
që 24-orë të kujdesen për fëmijën. Atyre do t’u mundësohet<br />
shtesë financiare. Këtë të drejtë mund ta<br />
realizojë njëri nga prindërit, gjithnjë sipas rekomandimit<br />
të mjekut se fëmija ka nevojë përkujdesje dhe<br />
se është i varur plotësisht nga prindërit. Prindi i cili<br />
e ka këtë të drejtë, trajtohet i punësuar sipas ligjit të<br />
posaçëm. Për këtë të drejtë vendos qendra sociale,<br />
pasi jep pëlqim Ministria e Punës dhe Politikës sociale<br />
(ministri).<br />
Kultura<br />
Kultura si një tërësi e trashëgimisë së vlerave shpirtërore<br />
dhe materiale të një populli kërkon trajtim të kujdesshëm<br />
dhe <strong>me</strong> profesionalizëm, sidomos kur bëhet fjalë<br />
për një kulturë aq të pasur dhe madhore si kultura shqiptare.<br />
Pasuria kulturore e shqiptarëve të Maqedonisë gjatë<br />
viteve të kaluara është e diskriminuar skajshmërisht<br />
nga institucionet shtetërore dhe, për këtë arsye “Rilindje<br />
<strong>me</strong> BESË” do orvatet që kultura shqiptare në Maqedoni<br />
ta arrijë nivelin e duhur dhe vendin e <strong>me</strong>rituar në arenën<br />
kulturore të shoqërisë.<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” synon miratimin e një strategjisë të<br />
veçantë për zhvillimin e kulturës shqiptare në Maqedoni,<br />
e cila do t’i marrë në konsideratë këto pika kryesore:<br />
• Ndarja e drejtë dhe proporcionale e buxhetit për kulturën<br />
shqiptare;<br />
• Përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në institucionet<br />
kulturore;<br />
• The<strong>me</strong>limi i institucioneve kulturore shqiptare;<br />
• Depolitizimi i kulturës dhe barazia në kulturë<br />
Disa nga detyrat parësore të koalicionit “Rilindje <strong>me</strong><br />
BESË” në fushën e kulturës janë këto:<br />
- Hartim i kalendarit të përbashkët kulturor Shqipëri-Kosovë-Maqedoni<br />
<strong>me</strong> itinerare artistike në art<br />
dhe trashëgimi kulturore, si dhe <strong>me</strong> institucionet publike<br />
kulturore të pavarura;<br />
- Hapja e teatrove shqiptare në të gjitha qytetet <strong>me</strong><br />
popullatë shqiptare;<br />
- Rinovimi dhe restaurimi i teatrove ekzistuese;<br />
- Hapja e teatrove për fëmijë në kryeqytet dhe në periferi;<br />
- Rigjallërimi i jetës kulturore: festivalet e dramës, festivalet<br />
e filmit, të muzikës dhe baletit;<br />
- Rigjallërim i ekspozitave artistike të artistëve të vendit<br />
dhe të huaj;<br />
- Restaurimi i xhamive dhe objekteve të tjera të trashëgimisë<br />
osmane, gjithnjë duke i konsideruar si<br />
pjesë të së kaluarës sonë;<br />
- Organizimi dhe promovimi i “Ditëve të Kulturës Shqiptare<br />
në Maqedoni” në vendet fqinje, por edhe në<br />
vende të ndrysh<strong>me</strong> të botës;<br />
- The<strong>me</strong>limi i filarmonisë shqiptare në Maqedoni dhe<br />
i konservatoriumit për zhvillimin dhe avancimin e<br />
muzikës shqiptare në Maqedoni;<br />
- Hapje e bibliotekave në të gjitha vendbani<strong>me</strong> shqiptare;<br />
- Krijimi i muzeve <strong>me</strong> veshje kombëtare dhe vlera artizanale<br />
shqiptare;<br />
- Hapje e muzeve <strong>me</strong> artefakte arkeologjike, muze të<br />
folklorit dhe muze shkencoro-natyror ne të gjithë<br />
vendbani<strong>me</strong>t <strong>me</strong> popullsi shqiptare;<br />
- Mere<strong>me</strong>timi i sallave të vjetra dhe hapja e sallave të<br />
reja të kinemasë;<br />
- Ndërtim i qendrave kulturore multifunksionale për<br />
fëmijët në të gjitha qytetet shqiptare;<br />
- Ndërtimi i objekteve <strong>me</strong> ele<strong>me</strong>nte shqiptare në kuadër<br />
të etnofshatit shqiptar.<br />
22 23
Mjedisi Jetësor dhe<br />
Planifikimi Hapësinor<br />
“Rilindje <strong>me</strong> BESË” i kushton rëndësi të veçantë krijimit<br />
dhe zbatimit të legjislacionit për <strong>me</strong>naxhimin e përgjithshëm<br />
në fushën e mjedisit jetësorë, ujërave, planifikimit<br />
hapësinor, ndërtimit dhe <strong>me</strong>naxhimit <strong>me</strong> mbeturinat.<br />
Ky program zgjedhor do të fokusohet në tri faza:<br />
Në fazën e parë është paraparë që të fillojë parandalimi/<br />
eliminimi i deponive të egra, që për fat të keq janë të pranish<strong>me</strong><br />
në të gjitha hapësirat e banuara <strong>me</strong> shqiptarë,<br />
pastaj parandalimi i ndotësve të mëdhenj industrialë (si<br />
“Jugohrom”) dhe kushtëzimi i tyre që t’i plotësojnë standardet<br />
e parapara sipas normale ligjore, duke vendosur<br />
filtra, kërkimi i llogarisë nga pushteti lokal rreth përgjegjësisë<br />
së tyre në këtë drejtim, disiplinimi i personave<br />
fizikë dhe juridikë që ndikojnë në shkatërrimin e diversitetit.<br />
Në këtë fazë është paraparë kontroll edhe i ndotësve<br />
më të vegjël lokal, lirimi i hapësirave të uzurpuara publike<br />
nga njerëz të pandërgjegjshëm dhe vendosja e më<br />
shumë stacioneve për matjen e grimcave të dëmsh<strong>me</strong><br />
kancerogjene në ajër.<br />
Në fazën e dytë është <strong>me</strong>nduar planifikimi i ndryshi<strong>me</strong>ve<br />
ligjore që ndikojnë në përmirësimin e kushteve<br />
për mjedis dhe planifikim hapësinor, për çka duhet të<br />
ndër<strong>me</strong>rren këto hapa konkrete:<br />
• Do të propozojmë lëndë djegëse alternative, siç është<br />
gazi, peletat dhe do të angazhohemi për subvencionimin<br />
e lëndëve djegëse gjatë sezonit dimëror;<br />
• Do të propozojmë ndryshi<strong>me</strong> në ligjin për ndërtim<br />
ku investitorët në ndërtimtari minimum 15% do të<br />
kenë paraparë hapësira të gjelbra;<br />
• Do të stimulojmë bashkëpunimin për marrjen e<br />
përvojave nga vendet BE-së, të cilat e kanë të rregulluar<br />
më mirë çështjen e ekologjisë dhe planifikimit<br />
hapësinor;<br />
• Do kërkojmë zgjerimin e kompetencave dhe përgjegjësive<br />
të inspektorateve lokale të mjedisit dhe<br />
planifikimit hapësinor;<br />
• Do të hapim linja telefonike (24 orë) ku qytetarët do<br />
të mund të denoncojnë raste të shkeljes së Ligjit për<br />
ndotjen e ambientit jetësor.<br />
• Do të bëjmë ndarjen e mjeteve ose subvencionimin<br />
e projekteve për riciklim nëpër ndërmarrjet publike<br />
për bartjen e mbeturinave, vendosjen e koshave për<br />
mbeturina të posaç<strong>me</strong>, si qelq, plastikë, letër etj.<br />
• Do të bëjmë shfrytëzimin racional të IPA-fondeve<br />
dhe do të bëjmë <strong>me</strong>naxhimin e tyre në mënyrë sa<br />
më efikase.<br />
Në fazën e tretë parashihet zgjidhja e proble<strong>me</strong>ve<br />
për<strong>me</strong>s këtyre hapave konkrete:<br />
• Ndërtimi i rrjeteve të reja dhe zgjerimi i kapaciteteve<br />
ekzistuese të rrjeteve të ujësjellësit, kanalizimit të<br />
ujëra të zeza dhe kanalizimit atmosferik;<br />
• Ndërtimi (<strong>me</strong> partneritet publiko-privat) i një qendre<br />
reciklimi bashkëkohor në rajonin e Pollogut, e cila do<br />
të mund të shfrytëzohet për prodhimin e gazit natyror<br />
për ngrohje;<br />
• Caktimi i zonave ku do të bëhet grumbullimi i<br />
mbetjeve inerte;<br />
• Ndihmë në donacione ndaj OJQ -ve që stimulojnë<br />
dhe punojnë në ruajtjen e mjedisit dhe në vetëdijesimin<br />
e qytetarëve;<br />
• Pastrimi i rregullt i shtretërve, digave mbrojtëse të<br />
lu<strong>me</strong>njve dhe kanaleve filtruese;<br />
• Shpallja e malit Sharr si Park Nacional;<br />
• Stimulimi i transportit <strong>me</strong> mjete alternative, të cilat<br />
nuk e ndotin ambientin, siç janë biçikletat, motorët<br />
elektrikë etj.<br />
• Krijimi i hapësirave të gjelbra në zonat urbane.<br />
24 25
Bujqësia,<br />
Pylltaria dhe<br />
Ekonomia e Ujërave<br />
Maqedonia është shtet agrar dhe ka pozicion <strong>me</strong> kushte<br />
klimatike që ndikojnë në zhvillimin e bujqësisë, ku kultivohen<br />
kulturat e ndrysh<strong>me</strong> bujqësore dhe mundësohet<br />
zhvillim i blegtorisë, pemëtarisë, vreshtarisë dhe shpendarisë.<br />
Këtë e dëshmon dhe ngritja e plantacioneve te<br />
pemëtarisë e të vreshtarisë, por edhe në blegtorisë ngritja<br />
e fermave të kafshëve të trasha, siç janë mëshqerrat,<br />
dhe kafshët e imëta, siç janë delet.<br />
Duke konstatuar se regjioni lindor dhe ai perëndimor i<br />
Maqedonisë nuk kanë zhvillim të njëjtë në këtë aspekt<br />
dhe kjo dihet se është për arsye politike (në pjesën<br />
perëndimore banojnë shqiptarët dhe si pasojë e mospërfaqësimit<br />
të shqiptarëve në këtë dikaster), “Rilindje<br />
<strong>me</strong> BESË” është angazhuar për të gjetur mënyra që edhe<br />
në këtë rajon të Maqedonisë të stimulohet njësoj zhvillimi<br />
i bujqësisë dhe blegtorisë.<br />
Nisur nga kjo angazhimi i koalicionit “Rilindje <strong>me</strong> BESË”<br />
do të jetë ky:<br />
• Ridefinimi i strategjisë për subvencionimin e bujqve<br />
në mënyrë të barabartë;<br />
• Do të precizohet çdo ndih<strong>me</strong>së ose përkrahje e bujqve<br />
pa asnjë kusht joligjor;<br />
• Te bujqit do të ketë toleri<strong>me</strong> për ndërtimin e fermave<br />
në toka pjellore jashtë vijës së kuqe;<br />
• Do të ndalohet rreptësisht që të bëhen ndërti<strong>me</strong> në<br />
tokat bujqësore ose kjo të lejohet vetëm në tokat <strong>me</strong><br />
bonitet të klasës 6, 7, 8 ose në toka jopjellore;<br />
• Do të bëhet hartimi i planit të grumbullimit të kulturave<br />
bujqësore dhe prodhi<strong>me</strong>t e tyre të jenë te garantuara<br />
për shitje <strong>me</strong> anë të kontratave;<br />
• Do të bëhet rajonizimi i kulturave bujqësore, arondimi<br />
dhe ko<strong>me</strong>sacioni i tokave dhe bashkimi i bujqve për<br />
formimin e koperativave ku ka benificione shtetërore<br />
• Do të mundësohet lehtësimi i procedurave për<br />
dhënien e mundsh<strong>me</strong> në mjetet e volitsh<strong>me</strong> kreditore<br />
(EBRD) për të zvogëluar nevojën e përkrahjes<br />
së drejtpërdrejtë shtetërore;<br />
• Do të bëhet heqja tatimit në fitim (prej 5% në 0%)<br />
për bujqit dhe blegtorët;<br />
• Do të rritet vëllimi i investi<strong>me</strong>ve kapitale dedikuar<br />
zhvillimit rural;<br />
• Do të inicohet the<strong>me</strong>limi i institucionit për hulumti<strong>me</strong><br />
dhe zhvillim të nevojave deficitare në tregun e<br />
prodhi<strong>me</strong>ve bujqësore për eksport;<br />
• Do të hartohet sistemi i mbrojtjes së çmi<strong>me</strong>ve të<br />
prodhi<strong>me</strong>ve the<strong>me</strong>lore bujqësore;<br />
• Do të bëhet rritja e mjeteve të masave për zhvillim<br />
rural përkundër mjeteve përkrahje të drejtpërdrejta<br />
financiare;<br />
• Do të azhurohet që për zhvillimin e bujqësisë të jepen<br />
kredi <strong>me</strong> interes të vogël;<br />
• Do të krijohet masa për prodhimin e ushqimit organik<br />
– të shëndetshëm;<br />
• Do të behet prodhimi organik dhe brendimi i prodhi<strong>me</strong>ve<br />
bujqësore në vend dhe jashtë;<br />
• Do të nxitet zvogëlimi i TVSH-së në 1% te <strong>me</strong>kanizmi<br />
bujqësor i importuar;<br />
• Do të hartohet strategji për kontrollimin e përdorimit<br />
të herbicideve dhe insekticideve jashtë normave<br />
ligjore;<br />
• Do të bëhet ngritja e digave për grumbullimin e<br />
ujërave në secilën komunë, që uji të shërbejë për pije,<br />
për vaditje dhe për kultivimin e rasatit, peshkut etj.<br />
• Në vendbani<strong>me</strong>t shqiptare të mundësohen ngritja e<br />
vaskave për kultivimin e peshqve;<br />
• Do të krijohet strategji për ridefinimin e strategjisë<br />
për zhvillimin e blegtorisë dhe bletarisë.<br />
• Do të ngrihet përfaqësimi i shqiptarëve në të gjithë<br />
sektorët e Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë<br />
së Ujërave jo vetëm si përqindje, por edhe në<br />
hierarkinë dhe njësitë rajonale të saj.<br />
26 27
Siguria<br />
e brendsh<strong>me</strong><br />
Mbrojtja, liria dhe siguria e qytetareve është dhe do të<br />
jetë the<strong>me</strong>li ose baza kryesore e veprimit tonë politik.<br />
Në këtë drejtim, duke ngritur cilësinë e sigurisë së qytetarëve<br />
do ta evitojmë çdo mundësi të implikimit partiako-politik<br />
në Ministrinë e Punëve të Brendsh<strong>me</strong>. Siguria<br />
e te gjithë qytetarëve, pa diskriminim, gjithsesi shkon ne<br />
dobi të shtetit: bie kriminaliteti, shtohet fuqia e punës,<br />
ritet profesionalizmi dhe, në përgjithësi, shteti bëhet më<br />
i suksesshëm dhe më i sigurt.<br />
Liria dhe siguria detyrimisht duhet t’i përkasin qytetarit<br />
të Maqedonisë, pa marrë parasysh përkatësinë kombëtare,<br />
religjioze ose kulturore, ndërsa si efekt përfundimtar<br />
duhet ta synojë qytetarin e edukuar, <strong>me</strong> vlera morale<br />
dhe të formuar profesionalisht, që ai të jetë qytetar i<br />
dobishëm i shtetit dhe i shoqërisë.<br />
- Lufta kundër trafikimit të qenieve njerëzore dhe<br />
kontrabandës së njerëzve;<br />
- Lufta kundër trafikimit të armëve;<br />
- Lufta kundër trafikimit të makinave t; vjedhura;<br />
- Lufta kundër trafikimit të veprave të artit;<br />
- Lufta kundër pastrimit të parave dhe korrupsionit;<br />
- Lufta kundër terrorizmit etj.<br />
- Lufta kundër krimit të organizuar;<br />
- Lufta kundër korrupsionit.<br />
Detyrat kryesore të koalicionit “Rilindje <strong>me</strong> BESË” do të<br />
jenë:<br />
• Garantimi i sigurisë dhe lirisë së çdo qytetari, pa dallim<br />
kombësie dhe religjioni;<br />
• Parandalimi dhe sanksionimi i çdo individi ose grupi<br />
i cili tenton t’i shkelë ligjet e lartpër<strong>me</strong>ndura të R.M.-<br />
së;<br />
• Reforma në vendet publike administrative në MPB;<br />
• Përfaqësimi proporcial, i drejtë, sasior, cilësor dhe<br />
vertikal i shqiptarëve në MPB;<br />
• Parandalimi dhe reduktimi i krimit të organizuar dhe<br />
korrupsionit<br />
- Lufta kundër drogës;<br />
- Lufta kundër trafikimit të paligjshëm;<br />
28 29
30