HAZAR WORLD - SAYI 42 - MAYIS 2016

RAFAEL HÜSEYNOV
Türkiye gibi, biz hem Asyalıyız
hem Avrupalı, hem Doğuluyuz
hem Batılı.
Gence’de çalışmış, Hagani Şirvani Şirvan’da ama onların
yazdıkları Hindistan’da okunmuş, Orta Asya’da, bütün
yakın Orta Doğu’da okunmuş, sevilmiş, elden ele dolaşmış.
Onlar yalnız ana dili Türkçe yazmamış, Arapça ve Farsça
da yazmış. İşte bunun adı çok kültürlülük.
Türkiye gibi, biz hem Asyalıyız hem Avrupalı,
hem Doğuluyuz hem Batılı. Batı ile Doğu yalnız
coğrafi yerleşimimiz açısından değil, düşüncemizde,
kültürümüzde, davranışlarımızda, ruhumuzda var. Bakü,
Sovyetler döneminde de çok sevilen bir yerdi. O zamanlar
Sovyetler Birliği’nde tanınan caz müzisyenlerinin
çoğu Bakü’den çıkmış. Niye? Çünkü Bakü’nün kendisi
petrolden dolayı 19. yüzyıldan başlayarak bir sanayi
merkezine dönüşmüş ve Yahudiler, Ruslar, İngilizler,
Almanlar, Fransızlar, birçok halk buraya gelip çalışmış.
Kimi ekmek parası için, kimi büyük paralar için gelmiş.
Mesela dünya sineması 1895’te gelişmiş ve Azerbaycan
1898’de kendi filmlerini yapıyordu. Bu basit bir mesele
değil. Eğer çok kültürlülük olmasaydı bunlar olmazdı.
Öte yandan Yahudileri dünyanın birçok ülkesinde taciz
etmişler, bazen onları cezalandırmışlar, hayatlarını
ellerinden almışlar. Ancak Azerbaycan’da Yahudiler
çok rahat yaşamışlar, Ermenilerin de Azerbaycan’da
Azerbaycanlılar kadar rahat yaşamışlar.
Peki hala Ermeni nüfus var mı Azerbaycan’da?
Azerbaycan’da 30 bine yakın Ermeni var.
Ermenistan’da Azerbaycanlı var mı?
Ermenistan’da Azerbaycanlıların yalnız hatırası var.
Bir tek Azerbaycanlı kalmadı. 1915’te Rusya’da basılmış
Kafkasya, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan haritası
var. Orada 1915’te Ermenistan arazisinde olan coğrafi
isimlerin yüzde 90’ı Türk kökenlidir. Bugün bir tanesi bile
kalmamış, hepsini değiştirmişler.
Bugün dünyada çok kültürlülükten ziyade ayrışma
var. 2016’yı çok kültürlülük yılı ilan ederek dünyaya
nasıl bir mesaj vermek istiyorsunuz?
Bu mesajın içinde ayrışmaya yönelik dünyayı doğru
yola davet var. Son 10 yıldan fazla bir süredir Avrupa
Konseyi’nde dinler arası, kültürler arası diyalog problemi
gündemde. Her yıl 4 defa Strazburg’da toplanıyoruz ve
10 yıldan fazla süredir o toplantılarda bu konular önemli
yer tutuyor. 50 yıl önceye baktığımızda dünyanın daha
da küçüldüğünü görüyoruz. Hatta bazı ülkeler arasında
sınırlar yok olmuş. Buna göre görünürde insanlar,
milletler daha yakın olmalı ama yine de uzaklaşmışlar
28 MAYIS 2016 SAYI 42