HAZAR WORLD - SAYI 42 - MAYIS 2016

www.hazarworld.com
Küresel Ham Petrol Akış Tablosu
Küresel ham petrol akış şeması, x 1000 varil/gün v
Kaynak: ExxonMobil, EIA)
ediyor. Avrupa Birliği’nin yaptırımları, Rusya’nın rafinaj
kapasitesindeki büyüme potansiyelini engelliyor. İran’da
da bir artış bekleniyor. Gelecek 10 yıl içinde, Orta Doğu,
ABD için önemli bir petrol tedarikçisi olarak konumunu
koruyacak, Japonya ise büyük ve gelişmiş bir rafineri
endüstrisi kuracak. Küresel ekonomideki yavaşlama,
Batı Avrupa’daki benzin talebini olumsuz etkiliyor; bu da
benzinde arz fazlası oluşmasına ve benzin üretimine dayalı
rafineriler üzerinde baskının artmasına sebep oluyor.
Akdeniz bölgesi petrol rafinerisi marjı 1,95 dolar/varilken
yakın zamanda 4,83 dolar/varile yükseldi. Tüpraş Fuel
Oil Dönüşüm Tesisi’ni ilave ederken, net rafineri marjının
3,21’den 6,47 dolar/varil düzeyine yükselttiğini raporluyor.
STAR Rafineri’nin marjının da bu seviyede olabileceği
düşünülüyor.
Rafineriler bölgesel emisyon standartlarını, otomotiv teknolojisi
ve pazardaki gelişmeleri yakından takip ederler.
Bu faktörler ileride rafinaj marjlarını düşürebilecektir.
Bu kapsamda, söz konusu bölgelerde emisyon yönetimi,
emisyon miktarlarının kısıtlanmasına yönelik alınan yasal
kararlardan ileride daha da etkilenecektir. Yüksek seviye
ürün kalite kontrolü, kurşunsuz hale getirme, yeni emisyon
kuralları, benzin kalitesi ve standartları (buhar basıncı,
oktan sayısı, damıtma, oksijenli madde eklenmesi, olefin,
benzen, aromatikler, ultra düşük sülfür içeriği, akma noktası,
vb.) konularını içeren mevzuatlar alınabiliyor. Dizel
kalitesindeki tüzel değişiklikler; örneğin karbon parçacıklı
madde emisyonu, ultra düşük sülfür, setan sayısı, aromatikler
ve üretimi azaltılan fuel oil kalite parametreleri
(sülfür, metaller) de dünya genelinde rafineri işletmeleri
tarafından büyük yatırımlarla karşılanıyor. Kuzey Amerika’daki
bazı rafineriler üretimlerine bio-etanol, bio-mazot,
MTBE, vb. değer katarak üretimlerini yönetebiliyorlar.
Farklılaştırılmış olsun ya da olmasın ülkemizde lisans
sahiplerince piyasaya arz edilen akaryakıt türlerinin
tamamı Avrupa Birliği standartlarına ve Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirlenen teknik
düzenlemelere uygun olmak zorundadır.
Tüm bu değişikliklerin dünya genelinde kapasitelerde
ve ortaklık yapılarında önemli değişimlere sebep olması
bekleniyor. Daralan rafineri marjları, bölgesel pazarlardaki
değişiklikler ve ekonomik dalgalanmalarla birlikte,
rafineri işletmelerinin daha yaratıcı olup yenilikçi işbirliği
fırsatlarını daha iyi değerlendirmeleri gerekiyor. Aynı
zamanda ham petrol arama-üretim (upstream) ve rafinajişleme-pazarlama-dağıtım,
petrokimya, elektrik üretimi,
vb. ile uyum bir mecburiyete dönüşüyor. Petrokimya
tesislerinin de bu entegrasyondan kazançlı çıkacağı öngörülüyor.
DÜŞÜK HAM PETROL FİYATLARI RAFİNAJ MARJLARINI
ETKİLEMEYEBİLİR
Düşük ham petrol fiyatları her zaman rafinaj marjlarını
ve fırsatlarını etkilemeyebilir, ancak yeni yatırımlar için
caydırıcı olabilir. Düşen ham petrol fiyatlarıyla rafinaj
marjları arasında bir bağlantı olmadığı için aynı süreçleri
izlemeleri beklenemez. Rafinaj marjları, küresel rafineri
kapasite kullanım oranlarına daha duyarlıdır. Ham petrol
arz fazlası petrol fiyatlarını aşağıya doğru etkiler. Eğer
aynı zamanda, rafineri kapasitelerinde bir düşüş oluyorsa
rafineri marjları yükselebilir. Petrol fiyatları yükselmiş ve
rafineri kapasiteleri talebi karşılamıyorsa, rafineri marjları
yükselecektir. Petrol fiyatlarının artması veya düşmesi
halinde, eğer rafineri kapasite fazlalığı varsa, rafineri
marjları ancak o zaman gerileyecektir.
Küresel nüfusun ve buna bağlı olarak enerji talebinin artması,
toplum sağlığına yönelik daha fazla zararlı etkiyi de
beraberinde getiriyor. Modern yaşamla birlikte petrolün
HAZAR WORLD
23