You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Vísitala<br />
Vísitala<br />
Aðrar vörur <strong>á</strong> innlendum markaði eru mun h<strong>á</strong>ðari innflutningi erlendra vara. Verð þessara<br />
vara er þar með h<strong>á</strong>ð gengi íslensku krónunnar <strong>og</strong> aðstæðum <strong>á</strong> erlendum mörkuðum, sem hafa<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
Mynd 4.9: Vísitala meðalgengis 2003-2013 byggð <strong>á</strong> víðri<br />
viðskiptav<strong>og</strong>.<br />
Heimild: Seðlabanki Íslands.<br />
<strong>á</strong>hrif <strong>á</strong> erlenda hluta jaðarkostnaðarins<br />
í erlendri mynt. Því m<strong>á</strong> gera r<strong>á</strong>ð fyrir<br />
að verðbreytingar <strong>á</strong> mörgum<br />
vörutegundum sem seldar eru <strong>á</strong><br />
innlendum markaði séu að einhverju<br />
leyti til komnar vegna breytinga <strong>á</strong><br />
gengi íslensku krónunnur <strong>og</strong>/eða<br />
erlenda hluta jaðarkostnaðarins í<br />
erlendri mynt. Haft skal í huga að<br />
innlendur hluti jaðarkostnaðarins er<br />
einnig h<strong>á</strong>ður gengi íslensku krónunnar<br />
<strong>og</strong> erlendum jaðarkostnaði, þó svo að<br />
gera megi r<strong>á</strong>ð fyrir að slík <strong>á</strong>hrif<br />
þessara þ<strong>á</strong>tta <strong>á</strong> verð neysluvara séu meiri fyrir innfluttar vörur en vörur framleiddar<br />
innanlands. Sem dæmi m<strong>á</strong> nefna að lækkun <strong>á</strong> gengi krónunnar leiðir til þess að innflutt<br />
aðföng verða dýrari. Slíkt kann að ýta undir eftirspurn innlendra aðfanga, þannig að verð<br />
þeirra hækkar, svo <strong>og</strong> jaðarkostnaður í framleiðslunni. Auk þess leiðir lækkun gengis til þess<br />
að almennt verðlag hækkar. Það þrýstir aftur <strong>á</strong> um meiri launahækkanir <strong>og</strong> aukinn innlendan<br />
jaðarkostnað í framleiðslu innlendra vara.<br />
200<br />
180<br />
160<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
Vísitala neysluverðs<br />
Innfl. vörur <strong>á</strong>n <strong>á</strong>f. <strong>og</strong> tób.<br />
Mynd 4.10: VNV <strong>og</strong> undirvísitölur með grunn <strong>á</strong>rið 2003.<br />
Ár<br />
Ár<br />
Heimild: Hagstofa Íslands <strong>og</strong> eigin útreikningar.<br />
Innl. vörur <strong>og</strong> grænmeti<br />
Af þessu leiðir að þegar borin er<br />
saman verðþróun <strong>á</strong> mjólkurafurðum<br />
<strong>og</strong> öðrum vörum til þess að <strong>á</strong>lykta um<br />
<strong>á</strong>hrif búvörulaga <strong>og</strong> annarra laga <strong>og</strong><br />
reglna <strong>á</strong> verðþróun mjólkurafurða,<br />
verður að hafa í huga að verðþróun <strong>á</strong><br />
samanburðarvörunum m<strong>á</strong> að hluta<br />
útskýra með breytingum <strong>á</strong> gengi<br />
íslensku krónunnar <strong>og</strong> erlendum<br />
kostnaði. Þegar krónan fellur hækkar<br />
verð <strong>á</strong> fötum meira en mjólkurverð,<br />
því að föt eru til dæmis flest innflutt<br />
en mjólkin íslensk. Hæpið er í slíkum<br />
tilvikum að <strong>á</strong>lykta sem svo að<br />
landbúnaðarkerfið hafi verndað<br />
neytendur.<br />
Mynd 4.9 sýnir þróun vísitölu<br />
meðalgengis íslensku krónunnar<br />
(meðalverðs erlendra gjaldmiðla) samkvæmt víðri viðskiptav<strong>og</strong> Seðlabanka Íslands<br />
undanfarin <strong>á</strong>r. Af myndinni m<strong>á</strong> sj<strong>á</strong> að gengi íslensku krónunnar lækkar mikið <strong>á</strong>rin 2007-2009.<br />
49
Change language