Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3.2 Greiðslumarkskerfið<br />
Landbúnaðarr<strong>á</strong>ðherra <strong>á</strong>kvarðar heildargreiðslumark sem er skilgreint sem „tiltekið magn<br />
mjólkur, mælt í lítrum, sem beingreiðslur ríkissjóðs miðast við.“ 27 Heildargreiðslumarki er<br />
deilt <strong>á</strong> lögbýli samkvæmt greiðslumarki þeirra, sem er skilgreint sem tiltekinn fjöldi<br />
mjólkurlítra. 28 Greiðslumark lögbýla tekur breytingum í réttu hlutfalli við breytingar í<br />
heildargreiðslumarki. Nýti handhafi ekki greiðslumark sitt í tvö <strong>á</strong>r fellur það niður <strong>og</strong> færist <strong>á</strong><br />
aðra handhafa. 29<br />
Líta m<strong>á</strong> <strong>á</strong> greiðslumarkskerfið í mjólkurframleiðslu sem kvótakerfi. Það veitir aðgang að<br />
innanlandsmarkaði <strong>og</strong> styrkjum í formi beingreiðslna úr ríkissjóði <strong>og</strong> l<strong>á</strong>gmarksverðs <strong>á</strong> lítra.<br />
Vissulega eru ekki eiginleg refsi<strong>á</strong>kvæði í formi sekta við framleiðslu umfram greiðslumark en<br />
opinbert l<strong>á</strong>gmarksverð nær ekki til hennar <strong>og</strong> ríkissjóður greiðir ekki fyrir umframmjólk. Því<br />
eru tekjur <strong>á</strong> hvern umframlítra minni en <strong>á</strong> lítra sem framleiddur er innan greiðslumarks. Þ<strong>á</strong><br />
gildir einnig að öll umframframleiðsla skal seld <strong>á</strong> erlendan markað „<strong>á</strong> <strong>á</strong>byrgð mjólkursamlaga<br />
<strong>og</strong> framleiðanda“ ef ekki er skortur <strong>á</strong> innanlandsmarkaði. 30,31 Þetta þýðir að það verð sem<br />
fæst fyrir umframmjólkina jafngildir erlendu skilaverði hverju sinni (sem jafnan er mun lægra<br />
Tafla 3.2:Heildargreiðslumark<br />
leiðrétt fyrir <strong>á</strong>ri.<br />
Heildargreiðslumark<br />
(þús. ltr)<br />
2003 105.667<br />
2004 105.333<br />
2005 107.667<br />
2006 112.667<br />
2007 116.333<br />
2008 117.667<br />
2009 118.083<br />
2010 116.250<br />
2011 116.000<br />
2012 114.500<br />
2013 116.000<br />
2014 125.000<br />
2015 140.000<br />
Heimild: Atvinnuvega- <strong>og</strong><br />
nýsköpunarr<strong>á</strong>ðuneytið.<br />
en fæst hér fyrir mjólkina). Þess m<strong>á</strong> geta að kvótakerfið í<br />
mjólkurframleiðslu í Evrópusambandinu er strangara, en þar<br />
er fj<strong>á</strong>rsektum beitt til refsingar fyrir framleiðslu umfram<br />
mjólkurkvóta <strong>og</strong> geta sektirnar orðið allverulegar. 32<br />
Lög nr. 99/1993 um framleiðslu, verðlagningu <strong>og</strong> sölu <strong>á</strong><br />
búvörum eru helsti grunnur nýrri laga <strong>og</strong> reglugerða um<br />
greiðslumarkskerfið. Þar kemur fram að heildargreiðslumarki<br />
er ætlað að endurspegla þörf landsmanna fyrir mjólkurvörur <strong>á</strong><br />
komandi <strong>á</strong>ri. Mjólkurþörfin er <strong>á</strong>ætluð út fr<strong>á</strong> neyslu<br />
undanfarins <strong>á</strong>rs <strong>og</strong> <strong>á</strong>ætlunum Bændasamtaka Íslands um<br />
mjólkurþörf komandi <strong>á</strong>rs. Til dæmis m<strong>á</strong> nefna að<br />
heildargreiðslumark dregst saman ef birgðir hafa myndast <strong>á</strong><br />
síðasta <strong>á</strong>ri <strong>og</strong> öfugt.<br />
Heildargreiðslumark fr<strong>á</strong> 2003 til 2015 er sýnt í töflu 3.2. Fram<br />
til lok <strong>á</strong>rs 2010 var miðað við svokölluð verðlags<strong>á</strong>r, en eftir<br />
það hefur verið miðað við almanaks<strong>á</strong>r. Í töflu 3.2 hefur verið<br />
27 Lög nr. 99/1993 um framleiðslu, verðlagningu <strong>og</strong> sölu <strong>á</strong> búvörum, 52. grein.<br />
28 Lög nr. 99/1993 um framleiðslu, verðlagningu <strong>og</strong> sölu <strong>á</strong> búvörum, 2. grein.<br />
29 Lög nr. 99/1993 um framleiðslu, verðlagningu <strong>og</strong> sölu <strong>á</strong> búvörum, 53. grein.<br />
30 Það er í höndum framkvæmdanefndar búvörusamninga að samþykkja sölu umframmjólkur <strong>á</strong><br />
innanlandsmarkað.<br />
31 Lög nr. 99/1993 um framleiðslu, verðlagningu <strong>og</strong> sölu <strong>á</strong> búvörum, 29. grein.<br />
32 Sj<strong>á</strong> til dæmis Dairy Reporter. (7. október, 2014). Producers in eight EU Countries Facing €409m Milk Quota<br />
Fines. Sótt 9. nóvember, 2014 af: http://www.dairyreporter.com/Markets/Producers-in-eight-EU-countriesfacing-409m-milk-quota-fines.<br />
22
Change language