07.12.2012 Views

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

532 <stro<strong>ng</strong>>Mga</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Ka<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>nayan</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga</stro<strong>ng</strong>> <strong>ng</strong> <strong>Kalusugan</strong><br />

PRESYON NG DUGO<br />

A<strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo ay sukat ku<strong>ng</strong> gaano kalakas a<strong>ng</strong><br />

puwer<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> o pagtulak <strong>ng</strong> dugo <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> mga daluyan nito.<br />

Mabuti<strong>ng</strong> malaman a<strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo <strong>ng</strong> babae <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

mga panaho<strong>ng</strong> ito:<br />

• kapag nagbubuntis, na<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>anak, nakunan o<br />

nagpalaglag.<br />

• ku<strong>ng</strong> gumagamit o plano<strong>ng</strong> gumamit <strong>ng</strong> pildoras na<br />

kontraseptibo.<br />

• <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> panahon <strong>ng</strong> emerhensya, tulad <strong>ng</strong> shock,<br />

matindi<strong>ng</strong> pananakit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tiyan, o mahirap na<br />

pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>anak.<br />

Ano a<strong>ng</strong> kahulugan <strong>ng</strong> mga numero<br />

May dalawa<strong>ng</strong> numero a<strong>ng</strong> sukat <strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo:<br />

120 a<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> taas (systolic) na sukat<br />

80 a<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> ibaba (diastolic) na sukat<br />

Kadala<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n mga 120/80 a<strong>ng</strong> normal na presyon <strong>ng</strong> dugo <strong>ng</strong> nakatatanda, pero anuma<strong>ng</strong><br />

sukat mula 90/60 ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> 140/85 ay maituturi<strong>ng</strong> na normal.<br />

Madalas mas marami<strong>ng</strong> impormasyon <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kalusugan a<strong>ng</strong> naibibigay <strong>ng</strong> ibaba<strong>ng</strong> numero.<br />

Halimbawa, ku<strong>ng</strong> 140/80 a<strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> tao, wala gaano<strong>ng</strong> dapat ipag­alala.<br />

Pero ku<strong>ng</strong> 140/110 ito, may seryoso<strong>ng</strong> altapresyon siya at dapat magbawas <strong>ng</strong> timba<strong>ng</strong><br />

(ku<strong>ng</strong> mataba) o maghanap <strong>ng</strong> panlunas. Ku<strong>ng</strong> higit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> 100 a<strong>ng</strong> ibaba<strong>ng</strong> numero, madalas<br />

na<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>ahulugan na dapat bigya<strong>ng</strong> pansin na a<strong>ng</strong> taas <strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo (<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pamamagitan<br />

<strong>ng</strong> diyeta at baka gamot).<br />

Ku<strong>ng</strong> regular na mababa a<strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> tao, wala<strong>ng</strong> dapat ipag­alala.<br />

Sa katunayan, a<strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo na na<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> mababa<strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong> normal—90/60 ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong><br />

110/70—ay na<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>ahulugan na mas malama<strong>ng</strong> mahaba a<strong>ng</strong> buhay at mas maliit a<strong>ng</strong><br />

pa<strong>ng</strong>anib na maatake <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> puso o ma­stroke.<br />

Palatandaan <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>anib a<strong>ng</strong> biglaa<strong>ng</strong> pagbaba <strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo, laluna ku<strong>ng</strong><br />

bumaba pa <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> 90/60. Magbantay <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> anuma<strong>ng</strong> biglaa<strong>ng</strong> pagbag<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>k <strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo <strong>ng</strong><br />

tao<strong>ng</strong> tinataga<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n <strong>ng</strong> dugo o na<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pa<strong>ng</strong>anib<br />

na mag­shock. Ku<strong>ng</strong> makakuha ka <strong>ng</strong> hindi<br />

normal na ba<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <strong>ng</strong> presyon <strong>ng</strong> dugo at hindi ka<br />

nagdududa na na<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> shock a<strong>ng</strong> tao, maghintay <strong>ng</strong><br />

ila<strong>ng</strong> minuto at sukatin muli.<br />

Madalas kaila<strong>ng</strong>an mo<strong>ng</strong> subaybayan a<strong>ng</strong><br />

presyon <strong>ng</strong> dugo <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> panahon<br />

(halimbawa, <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pagbubuntis <strong>ng</strong> babae) para<br />

makita ku<strong>ng</strong> paano ito nagbabago.<br />

Makakatulo<strong>ng</strong> ku<strong>ng</strong> gagawa <strong>ng</strong> talaan:<br />

Sept 15 100<br />

60<br />

Oct 12 110 60<br />

Nov 15 90 58<br />

Dec 10 112 60<br />

Jan 12 110 70<br />

Bawat buwan,<br />

tumataas at<br />

bumababa na<strong>ng</strong><br />

kaunti a<strong>ng</strong><br />

presyon <strong>ng</strong> dugo<br />

<strong>ng</strong> babae<strong>ng</strong> ito .<br />

Normal la<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong><br />

ganito .

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!