Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan
Share Embed Flag
Download ePaper

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

hesperian.org
from hesperian.org More from this publisher
07.12.2012 Views

530 ng>Mgang> ng>Kang>sang>nayanng> ng>sang> ng>Pangangalagang> ng Kalusugan Pagsukat ng>sang> Temperatura, Pulso, Paghinga at Presyon ng Dugo Kapag may ng>sang>kit o may problema ng>sang> kalusugan, maaaring magbago ang mga batayang pisikal na palatandaan ng tao. Nang>sang> susunod na ilang pahina kung paano sukatin ang mga palatandaang ito para malaman kung may problema ang ing>sang>ng tao. TEMPERATURA Kung kailangan mong malaman ang temperatura ng ing>sang>ng tao at wala kang thermometer, idampi ang likod ng palad mo ng>sang> kanyang balat, at ikumpara ng>sang> iyong balat. Kung mas mainit ang balat niya ng>sang> pakiramdam mo, malamang may lagnat siya. Para malaman kung ano ang gagawin para ng>sang> lagnat, tingnan ang pahina 297. Kung may thermometer, puwedeng sukatin ang temperatura ng tao ng>sang> bibig, kilikili o tumbong. Karaniwan mas mababa ang temperatura ng>sang> kilikili, mas mainit­init ng>sang> bibig, at pinamainit ng>sang> tumbong. Narito ang pagsukat ng temperatura ng>sang> sentigrado (centigrade) na ginagamit ng>sang> Pilipinas: Centigrade (C) 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Para ng>sang> bibig ang mga nakalistang sukat dito ng normal at may lagnat na temperatura . Paano sukatin ang temperatura Sobrang Baba N O R M A L Kaunting Lagnat Mataas na Lagnat 1. Linising maige ang thermometer ng ng>sang>bon at malamig na tubig o alkohol. Hawakan ng>sang> dulo na walang kulay pilak (o pula) at kalugin nang malakas at pabigla, hanggang ng>sang> mas mababa ng>sang> 36 degrees ang nababang>sang>ng sukat. 2. Ilagay ang thermometer ng>sang> . . . ilalim ng dila (ing>sang>ra ang bibig ng>sang> palibot nito) o kaya o kaya ng>sang> kilikili kung may panganib na makagat ng tao ang thermometer 3. Iwan ng>sang> loob ng 3­4 na minuto. 4. Bang>sang>hin. Pihitin ang thermometer hanggang makita ang kulay pilak (o pula) na linya . Ang dulo ng kulay pilak (o pula) na linya ang nagmamarka ng temperatura . 40 degrees C ang marka ng temperatura na ito . 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Normal Lagnat Mataas na lagnat ng>sang> loob ng puwit (ng>sang> tumbong) nang maingat (bang>sang>in o lagyan muna ng petroleum gel) . 5. Hugang>sang>n nang mabuti ang thermometer ng ng>sang>bon at malamig na tubig. Pagkatapos, kung kakayanin, ibabad ng>sang> loob ng 20 minuto ng>sang> bleach na solution (tingnan ang pahina 523) at banlawan ng malinis na tubig.

PULSO (TIBOK NG PUSO) Pagsukat ng>sang> Temperatura, Pulso, Paghinga at Presyon ng Dugo Malalaman ng>sang> pulso kung gaano kabilis tumitibok ang puso at gaano kalakas ito nagtatrabaho. Matapos ang mabigat na trabaho o ehersisyo, tumitibok nang mabilis ang puso ng malusog na tao, pero bumabalik ng>sang> normal pagkaraan ng ilang minuto. Karaniwan nadadagdagan ng 20 tibok bawat minuto ang puso ng>sang> bawat 1 degree (C) na pagtaas ng lagnat. Nang>sang> pagitan ng 60 at 90 na tibok bawat minuto ang normal na pulso ng nakatatanda (adult). Maaaring palatandaan ang mabilis na pulso ng: • pagkawala ng dugo o pagkawala ng likido o shock (tingnan ang pahina 254). • lagnat o impeksyon. • problema ng>sang> baga at sistemang hingahan, o ng>sang> puso. • problema ng>sang> thyroid. Para kumuha ng pulso, ilapat ang iyong daliri ng>sang> pupulsuhan o wrist tulad nito (huwag gamitin ang hinlalaki) . BILIS NG PAGHINGA Kung hindi mo mahanap ang pulso ng>sang> wrist, hanapin ito ng>sang> leeg katabi ng babagtingan o lalamunan . . . . . .o ilapat ang iyong tainga direkta ng>sang> dibdib at pakinggan ang tibok ng puso . Makakapagsiwalat ang bilis ng paghinga ng kalusugan ng baga at sistemang hingahan. Makakabigay din ito ng impormasyon ng>sang> pangkalahatang kalusugan ng tao. Para masukat, pagmasdan ang pagtaas at pagbaba ng dibdib habang nagpapahinga ang tao. Mula 12 hanggang 20 bawat minuto ang normal na paghinga ng nakatatanda (ang kumpletong paghinga ay katumbas ng ing>sang>ng hinga papasok at ing>sang>ng hinga palabas). Karaniwan bumibilis ang paghinga (kang>sang>bay ng pulso) kapag may impeksyon, lagnat, pagtagas ng dugo, dehydration, shock, problema ng>sang> baga o iba pang emerhensya. Para ng>sang> taong may malubhang ng>sang>kit, maaaring paglapit ng kamatayan ang kahulugan ng masyadong mabagal na pulso at paghinga. Maaaring palatandaan ng impeksyon ng>sang> sistemang hingahan ang mabilis at mababaw na paghinga. Maaaring palatandaan ng pulmonya (tingnan ang pahina 304) ang paghinga ng higit ng>sang> 30 beses bawat minuto. 531

530 <stro<strong>ng</strong>>Mga</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Ka<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>nayan</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga</stro<strong>ng</strong>> <strong>ng</strong> <strong>Kalusugan</strong><br />

Pagsukat <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> Temperatura, Pulso, Paghi<strong>ng</strong>a at Presyon <strong>ng</strong> Dugo<br />

Kapag may <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit o may problema <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kalusugan, maaari<strong>ng</strong> magbago a<strong>ng</strong> mga bataya<strong>ng</strong><br />

pisikal na palatandaan <strong>ng</strong> tao. Na<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> susunod na ila<strong>ng</strong> pahina ku<strong>ng</strong> paano sukatin a<strong>ng</strong> mga<br />

palatandaa<strong>ng</strong> ito para malaman ku<strong>ng</strong> may problema a<strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> tao.<br />

TEMPERATURA<br />

Ku<strong>ng</strong> kaila<strong>ng</strong>an mo<strong>ng</strong> malaman a<strong>ng</strong> temperatura <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> tao at<br />

wala ka<strong>ng</strong> thermometer, idampi a<strong>ng</strong> likod <strong>ng</strong> palad mo <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kanya<strong>ng</strong><br />

balat, at ikumpara <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> iyo<strong>ng</strong> balat. Ku<strong>ng</strong> mas mainit a<strong>ng</strong> balat niya<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pakiramdam mo, malama<strong>ng</strong> may lagnat siya. Para malaman ku<strong>ng</strong><br />

ano a<strong>ng</strong> gagawin para <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> lagnat, ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> pahina 297.<br />

Ku<strong>ng</strong> may thermometer, puwede<strong>ng</strong> sukatin a<strong>ng</strong> temperatura <strong>ng</strong> tao <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> bibig, kilikili o<br />

tumbo<strong>ng</strong>. Karaniwan mas mababa a<strong>ng</strong> temperatura <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kilikili, mas mainit­init <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> bibig, at<br />

pinamainit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tumbo<strong>ng</strong>. Narito a<strong>ng</strong> pagsukat <strong>ng</strong> temperatura <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> sentigrado (centigrade) na<br />

ginagamit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> Pilipinas:<br />

Centigrade (C) 34 35 36 37 38 39 40 41 42<br />

Para <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> bibig a<strong>ng</strong><br />

mga nakalista<strong>ng</strong><br />

sukat dito <strong>ng</strong> normal<br />

at may lagnat na<br />

temperatura .<br />

Paano sukatin a<strong>ng</strong> temperatura<br />

Sobra<strong>ng</strong><br />

Baba<br />

N<br />

O<br />

R<br />

M<br />

A<br />

L<br />

Kaunti<strong>ng</strong><br />

Lagnat<br />

Mataas na<br />

Lagnat<br />

1. Linisi<strong>ng</strong> maige a<strong>ng</strong> thermometer <strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>bon at malamig na tubig o alkohol. Hawakan <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

dulo na wala<strong>ng</strong> kulay pilak (o pula) at kalugin na<strong>ng</strong> malakas at pabigla, ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

mas mababa <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> 36 degrees a<strong>ng</strong> nababa<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> sukat.<br />

2. Ilagay a<strong>ng</strong> thermometer <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> . . .<br />

ilalim <strong>ng</strong><br />

dila (i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>ra<br />

a<strong>ng</strong> bibig<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> palibot<br />

nito)<br />

o kaya o kaya<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kilikili ku<strong>ng</strong><br />

may pa<strong>ng</strong>anib<br />

na makagat<br />

<strong>ng</strong> tao a<strong>ng</strong><br />

thermometer<br />

3. Iwan <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> 3­4 na minuto.<br />

4. Ba<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>hin.<br />

Pihitin a<strong>ng</strong><br />

thermometer ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong><br />

makita a<strong>ng</strong> kulay pilak<br />

(o pula) na linya .<br />

A<strong>ng</strong> dulo <strong>ng</strong> kulay<br />

pilak (o pula) na linya<br />

a<strong>ng</strong> nagmamarka <strong>ng</strong><br />

temperatura .<br />

40 degrees C<br />

a<strong>ng</strong> marka <strong>ng</strong><br />

temperatura<br />

na ito .<br />

34 35 36 37 38 39 40 41 42<br />

Normal<br />

Lagnat Mataas na lagnat<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> puwit (<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tumbo<strong>ng</strong>)<br />

na<strong>ng</strong> mai<strong>ng</strong>at (ba<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>in o lagyan<br />

muna <strong>ng</strong> petroleum gel) .<br />

5. Huga<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n na<strong>ng</strong> mabuti<br />

a<strong>ng</strong> thermometer <strong>ng</strong><br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>bon at malamig na<br />

tubig. Pagkatapos, ku<strong>ng</strong><br />

kakayanin, ibabad <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob<br />

<strong>ng</strong> 20 minuto <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> bleach<br />

na solution (ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong><br />

pahina 523) at banlawan<br />

<strong>ng</strong> malinis na tubig.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!