Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

hesperian.org
from hesperian.org More from this publisher
07.12.2012 Views

540 ng>Mgang> ng>Kang>sang>nayanng> ng>sang> ng>Pangangalagang> ng Kalusugan Paano Magbigay ng Likido para Lunang>sang>n ang Shock Kung mawalan ng maraming dugo ang babae—halimbawa ng>sang> panganganak, matapos makunan o magpalaglag na may kumplikasyon, o kung nasunog nang malubha—maaaring tumungo siya ng>sang> shock (tingnan ang p. 254). Kapag nangyari ito, kailangan agad ng babae ng likido para maligtas ang kanyang buhay. Kung gising siya at nakakainom, hayaan siyang uminom. Kung alam mo kung paano, puwede ka ring magsimula ng intravenous drip (IV). Sa ing>sang>ng emerhensya, maaaring gumamit ng enema o labatiba ng>sang> halip (tingnan ang susunod na pahina). Pero dapat pang­emerhensya lang gamitin ang labatiba. Maaaring makang>sang>ma ang sobrang dami nito. PAANO GUMAWA NG ORESOL O REHYDRATION DRINK Dalawang paraan ng paggawa Kung kaya, dagdagan ng kalahating puswelo ng katas ng prutas, tubig ng niyog, o hinog na ng>sang>ging na minang>sang> ang alinman ng>sang> dalawa . May potassium ang mga ito, ing>sang>ng mineral na tumutulong ng>sang> taong may ng>sang>kit na makatanggap ng mas maraming pagkain at inumin . 1. Asukal at asin. (Puwede kang gumamit ng hilaw na asukal o molasses ng>sang> halip na asukal na puti .) Sa 1 litro ng malinis na TUBIG lagyan ng kalahating kutng>sang>rita (pinantay) ng ASIN at 8 kutng>sang>rita (pinantay) ng ASUKAL INGATAN: Bago idagdag ang asukal, lang>sang>han ang inumin at tiyakin na hindi mas maalat ng>sang> luha . 2. Pinulbos na cereal at asin. (Pinakamahung>sang>y ang pinulbos na bigas . Pero puwede rin ang harina, pinulbos na mais, o niluto at minang>sang>ng patatas .) Sa 1 litro ng malinis na TUBIG lagyan ng kalahating kutng>sang>rita (pinantay) ng ASIN Pakuluan ng 5–7 minuto hanggang makabuo ng matubig na lugaw . Palamigin ito nang mabilis at simulang ibigay ng>sang> may ng>sang>kit na tao . at 8 umaapaw na kutng>sang>rita ng pinulbos na CEREAL INGATAN: Lang>sang>han ang inumin bago ibigay para matiyak na hindi pa panis . Maaaring mapanis ito ng>sang> loob ng ilang oras ng>sang> mainit na panahon . Makakatulong din ang rehydration drink na panlunas at pampigil ng>sang> dehydration, laluna ng>sang> mga kaso ng matinding pagtatae na matubig.

PAANO MAGBIGAY NG LIKIDO SA PUWIT Kakailanganin mo: • ing>sang>ng malinis na bag na pang­labatiba, o lata na may tubo. • ing>sang>ng tela na maing>sang>ng>sang>pin ng>sang> ilalim ng tao. • 600 ml (sobra nang kaunti ng>sang> kalahating litro) ng maligamgam (hindi mainit) na inuming tubig. Kung may asukal at asin na oresol o bag ng IV solution (‘dextrose’), puwedeng ito ang gamitin. Ano ang gagawin: 1. Sabihin ng>sang> babae kung ano ang gagawin mo at bakit. 2. Hugas ang iyong kamay. 3. Sabihan siya na humiga ng>sang> kanyang kaliwang gilid kung kaya. Kung maaari, dapat mas mataas nang kaunti ang katawan niya kayng>sang> ng>sang> ulo. 4. Kung mayroon ka, magsuot ng malinis na guwantes. 5. Padaluyin ang tubig hanggang ng>sang> dulo ng tubo para lumabas ang hangin. Tapos ipitin ang tubo para huminto ang pagdaloy. 6. Bang>sang>in ang dulo ng tubo ng tubig at ipasok ito ng>sang> butas ng puwit. Sabihan siya na huminga nang mabagal at malalim para matulungang magrelaks. Paano Magbigay ng Likido para Lunang>sang>n ang Shock Huwag ipasok ang tubo nang sobra pa rito (4 na pulgada o inches) Tiyaking mas mataas ang katawan niya kayng>sang> ng>sang> ulo . 7. Hawakan ang bag o lata na ng>sang>pat lang ang taas para dumaloy nang mabagal na mabagal papasok ang tubig (mga kasingtaas ng balakang ng babae). Dapat tumagal ng mga 20 minuto. Kung tumatagas palabas ng katawan ang tubig, maaaring masyadong mataas ang bag. Ibaba ang bag para mas mabagal ang daloy ng tubig. 8. Maingat na alisin ang tubo. Sabihan siya na sikaping panatilihin ng>sang> loob ang tubig, at mawawala rin agad ang pakiramdam na napapadumi. Kung walang malay ang babae, puwede mong hawakan pang>sang>ra ang kanyang pigi. 9. Linisin at patuyuin ang babae. Pagkatapos tanggalin ang iyong guwantes at maghugas ng kamay. 10. Ihatid agad ang babae ng>sang> pagamutan. Kung nang>sang> shock pa rin siya, puwede mong bigyan ulit ng enema pagkatapos ng ing>sang>ng oras. Kung wala na ng>sang> shock, subukang bigyan ng pakaunti­kaunting rehydration drink habang nagbibiyahe. 541

540 <stro<strong>ng</strong>>Mga</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Ka<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>nayan</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga</stro<strong>ng</strong>> <strong>ng</strong> <strong>Kalusugan</strong><br />

Paano Magbigay <strong>ng</strong> Likido para Luna<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n a<strong>ng</strong> Shock<br />

Ku<strong>ng</strong> mawalan <strong>ng</strong> marami<strong>ng</strong> dugo a<strong>ng</strong> babae—halimbawa <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>anak,<br />

matapos makunan o magpalaglag na may kumplikasyon, o ku<strong>ng</strong> nasunog<br />

na<strong>ng</strong> malubha—maaari<strong>ng</strong> tumu<strong>ng</strong>o siya <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> shock (ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> p. 254).<br />

Kapag na<strong>ng</strong>yari ito, kaila<strong>ng</strong>an agad <strong>ng</strong> babae <strong>ng</strong> likido para<br />

maligtas a<strong>ng</strong> kanya<strong>ng</strong> buhay. Ku<strong>ng</strong> gisi<strong>ng</strong> siya at nakakainom,<br />

hayaan siya<strong>ng</strong> uminom. Ku<strong>ng</strong> alam mo ku<strong>ng</strong> paano, puwede<br />

ka ri<strong>ng</strong> magsimula <strong>ng</strong> intravenous drip (IV). Sa i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong><br />

emerhensya, maaari<strong>ng</strong> gumamit <strong>ng</strong> enema o labatiba<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> halip (ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> susunod na pahina). Pero<br />

dapat pa<strong>ng</strong>­emerhensya la<strong>ng</strong> gamitin a<strong>ng</strong> labatiba.<br />

Maaari<strong>ng</strong> maka<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>ma a<strong>ng</strong> sobra<strong>ng</strong> dami nito.<br />

PAANO GUMAWA NG ORESOL O REHYDRATION DRINK<br />

Dalawa<strong>ng</strong> paraan <strong>ng</strong> paggawa<br />

Ku<strong>ng</strong> kaya, dagdagan <strong>ng</strong> kalahati<strong>ng</strong> puswelo <strong>ng</strong> katas <strong>ng</strong> prutas, tubig <strong>ng</strong> niyog, o hinog na <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>gi<strong>ng</strong><br />

na mina<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> a<strong>ng</strong> alinman <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> dalawa . May potassium a<strong>ng</strong> mga ito, i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> mineral na tumutulo<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

tao<strong>ng</strong> may <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit na makata<strong>ng</strong>gap <strong>ng</strong> mas marami<strong>ng</strong> pagkain at inumin .<br />

1. Asukal at asin.<br />

(Puwede ka<strong>ng</strong> gumamit <strong>ng</strong> hilaw na asukal o<br />

molasses <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> halip na asukal na puti .)<br />

Sa 1 litro <strong>ng</strong><br />

malinis na<br />

TUBIG<br />

lagyan <strong>ng</strong><br />

kalahati<strong>ng</strong><br />

kut<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>rita<br />

(pinantay) <strong>ng</strong><br />

ASIN<br />

at 8 kut<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>rita<br />

(pinantay) <strong>ng</strong><br />

ASUKAL<br />

INGATAN: Bago idagdag a<strong>ng</strong> asukal, la<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>han a<strong>ng</strong><br />

inumin at tiyakin na hindi mas maalat <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> luha .<br />

2. Pinulbos na cereal at asin.<br />

(Pinakamahu<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>y a<strong>ng</strong> pinulbos na bigas . Pero<br />

puwede rin a<strong>ng</strong> harina, pinulbos na mais, o niluto<br />

at mina<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> patatas .)<br />

Sa 1 litro <strong>ng</strong><br />

malinis na<br />

TUBIG<br />

lagyan <strong>ng</strong><br />

kalahati<strong>ng</strong><br />

kut<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>rita<br />

(pinantay) <strong>ng</strong><br />

ASIN<br />

Pakuluan <strong>ng</strong> 5–7<br />

minuto ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong><br />

makabuo <strong>ng</strong><br />

matubig na<br />

lugaw . Palamigin<br />

ito na<strong>ng</strong> mabilis<br />

at simula<strong>ng</strong><br />

ibigay <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> may<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit na tao .<br />

at 8 umaapaw<br />

na kut<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>rita<br />

<strong>ng</strong> pinulbos na<br />

CEREAL<br />

INGATAN: La<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>han a<strong>ng</strong> inumin bago ibigay para<br />

matiyak na hindi pa panis . Maaari<strong>ng</strong> mapanis ito<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> oras <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> mainit na panahon .<br />

Makakatulo<strong>ng</strong> din a<strong>ng</strong> rehydration drink na panlunas at pampigil <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> dehydration, laluna<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> mga kaso <strong>ng</strong> matindi<strong>ng</strong> pagtatae na matubig.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!