Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan
Share Embed Flag
Download ePaper

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

hesperian.org
from hesperian.org More from this publisher
07.12.2012 Views

538 ng>Mgang> ng>Kang>sang>nayanng> ng>sang> ng>Pangangalagang> ng Kalusugan 5. Kapain ang mga tubo at obaryo. Kung normal, mahirap makapa ang mga ito. Pero kung may makapa kang anumang bukol na mas malaki pa ng>sang> malaking mani (ganitong laki), o na nagdudulot ng matinding pananakit, maaaring may impeksyon siya o ibang emerhensya. Kung may mang>sang>kit na bukol, at huli ang dating ng regla, maaaring may ectopic pregnancy siya. Kailangan niya agad ng tulong medikal. ng>Pangangalagang> ng>sang> Pagkapaso o Sunog Karaniwang pinng>sang>la ng>sang> kababaihan at mga bata ang pagkapaso (tingnan ang p. 394). Lahat ng paso ay dapat munang palamigin ng 15 minuto ng>sang> yelo, malamig na tubig, o tela na binabad ng>sang> malamig na tubig. Matapos lumamig, depende ang panlunas ng>sang> tindi ng pagkapaso. Napakahalagang panatilihing malinis ang paso ng>sang> abot ng makakaya. Proteksyunan ito mula ng>sang> maduming bagay, alikabok, langaw at iba pang insekto. Para ng>sang> mas mabuting paghilom, huwag na huwag lagyan ang paso ng grang>sang>, taba, balat ng hayop, kape, halamang gamot o tae. Napakahalaga ng>sang> taong napaso na kumain ng protina, ang sustansyang nagbubuo ng katawan. Walang klase ng pagkain na kailangang iwang>sang>n. May tatlong batayang klase ng pagkapaso o sunog: 1. Bahagyang pagkapaso (1st degree) 6. Galawin ang iyong daliri at kapain ang dingding ng>sang> loob ng puwerta. Kung may problema siya ng>sang> pagtagas ng ihi o dumi, hanapin kung may punit (tingnan ang p. 370). Tiyaking walang kakaibang bukol o pagsusugat. 7. Paubuhin ang babae o pairihin na parang dumudumi. Tingnan kung may bubukol palabas ng puwerta. Kung mayroon, maaaring may buwa (prolapsed uterus) siya o nalaglag na pantog (tingnan ang p. 131). 8. Kung tapos ka na, maglinis at magdisimpeksyon ng guwantes (tingnan ang p. 527). Hugang>sang>ng mabuti ang iyong kamay ng ng>sang>bon at tubig. Hindi nagpapaltos ang balat mula ng>sang> pagkapaso na ito, pero nagiging mas madilim o mapula ang kulay. Matapos palamigin, wala nang kailangan na ibang panlunas. Gumamit ng aspirin o paracetamol para ng>sang> pananakit. MAHALAGA Hugang>sang>ng mabuti ang iyong kamay bago mangalaga ng paso para maiwang>sang>n ang impeksyon.

2. Pagkapaso na nagpapaltos (2nd degree) ng>Pangangalagang> ng>sang> Pagkapaso o Sunog Matapos palamigin, huwag paputukin ang paltos. Huwag butang>sang>n ang paltos o alisin ang likido ng>sang> loob—kahit gamit ang karayom at heringgilya na nadisimpekta. Kung kung>sang>ng mapunit ang paltos, maingat na tanggalin ng gunting na nadisimpekta ang lahat ng patay na balat. Tapos, maingat na linisin ang paso. Gumamit ng banayad na ng>sang>bon at tubig na pinakuluan at pinalamig na nang>sang> isteriling>sang>dong bulak o gang>sang>, o nadisimpektang tela. Puwede ring gumamit ng hydrogen peroxide. Tanggalin ang anumang natitirang sunog na balat ng>sang> taas o paligid ng paso, hanggang lumabas ang ng>sang>riwa at kulay rong>sang>s na balat ng>sang> ilalim. Takpan ang ng>sang>riwang balat ng ing>sang>ng piraso ng isteriling>sang>dong gang>sang> o nadisimpektang tela. Kung dumikit ng>sang> paso ang tela na gusto mong alisin, bang>sang>in muna ng tubig na pinalamig matapos pakuluan. Para mapigilan ang impeksyon ng>sang> bahaging napaso, lapatan ito ng isteriling>sang>dong gang>sang> o nadisimpektang tela na nababad ng 15 minuto ng>sang> timpla ng tubig at asin, 3 beses bawat araw. Tuwing magpapalit ng tela, maingat na alisin ang patay na balat at laman gamit ang malinis na malinis na tiyani (tweezers), hanggang lumabas ang ng>sang>riwang balat na kulay rong>sang>s. Paggawa ng timpla ng asin at tubig: Gumamit ng 1 kutng>sang>ritang asin ng>sang> 1 litrong tubig . Pakuluan ang tela at tubig bago gamitin, at palamigin bago ilagay ng>sang> paso . Kung maimpeksyon nga ang paso, mas titindi ang pananakit at pamamaga nito. Titigas at pupula ang balat na nakapalibot ng>sang> paso. Gumamit ng antibiotic, tulad ng penicillin o ampicillin, 250 mg, 4 na beses bawat araw ng>sang> 7 araw. Pero kung hindi mawala ang impeksyon matapos ang 5 araw, lumipat ng>sang> dicloxacillin o erythromycin, 250 mg, 4 na beses bawat araw ng>sang> 7–10 araw. Painumin ang taong napaso ng maraming likido. 3. Malalim na pagkasunog (3rd degree) ng>Mgang> pagkasunog ito na sumisira ng>sang> balat at naglalantad ng maitim at naihaw na laman. Palaging malubha ang ganitong pagkasunog. Dalhin agad ang tao ng>sang> tulong medikal. Samantala, balutin ang sunog na bahagi ng bang>sang>ng tela o tuwalya na nadisimpekta. Tiyaking napakuluan at napalamig ang pinambang>sang> na tubig. Bigyan siya ng maraming likido. Kung imposibleng makahanap ng tulong medikal, lunang>sang>n ito na pareho ng>sang> 2nd degree na paso. Para maproteksyunan ang sunog mula ng>sang> alikabok at insekto, takpan ito ng maluwang at isteriling>sang>dong tela o ng>sang>pin na yari ng>sang> cotton. Palitan ang tela ng hindi bababa ng>sang> 4 na beses bawat araw, o 2 beses kung mananatiling tuyo ang tela. Painumin ng oresol o ‘rehydration drink’ (tingnan ang p. 540) ng>sang> pinakamadalas na makakaya, hanggang ng>sang> dumalas ang pag­ihi niya. Kung wala siyang malay o hindi makalunok, ibigay ang oresol ng>sang> tumbong (tingnan ang p. 541 kung paano ito gawin). Madaling tumungo ng>sang> shock ang sinumang nasunog nang malubha. Dulot ito ng pagkawala ng likido ng katawan na tumatagas mula ng>sang> nasunog na bahagi. Alu­aluhin at palakasin ang loob niya, at lunang>sang>n para ng>sang> shock kung kinakailangan. Magbigay ng anumang matapang na gamot ng>sang> pananakit na mayroon ka. Makakabawas din ng ng>sang>kit ang pagpaligo ng mga bukas na sugat ng>sang> malamig na tubig na medyo maalat. 539

538 <stro<strong>ng</strong>>Mga</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Ka<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>nayan</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga</stro<strong>ng</strong>> <strong>ng</strong> <strong>Kalusugan</strong><br />

5. Kapain a<strong>ng</strong> mga tubo at obaryo. Ku<strong>ng</strong> normal, mahirap makapa a<strong>ng</strong> mga ito. Pero ku<strong>ng</strong><br />

may makapa ka<strong>ng</strong> anuma<strong>ng</strong> bukol na mas malaki pa <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> malaki<strong>ng</strong> mani (ganito<strong>ng</strong> laki),<br />

o na nagdudulot <strong>ng</strong> matindi<strong>ng</strong> pananakit, maaari<strong>ng</strong> may impeksyon siya o<br />

iba<strong>ng</strong> emerhensya. Ku<strong>ng</strong> may ma<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit na bukol, at huli a<strong>ng</strong> dati<strong>ng</strong> <strong>ng</strong><br />

regla, maaari<strong>ng</strong> may ectopic pregnancy siya. Kaila<strong>ng</strong>an niya agad <strong>ng</strong><br />

tulo<strong>ng</strong> medikal.<br />

<stro<strong>ng</strong>>Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> Pagkapaso o Sunog<br />

Karaniwa<strong>ng</strong> pin<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>la <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kababaihan at mga bata a<strong>ng</strong> pagkapaso<br />

(ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> p. 394). Lahat <strong>ng</strong> paso ay dapat muna<strong>ng</strong> palamigin<br />

<strong>ng</strong> 15 minuto <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> yelo, malamig na tubig, o tela na binabad <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

malamig na tubig. Matapos lumamig, depende a<strong>ng</strong> panlunas<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tindi <strong>ng</strong> pagkapaso. Napakahalaga<strong>ng</strong> panatilihi<strong>ng</strong> malinis<br />

a<strong>ng</strong> paso <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> abot <strong>ng</strong> makakaya. Proteksyunan ito mula <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

madumi<strong>ng</strong> bagay, alikabok, la<strong>ng</strong>aw at iba pa<strong>ng</strong> insekto.<br />

Para <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> mas mabuti<strong>ng</strong> paghilom, huwag na huwag lagyan<br />

a<strong>ng</strong> paso <strong>ng</strong> gra<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>, taba, balat <strong>ng</strong> hayop, kape, halama<strong>ng</strong><br />

gamot o tae. Napakahalaga <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tao<strong>ng</strong> napaso na kumain<br />

<strong>ng</strong> protina, a<strong>ng</strong> sustansya<strong>ng</strong> nagbubuo <strong>ng</strong> katawan.<br />

Wala<strong>ng</strong> klase <strong>ng</strong> pagkain na kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> iwa<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n.<br />

May tatlo<strong>ng</strong> bataya<strong>ng</strong> klase <strong>ng</strong> pagkapaso o sunog:<br />

1. Bahagya<strong>ng</strong> pagkapaso (1st degree)<br />

6. Galawin a<strong>ng</strong> iyo<strong>ng</strong> daliri at kapain a<strong>ng</strong> di<strong>ng</strong>di<strong>ng</strong><br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> puwerta. Ku<strong>ng</strong> may problema siya <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

pagtagas <strong>ng</strong> ihi o dumi, hanapin ku<strong>ng</strong> may punit<br />

(ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> p. 370). Tiyaki<strong>ng</strong> wala<strong>ng</strong> kakaiba<strong>ng</strong><br />

bukol o pagsusugat.<br />

7. Paubuhin a<strong>ng</strong> babae o pairihin na para<strong>ng</strong><br />

dumudumi. Ti<strong>ng</strong>nan ku<strong>ng</strong> may bubukol palabas<br />

<strong>ng</strong> puwerta. Ku<strong>ng</strong> mayroon, maaari<strong>ng</strong> may buwa<br />

(prolapsed uterus) siya o nalaglag na pantog<br />

(ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> p. 131).<br />

8. Ku<strong>ng</strong> tapos ka na, maglinis at magdisimpeksyon <strong>ng</strong><br />

guwantes (ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> p. 527). Huga<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> mabuti<br />

a<strong>ng</strong> iyo<strong>ng</strong> kamay <strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>bon at tubig.<br />

Hindi nagpapaltos a<strong>ng</strong> balat mula <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pagkapaso na ito, pero nagigi<strong>ng</strong> mas madilim o<br />

mapula a<strong>ng</strong> kulay. Matapos palamigin, wala na<strong>ng</strong> kaila<strong>ng</strong>an na iba<strong>ng</strong> panlunas. Gumamit <strong>ng</strong><br />

aspirin o paracetamol para <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pananakit.<br />

MAHALAGA Huga<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> mabuti a<strong>ng</strong> iyo<strong>ng</strong> kamay bago ma<strong>ng</strong>alaga <strong>ng</strong> paso para<br />

maiwa<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n a<strong>ng</strong> impeksyon.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!