Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan
Share Embed Flag
Download ePaper

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan Mga Kasanayan sa Pangangalaga ng Kalusugan

hesperian.org
from hesperian.org More from this publisher
07.12.2012 Views

534 ng>Mgang> ng>Kang>sang>nayanng> ng>sang> ng>Pangangalagang> ng Kalusugan Paano Mag-ekng>sang>min ng Tiyan Kung may pananakit ang babae ng>sang> puson, bang>sang>hin muna ang kabanatang “Pananakit ng>sang> Puson” at itanong ng>sang> kanya ang mga nakasulat ng>sang> pahina 357. Pagkatapos suriin ang kanyang tiyan: 1. Hilingin ng>sang> kanya na maghubad para makikita mo ang kanyang tiyan mula ng>sang> gawing ibaba lang ng suso hanggang ng>sang> mga buhok ng>sang> pagitan ng kanyang binti. 2. Hilingin ng>sang> kanya na humiga nang lapat ang likod ng>sang> ing>sang>ng matigas­tigas na kama, lameng>sang>, o malinis na ng>sang>hig. Ipabaluktot ang tuhod at ilapit ang paa ng>sang> puwitan. Hilingin ng>sang> kanya na irelaks ang kanyang kalamnan ng>sang> tiyan ng>sang> makakaya. Maaaring mahirap ito ng>sang> taong nang>sang>ng>sang>ktan. 3. Ilapat ang tainga ng>sang> tiyan at makinig ng>sang> bumubula­bula o lumalaguklok (gurgling) na ingay. Kung wala kang anumang marinig ng>sang> loob ng 2 minuto, palatandaan ito ng panganib (tingnan ang p. 354). 4. Hilingin ng>sang> kanyang ituro kung ng>sang>ang banda pinakamang>sang>kit. Pagkatapos, maingat na diinan ang kabilang panig. Ituloy ang maingat na pagdiin habang ginagalaw ng>sang> palibot ng tiyan para makita mo kung ng>sang>an pinakamang>sang>kit. 5. Habang dinidiinan ang tiyan, kapain kung may mga bumubukol. Dagdag pa, kapain kung malambot o matigas ang tiyan, at kung kaya niyang irelaks ng>sang> ilalim ng iyong kamay. 6. Para matiyak na wala siyang iba pang problema tulad ng appendicitis, impeksyon ng>sang> bituka, o PID (pelvic inflammatory disease), dahan­dahan pero matatag na diinan ang kanyang puson ng>sang> kaliwang bahagi, ng>sang> bandang taas ng singit. Diinan hanggang ng>sang> mang>sang>kit nang kaunti. Pagkatapos biglang alisin ang kamay. Kung makadama siya ng napakatinding ng>sang>kit (rebound pain) pagkaalis ng kamay, maaaring may malubhang impeksyon. Dalhin siya agad ng>sang> ing>sang>ng health center o ospital para malaman kung kailangang operahan. Kung walang rebound pain, patuloy siyang iekng>sang>min ng>sang> pamamagitan ng pagtingin ng>sang> labas ng ari kung may mga pagsusugat, discharge, pagdurugo, o iba pang palatandaan ng impeksyon na naihahawa ng>sang> pagtatalik (INP). Para ng>sang> palatandaan at panlunas ng>sang> mga INP, tingnan ang pahina 261. Kung alam mong kung papaano, mag­pelvic exam (tingnan ang sususod na pahina).

Paano Mag-ekng>sang>min ng Ari ng Babae (Pelvic Exam) Paano Mag-ekng>sang>min ng Ari ng Babae (Pelvic Exam) Makakapagligtas ng buhay ang kakayahang mag­ekng>sang>min ng ari ng babae. Kailangan ito ng>sang> pagbibigay ng ilang paraan ng pagpaplano ng pamilya at para alamin ang maraming seryosong problema ng>sang> kalusugan ng kababaihan, tulad ng ectopic pregnancy, kanser ng>sang> cervix at ng>sang> matris, maraming mga INP, at kumplikasyon mula ng>sang> pagpapalaglag. Hindi ito mahirap matutunan, at ng>sang> pagng>sang>ng>sang>nay at paggawa, makakaya ng karamihan ng kababaihan o health worker na: • mag­ekng>sang>min ng panlabas na ari. • kapain ang bahaging reproduktibo ng>sang> loob ng tiyan. Pero mag­pelvic exam lang kung talagang kailangan. Tuwing magpapasok ng bagay ng>sang> puwerta ng babae, tinataas mo ang panganib niya na maimpeksyon. MAHALAGA Huwag mag-pelvic exam: • kung ang babae ay buntis, nagdurugo o nabang>sang>g ang panubigan. • matapos ang normal na panganganak o pagpapalaglag na walang kumplikasyon. Bago magsimula: 1. Paihiin muna ang babae. 2. Hugang>sang>ng mabuti ang kamay ng malinis na tubig at ng>sang>bon. 3. Hilingin ng>sang> kanyang luwagan ang damit. Gumamit ng kumot o kanyang damit para takpan siya. 4. Pahigain siyang lapat ang likod, malapit ang ng>sang>kong ng>sang> puwitan, at nakataas ang tuhod. Ipaliwanag ang gagawin mo. 5. Magsuot ng malinis na guwantes ng>sang> kamay na ipapasok mo ng>sang> puwerta. Tingnan ang panlabas na ari: tinggil (clitoris) bukana ng puwerta puwit Palaging mag-ekng>sang>min ng babae ng>sang> lugar na walang ibang makakakita . Gamit ang may guwantes na kamay para maingat na kapain ang babae, maghanap ng mga bukol, lumolobo o namamaga, hindi karaniwang discharge, pagsusugat, punit, at peklat ng>sang> palibot ng ari at ng>sang> pagitan ng mga tiklop ng balat ng>sang> vulva. Ang ilang mga ng>sang>kit ay may palatandaan na lumilitaw ng>sang> labas ng ari (tingnan ang kabanata ng>sang> mga INP). 535

534 <stro<strong>ng</strong>>Mga</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Ka<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>nayan</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <stro<strong>ng</strong>>Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga</stro<strong>ng</strong>> <strong>ng</strong> <strong>Kalusugan</strong><br />

Paano Mag-ek<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>min <strong>ng</strong> Tiyan<br />

Ku<strong>ng</strong> may pananakit a<strong>ng</strong> babae <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> puson, ba<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>hin muna a<strong>ng</strong> kabanata<strong>ng</strong> “Pananakit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

Puson” at itano<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kanya a<strong>ng</strong> mga nakasulat <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pahina 357.<br />

Pagkatapos suriin a<strong>ng</strong> kanya<strong>ng</strong> tiyan:<br />

1. Hili<strong>ng</strong>in <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kanya na maghubad para makikita mo a<strong>ng</strong> kanya<strong>ng</strong> tiyan mula <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> gawi<strong>ng</strong><br />

ibaba la<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> suso ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> mga buhok <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pagitan <strong>ng</strong> kanya<strong>ng</strong> binti.<br />

2. Hili<strong>ng</strong>in <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kanya na humiga na<strong>ng</strong> lapat a<strong>ng</strong> likod <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> matigas­tigas na kama, lame<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>,<br />

o malinis na <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>hig. Ipabaluktot a<strong>ng</strong> tuhod at ilapit a<strong>ng</strong> paa <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> puwitan. Hili<strong>ng</strong>in <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kanya<br />

na irelaks a<strong>ng</strong> kanya<strong>ng</strong> kalamnan <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tiyan <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> makakaya. Maaari<strong>ng</strong><br />

mahirap ito <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tao<strong>ng</strong> na<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>ktan.<br />

3. Ilapat a<strong>ng</strong> tai<strong>ng</strong>a <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> tiyan at makinig <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

bumubula­bula o lumalaguklok<br />

(gurgli<strong>ng</strong>) na i<strong>ng</strong>ay. Ku<strong>ng</strong> wala<br />

ka<strong>ng</strong> anuma<strong>ng</strong> marinig <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

loob <strong>ng</strong> 2 minuto, palatandaan<br />

ito <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>anib<br />

(ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> p. 354).<br />

4. Hili<strong>ng</strong>in <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kanya<strong>ng</strong> ituro ku<strong>ng</strong><br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>a<strong>ng</strong> banda pinakama<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit.<br />

Pagkatapos, mai<strong>ng</strong>at na diinan<br />

a<strong>ng</strong> kabila<strong>ng</strong> panig. Ituloy a<strong>ng</strong><br />

mai<strong>ng</strong>at na pagdiin haba<strong>ng</strong><br />

ginagalaw <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> palibot <strong>ng</strong> tiyan<br />

para makita mo ku<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>an<br />

pinakama<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit.<br />

5. Haba<strong>ng</strong> dinidiinan a<strong>ng</strong><br />

tiyan, kapain ku<strong>ng</strong> may mga<br />

bumubukol. Dagdag pa, kapain<br />

ku<strong>ng</strong> malambot o matigas a<strong>ng</strong><br />

tiyan, at ku<strong>ng</strong> kaya niya<strong>ng</strong> irelaks<br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> ilalim <strong>ng</strong> iyo<strong>ng</strong> kamay.<br />

6. Para matiyak na wala siya<strong>ng</strong> iba pa<strong>ng</strong> problema tulad <strong>ng</strong> appendicitis, impeksyon <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><br />

bituka, o PID (pelvic inflammatory disease), dahan­dahan pero matatag na diinan a<strong>ng</strong><br />

kanya<strong>ng</strong> puson <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> kaliwa<strong>ng</strong> bahagi, <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> banda<strong>ng</strong> taas <strong>ng</strong> si<strong>ng</strong>it. Diinan ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> ma<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit<br />

na<strong>ng</strong> kaunti. Pagkatapos bigla<strong>ng</strong> alisin a<strong>ng</strong> kamay. Ku<strong>ng</strong> makadama siya <strong>ng</strong> napakatindi<strong>ng</strong><br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit (rebound pain) pagkaalis <strong>ng</strong> kamay, maaari<strong>ng</strong> may malubha<strong>ng</strong> impeksyon. Dalhin<br />

siya agad <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> health center o ospital para malaman ku<strong>ng</strong> kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> operahan. Ku<strong>ng</strong><br />

wala<strong>ng</strong> rebound pain, patuloy siya<strong>ng</strong> iek<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>min <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pamamagitan <strong>ng</strong> pagti<strong>ng</strong>in <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> labas<br />

<strong>ng</strong> ari ku<strong>ng</strong> may mga pagsusugat, discharge, pagdurugo, o iba pa<strong>ng</strong> palatandaan <strong>ng</strong><br />

impeksyon na naihahawa <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pagtatalik (INP). Para <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> palatandaan at panlunas <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> mga<br />

INP, ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> pahina 261. Ku<strong>ng</strong> alam mo<strong>ng</strong> ku<strong>ng</strong> papaano, mag­pelvic exam (ti<strong>ng</strong>nan<br />

a<strong>ng</strong> sususod na pahina).

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!