Fachowy Instalator 6/2015

Fachowy Instalator t nr 6/2015 

www.fachowyinstalator.pl 

LISTOPAD 2015 NAKŁAD 6000 EGZ. WYDANIE NUMER 6/2015 

www.fachowyinstalator.pl

Nowoczesna jednostka Zehnder ComfoAir 180 – jedyny 

słuszny wybór dla budownictwa jedno- i wielorodzinnego 

komfortowa wentylacja do 185 m 3 /h przy 195 Pa 

znakomity odzysk ciepła do 90% 

opcjonalnie z wymiennikiem entalpicznym (odzysk wilgoci) 

intuicyjny panel obsługowy ComfoSense (możliwość sterowania bezprzewodowego) 

kompaktowe wymiary: łatwa integracja architektoniczna 

www.zehnder.pl 

wentylacja@zehnder.pl

R. 

OD REDAKCJI 

Na nadchodzące tygodnie, a nawet miesiące, ciepłe skarpety i herbata z imbirem 

już nie wystarczą. Potrzebować będziemy wsparcia urządzeń grzewczych, 

które w tym momencie powinny już być po sezonowym przeglądzie. 

Wiadomo bowiem nie od dziś, że regularna ich konserwacja i serwisowanie 

to nie tylko sprawne działanie przez cały okres grzewczy, ale również optymalizacja 

kosztów związanych z wykorzystaniem pobieranej przez nie energii. 

Systemem grzewczym, na który chcemy zwrócić uwagę w tym numerze Fachowego 

Instalatora jest kominek z płaszczem wodnym. To nie tylko efektywne, 

ale wyjątkowo efektowne rozwiązanie. A czy dla każdego? O tym dowiecie się 

czytając odpowiedzi udzielone przez naszych ekspertów na pytania zadane 

przez czytelników. Zachęcam do lektury i nadsyłania pytań oraz wątpliwości 

dotyczących Waszej działalności zawodowej. Na naszych łamach postaramy 

się udzielić na nie odpowiedzi przy pomocy specjalistów z różnych branż. 

Miłej lektury życzy 

Redakcja. 

Wydawca: 

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k. 

Gromiec, ul. Nadwiślańska 30 

32-590 Libiąż 

Biuro w Warszawie: 

ul. Przasnyska 6 B 

01-756 Warszawa 

tel. +48 22 635 05 82 

tel./faks +48 22 635 41 08 

Redaktor Naczelna: 

Małgorzata Dobień 

malgorzata.dobien@targetpress.pl 

Dyrektor Marketingu i Reklamy: 

Robert Madejak 

tel. kom. 512 043 800 

robert.madejak@targetpress.pl 

Dział Promocji i Reklamy: 

Andrzej Kalbarczyk 

tel. kom. 531 370 279 

andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl 

Ryszard Staniszewski 

tel. kom. 503 110 913 

ryszard.staniszewski@targetpress.pl 

Dyrektor Zarządzający: 

Robert Karwowski 

tel. kom. 502 255 774 

robert.karwowski@targetpress.pl 

Adres Działu Promocji i Reklamy: 

ul. Przasnyska 6 B 

01-756 Warszawa 

tel./faks +48 22 635 41 08 

Prenumerata: 

prenumerata@fachowyinstalator.pl 

Skład: 

As-Art Violetta Nalazek 

as-art.studio@wp.pl 

Druk: 

Zakłady Graficzne TAURUS 

www.fachowyinstalator.pl 

inne nasze tytuły: 

Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie 

prawo ich re da gowania oraz skracania. 

Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam. 

4 

Fachowy Instalator 6 2015

ST.SPIS TREŚCI 

Fot.: Zehnder 

temat numeru 

CENTRALE 

WENTYLACYJNE 

czytaj od strony 

56 

Informacje pierwszej wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 

ErP a etykiety energetyczne w pytaniach i odpowiedziach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 

Nowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 

Rury wielowarstwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 

Dobrana para, czyli zasobniki c.w.u. do pomp ciepła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 

Termostatyczne zawory mieszające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 

Termostatyczne zawory mieszające ATM AFRISO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 

Nowoczesne instalacje – system HERZ PipeFix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 

Powietrzne pompy ciepła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 

Przegląd pomp ciepła powietrze/woda do c.w.u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 

Przegląd pomp ciepła powietrze/woda do c.o. i c.w.u.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 

Kurtyna powietrzna: wodna czy elektryczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 

Na zimę kominek! – pytania czytelników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 

Higrometry. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 

Skuteczna wentylacja łazienki: zagrożenia i rozwiązania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 

Co wpływa na trwałość i jakość central wentylacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 

Centrale wentylacyjne Onyx Passiv zgodne z rozporządzeniem ErP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 

Komfortowa wentylacja wnętrz. Rozwiązanie pełne zalet nawet przy ograniczonej powierzchni. . . . . . . .64 

Warsztat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 

6 


IP. 

INFORMACJE PIERWSZEJ WODY 

Buderus oferuje instalatorom narzędzia ułatwiające 

wdrażanie Dyrektywy ErP 

Buderus ułatwia instalatorom urządzeń 

grzewczych wypełnianie obowiązków 

związanych z Dyrektywą ErP obowiązującą 

od 25 września br. Marka przygotowała 

szereg bezpłatnych narzędzi 

usprawniających pracę specjalistom 

w branży grzewczej. Instalatorzy mogą 

teraz korzystać m.in. z bazy wiedzy 

o nowych regulacjach i narzędzi online 

do przygotowania etykiet energetycznych 

i kart produktu. 

Na stronie buderus.pl dostępne jest 

kompendium wiedzy dot. Dyrektywy 

ErP, zawierające wszystkie niezbędne 

informacje o nowych wymaganiach. 

Znaleźć w nim można m.in. odpowiedź 

na pytanie dlaczego wprowadzono 

Dyrektywę ErP, typy urządzeń 

grzewczych podlegających regulacjom 

dyrektywy oraz wzory etykiet, 

kart produktów i zestawów. 

Nowe informacje i dokumenty pojawiły 

się także w opisach urządzeń i ich zestawów 

– dotyczy to zarówno strony internetowej 

Buderus jak i katalogów marki. 

Zawierają one teraz pełną informację 

o klasie efektywności energetycznej 

urządzenia, kartę produktu lub zestawu 

i przypisaną mu etykietę energetyczną. 

Informacje związane z Dyrektywą 

ErP znaleźć można także w cennikach 

i na ulotkach produktowych Buderus. 

Kalkulację efektywności energetycznej 

oraz przygotowanie etykiet 

i kart zestawów ułatwi specjalistom 

Kalkulator ErP dostępny na stronie 

www.buderus.pl w zakładce „Dyrektywa 

ErP”. Kalkulator dostępny jest 

w polskiej wersji językowej i dostosowany 

także do urządzeń mobilnych. 

Narzędzie daje możliwość wyboru 

elementów do pobrania: etykieta 

zestawu, karta zestawu, etykieta produktu, 

karta produktu. Dokumenty 

można eksportować do plików pdf. 

Autoryzowani Partnerzy Handlowi Buderusa 

mają możliwość skorzystania 

ze szkoleń poświęconych Dyrektywie 

ErP. Bezpłatne szkolenia online są dostepne 

w Extranecie na platformie internetowej 

Buderus. Oprócz szkoleń 

online istnieje także możliwość umówienia 

się na tradycyjne szkolenie prowadzone 

przez Doradców Techniczno 

-Handlowych. 

Źródło: Bosch 

Inteligentne ogrzewanie dzięki nowej aplikacji 

Najważniejszym punktem aktualizacji 

systemu living by Danfoss jest aplikacja 

Danfoss Link App na smartfony 

i tablety – dzięki niej użytkownicy 

będę mogli kontrolować ogrzewanie 

w domu lub mieszkaniu z dowolnego 

miejsca i o dowolnej porze, wszystko 

według indywidualnych potrzeb. 

Aplikacja Danfoss Link App jest łatwa 

w obsłudze dzięki 3 wstępnie zaprogramowanym 

opcjom, które dostosowują 

komfort cieplny na podstawie 

daty oraz pory dnia: W domu, Poza 

domem/Pora snu lub Tryb wyjazdowy. 

Aplikacja oferuje również indywidualną 

kontrolę, dzięki czemu ogrzewanie 

może być dostosowywane z dowolnego 

miejsca na świecie, a domownicy 

zawsze mogą wrócić z pracy lub 

z wyjazdu do ciepłego domu – nawet 

gdy wcześniejszy powrót nie był spodziewany. 

Aplikacja Danfoss Link App współpracuje 

z panelem centralnym Danfoss 

Link CC z dowolnego miejsca z dostępem 

do Internetu. Panel Danfoss Link 

CC bezprzewodowo reguluje elektroniczne 

termostaty living connect®, 

elektryczne i wodne ogrzewanie podłogowe 

i zapewnia dokładną i pełną 

kontrolę wszystkich elementów systemu 

ogrzewania domu. Panel centralny 

Danfoss Link CC jest łatwy w instalacji 

(dostępne są dwie wersje – PSU wersja 

podtynkowa oraz NSU sieciowa). 

W procesie rozwoju produktu zarówno 

nowa aplikacja Danfoss Link App jak 

i panel centralny Danfoss Link CC zostały 

udoskonalone, by zapewnić łatwą instalację 

i bezproblemową komunikację. 

Źródło: Danfoss Poland 

8 


www.ferro.pl 

NOWOCZESNE SYSTEMY 

INSTALACYJNE 

I GRZEWCZE 

FERRO S.A. 

32-050 Skawina 

ul. Przemysłowa 7 

tel.: +48 12 25 62 100 

fax: +48 12 27 67 606 

email: info@ferro.pl

IP. 


Konferencje finałowe Geberit On Tour 2015 

W dniu 7 września i 11 października w siedzibie 

firmy Geberit, odbyły się konferencje 

finałowe Geberit On Tour 2015. 

Zaproszeni zostali przedstawiciele firm 

instalacyjnych ściśle współpracujących 

z firmą Geberit. 

Podczas konferencji Przemysław Powalacz 

Prezes Zarządu Geberit Sp. z o.o. 

omówił trwający obecnie proces integracji 

spółek Geberit i Sanitec Koło. 

Przedstawiono korzyści płynące dla wykonawców 

z poszerzenia oferty produktowej. 

Obecnie oprócz niemal pełnego asortymentu 

z zakresu techniki sanitarnej 

w grupie Geberit będą teraz wytwarzane 

również liczne elementy wyposażenia 

łazienek: od prostych umywalek do kompletnych 

kolekcji ceramiczno-meblowych 

dla najbardziej wymagających odbiorców. 

Dzięki temu oferta będzie zawierała większość 

wyposażenia do łazienki od jednego 

producenta: know-how i wypróbowaną 

technikę systemów „za ścianą” oraz 

atrakcyjną w formie ceramikę, meble łazienkowe, 

kabiny prysznicowe czy wanny. 

Czyli wszystko to, co „przed ścianą”. 

Również w przyszłości firma będzie dążyć 

do wsparcia swoich klientów innowacyjnymi, 

atrakcyjnymi stylistycznie produktami 

wysokiej jakości oraz fachowym doradztwem 

i szeroko rozumianym serwisem. 

W programie konferencji znalazł się również 

pokaz działania wieży hydraulicznej, 

badanie wytrzymałości na ciśnienie systemu 

rurowego Geberit Mepla, jak również 

prezentacja najnowszych produktów 

z oferty, w tym toalety myjącej Geberit 

Aquaclean Mera. 

Końcowym punktem konferencji było 

zwiedzanie Stadionu Narodowego 

w Warszawie, na którym to obiekcie jest 

zamontowane prawie 3000 stelaży Duofix 

wraz z systemem spłukiwania higienicznego 

gwarantującego czystość toalet 

nawet w okresach przestoju obiektu. 

Uczestnicy konferencji mogli sprawdzić 

sprawność działania zainstalowanych 

urządzeń podczas meczów eliminacyjnych 

piłki nożnej do Mistrzostw Europy 

2016 z udziałem reprezentacji Polski. 

Źródło: Geberit 

Konfigurator płytek uruchamiających Viega 

Jeśli chcemy by łazienka 

wyglądała spójnie i elegancko, 

należy zadbać 

także o wybór detali. 

Dopasowanie płytki uruchamiającej, 

która harmonijnie 

wkomponuje się 

w aranżację nie zawsze 

jest sprawą prostą i oczywistą. 

Dlatego fi rma Viega 

uruchomiła praktyczny 

internetowy konfi gurator, 

pozwalający klientowi 

lub projektantowi szybko 

i wygodnie znaleźć idealny w danej sytuacji 

produkt. Obsługa konfi guratora 

jest prosta i intuicyjna. W menu znajdują 

się wszystkie dostępne płytki uruchamiające 

do WC i pisuaru. Dla tych, 

którzy potrzebują konkretnego materiału, 

koloru lub rodzaju spłukiwania, 

przygotowano precyzyjne fi ltry, dzięki 

czemu łatwo zawęzić zakres poszukiwań. 

Do wizualizacji sytuacji montażowej 

służą jednokolorowe tło oraz płytki 

ścienne, które można dopasować 

kolorem jak i wielkością. 

Także kolor i szerokość 

fugi można dowolnie defi 

niować. Jeśli użytkownik 

potrzebuje indywidualnego 

projektu wystarczy, 

że wgra zdjęcie konkretnej 

łazienki. Po znalezieniu 

odpowiadającej nam 

płytki uruchamiającej 

nie tylko otrzymujemy 

zestawienie skonfi gurowanych 

elementów, ale 

jest ono także dostępne 

w postaci poręcznej listy wraz z pasującym 

elementem podtynkowym. 

Konfi gurator dostępny jest pod adresem: 

viega.pl/plytkiuruchamiajace 

Źródło: Viega 

10 


INFORMACJE PIERWSZEJ WODY IP. 

Firma Mitsubishi Electric po raz kolejny zaprosiła 

klientów do swojej fabryki w Livingston, w Szkocji 

W dniach 7-9 października 2015 

roku fi rma Mitsubishi Electric 

zorganizowała wyjazd dla grupy 

swoich klientów do Szkocji. Zaproszeni 

goście odwiedzili fabrykę 

urządzeń klimatyzacyjnych 

i pomp ciepła Mitsubishi Electric 

w Livingston. Dodatkową 

atrakcją podczas wyjazdu była 

wizyta na stadionie w Glasgow 

i kibicowanie drużynie polskiej 

podczas meczu eliminacyjnego 

Mistrzostw Europy w piłce nożnej 

France 2016 – Szkocja-Polska. 

Na wyjazd, którego celem było przede 

wszystkim zaprezentowanie fabryki 

urządzeń klimatyzacyjnych i pomp ciepła 

Mitsubishi Electric zaproszeni zostali 

Klienci polskiego oddziału fi rmy, którzy 

wzięli udział w programie motywacyjno-promocyjnym 

„Zadbaj o wynik 

i dołącz do pierwszego składu”. Akcja 

trwała w dniach 22 czerwca – 22 września 

2015 roku. W promocji nagradzano 

fi rmy, które osiągnęły najlepsze wyniki 

zakupu urządzeń Mitsubishi Electric. 

Wyjazd do fabryki był dla 15 fi rm nagrodą 

główną. 

W fabryce w Livingston goście 

mieli okazję obejrzeć 

proces produkcji urządzeń 

klimatyzacyjnych i pomp 

ciepła Mitsubishi Electric. 

Na własne oczy mogli przekonać 

się o najwyższych 

standardach towarzyszących 

produkcji urządzeń 

Mitsubishi Electric. Klienci 

obejrzeli etapy powstawania 

urządzeń kasetonowych, 

kanałowych oraz 

jednostek zewnętrznych 

do pomp ciepła ECODAN. 

Wizycie w fabryce w Livingston towarzyszył 

także bogaty program aktywności, 

wśród nich było m.in. oglądanie meczu 

eliminacyjnego Mistrzostw Europy w piłce 

nożnej France 2016 – Szkocja-Polska. 

Źródło: Mitsubishi Electric 

Mitsubishi Electric zaprosiła na wyjazd szkoleniowy 

50 projektantów z południowej Polski 

W dniach 23 – 25 października w Ustrzykach 

Dolnych odbyło się dwudniowe 

szkolenie zorganizowane przez 

Mitsubishi Electric (Living Environment 

Systems). W spotkaniu wzięło udział 

50 projektantów z południa Polski 

– Krakowa, Sanoka, Dębicy, Rzeszowa 

i okolic. 

Wykłady przeprowadzone zostały 

przez przedstawicieli działu techniczno-szkoleniowego 

Mitsubishi Electric 

i poświęcone były urządzeniom 

i rozwiązaniom oferowanym przez 

Mitsubishi Electric. Dotyczyły przede 

wszystkim urządzeń i rozwiązań serii 

City Multi, w której skład wchodzą 

duże, wysoce wydajne, przeznaczone 

do wymagających budynków systemy 

VRF. Znaczną część szkolenia poświęcono 

najnowszemu i unikalnemu 

na skalę światową rozwiązaniu Hybrid 

VRF – pierwszemu na świecie dwururowemu 

systemowi do równoczesnego 

chłodzenia i grzania z odzyskiem 

ciepła. 

Szkolenie w Ustrzykach Dolnych było 

kolejnym organizowanym przez Mitsubishi 

Electric dla projektantów w ramach 

szkoleń regionalnych. Są to dodatkowe 

spotkania prowadzone poza 

regularnym programem szkoleń Mitsubishi 

Electric realizowanym w Centrum 

Szkoleniowym Mitsubishi Electric 

(LES) w Warszawie, przy ul. Łopuszańskiej 

38C, gdzie swoją polską siedzibę 

ma fi rma. 

Źródło: Mitsubishi Electric Europe 

Fachowy Instalator 6 2015 

11

IP. 


ErP a etykiety energetyczne 

w pytaniach i odpowiedziach 

26 września 2015 roku weszła w życie Dyrektywa ErP dotycząca etykietowania 

produktów związanych z energią oraz ekoprojektu. Oprócz tego, że 

producenci nie będą odtąd dostarczać na rynki UE klasycznych urządzeń 

techniki grzewczej – w odniesieniu do kotłów gazowych dostępne będą 

jedynie konstrukcje kondensacyjne, zmienia się coś jeszcze. Dyrektywa 

ErP dotyczy też oznakowania energetycznego. De Dietrich odpowiada na 

najczęściej zadawane pytania o etykiety i zawarte na nich informacje. 

Jakie są założenia Dyrektywy ErP w zakresie oznakowania 

energetycznego? 

Od 2008 roku celem polityki środowiskowej realizowanej 

przez Unię Europejską jest zwalczenie zmiany klimatu. 

Równocześnie dąży się do rozszerzenia wykorzystania odnawialnych 

źródeł energii. Celem jest redukcja emisji gazu 

cieplarnianego o 20% do 2020 roku. W tym kontekście Komisja 

Europejska umieściła dyrektywy Ekokoncepcji, zwane 

zwykle Ekoprojektem i Oznakowaniem energetycznym, 

które ustalają pewne ograniczenia dla zredukowania 

wpływu na środowisko produktów zużywających energię, 

przez cały okres ich użytkowania. Narzucają one producentom 

rozwój nowatorskich produktów w dziedzinie 

ekokoncepcji i pragną zmienić postawę konsumentów 

odnośnie energii. Jednym z założeń Dyrektywy ErP jest 

wprowadzenie oznakowania energetycznego na urządzeniach 

grzewczych i zbiornikach magazynujących wodę. 

Etykieta będzie znajdowała się także w materiałach technicznych 

i marketingowych. 

Jakich urządzeń dotyczy oznakowanie energetyczne? 

Począwszy od września 2015 r. etykieta z oznakowaniem 

energetycznym jest dołączana do wszystkich urządzeń 

grzewczych, których moc nie przekroczy 70 kW i podgrzewających 

wodę o pojemnościach do 500 litrów. 

Jaki jest cel wprowadzenia obowiązku stosowania 

etykiet z oznakowaniem energetycznym? 

Głównym celem wprowadzenia Oznakowania energetycznego 

jest zapewnienie nabywcom dokładnych, rozpoznawalnych 

informacji o efektywności energetycznej i zużyciu 

energii przez wybierane przez nich urządzenia. Zapewni to 

użytkownikom informację, której potrzebują dla dokonania 

wyboru najbardziej efektywnego rozwiązania. 

Jakie informacje są zawarte na etykiecie? 

Na etykiecie znajduje się nazwa producenta, nazwa urządzenia 

i modelu, informacja o sprawności energetycznej, 

mocy cieplnej, poziomie hałasu, ilości ciepłej wody wyko- 

12 


INFORMACJE PIERWSZEJ WODY IP. 

Fot. De Dietrich 

Ciepła woda. Zdjęcie aranżacyjne 

rzystywanej dziennie (w przypadku urządzeń podgrzewających 

c.w.u.), a także dodatkowo informacja o obecności urządzenia 

regulacji pogodowej lub wewnętrznej czy możliwości 

produkcji energii elektrycznej. 

Jak klasyfikowane są urządzenia? 

Oznakowanie energetyczne dzieli urządzenia grzewcze według 

skali od A (A+++ dla ogrzewania i A dla c.w.u.) do G. Wysokie 

klasy energetyczne są zarezerwowane dla produktów 

korzystających z odnawialnych źródeł energii oraz tzw. układów 

hybrydowych. Im wyższa klasa energetyczna, tym lepiej 

dla odbiorcy, który zyska pewność, że inwestuje w urządzenie 

ekonomiczne i zarazem ekologiczne. 

Jak porównać dwa urządzenia według informacji zawartych 

na ich etykietach? 

Po pierwsze, im wyższa klasa energetyczna, tym bardziej 

ekonomiczne i ekologiczne urządzenie. Im niższe roczne zużycie 

energii, tym lepiej dla portfela przyszłego użytkownika. 

Niższy poziom hałasu zapewni większy komfort korzystania 

z urządzenia. W przypadku urządzeń do c.w.u. warto zwrócić 

uwagę na piktogram informujący, dla jakiego przeciętnego 

zużycia ciepłej wody przewidziano to urządzenie (skala od M 

do XL) – warto zachować równowagę między komfortem korzystania 

z c.w.u. a kwestiami ekonomicznymi. 

Na kim spoczywa obowiązek dostarczenia do użytkownika 

dokumentacji wymaganej przez Dyrektywę ErP? 

Obowiązek dostarczenia do użytkownika dokumentacji wymaganej 

przez Dyrektywę ErP spoczywa na dostawcy urządzenia 

do użytkownika, czyli na instalatorze lub hurtowni. Jeśli jest to 

urządzenie lub pakiet występujący pod jednym numerem referencyjnym 

jednego producenta, wówczas wszelka dokumentacja 

jest dostarczana staraniem tegoż producenta. Jeśli dostawca 

dostarcza kilka pozycji, to sam zobowiązany jest do przekazania 

dokumentacji pakietu, korzystając z cząstkowych dokumentacji 

producenta (producentów), wypełniając kartę zestawu oraz 

emitując odpowiadającą zestawowi etykietę energetyczną. 

Źródło: DeDietrich 


13

N. 

NOWOŚCI 

Kompaktowy kocioł kondensacyjny 

Kocioł Logano plus GB102 marki 

Buderus to urządzenie, które 

szczególnie docenią osoby planujące 

modernizację kotłowni 

i wykorzystanie zalet techniki 

kondensacyjnej. Jego sezonowa 

efektywność energetyczna na poziomie 

93% zapewnia konkretne 

oszczędności. 

Ze względu na niewielkie wymiary 

Logano plus GB102 doskonale 

wpasuje się tam, gdzie konieczna 

jest wymiana dotychczasowego 

urządzenia. Niewielka waga i przyłącza 

kompatybilne z większością istniejących kotłów pozwalają 

na jego montaż w istniejącej instalacji przy minimalnym 

nakładzie pracy. 

W kotle zastosowano dobrze znany wymiennik aluminiowokrzemowy. 

Logano plus GB102 dostępny jest w wersjach: standardowej 

GB102 i systemowej GB102S z pompą obiegową 

i miejscem do zabudowy siłownika zaworu przełączającego 

wewnątrz obudowy. Każda z nich jest przystosowana do pracy 

z gazem ziemnym E oraz ma możliwość przezbrojenia na gaz 

LPG. Wersja standardowa występuje w mocach 16, 30 i 42 kW, 

zaś wersja systemowa w mocach 16 i 30 kW. Uruchomienie 

i użytkowanie urządzenia jest wyjątkowo łatwe dzięki współpracy 

z systemem regulacji EMS Plus. To wszystko w bardzo 

korzystnej relacji ceny do jakości. 

www.bosch.pl 

Logamax plus GB062 

– nowe wiszące kotły kondensacyjne 

Oferta marki Buderus powiększyła się 

o nowe wiszące kotły kondensacyjne 

Logamax plus GB062. Urządzenia 

przeznaczone są zarówno do niewielkich 

mieszkań, jak i apartamentów 

oraz domów wolnostojących. Wbudowana 

automatyka pogodowa dostosowuje 

pracę kotłów do zewnętrznych 

warunków atmosferycznych, 

optymalizując wykorzystanie gazu. 

Logamax plus GB062 to wiszące 

kotły gazowe o kompaktowej, 

zwartej budowie i niewielkich wymiarach. 

Nowe urządzenia marki Buderus mają szeroki 

zakres modulacji mocy (od 3 do 24 kW). Kocioł pracuje 

bardzo cicho i zużywa niewiele energii. Kotły Logamax 

plus GB062 mogą być zasilane gazem ziemnym lub 

„płynnym” (kategoria: II2ELwLs3B/P). Zmiana rodzaju 

gazu nie wymaga stosowania zestawu przezbrojeniowego, 

a jedynie regulacji i oznakowania przez autoryzowany 

serwis. 

Same kotły mają klasę efektywności energetycznej 

A (ogrzewanie). Model dwufunkcyjny oznaczony jest dodatkowo 

klasą efektywności energetycznej A dla celów 

przygotowania ciepłej wody, przy wysokim profi lu wydajności 

XL. 

www.bosch.pl 

Gazowe kotły kondensacyjne – duże możliwości w kompaktowym wydaniu 

W ofercie fi rmy Wolf Technika Grzewcza 

sp. z o.o. dostępne są gazowe kondensacyjne 

kotły MGK-2, które cechują się 

m.in. szerokim zakresem mocy grzewczej 

(130-690 kW), niezwykle wydajną 

sprawnością urządzenia do 110%, 

a przy tym cichą pracą i prostotą obsługi. 

Dzięki nim w zakładach przemysłowych 

i obiektach wielkokubaturowych, 

zagwarantowany będzie odpowiedni 

komfort cieplny w chłodne dni. Niezawodność 

i efektywność tych urządzeń 

to przede wszystkim zasługa 

wykonanego z wytrzymałego stopu 

aluminiowo-krzemowego i odpornego 

na korozję wymiennika ciepła. W zależności 

od wybranego modelu nominalna 

moc grzewcza kotła wynosi od 

118 kW (MGK-2-130) do 584 kW (MGK- 

2-630) przy temperaturze 80/60 o C i od 

126 kW do 627 kW przy temperaturze 

50/30 o C. Zakres pracy palnika gazowego 

– modulacja w zakresie obciążeń 

od 17 do 100%, gwarantuje uzyskanie 

wysokiej sprawności dochodzącej aż 

do 110%. Dodatkowym atutem kotłów 

kondensacyjnych MGK-2 fi rmy 

Wolf jest fakt, że m.in. układ sterowania 

został wyposażony w nowoczesny system 

regulacji – automatyczna praca 

urządzenia wg. temperatury zewnętrznej, 

elektroniczny zapłon, systemy bezpieczeństwa 

pracy urządzenia. Warto 

pokreślić, że w przypadku kaskadowej 

konfi guracji do 5 gazowych kotłów 

fi rmy Wolf można uzyskać łączną moc 

grzewczą aż do 3,5 MW, co pozwala 

na bezproblemowe ogrzanie nawet 

bardzo dużych obiektów: fi rm, szkół 

czy obiektów przemysłowych. 

www.wolf-polska.pl 

14 


NOWOŚCI N. 

Nowa gruntowa pompa ciepła DHP-H Varius PRO+ 

Danfoss przedstawia jedną z najbardziej 

efektywnych pomp ciepła na świecie 

– gruntową pompę ciepła DHP-H Varius 

PRO+. W układzie chłodniczym nowej 

pompy DHP-H Varius Pro+ zastosowano 

najnowszą sprężarkę spiralną o płynnej, 

zmiennej wydajności uzyskując możliwość 

ciągłej regulacji w zakresie 15-117 Hz. Atutem 

pomp ciepła ze sprężarką sterowaną 

przemiennikiem częstotliwości jest niższy 

prąd rozruchu. Przy podobnej mocy sprężarek 

zastosowanie przemiennika umożliwia 

obniżenie prądu rozruchu o ok. 70%. 

Między sprężarką a skraplaczem zastosowano 

dodatkowy „mały” wymiennik 

ciepła. Temperatura gazu w dodatkowym 

wymienniku za sprężarką wynosi często 

ponad 100°C i umożliwia wyjątkowo efektywne 

podgrzewanie ciepłej wody użytkowej. 

Ta technologia zwana technologią 

Gorącego Gazu (TGG) jest wykorzystywana 

przez pompę ciepła do wytwarzania 

ciepłej wody użytkowej w tym samym 

czasie, gdy ogrzewany (lub chłodzony) 

jest budynek, jednocześnie zachowując 

wysoką efektywność (COP). Inna zastosowana 

technologia – TWS, w zasobnikach 

pomp ciepła, pozwala na uzyskanie dużych 

ilości ciepłej wody użytkowej w krótkim 

czasie. Zasobnik ciepłej wody, wykonany 

w technologii TWS jest znacznie 

bardziej wydajny niż tradycyjny zasobnik. 

Podstawowym elementem 

odpowiedzialnym 

za poziom 

zużycia energii i pracę 

pompy jest sterownik. 

W pompie DHP-H 

Varius Pro+ zastosowano 

nowy sterownik 

wraz z kolorowym 

i dotykowym wyświetlaczem. 

Współczynnik SCOP 

nowej pompy wynosi 5,45. Urządzenie 

może być kontrolowane i monitorowane 

zdalnie za pomocą systemu Danfoss Link. 

www.danfoss.pl 

Nowy sterownik Panasonic dla systemów ECOi i PACi 

Panasonic rozszerzył linię rozwiązań służących 

do sterowania i kontroli urządzeń klimatyzacyjnych 

o nowy sterownik CZ-RTC4 

przeznaczony dla jednostek z serii ECOi 

oraz PACi. Panel współpracuje z systemem 

Econavi, który monitoruje obecność i aktywność 

osób w pomieszczeniach. Dzięki 

temu optymalizuje on pracę urządzeń tak, 

by ograniczyć zużycie energii, zapewniając 

jednocześnie komfort użytkownikom. 

Rozwiązanie oferuje funkcję wykrywania 

nieobecności, co zapobiega obniżeniu lub 

podwyższeniu temperatury w pomieszczeniu, 

gdy przez dłuższy czas nikt 

w nim nie przebywa. Do podstawowych 

funkcji sterownika 

CZ-RTC4 należy obsługa 5 trybów 

pracy: chłodzenie, ogrzewanie, 

osuszanie, tryb automatyczny 

oraz wentylacja. Ponadto 

rozwiązanie pozwala na regulację temperatury 

w zakresie 18-30 o C w trybie chłodzenia 

lub osuszania i w zakresie 16-30 o C w trybie 

grzania. Możliwe jest też ustawienie kierunku 

nawiewu powietrza. Co więcej, elastyczną 

konfigurację zapewnia program tygodniowy, 

w którym dla każdej 

doby użytkownik może zaprogramować 

maksymalnie 6 

akcji tak, by dostosować pracę 

systemu do swoich potrzeb. 

Przewodowy kontroler CZ- 

RTC4 może być alternatywą 

dla zdalnego sterownika głównego. Ponadto, 

w celu przeprowadzenia czynności 

serwisowych, istnieje możliwość podłączenia 

sterownika do jednostki zewnętrznej za 

pośrednictwem kabla PAW-MRC. 

www.panasonic.pl 

Otulina do izolacji rurociągów techniki grzewczej 

ROCKWOOL 800 to nowa jakość otulin 

ze skalnej wełny. Wykorzystywana 

jest jako izolacja termiczna rurociągów 

grzewczych i ciepłowniczych, w tym 

centralnego ogrzewania, ciepła technologicznego, 

ciepłej wody użytkowej, 

węzłów cieplnych oraz jako izolacja przeciw 

kondensacji pary wodnej. Otulina 

doskonale izoluje termicznie – posiada 

niski współczynnik przewodzenia ciepła 

(wartość lambdy od 0,033 W/mK.), dzięki 

czemu efektywnie ogranicza straty ciepła 

instalacji grzewczych oraz zmniejsza 

zużycie energii cieplnej. 

ROCKWOOL 800 posiada także liniową 

klasę reakcji na ogień co pozwala 

stosować wewnątrz budynków gdzie 

wymagane jest nierozsprzestrzenianie 

ognia przez izolacje cieplne. Oznacza 

to, że w przypadku kontaktu z ogniem 

i wysoką temperaturą produkt wydziela 

jedynie znikome ilości dymu, nie wydzielając 

przy tym płonących kropli.. Otulina 

pokryta wzmocnionym płaszczem 

z folii aluminiowej może służyć jako 

ochrona przed kondensacją pary wodnej, 

eliminując ryzyko korozji stalowych 

elementów instalacji grzewczych. Wykorzystanie 

wysokiej jakości wełny skalnej 

do produkcji otuliny ROCKWOOL 800 

gwarantuje dodatkowo stabilność wymiarową 

wykonanej izolacji, w pełnym 

zakresie temperatury stosowania, dając 

pewność solidnej i trwałej izolacji w każdych 

warunkach, przez długie lata. 

www.rockwool.pl 


15

N. 

NOWOŚCI 

Mata do izolacji kanałów i urządzeń wentylacyjnych 

Niepalna mata z wełny kamiennej PAROC 

Hvac Lamella Mat AluCoat Fix nadaje się 

do izolacji termicznej, przeciwkondensacyjnej 

oraz akustycznej okrągłych lub 

prostokątnych kanałów wentylacyjnych 

i klimatyzacyjnych, a także niskotemperaturowych 

kotłów, zbiorników oraz innych 

powierzchni cylindrycznych. Produkt 

posiada klasę reakcji na ogień A2-s1,d0 

odpowiadającą klasyfikacji „wyrób niepalny”, 

dzięki czemu spełnia wymagania 

stawiane w przepisach ochrony przeciwpożarowej 

dla izolacji technicznych 

systemów HVAC. Niski współczynnik 

przewodności cieplnej (λ = 0,038 W/mK) 

ułatwia ograniczanie i kontrolowanie 

potencjalnych strat ciepła, a zastosowana 

folia aluminiowa zabezpiecza przed 

wykraplaniem się wilgoci na wewnętrznej 

i zewnętrznej powierzchni kanałów, 

zapobiegając tym samym powstawaniu 

korozji. Mata charakteryzuje się ponadto 

wysokimi parametrami dźwiękochłonnymi 

i dźwiękoizolacyjnymi, dzięki czemu 

skutecznie tłumi hałasy generowane 

przez działającą instalację wentylacyjno- 

-klimatyzacyjną i zapewnia wysoki komfort 

akustyczny wewnątrz pomieszczeń. 

www.paroc.pl 

System powietrzno-spalinowy z profi lowaną rurą ceramiczną 

Schiedel Quadro Pro to najnowszy w ofercie 

Schiedel system powietrzno-spalinowy 

do odprowadzania spalin z urządzeń 

opalanych gazem i olejem w budownictwie 

mieszkaniowym. 

Podstawowym elementem konstrukcji 

komina jest zaawansowana technologicznie, 

unikalna i nowoczesna, profilowana 

rura ceramiczna. 

Schiedel Quadro Pro służy do odprowadzania 

spalin z kotłów z zamkniętą komorą 

spalania i kotłów kondensacyjnych. 

Właściwości systemu: 

• odporny na wilgoć 

• przystosowany do kotłów kondensacyjnych 

i niskotemperaturowych 

• do kotłów gazowych i olejowych 

• możliwość pracy w nadciśnieniu i podciśnieniu 

• umożliwia pracę bez konieczności wykorzystania 

powietrza z pomieszczenia 

• odpowiedni dla temperatur spalin 

do 200°C 

• podwyższa sprawność współpracujących 

kotłów poprzez oszczędność energii 

na zasadzie wymiennika ciepła 

• łatwy w montażu, mały ciężar i gabaryty 

• cienkościenna, unikalnie profilowana, 66 

cm rura ceramiczna 

• do zastosowania w domach jednorodzinnych 

i wielorodzinnych 

• zaoszczędzenie powierzchni mieszkalnej 

• system kominowy oznakowany CE zgodnie 

z normą EN 13063-2:2005+A1:2007 

oraz EN 13063-3:2007 

www.schiedel.pl 

Domowe SPA 

Dla współczesnych amatorów SPA 

marka GROHE przygotowała rozwiązania, 

które w niezwykle łatwy sposób 

pozwolą przenieść magiczną atmosferę 

SPA do własnej łazienki. Dzięki 

marce GROHE ukochaną muzyką 

można się rozkoszować w czasie 

kąpieli pod prysznicem. Aquatunes, 

przełomowe rozwiązanie 

przygotowane we współpracy 

z Philips Sound, to bezprzewodowy 

wodoodporny głośnik pod prysznic, 

który, dzięki połączeniu ze smarphonem 

lub tabletem, za pomocą technologii 

Bluetooth, pobiera muzykę 

bezpośrednio z urządzenia i przenosi 

ją w świat wodnej rozkoszy. Głośnik 

Aquatunes mocowany jest za pomocą 

antypoślizgowego uchwytu bezpośrednio 

do rury prysznicowej. Pasuje 

do większości drążków prysznicowych 

o średnicy od 20 do 25 milimetrów, 

a jego okrągły kształt sprawia, że przypomina 

najbardziej popularne słuchawki 

prysznicowe. 

www.grohe.com/pl 

16 


NOWOŚCI N. 

Fluke TiX500 

– nowa ekspercka kamera 

z największym wyświetlaczem 

w swojej klasie 

REKLAMA 

Kamery z serii eksperckiej, dedykowane 

najbardziej wymagającym 

użytkownikom, 

zapewniają 

najwyższą jakość 

wyświetlanego 

obrazu i rejestrują 

materiał o wyjątkowej 

szczegółowości. Wszystkie kamery termowizyjne Fluke 

z serii eksperckiej – zarówno debiutująca właśnie na rynku 

TiX500, jak i modele Fluke TiX520 i TiX560 – wyposażone są 

w obiektyw przegubowy o kącie widzenia 180° oraz jedyny 

w swojej klasie, czuły ekran dotykowy LCD o przekątnej 

5,7 cala*, dzięki czemu ułatwiają one szybsze diagnozowanie 

problemów w terenie. 

Wszystkie modele współpracują z systemem Fluke 

Connect, umożliwiającym łączność bezprzewodową 

ze smartfonami, przechowywanie danych w chmurze 

oraz współpracę całego zespołu techników bez względu 

na dzielące ich odległości. 

Zastosowany w tych kamerach tryb SuperResolution 

zwiększa rozdzielczość czterokrotnie do wartości 640 x 480 

(307 200 pikseli) względem standardowej rozdzielczości 

320 x 240 (76 800 pikseli) i zapewnia rejestrowanie szczegółów, 

które do tej pory nie były możliwe do uchwycenia. 

Przyrząd z opcjonalnym teleobiektywem lub obiektywem 

szerokokątnym zwiększa wszechstronność zastosowań. 

Nowe kamery Fluke, wyposażone w technologię Laser- 

Sharp® Auto Focus, zapewniają doskonale wyostrzone 

obrazy. Obsługują wbudowany laserowy dalmierz, który 

precyzyjnie określa, oblicza i wyświetla odległość od celu. 

Kamera TiX500 obsługuje także technologię Fluke IR-Fusion® 

z trybami Obraz w obrazie (PiP, Picture-in-Picture), Pełny obraz 

widzialny i AutoBlend, które ułatwiają identyfikację i zgłaszanie 

problemów. Zaawansowane, wbudowane funkcje 

analizy służą użytkownikom do regulowania i poprawiania 

obrazu bezpośrednio w kamerze, bez potrzeby instalowania 

dodatkowego oprogramowania. Dołączone oprogramowanie 

Fluke SmartView® zapewnia komplet zaawansowanych 

narzędzi do przeglądania, optymalizowania, dodawania 

komentarzy i analizowania obrazów w podczerwieni oraz 

sporządzania w pełni konfigurowalnych, profesjonalnych 

raportów. 

www.fluke.pl 

* W porównaniu z przenośnymi kamerami termowizyjnymi do zastosowań 

przemysłowych o rozdzielczości 320x420 – dane z lutego 2015 r. 


17

I. 

instalacje 

Rury wielowarstwowe 

Rury wielowarstwowe wyróżnia uniwersalność, dzięki której jest możliwe 

zastosowanie ich w instalacjach ciepłej i zimnej wody, a także 

w systemach ogrzewania grzejnikowego oraz podłogowego. 

Fot. Tece 

Typowe rury wielowarstwowe 

oznaczone są jako PEX/AL/PEX, 

co stanowi skrót od nazw substancji 

użytych do ich produkcji, 

a tym samym, wskazywana jest 

kolejność warstw materiałów. 

Standardowa rura wielowarstwowa 

uwzględnia rurę aluminiową 

zgrzewaną w sposób ciągły. Do 

niej z obu stron wtłaczana jest 

warstwa polietylenu. Poszczególne 

warstwy łączy się ze sobą 

spoiwem. W rurach o większych 

średnicach oraz w odcinkach 

prostych, najczęściej przewiduje 

się grubszą warstwę aluminium. 

Zapewnia to większą sztywność 

rury, a więc możliwość jej stosowania 

zarówno w poziomach jak 

i w pionach instalacyjnych. 

Warstwa aluminium odgrywa szczególne 

znaczenie dla wydłużeń cieplnych. 

Dzięki trwałemu połączeniu aluminium 

stanowi czynnik decydujący o wydłużeniu 

rury. Odpowiednie procesy produkcyjne 

rur wielowarstwowych są gwarancją 

dokładnego dopasowania warstwy 

aluminium, co zapewnia odporność 

na działanie sił ściskających i zdolności 

zginania rury. Jeżeli rura ma mniejszą 

średnicę poszczególne grubości są tak 

dobrane, aby warstwa aluminium zapewniała 

stabilność kształtu rury. 

Zalety rur wielowarstwowych 

Za rurami wielowarstwowymi, w porównaniu 

z elementami wykonanymi z tradycyjnego 

tworzywa sztucznego, przemawia 

przede wszystkim brak ograniczeń 

w stosowaniu. W efekcie rury wielowarstwowe 

znajdują zastosowanie niemal 

we wszystkich typach instalacji. Kluczową 

rolę odgrywa zachowanie odpowiednich 

właściwości również w wysokich temperaturach. 

Podaje się bowiem, że rury wielowarstwowe 

przy temperaturze 95°C, nie 

tracą swoich właściwości w porównaniu 

z tradycyjnymi tworzywami. Elementy 

instalacji wytwarzane z tworzyw sztucznych 

cechuje mniejsza odporność na ciśnienie 

wewnętrzne w przypadku wzrostu 

temperatury. W efekcie im wyższa temperatura 

pracy, tym mniejsza wytrzymałość 

elementów a więc skraca się maksymalny 

okres eksploatacji instalacji. 

Różnica pomiędzy rurami wielowarstwowymi 

a elementami instalacyjnymi wykonanymi 

z tworzywa sztucznego, dotyczą 

również wydłużalności termicznej. Wynika 

to stąd, że tworzywa sztuczne wy- 

18 


instalacje I. 

dłużają się pod wpływem temperatury. 

Konieczna jest więc częsta kompensacja 

wydłużeń przewodów instalacji ciepłej 

wody i centralnego ogrzewania. Rury wielowarstwowe 

wydłużają się o długości, 

które są podobne do elementów instalacyjnych 

wykonanych z aluminium. Oznacza 

to więc wydłużanie zaledwie dwa razy 

większe od rur stalowych. 

Zwraca się uwagę na dyfuzję, czyli przenikanie 

tlenu z powietrza przez ścianki 

rury do wody instalacyjnej, co szczególnie 

dotyczy rur, które wykonane są 

z tworzyw sztucznych, takich jak polietylen, 

polietylen sieciowany, polipropylen 

i polibuten. Zjawisko to występuje 

w temperaturach przekraczających 

60°C. Jak wiadomo obecność tlenu 

w wodzie instalacyjnej stanowi główną 

przyczynę korozji elementów metalowych 

instalacji centralnego ogrzewania. 

Co prawda w rurach z tworzywa 

uwzględnia się nakładane w procesie 

produkcji niemetalowe warstwy, które 

odpowiedzialne są za ograniczanie 

wielkości strumienia dyfundującego, 

to jednak w rurach wielowarstwowych 

zastosowanie znajduje warstwa aluminiowa, 

całkowicie eliminująca dopływ 

tlenu do instalacji. 

Łączenie rur wielowarstwowych 

Przy łączeniu rur wielowarstwowych zastosowanie 

znajdują złączki zaprasowywane 

lub złączki zaciskowe skręcane. Dzięki 

kształtkom zaprasowywanym połączenie 

nie wymaga zgrzewania lub spawania. 

Tuleja zaciskowa jest na stałe mocowana 

do złączki. Ma ona również za zadanie 

zabezpieczenie oringów przed bezpo- 

Rys. Ferro 

średnim uszkodzeniem mechanicznym. 

W tulejach 

przewidziano specjalne 

okienko kontrolne, 

dzięki któremu 

możliwe jest sprawdzenie 

głębokości 

wsunięcia rury 

w złączkę przed 

zaprasowaniem. Istotną 

rolę odgrywa 

pierścień oporowy na 

profilowanej tulei zaciskowej. 

W niektórych 

modelach rur przewiduje się 

kolorowy kod, który jest taki sam 

zarówno na pierścieniu jak i na szczęce. 

Stąd też po zaprasowaniu połączenia 

kolorowy pierścień odpada, tym samym 

wskazując poprawność wykonania zakończonej 

czynności łączeniowej. 

W wykonanej instalacji można jeszcze 

przeprowadzić korektę ustawienia 

kształtki. Zyskuje się to dzięki stabilności 

tulei zaciskowej i zdolności pochłonięcia 

sił gnących rury bez konsekwencji 

rozszczelnienia instalacji. Należy pamiętać 

aby przed zalaniem betonem połączenia 

były zabezpieczone papierem 

falistym lub za pomocą folii PE. 

Rury wielowarstwowe można łączyć 

również za pomocą złączek zaciskowych, 

które są skręcane na tulei podporowej. 

W następnej kolejności zaciska się pierścień 

zaciskowy na rurze poprzez nakrętkę. 

Połączenie zaciskowe może być rozłączane. 

Jednak w takim przypadku tuleja podporowa 

i tak pozostaje trwale połączona 

z rurą. Wszystkie połączenia o rozmiarze ¾” 

są połączeniami typu eurokonus. 

Fot. Ferro 

Jeżeli zastosowanie znajdą połączenia 

skręcane to należy pamiętać aby rura 

była ucięta prostopadle do jej osi. Do 

cięcia najlepiej użyć celu specjalnych 

nożyc. Na obcięty koniec rury należy 

wsunąć nakrętkę i pierścień zaciskowy. 

Ważne jest powiększenie średnicy 

rury przed zaciśnięciem. Służą do tego 

specjalne narzędzia, nazywane kalibratorami. 

Końcówka podczas osadzania 

na kształtce nie może uszkodzić oringów. 

Na tak przygotowaną rurę nakłada 

się kształtkę. Należy pamiętać aby rurę 

docisnąć do dna kształtki. Następnie 

dosuwany jest pierścień w miejsce osadzonej 

rury. Za pomocą klucza płaskiego 

przytrzymuje się korpus kształtki, natomiast 

drugim kluczem dokręcana jest 

nakrętka. Wraz z jej dokręceniem pierścień 

na rurze zaciśnie się, a połączenie 

będzie uszczelnione. 

W przypadku złączki zaprasowywanej, 

mając przygotowaną rurę do połączenia, 

łagodnym ruchem osadza się ją 

w kształtce. Prawidłowe umieszczenie 

Rys. 1. 

Złączka zaciskowa z gwintem 3/4 cala do rur wielowarstwowych 16x2 mm. 

WAŻNE! 

Kluczową rolę przy wyborze rur 

wielowarstwowych odgrywa zachowanie 

odpowiednich właściwości 

w wysokich temperaturach. 

Tego typu rury zachowują swoje 

parametry nawet przy temperaturze 

95°C. 


19

I. 

instalacje 

Rys. Herz 

Rys. Herz 

Rys. 2. 

Rys. 3. 

Budowa rury wielowarstwowej. 

Rura wielowarstwowa Herz. 

rury w gnieździe jest widoczne przez 

pierścień. Przygotowane połączenie 

umieszcza się w zaciskarce. Ważne jest, 

aby pierścień z tworzywa sztucznego 

wszedł do wycięcia szczęki zaciskarki. 

W następnej kolejności należy zacisnąć 

połączenie. Jeżeli połączenie będzie 

wykonane prawidłowo można jeszcze 

skorygować ustawienia kształtki względem 

osi rury. 

Narzędzia do rur 

wielowarstwowych 

Kalibratory pozwalają na rozszerzenie 

rury. Narzędzia tego typu mogą być 

również używane z rurami wykonanymi 

z tradycyjnego tworzywa sztucznego. 

Kalibratorów używa się wraz ze sztyftem. 

W procesie związanym z obróbką rur 

wielowarstwowych niezbędna jest zaciskarka. 

Nowoczesne narzędzia tego 

typu bazują na sterowaniu mikroprocesorowym. 

Jednostkę napędową 

stanowi silnik elektryczny. To właśnie 

dzięki niemu zyskuje się powtarzalność 

cykli zaciskania. Na uwagę zasługuje 

ergonomiczna konstrukcja urządzenia 

z uchwytem. Odpowiednio wyprofi - 

lowana obudowa pozwala na pracę 

w miejscach o utrudnionym dostępnie. 

Śruba blokująca szczękę jest monitorowana 

automatycznie. W zależności od 

wersji zaciskarki, zastosować można modele 

zasilane z sieci lub akumulatorów. 

Nowoczesne narzędzia bazują na elektrohydraulicznym 

układzie zaciskowym, 

który zapewnia siłę wynoszącą do 32 kN. 

Na uwagę zasługuje mikroprocesorowe 

sterowanie cyklami zaciskania. Zastosowanie 

znajduje także wyłącznik 

bezpieczeństwa. W konstrukcji narzędzi 

przewiduje się ciśnieniowe zawory nadmiarowe, 

przeznaczone do zwalniania 

zaciśniętych rolek w momencie zablokowania 

przyrządu. Dzięki precyzyjnemu 

sterowaniu zaworami, zapobiega się 

wystąpieniu zbyt dużej siły nacisku. Interesujące 

rozwiązanie stanowi wyświetlacz 

LED, który informuje użytkownika 

o funkcjach realizowanych przez urządzenie. 

Na uwagę zasługuje dobre wyważenie 

obudowy, co zapewnia komfort 

Rys. Tece 

Rys. Tece 

Rys. 4. Materiały, z których wykonane są rury wielowarstwowe 

zapewniają trwałość i elastyczność. 

Rys. 5. Rury wielowarstwowe są nieodzownym elementem instalacji 

C.O zarówno nisko, jak i wysokotemperaturowych. 

20 


instalacje I. 

podczas pracy ciągłej. Pompa hydrauliczna 

najczęściej ma budowę zintegrowaną. 

Operacja zaciskania jest w pełni 

automatyczna z powrotem do pozycji 

wyjściowej. Zoptymalizowane przełożenie 

przekładni pozwala na zachowanie 

sprawności działania w niskich temperaturach. 

Obudowa jest odporna na uderzenia 

dzięki gumowym wkładkom, które 

chronią urządzenie w razie upadku. 

Rury wielowarstwowe można wyginać 

ręcznie lub przy użyciu specjalnej sprężyny 

przeznaczonej do gięcia rur. Dzięki sprężynie 

zyskuje się mniejszy promień gięcia 

bez załamań i zwężeń przekroju rury. 

Kilka wskazówek 

Rury wielowarstwowe są nieodzownym 

elementem instalacji ogrzewania podłogowego. 

Podczas prac związanych 

z wykonywaniem instalacji tego typu 

należy pamiętać o pewnych szczególnych 

zasadach montażowych. Ważne 

jest, aby montaż systemu przeprowadzać 

w temperaturze otoczenia, wynoszącej 

powyżej 2°C. Przewody, które 

Rys. Viega 

Rys. 6. Instalacje bazujące na rurach 

wielowarstwowych za pomocą specjalnych 

elementów mogą łączone z innymi instalacjami 

np.miedzianymi. 

Rys. Viega 

Rys. 7. Z myślą o rurach wielowarstwowych 

oferuje się szereg akcesoriów w postaci 

chociażby złączek, trójników, redukcji itp. 

instalowane są w ścianach i podłogach 

należy poprowadzić w otulinach izolacyjnych 

lub rufach. W przypadku konieczności 

wykonania przejść przez 

przegrody trzeba zastosować tuleje 

ochronne. Przeprowadzając rury przez 

przegrody lub otwory konstrukcyjne 

nie można dopuścić do uszkodzenia 

warstwy zewnętrznej rury. Elementy 

ogrzewania podłogowego muszą być 

umieszczone w wylewce na głębokości 

nie mniejszej niż 4,5 cm. Jeżeli odległość 

ta będzie mniejsza trzeba zadbać 

o siatkę zbrojeniową. Złączki nie powinny 

mieć kontaktu z zaprawą murarską. 

Nie należy również betonować złączek 

w podłogach oraz stropach, co wynika 

z możliwości wystąpienia dużych sił 

nacisku a w konsekwencji możliwości 

awarii instalacji. Złączki w ścianie powinny 

być zabezpieczone folią i otuliną 

termoizolacyjną. Do uszczelnień połączeń 

stosuje się taśmę tefl onową. Nie 

zaleca się używania natomiast pakuł. 

Damian Żabicki 

REKLAMA 

Viega Profipress 

Nr 1 wśród profesjonalistów 

viega.pl 

Połączenia zaprasowywane – ekonomiczne i bezpieczne 

Profipress to uniwersalny system kształtek zaprasowywanych z miedzi. Może być stosowany niemal 

do każdego rodzaju instalacji. Nowoczesna technologia gwarantuje krótszy czas montażu, a profil 

SC-Contur – maksimum bezpieczeństwa. Wszechstronność, profesjonalizm i ochrona – dzięki temu 

Profipress to zawsze doskonały wybór. Viega. Liczy się pomysł!

I. 

instalacje 

Dobrana para, 

czyli zasobniki c.w.u. do pomp ciepła 

Po pierwsze: powierzchnia wymiany ciepła. Po drugie: pojemność. Dobór 

zasobnika c.w.u. do współpracy z pompą ciepła nie jest trudny, ale konieczna 

jest tu precyzja. Nie możemy się kierować zasadami związanymi 

z montażem zbiornika do tradycyjnego kotła, nie znajdą tu zastosowania. 

Projektując instalację z pompą 

ciepła, należy odrzucić standardowe 

myślenie. Bo o ile w standardowym 

systemie grzewczym 

z kotłem wielkość zasobnika c.w.u. 

dopasowujemy, biorąc pod uwagę 

zapotrzebowanie na ciepłą 

wodę użytkową, to w przypadku 

urządzeń współpracujących 

z pompami ciepła, kierujemy się 

przede wszystkim parametrami, 

mocą samego źródła ciepła. Jest 

to związane ze specyfi ką pracy 

tradycyjnych urządzeń grzewczych. 

Kocioł załącza się i wyłącza 

dowolną ilość razy, w zależności 

Fot. 1. 

od potrzeb związanych z produkcją ciepłej 

wody; praca palnika jest przy tym 

dowolnie modulowana. Z kolei pompa 

ciepła wytwarza cały czas taką samą 

ilość energii, pracując przy tym przez 

określony, minimalny czas (chyba, że jest 

to pompa ciepła z modulowaną mocą, 

czyli tzw. inwerterowa). Zasobnik c.w.u. 

musi więc być tak dopasowany, aby 

mieć możliwość odbioru i przekazania 

całej – generowanej podczas załączenia 

sprężarki – energii. Nie możemy jednak 

skupiać się tylko na pojemności zbiornika, 

co mogłoby się wydawać oczywiste, 

a na powierzchni wymiany ciepła, czyli 

wężownicy lub płaszcza. 

Dobierając zasobnik c.w.u., musimy skupić się na powierzchni wymiany ciepła. 

Fot. Buderus 

Zasobnik dobierz z głową 

Zasobnik c.w.u. dobieramy więc do pompy 

ciepła przede wszystkim z uwagi na 

powierzchnię wymiany ciepła. Aby spełniał 

swoje zadanie, potrzeba min. 0,25 m 2 

powierzchni wymiany na każdy kW mocy 

grzewczej pompy. Najprostszą metoda 

doboru wielkości wężownicy/płaszcza jest 

więc pomnożenie mocy pompy ciepła 

w kW przez 0,25. To minimalna, niezbędna 

powierzchnia wymiany w m 2 . Swoje wyniki 

i wybór powinniśmy mimo wszystko 

potwierdzić u producenta źródła ciepła. 

Pamiętajmy też, że aby ułatwić dobór 

zbiornika do pompy ciepła, producenci 

udostępniają specjalne tabele, podpowiadające 

optymalne parametry. 

Tym samym źródło ciepła o mocy 12 kW 

będzie prawidłowo współpracować z zasobnikiem 

o powierzchni wężownicy/ 

płaszcza min. 3 m 2 . Zastosowanie zbiornika 

o mniejszej powierzchni wymiany 

może doprowadzić do nieprawidłowości 

w pracy systemu. Do systemu nie będzie 

mogła być przekazana całość energii 

cieplnej przygotowanej przez sprężarkę 

pompy. Dojdzie do wzrostu ciśnienia 

w układzie chłodniczym i załączenia alarmu 

oraz wyłączenia pompy (aby temu 

przeciwdziałać można stosować pompy 

z silnikiem inwerterowym, czyli takie, 

które same dobierają moc i przepływ 

do zastosowanego zasobnika). 

Pojemność zbiornika oczywiście również 

jest ważna. Zasobnik musi być na tyle 

duży, aby zapewnić optymalny komfort 

domownikom. Błędem jest zamontowanie 

zbyt małego zbiornika, powoduje to 

22 


instalacje I. 

Fot. Fervor 

Fot. Galmet 

Fot. 2. Warto wybrać zasobnik, który 

producent oferuje „w zestawie” z pompą 

ciepła. 

częste „taktowanie” pompy ciepła, czyli 

włączanie i wyłączanie sprężarki, co powoduje 

straty rozruchowe i skrócenie 

żywotności pompy ciepła. Sprężarka powinna 

przepracować około 50 tys. godzin, 

czyli rocznie do 2 tys. godzin. Tym samym 

„życie” pompy szacujemy na około 

20-25 lat. Przy źle dobranym zasobniku 

pompa może załączać się nawet 30 razy 

na dobę (a standardowo jest to nie więcej 

niż 5 razy), można więc powiedzieć, że skraca 

to żywotność systemu kilkukrotnie. 

Fot. 3. Przy pompie ciepła nie można zamontować zbiornika dedykowanego innemu źródłu 

ciepła. Urządzenie potrzebuje bowiem znacznie większej powierzchni wymiany. 

Uczmy się na błędach 

Oczywiście, na pracę całego systemu 

mogą wpłynąć pewne błędy, do których 

dochodzi przede wszystkich podczas 

procesu projektowania. Najczęstszym 

jest zamontowanie zasobnika c.w.u. 

dedykowanego do innego urządzenia 

grzewczego, jak kocioł gazowy, co czasami 

zdarza się instalatorom mającym 

małe doświadczenia w pracy z pompami. 

To podstawowa pomyłka, świadcząca 

o nieznajomości charakterystyki 

pracy takiego systemu. Pompa ciepła, 

z uwagi na pracę z niską temperaturę 

i na niskich parametrach, potrzebuje 

znacznie większej powierzchni wymiany 

niż „standardowe” źródła ciepła, jak 

kocioł gazowy. Ryzykujemy co najmniej 

długim czasem nagrzewu c.w.u. Musimy 

też liczyć się z tym, że takie połączenie 

doprowadzi do tzw. „alarmu wysokiego 

ciśnienia”, uniemożliwiając nagrzanie 

wody do założonej temperatury. Kolejne 

możliwe skutki to zbyt niska temperatura 

wody użytkowej lub znacznie wyższe 

rachunki za prąd (jeśli zasobnik wyposażony 

jest w grzałkę elektryczną dogrzewającą 

wodę do zadanej temperatury). 

Kiedy zbiornik buforowy c.o.? 

Jak z kolei dobrać pojemność zbiornika 

buforowego? Powinno to być 15-20 l 

wody w instalacji grzewczej na każdy 1 kW 

mocy grzewczej pompy. Przy mniejszej 

pojemności system może mieć problemy 

Fot. Nibe-Biawar 

Fot. 4. Zamontowanie zbyt małego 

zasobnika spowoduje zbyt częste włączane 

i wyłączanie sprężarki. 

z odebraniem odpowiedniej ilości energii 

oraz z przekazaniem jej budynkowi, 

wtedy wzrasta temperatura powracającej 

wody instalacyjnej, co wpływa na działanie 

instalacji oraz na komfort grzewczy. 

Wskazuje się, że zbiorniki buforowe, akumulacyjne 

w wielu przypadkach mogą 

wpłynąć na wygenerowanie oszczędności 

w kosztach ogrzewania. Ideą ich stosowania 

jest potrzeba magazynowania 

nadwyżek energii cieplnej związanych 

ze zmiennym zapotrzebowaniem instalacji 

c.o. na ciepło. Jeżeli energia cieplna 

nie zostaje wykorzystana od razu, zostaje 

zamagazynowana przez medium 

w zbiorniku, czyli np. wodę – możliwe 

jest wykorzystanie jej w przyszłości bez 

konieczności ponownego dogrzewania 

i załączania sprężarki. Przeznaczenie 

zbiornika, czyli akumulacja ciepła, 

sprawia, że bardzo istotna jest izolacja 

urządzenia. Zbiorniki „ocieplane” są np. 

twardą lub miękką pianką poliuretanową 

o niskim współczynniku przenikalności 

cieplnej bądź polistyrenem. 

Zamontowanie zbiornika buforowego 

każdorazowo zalecane jest przy pompach 

powietrze/woda. Wiąże się to z warunkami 

pracy urządzenia. Moc pompy 

rośnie wraz ze wzrostem temperatury 

zewnętrznej, jednak zapotrzebowanie 

na ciepło jest mniejsze, stąd potrzeba magazynowania 

energii. 


23

I. 

instalacje 


Fot. 5. 

Schematy zbiorników BUZ w połączeniu z pompą powietrzną i dodatkowym źródłem ciepła. 

Jaki zasobnik c.w.u. 

do pompy ciepła? 

Połączenie zasobnik c.w.u. + zbiornik 

buforowy jest również stosowane. 

Możemy wybrać zbiornik o zróżnicowanych 

pojemnościach cylindra wewnętrznego 

i płaszcza. Są to przede 

wszystkim urządzenia o konstrukcji 

„zbiornik w zbiorniku”, które stanowią 

swego rodzaju akumulator energii dla 

instalacji c.o. – w „duecie” z dużą powierzchnią 

grzewczą ścianek zbiornika 

wewnętrznego umożliwia skuteczne 

i efektywne podgrzewanie wody. Wewnętrzny 

zbiornik służy do podgrzewania 

wody użytkowej (w związku z czym 

konieczne jest zabezpieczenie przed 

korozją – np. emalia ceramiczna lub 

anoda magnezowa), a zewnętrzny stanowi 

przestrzeń grzewczą, przez którą 

przepływa czynnik grzewczy przekazujący 

ciepło dla wody użytkowej (pełni 

funkcję płaszcza grzejnego). Oczywiście, 

przed montażem należy rozważyć, 


Fot. 6. 

Zastosowanie odpowiednich zasobników c.w.u. pozwala na maksymalne wykorzystanie możliwości systemu. 

24 


instalacje I. 

Fot. Termica 

Fot. 7. Zasobnik musi być na tyle duży, 

aby zapewnić optymalny komfort cieplny 

użytkownikom. 

Fot. Noel 

Fot. 8. Jaki zasobnik c.w.u. wybrać? W tej 

kwestii warto zaufać producentowi pompy 

ciepła. 

czy to dobre rozwiązanie, np. w przypadku 

pomp ciepła glikol-woda. 

Miejmy na uwadze, że połączenie zasobnik 

c.w.u. + zbiornik buforowy może 

mieć kilka mankamentów. Czasami musimy 

się liczyć np. z niższą wydajnością 

bieżącej wody i dłuższym czasem grzania, 

z uwagi na zwiększoną powierzchnię 

wymiany ciepła wężownicy/płaszcza 

– jednak to zależy już od indywidualnych 

parametrów systemu. Niektórzy instalatorzy 

wskazują również na ograniczoną 

możliwość podłączenia dodatkowych 

źródeł ciepła, oprócz pompy ciepła. 

Jakie zasobniki c.w.u. najlepiej sprawdzą 

się we współpracy z pompą ciepła? Eksperci 

polecają przede wszystkim zbiorniki 

wężownicowe i płaszczowe/dwupłaszczowe. 

Według niektórych wężownicowe 

mają mniej cykli ładowania z pompy oraz 

lepsze COP. Zasobniki płaszczowe jednak 

nie tracą na popularności. Mogą składać 

się one z wewnętrznego cylindra ciepłej 

wody i zewnętrznego zbiornika z blachy 

stalowej, w którym znajduje się czynnik 

ogrzewający c.w.u. Cylinder ciepłej wody 

powinien przy tym mieć zabezpieczenie 

antykorozyjne, np. w postaci miedzianego 

płaszcza. Zasobnik może być wyposażony 

w jedną lub dwie wężownice, np. 

spięte ze sobą szeregowo, co zapewnia 

odpowiednią powierzchnię wymiany; 

zazwyczaj stosuje się tu miedź – z uwagi 

na naturalną odporność na korozję oraz 

dobrą przewodność ciepła. Istotne są 

również jego antybakteryjne właściwości. 

Prawidłowy dobór pompy ciepła i współpracującego 

z nią zasobnika c.w.u. to 

niemal połowa sukcesu całej instalacji 

grzewczej. Warto sięgnąć tu po rozwiązania 

sprawdzonego producenta. 

Iwona Bortniczuk 

Na podstawie materiałów fi rm: 

Nibe, Biawar, Noel, Fervor, Galmet, 

Termica, Viessmann 

Konsultacja merytoryczna: 

dr inż. Małgorzata Smuczyńska, 

Menedżer ds. marki NIBE 

oraz Rafał Przybyłowicz, fi rma Fervor 

z d a n i e m 

E K S P E R T A 

Dobór zbiornika: co oprócz pojemności zbiornika i powierzchni grzewczej 

wężownicy lub płaszcza? 

Karol Łapiński, NIBE-BIAWAR 

• Osłony czujnika temperatury. Do poprawnego funkcjonowania 

zestawu pompa ciepła – zasobnik ciepłej wody potrzebny 

jest element kontrolujący temperaturę w zasobniku 

– czujnik temperatury. Powinien on być zamontowany w odpowiedniej 

kapilarze, dzięki której wskazywał będzie rzeczywistą 

temperaturę w zbiorniku i pozwalał na odpowiednio 

szybką reakcję pompy w przypadku obniżenia ciepłoty wody. 

• Możliwość zastosowania dodatkowego modułu grzejnego 

(grzałki elektrycznej). W większości przypadków 

pompy ciepła nie są w stanie podgrzać wody w zasobniku 

do temperatury pozwalającej na zahamowanie rozwoju mikroflory 

bakteryjnej (m.in. bakterii Legionella). Jeżeli do tego 

jedynym źródłem ciepła w domu jest pompa ciepła (nie 

mamy dodatkowego kotła gazowego, olejowego, elektrycznego 

lub stałopalnego), powinniśmy wyposażyć się 

w moduł grzejny, który pozwoli na wykonanie dezynfekcji 

termicznej (podgrzanie wody w zasobniku do temperatury 

powyżej 70°C). 

• Dobra izolacja termiczna. Ten parametr jest ważny dla 

wszelkich urządzeń grzewczych i ciepłej wody użytkowej 

i pozwala na uzyskanie znacznych oszczędności z racji zminimalizowania 

ilości energii oddawanej/traconej do otoczenia. 


25

I. 

instalacje 

Fot. Afriso 

Termostatyczne 

zawory mieszające 

Dzięki termostatycznym zaworom mieszającym zyskuje się utrzymywanie 

stałej a zarazem zadanej temperatury na wyjściu. Jest to wynikiem 

mieszania dwóch strumieni wody o różnych temperaturach. Zawory 

tego typu są zatem nieodzownym elementem instalacji c.w.u. oraz 

ogrzewania podłogowego. 

Zalet wynikających ze stosowania 

termostatycznych zaworów 

mieszających jest przynajmniej 

kilka. Przede wszystkim należy 

podkreślić szybką reakcję 

elementów termostatycznych 

przez co zyskuje się dokładną 

zmianę temperatury. Zawór 

może znaleźć zastosowanie zarówno 

w jednym jak i w kilku 

punktach czerpalnych. Należy podkreślić, 

że jeżeli dojdzie do zakłócenia 

przepływu, któregoś ze strumieni, wypływ 

jest zamykany. Tym sposobem 

zyskuje się bezpieczeństwo użytkowania. 

Termostatyczne zawory mieszające 

bardzo często znajdują zastosowanie 

jako elementy chroniące przed 

poparzeniem zwłaszcza w obiektach 

użyteczności publicznej oraz podczas 

termodezynfekcji dla wyeliminowania 

bakterii Legionella. 

Parametry i budowa 

Przynajmniej kilka parametrów charakteryzuje 

termostatyczne zawory 

mieszające. Istotna jest więc nastawa 

fabryczna (np. 50°C) oraz temperatura 

zasilania ciepłej (np. 90°C) i zimnej 

wody (np.10°C). Kluczową rolę odgry- 

26 


instalacje I. 

wa stabilność temperatury, która zależy 

od ciśnienia i temperatury (np. ±3°C). 

Na etapie wyboru odpowiedniego zaworu 

bierze się pod uwagę ciśnienie 

robocze (np. 10 bar), minimalne ciśnienie 

robocze (np. 0,5 bar) oraz ciśnienie 

różnicowe. Kluczową rolę odgrywa ciśnienie 

zasilania dynamiczne (np. 5 bar). 

Budowa typowego zaworu termostatycznego 

mieszającego jest oparta 

na korpusie wykonanym z niklowanego 

mosiądzu. Korpus pokrywa się powłoką 

zabezpieczającą przed osadzaniem się 

kamienia. Z kolei we wnętrzu zaworu 

umieszczony jest element termostatyczny. 

Do ustawiania temperatury służy pokrętło, 

które umożliwia nastawę temperatury 

wody. Dzięki plastikowej pokrywie 

nastawa temperatury jest zabezpieczona 

przed przypadkową zmianą. 

Pokrętło najczęściej wykonuje się z polistyrenu 

a sprężynę ze stali nierdzewnej. 

Uszczelnienie zazwyczaj bazuje 

na EPDM. 

Sposoby montażu 

Zawór mieszający można zastosować 

jako element mieszający dla c.w.u. i instalacji 

c.o. W takim rozwiązaniu bardzo 

czuły element termiczny umieszczony 

na wyjściu zaworu odpowiada za 

sterowanie trzpieniem regulującym 

proporcje przepływu gorącej i zimnej 

wody aby wymieszana woda miała 

temperaturę zadaną. Ważne jest przy 

tym odcięcie dopływu gorącej wody 

jeżeli przerwano dopływ wody zimnej 

w przypadku gdy temperatura gorącej 

wody na wejściu jest przynajmniej 

o 10 K większa niż ustawiona temperatura 

wody zmieszanej. Kluczową rolę 

odgrywa również odcięcie dopływu 

zimnej wody jeżeli został przerwany 

dopływ wody gorącej. 

Zawór termostatyczny mieszający 

może również odpowiadać za rozdzielanie 

w instalacjach centralnego 

ogrzewania. W aplikacji takiej przepływ 

przez zawór odbywa się odwrotnie 

jak to miejsce gdy zawór działa jako 

mieszający. Stąd też woda wejściowa 

przepływa wokół czujnika i reguluje 

położenie tłoczka. Przy temperaturach 

przekraczających nastawy woda 

powraca do obwodu grzewczego, natomiast 

w przypadku niższej temperatury 

od zadanej czynnik grzewczy powraca 

do kotła. 

Jak poprawnie zamontować? 

W pierwszej kolejności ważne jest 

zweryfi kowanie miejsca montażu elementu 

pod kątem spełniania wymagań 

producenta konkretnego zaworu. 

Szczególną uwagę należy zwrócić 

na zgodność kierunku przepływu 

czynnika roboczego z oznaczeniem 

umieszczonym na zaworze. Przed rozpoczęciem 

montażu zaleca się wypłukanie 

instalacji zwłaszcza pod kątem 

pozostałości, które mogą powstać 

chociażby podczas lutowania czy też 

cięcia rur. 


mogą być montowane w dowolnej 

pozycji. Ważne jest aby miejsce montażu 

zapewniało dostęp do pokrętła 

nastawy temperatury. W niektórych 

zaworach uwzględnia się odpowiednie 

spłaszczenia na obudowie dla 

przykręcania za pomocą narzędzia 

monterskiego. Pamiętać należy aby nie 

chwytać narzędziami elementów plastikowych. 

Na przyłączach warto zadbać o zawory 

odcinające, które ułatwią ewentualną 

konserwację lub wymianę zaworu. Jeżeli 

instalacja jest narażona na niepożądaną 

cyrkulację grawitacyjną lub przepływ 

zwrotny z pewnością przydatne 

będą dodatkowe zawory zwrotne zamontowane 

na przyłączeniach wody 

zimnej i ciepłej. Zaleca się również, aby 

Fot. Afriso 

Fot. 1. 

Specjalny kapturek zabezpiecza przed przypadkową zmianą nastaw zaworu. 


27

I. 

instalacje 

przed przyłączami wlotowymi zamontować 

fi ltry siatkowe. 

Jeżeli ciśnienie wody gorącej jest wyższe 

niż ciśnienie wody zimnej oraz 

w instalacjach hydroforowych, zawory 

zwrotne muszą być montowane zarówno 

na zasilaniu gorącej jak i zimnej 

wody. Należy pamiętać, że praca zaworu 

jest najefektywniejsza jeżeli ciśnienia 

na dopływach są różne. Zaleca 

się aby temperatura gorącej wody była 

o co najmniej 10°C wyższa od temperatury 

wody wypływającej. 

Przed montażem należy zwrócić 

szczególną uwagę na specyfi kację 

techniczną, która dołączona jest wraz 

z instrukcją do każdego zaworu. Parametry 

techniczne pozwalają na pracę 

w systemach grzewczych z udziałem 

50%-owego roztworu glikolu i wody. 

Ciśnienie nie może być wyższe niż 

16 bar. Temperatura czynnika roboczego 

mieści się w zakresie pomiędzy 

5 a 100°C. 

Mając zainstalowany zawór trzeba 

ustawić określoną temperaturę na 

PAMIĘTAJ! 


mogą być montowane w dowolnej 

pozycji. Ważne jest aby miejsce 

montażu zapewniało dostęp 

do pokrętła nastawy temperatury. 

wyjściu używając do tego pokrętła 

ze skalą uwzględniając tabelę nastaw 

producenta. Po ustawieniu żądanej 

temperatury zalecane jest nałożenie 

plastikowej pokrywki, co zapobiega 

przypadkowej manipulacji. 

Serwis i konserwacja 

Producenci termostatycznych zaworów 

mieszających oferują zestawy 

części zamiennych zawierające takie 

elementy jak np. uszczelki, element 

termostatyczny, mechanizm sterujący, 

mocowanie elementu termostatycznego 

oraz sprężynę. 

Zanim zawór zostanie zdemontowany 

trzeba odciąć dopływ wody. W sytuacji, 

kiedy zawór zainstalowany jest 

poniżej podgrzewacza (zasobnika) ciepłej 

wody to zbiornik należy wcześniej 

opróżnić. 

Pamiętać należy, że twarda woda bardzo 

często powoduje osadzanie się kamienia 

na wewnętrznych elementach 

mechanizmu zaworu. Czyszcząc zawór 

należy nie tylko go zamknąć ale również 

zdjąć plastikowy kapturek zaworu, 

wyciągnąć części a następnie wszystkie 

je oczyścić. 

Zawory do kotłów na paliwa stałe 

Nowoczesne termostatyczne zawory 

mieszające oferuje się również z myślą 

o instalacjach grzewczych, bazujących 

na urządzeniach, które spalają biomasę 

oraz paliwa stałe takie jak: węgiel, koks 

itp. Zawory te mogą pracować w wysokotemperaturowych 

układach gdzie 

medium roboczym jest woda lub roztwór 

glikolu. Zadaniem zaworów jest 

ochrona przez zbyt niską temperaturą 

powrotu. W efekcie zyskuje się poprawę 

efektywności całego systemu 

Fot. ESBE 

Fot. 2. 

Zawór mieszający można zastosować jako element mieszający dla c.w.u. i instalacji c.o. 

28 


instalacje I. 

grzewczego oraz zwiększenie bezpieczeństwa 

eksploatacji kotła oraz całej 

instalacji grzewczej. 

Oprócz tego ważne jest aby wydłużyć 

maksymalny okres eksploatacji kotła 

i zachować jego pierwotną sprawność. 

Utrzymywana bowiem odpowiednio 

wysoka temperatura powrotu, zapobiega 

wychładzaniu kotła. Tym sposobem 

eliminowane jest skraplanie (kondensacja) 

pary wodnej, obecnej w spalinach. 

W przypadku kotłów na paliwa stałe 

kondensat może powstawać z różnicy 

temperatur pomiędzy komorą spalania 

a płaszczem wodnym o zbyt niskiej temperaturze 

wody powracającej z instalacji. 

Jak wiadomo kondensacja pary stanowi 

główną przyczynę powstawania smolistego 

nalotu. To właśnie on, osadzając 

się na powierzchniach metalowych 

wymiennika wody, powoduje korozję. 

Nalot zmniejsza również sprawność 

cieplną wymiennika spaliny-woda powodując, 

że duża część ciepła spalania 

ucieka do komina zamiast być przekazana 

do instalacji. Skutkiem osadzania 

się nalotu jest również wyższe ryzyko 

pożarowe – smoła bowiem przylegająca 

do ścian przewodów spalinowych jest 

łatwopalna. 

Fot. 3. 

Termostatyczne zawory mieszające dostępne są również do kotłów na paliwa stałe. 

Fot. Ferro 

Fot. 4. Zespół pompowy z termostatycznym 

zaworem mieszającym. 

Fot. Ferro 

Element termostatyczny, który całkowicie 

zanurzony jest w medium, wpływa 

bezpośrednio na ustawienie osiowe 

grzybka regulującego przepływ 

w przewodzie by-pass i w kierunku 

zasilania instalacji. W momencie uruchomienia 

kotła zawór zawraca cały 

przepływ na krótkim obiegu, po to 

aby doprowadzić do możliwie szybkiego 

wzrostu temperatury w kotle. 

Gdy temperatura zasilania osiągnie 

poziom nastawy zaworu termostat 

zmienia położenie grzybka, powodując 

mieszanie wody powracającej z instalacji 

z wodą w przewodzie by-pass. 

Rozpoczęte jest wtedy ładowanie 

układu. Jeżeli temperatura powrotu 

do kotła przekracza temperaturę nastawy 

zaworu o około 10°C, element 

termostatyczny zamyka przewód bypass 

a woda powracająca z instalacji 

trafia bezpośrednio do kotła. 

Zawory termostatyczne mają możliwość 

montażu są po obu stronach kotła, zarówno 

poziomo jak i pionowo. Zaleca 

się aby zawory instalować przed kotłem 

na powrocie instalacji w trybie mieszającym. 

Możliwy jest także montaż na wylocie 

z kotła w trybie rozdzielającym. 

Podsumowanie 

Typowe zawory mieszające znajdują 

zastosowanie w instalacjach c.w.u. oraz 

w systemach ogrzewania podłogowego. 

Utrzymywana jest więc stała, zadana 

temperatura na wyjściu zaworu 

dzięki zmieszaniu z uwzględnieniem 

odpowiedniej proporcji gorącej wody 

z kotła lub z zasobnika z zimną wodą, 

która zasilana instalację. W przypadku 

ogrzewania podłogowego jest to 

woda powracająca z instalacji. 



29

I. 

instalacje 

Termostatyczne zawory 

mieszające ATM AFRISO 


przeznaczone są głównie 

do regulacji temperatury wody 

użytkowej dostarczanej do baterii 

umywalkowych, prysznicowych 

i innych. Ich stosowanie zwiększa 

bezpieczeństwo użytkowania 

instalacji, gdyż zawory zaprojektowane 

są do utrzymywania 

stałej temperatury wody na wyjściu 

nawet w sytuacji szybkich 

zmian temperatury lub ciśnienia 

na przyłączach dolotowych. Inną 

funkcją termostatycznych zaworów 

mieszających jest regulacja 

temperatury medium w instalacjach 

ogrzewania podłogowego, 

gdzie mogą zastąpić rozbudowane 

układy regulacyjne. 

Zawory stosowane w instalacji 

wody użytkowej wyposażone powinny 

być w funkcję „bez oparzeń”, 

która zabezpiecza użytkowników 

przed poparzeniami gorącą 

wodą w sytuacji, gdy dojdzie 

do awarii w instalacji wody zimnej 

(wodociągowej), kiedy dostępna 

będzie jedynie podgrzana woda 

z zasobnika. Dzięki zastosowaniu 

termostatycznych zaworów mieszających 

można również bezpiecznie 

przeprowadzać przegrzew wody 

w zasobniku wody użytkowej, bez 

obaw, że medium o wysokim parametrze 

(powyżej 70°C) zostanie doprowadzone 

do kranów. Termostatyczne zawory 

mieszające idealnie sprawdzają się też 

w instalacjach z odnawialnymi źródłami 

energii, np. kolektorami słonecznymi. 

Tam również woda w słoneczne dni potrafi 

osiągać temperatury przekraczające 

nawet 90°C. Mając w instalacji odpowiednią 

armaturę nie musimy martwić 

się o bezpieczeństwo swoje oraz innych 

użytkowników. 


w zależności od potrzeb i rozległości 

instalacji mogą być montowane w bezpośredniej 

bliskości odbiorników (kranów) 

lub od razu na wyjściu z zasobnika 

ciepłej wody. Wybór odpowiedniego 

zaworu będzie więc przede wszystkim 

uwarunkowany wielkością instalacji oraz 

przepływem jaki musi obsłużyć. Drugim 

istotnym parametrem jest zakres 

temperatury możliwy do uzyskania 

na wyjściu z zaworu. Najbardziej popularne 

zakresy to 35÷60°C oraz 20÷43°C. 

Zakres wyższy zalecany jest właśnie 

do instalacji wody użytkowej. Zawory 

z niższym zakresem idealnie nadają się 

do zastosowania w instalacjach ogrzewania 

podłogowego i nie tylko. 

Termostatyczne zawory mieszające mogą 

być montowane zarówno do nowych, 

jak i istniejących instalacji. Montaż 

w systemach z różnym układem 

Rys. 1. Zawór ATM stosowany w celu utrzymania stałej (nastawionej) temperatury w 

obwodzie cyrkulacji. Można zastosować ATM o wszystkich wartościach kvs i obu schematach 

przepływu w zależności od ilości baterii i układu rur. 

30 


instalacje I. 

rur możliwy jest dzięki dostępności 

zaworów z mieszaniem bocznym lub 

dolnym. Zalecane jest wyposażenie zaworów 

mieszających w zawory zwrotne 

oraz umieszczenie odpowiednich fi l- 

trów w instalacji. Zawory zwrotne mogą 

być zintegrowane w śrubunkach przeznaczonych 

do montażu zaworów termostatycznych. 

Takie rozwiązanie gwarantuje 

wygodę oraz ułatwia późniejszą 

ewentualną konserwację lub wymianę 

armatury. Funkcją zaworów zwrotnych 

jest niedopuszczenie do grawitacyjnego 

przepływu wody od górnego 

przyłącza zasobnika, przez zawór i bajpas, 

do dolnego przyłącza zasobnika 

w sytuacji, gdy woda nie jest pobierana. 

Skutkowało by to mieszaniem wody 

w zasobniku, co niekorzystnie wpływa 

na rozkład temperatury w jego wnętrzu. 

Zawory zwrotne wręcz są wymagane 

jeśli nie stosujemy przy zasobniku tzw. 

„pułapki cieplnej” (patrz rys. 4). 

Jeśli zawór zamontowany ma być w małej 

instalacji domku jednorodzinnego wybierać 

należy spośród zaworów o współczynniku 

kvs pomiędzy 1,6 a 2,5 m 3 /h. 

Takie zawory wystarczają do zaopatrzenia 

w ciepłą wodę od 2 do 5 punktów czerpalnych 

w domu. Zamontowane mogą 

być na wyjściu wody z zasobnika lub 

bliżej odbiorników. W instalacji może się 

znaleźć kilka zaworów termostatycznych, 

jeśli zachodzi taka potrzeba. 

W przypadku konieczności zaopatrywania 

w ciepłą wodę większej ilości punktów 

czerpalnych stosować można zawory 

o współczynniku kvs 3,2 lub nawet 

4,2 m 3 /h. Za tymi zaworami możemy 

podłączyć nawet 8 punktów. Należy 

jednak wziąć pod uwagę, że jeśli planujemy 

taki zawór umieścić bezpośrednio 

Rys. 4. 

Rys. 2. Zawór ATM z mieszaniem dolnym stosowany w celu utrzymania stałej (nastawionej) 

temperatury wody zasilającej wylewki umywalkowe. Można zastosować zawory ATM 661 lub 

ATM 663 

Rys. 3. Zawór ATM stosowany w celu utrzymania stałej (nastawionej) temperatury na zasilaniu 

ogrzewania podłogowego. Można zastosować ATM o wszystkich wartościach kvs i obu 

schematach przepływu w zależności od wielkości instalacji i układu rur. 

przed bateriami, trzeba mu zapewnić 

odpowiedni przepływ do poprawnej 

pracy. Zalecane jest, żeby co najmniej 

2-3 punkty pobierały wodę z zaworu jednocześnie. 

Wtedy możemy być pewni, 

że zawór będzie działał poprawnie. Większe 

zawory mogą też być stosowane 

do rozległych instalacji ogrzewania podłogowego. 

Należy pamiętać, że montaż 

pompy obiegowej za zaworem mieszającym 

w takiej instalacji jest wymagany 

do poprawnej jej pracy. 

Dobrą praktyką w budynkach wielorodzinnych 

lub budynkach użyteczności 

publicznej jest stosowanie kilku zaworów 

mieszających w instalacji. Pierwszy, 

Przykład „pułapki cieplnej” przy zasobniku ciepłej wody użytkowej przed zaworem ATM. 

o dużym przepływie (3,2 lub 4,2 m 3 /h), 

umieszczony bezpośrednio przy zbiorniku 

ciepłej wody oraz mniejsze zawory 

przed zespołem baterii. Zawór o większym 

kvs wstępnie miesza wodę i obniża 

jej temperaturę, a zawory przed 

punktami doprowadzają jej temperaturę 

do żądanego poziomu. Mniejsze 

różnice temperatur pomiędzy wartością 

ustawioną na zaworze a gorącą 

wodą dopływającą do zaworu wpływają 

na zwiększenie dokładności regulacji, 

a przede wszystkim wydłużenie żywotności 

elementu termostatycznego 

w zaworze. Należy jedynie pamiętać, 

aby montując zawory przy zbiornikach 

na ciepłą wodę stosować tzw. „pułapki 

cieplne”, które zatrzymują gorącą wodę 

z zasobniku. Zawór nie jest wtedy ciągle 

narażony na wpływ wysokiej temperatury 

wody z zasobnika, która może 

w znaczący sposób skrócić okres użytkowania 

zaworu. Dodatkowo, rozgrzany 

zawór musi w pierwszej kolejności 

przepuścić trochę zimnej wody, żeby się 

ochłodzić. Nie ma wtedy żadnych zdolności 

regulacyjnych, a z odkręconego 

kranu wypływać będzie przez jakiś czas 

wyłącznie zimna woda. 

• 


31

I. 

instalacje 

Nowoczesne instalacje 

– system HERZ PipeFix 

Firma HERZ należy do absolutnych prekursorów 

polskiego rynku zaawansowanych technologii 

instalacyjnych. W bieżącym roku mija 25 lat od 

momentu zarejestrowania w Krakowie spółki 

HERZ Armatura i Systemy Grzewcze – polskiej fi lii 

austriackiej grupy HERZ Armaturen Ges.m.b.H. 

Od 25 lat fi rma HERZ wprowadza 

na polski rynek szeroki asortyment 

nowoczesnej armatury 

regulacyjnej, zapewniającej racjonalne, 

a więc oszczędne gospodarowanie 

energią. Armatura 

ze znakiem serca w pełni sprawdziła 

się i nadal sprawdza w polskich 

warunkach eksploatacyjnych 

– najlepszym dowodem 

jest ponad 6 milionów sprzedanych 

termostatów! 

Fot. 2. 

System HerzPipeFix. 

Fot. 1. 

Rura wielowarstwowa HERZ. 

System HERZ Pipe Fix 

Jednym z najważniejszych elementów 

systemu HERZ PipeFix jest najwyższej 

jakości uniwersalna rura 

z tworzywa sztucznego i aluminium. 

Wielowarstwowa rura firmy HERZ dedykowana 

jest do wykonywania instalacji 

grzewczych (grzejnikowych oraz 

powierzchniowych) oraz instalacji sanitarnych. 

Rura HERZ jest ekonomiczna 

w użyciu, cechuje ją niezawodność 

i długa żywotność. Jakość rury ma 

szczególne znaczenie w przypadku 

wykonywania systemów ogrzewania 

powierzchniowego (tzw. mokrych), 

w których rura pracuje pod warstwą 

wylewki. Dzisiaj, kiedy podłogi wykonywane 

są z coraz bardziej wyszukanych, 

ale i coraz droższych materiałów, 

zastosowanie w ogrzewaniu 

powierzchniowym rury marki HERZ 

gwarantuje bezpieczne i bezawaryjne 

korzystanie z zalet tego sposobu 

ogrzewania. Zastosowanie rury wie- 

32 


instalacje I. 

lowarstwowej HERZ w prawidłowo 

wykonanej instalacji zapewnia wieloletnią, 

komfortową pracę całego systemu. 

Oprócz rury, w bogatej ofercie fi rmy 

HERZ znaleźć można również kompletny 

system złączy zaprasowywanych 

i skręcanych. Połączenie rury Herz za 

pomocą złączek HERZ zostało zbadane 

pod kątem zgodności z europejskimi 

normami i dopuszczone do użytkowania 

przez uznane laboratoria zewnętrzne. 

System składający się z rury wielowarstwowej 

HERZ i złączek HERZ 

zarejestrowany jest pod nazwą HERZ 

PipeFix. 

HERZ 

Klub Dobrego Fachowca PLUS 

Pełny komfort, przy równoczesnym 

ograniczeniu zużycia energii zapewnić 

mogą wyłącznie systemy markowych 

producentów instalowane przez doświadczonych 

wykonawców. Dokładnie 

o takim idealnym połączniu możemy 

mówić w przypadku systemów 

fi rmy HERZ instalowanych przez profesjonalnych, 

autoryzowanych instalatorów 

uczestniczących w programie 

HERZ KDFplus. 

Aby zapewnić najwyższą jakość wykonywanych 

instalacji, w 2001 roku został 

uruchomiony program partnerski 

HERZ Klub Dobrego Fachowca plus, 

w którym zrzeszonych jest 250 najlepszych 

polskich fi rm wykonawczych, 

posiadających autoryzację fi r- 

my. Oprócz grona usatysfakcjonowanych 

użytkowników systemów fi rmy 

HERZ, potwierdzeniem kompetencji 

i wiedzy uczestników programu HERZ 

KDF+ jest 10 letni okres gwarancyjny, 

jakim fi rma HERZ obejmuje wszystkie 

swoje produkty wykorzystane w wykonywanych 

przez nich instalacjach 

(dotyczy to również systemów ogrzewania 

podłogowego). 

Fot. 3. 

Aplikacja HERY FBH. 

Aplikacja HERZ FBH 

HERZ FBH to jedna z kilku aplikacji mobilnych 

fi rmy HERZ. Aplikacje te zostały 

napisane jako nowoczesne narzędzia 

służące do wspomagania projektowania 

i doboru produktów fi rmy Herz. 

W trakcie doboru 

widoczna jest pełna 

oferta armatury, 

która może 

być dobierana lub 

dla której mogą 

być przeliczane 

nastawy. Aplikacja 

HERZ FBH przeznaczona 

jest do 

obliczania parametrów 

systemu 

ogrzewania podłogowego 

zgodnie z normą PN-EN-1264. 

Aplikacja HERZ FBH wykonuje obliczenia 

na podstawie wprowadzonych informacji, 

takich jak: 

• całkowita powierzchnia ogrzewania 

podłogowego, 

• rodzaj wykończenia podłogi (terakota, 

dywan, linoleum, parkiet, gres, 

marmur…), 

• rozstaw rur, 

• wymagana temperatura pomieszczenia, 

• temperatura czynnika grzewczego. 

Aplikacja HERZ FBH oblicza i przedstawia 

grafi cznie następujące wyniki: 

• maksymalna powierzchnia grzejnika 

podłogowego z jedną pętlą (długość 

rur do 100 m), 

• łączna długość rur systemu ogrzewania 

podłogowego, 

• liczba obiegów grzewczych. 

Najważniejsze i najbardziej użyteczne 

informacje to: 

• sumaryczny przepływ czynnika grzewczego, 

• moc grzewcza systemu ogrzewania 

podłogowego, 

• spadek ciśnienia (do zwymiarowania 

pompy cyrkulacyjnej). 

Wszystkie parametry wejściowe mogą 

być zmieniane – program automatycznie 

oblicza nowe wartości wyjściowe 

w funkcji temperatury podłogi, której 

wartość nie wpływa negatywnie 

na zdrowie człowieka. 

Na zakończenie warto wspomnieć 

również o pozostałych mobilnych aplikacjach 

fi rmy HERZ: 

• HERZ TS – aplikacja do doboru i ustalania 

nastawy wstępnej zaworów 

grzejnikowych. 

• HERZ Stroma-R – aplikacja do szybkiego 

i łatwego doboru zaworów 

równoważących 

• oraz HERZ PICV – aplikacja, która zapewnia 

optymalny dobór regulatorów 

przepływu w zależności od przepływu. 

• 


33

R. 

NA RYNKU 

Powietrzne pompy ciepła 

Znacznie wyższe sprawności przy niższej 

temperaturze dolnego źródła, możliwość 

przygotowywania c.w.u., technologia 

inwerterowa, zdalne sterowanie. 

Można śmiało powiedzieć, że ostatnich 

kilka lat należało do powietrznych pomp 

ciepła. 

Usprawnienia opracowane przez producentów 

sprawiły, że powietrzne pompy 

ciepła stają się poważną konkurencją dla 

pozostałych rodzajów pomp – przekonują 

do siebie już nie tylko stosunkowo 

niską ceną i praktycznie zerowymi kosztami 

związanymi z montażem. Osiągnięto 

znacznie wyższy współczynnik 

sprawności oraz niższą graniczną dolną 

temperaturę pracy urządzenia, która 

jeszcze nie tak dawno wynosiła -10° C, 

a obecnie - 25°. 

Na kolejnych stronach prezentujemy wybrane 

urządzenia dostępne na rynku. 

• 

z d a n i e m 


Czy pompy ciepła wyprą inne urządzenia 

do przygotowania c.w.u.? 

Autor Jacek Parys, Menadżer Działu Techniczno-Szkoleniowego Mitsubishi Electric (LES – Living 

Environment Systems) 

Jeszcze 10 lat temu pytanie byłoby bezzasadne. 

Obecnie produkowane powietrzne pompy ciepła 

zostały wyposażone w elementy chłodnicze i elektroniczne, 

dzięki którym mogą osiągać wysokie 

współczynniki COP i SCOP. Wydajność grzewcza 

pompy ciepła typu powietrze – woda wzrasta 

ze wzrostem temperatury powietrza omywającego 

wymiennik ciepła, taka jest zasada pracy 

pompy. W większości jest to powietrze zewnętrzne 

ale czasem powietrze wewnętrzne. Nowoczesna 

pompa ciepła posiada obecnie większy 

wymiennik ciepła powietrze – czynnik chłodniczy, 

o zwiększonej sprawności. Wydłużone powierzchnie 

styku powietrza z wymiennikiem oraz 

zmieniony kształt samego wymiennika to początek 

zmian. Dzisiaj oprócz rurek z miedzi jako 

bazy wymiennika występują nowe rozwiązania 

mikrokanałów z wewnętrznym ożebrowaniem. 

Ważnym krokiem w ulepszeniu pomp ciepła było 

przyspieszenie pracy wszystkich funkcyjnych 

podzespołów w układzie chłodniczym i elektronicznym. 

Zmiana zaworów termostatycznych 

na elektroniczne, modernizacja filtrów, zaworów 

czterodrogowych ale przede wszystkim skonstruowanie 

nowych sprężarek to podstawa sukcesu 

obecnych pomp ciepła. Nowoczesne sprężarki 

rotacyjne, ślimakowe typu scroll lub scroll z wtryskiem 

przeznaczone są do pracy całorocznej. 

Scroll z wtryskiem jest szczególnie istotnym i ważnym 

rozwiązaniem w układzie pompy ciepła, dla 

której ujemne temperatury powietrza -37 o C są już 

teraz osiągalne bez użycia grzałek elektrycznych. 

Zastosowane obecnie rozwiązania elektroniki 

dopasowują płynnie pracę układu chłodniczego 

do zmiennego zapotrzebowania po stronie wody 

oraz zmieniających się warunków powietrza zewnętrznego. 

Pompy ciepła stały się realną alternatywą dla 

innych źródeł ciepła w tym dla kolektorów słonecznych. 

REKLAMA 

Ziemia, woda i powietrze – to natura, 

w której tkwią nieograniczone zasoby 

darmowej energii. Dzięki pompom 

ciepła marki Buderus możesz 

wykorzystać tę energię 

do ogrzewania Twojego domu 

i to prawie bezpłatnie, bo aż do 80% 

energii funduje natura! W ten sposób 

odczuwalnie ograniczasz swoje 

bieżące wydatki. 

W naszej ofercie z pewnością 

znajdziesz rozwiązanie na miarę 

Twoich potrzeb. 

Chętnie doradzimy w dokonaniu 

właściwego wyboru. 

Czerp siłę z natury – 

z pompami ciepła marki Buderus 

Robert Bosch Sp. z o.o., 

ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, 

Infolinia Buderus 801 777 801, 

www.buderus.pl 

Firma Robert Bosch Sp. z o.o. (gwarant) udziela nawet 

do 5 lat gwarancji na sprawne działanie urządzeń 

grzewczych, zgodnie z warunkami zawartymi w kartach 

gwarancyjnych poszczególnych urządzeń. 

34 


NA RYNKU R. 

Przegląd pomp ciepła powietrze/woda do c.w.u 

Producent ROBERT BOSCH. BUDERUS ROBERT BOSCH. BUDERUS HEWALEX 

Model Logatherm WPT 270 I-S Logatherm WPT 270 A-S PCWU 200eK-1,8kW 

Możliwe miejsca 

montażu 

(na zewnątrz/ 

wewnątrz) 

Rodzaj zasilania (1-/ 

3-fazowy) 

Wielkość (szerokość 

x głębokość 

x wysokość) [mm] 

Zakres mocy 

grzewczej [kW] 

Maksymalna 

temperatura wody na 

wyjściu 

z pompy ciepła [ o C] 

Minimalna 

temperatura 

zewnętrzna 

pracy pompy 

bez podgrzewu 

pomocniczego [ o C] 

Wewnątrz Wewnątrz Wewnątrz 

1 fazowa 1 fazowa 1-fazowe 

700 × 1835 × 735 700 × 1835 × 735 Φ520 × 1890 

1,7 kW 1,7 kW 1,8 kW 

60°C 60°C 60°C 

5°C -10°C -15°C 

Wskaźnik 

efektywności COP 

3,2 

wg EN 16147 temp. powietrza 15ºC 

3,2 


2,92 

wg. EN16147, A15W10-55C 

Klasa efektywności 

energetycznej 

Średnie roczne 

zużycie energii 

elektrycznej 

w klimacie 

umiarkowanym 

A A A 

2640 2640 809 

Rodzaj odszraniania Gorący gaz Gorący gaz Ekonomiczne powietrzem lub gorącym gazem 

Poziom hałasu [dB] 40 40 59 dB (wg. EN12102) 

Rodzaj wentylatora Promieniowy Promieniowy Promieniowy AC 

Prędkość przepływu 

powietrza [m 3 /h] 

300 – 490 300 – 490 350 

Rodzaj sterowania Regulator elektroniczny Regulator elektroniczny Autorskie 

Rodzaj zasobnika Zasobnik emaliowany Zasobnik emaliowany Emaliowany 

Pojemność 

zasobnika [l] 

260 260 200 

Sposób podgrzewu 

wody w zasobniku 

Podgrzewanie warstwowe 


Skraplacz pompy ciepła w postaci wężownicy 

nawiniętej na podgrzewacz lub dodatkową 

wężownicą w zbiorniku 

Wyposażenie 

standardowe 

Regulator elektroniczny, 

dodatkowa wężownica grzewcza w zasobniku, wbudowany 

dogrzewacz elektryczny 2 kW 


dodatkową wężownica grzewcza w zasobniku, wbudowany 


Sterownik, czujniki temperatury, 

zawór bezpieczeństwa P&T, grzałka 1,5 kW 

Rozwiązania 

konstrukcyjne 

i technologiczne 

warte uwagi 

Możliwość rozdzielenia modułu pompy ciepła 

od zasobnika bez rozszczelniania ukł. chłodniczego; 

współpraca z kotłem grzewczym, instalacją solarną lub 

panelami fotowoltaicznymi 





Okres gwarancji do 5 lat do 5 lat 4 

Cena katalogowa 

netto 

9 569,00 10 289,00 5990 


35

R. 

NA RYNKU 


Producent HEWALEX ROBERT BOSCH. JUNKERS ROBERT BOSCH. JUNKERS 

Model PCWU 200K-2,3kW Supraeco W SWI-2X Supraeco W SWO-2X 

Możliwe miejsca montażu 

(na zewnątrz/wewnątrz) 

Rodzaj zasilania 

(1-/ 3-fazowy) 




Zakres mocy grzewczej 

[kW] 

Maksymalna temperatura 

wody na wyjściu 


Minimalna temperatura 

zewnętrzna pracy 

pompy bez podgrzewu 


Wewnątrz Wewnątrz Wewnątrz 

1-fazowe 1-fazowa 1-fazowa 

Φ560 × 1700 700 × 1835 × 735 700 × 1835 × 735 

2,3 kW 1,7 kW 1,7 kW 

55°C 60°C 60°C 

-5°C 5°C -10°C 

Wskaźnik efektywności 

COP 

2,99 

wg EN16147, A15W10-55C 

3,2 


3,2 



energetycznej 

A A A 

Średnie roczne zużycie 

energii elektrycznej 

958 2640 2640 

w klimacie umiarkowanym 

Rodzaj odszraniania Ekonomiczne powietrzem lub gorącym gazem Gorący gaz Gorący gaz 

Poziom hałasu [dB] 57dB (wg EN12102) 40 40 

Rodzaj wentylatora Promieniowy AC Promieniowy Promieniowy 



350 300 – 490 300 – 490 

Rodzaj sterowania Autorskie Regulator elektroniczny Regulator elektroniczny 

Rodzaj zasobnika Nierdzewny Zasobnik emaliowany Zasobnik emaliowany 

Pojemność zasobnika [l] 200 260 260 

Sposób podgrzewu wody 

w zasobniku 

Skraplacz pompy ciepła w postaci wężownicy 

nawiniętej na podgrzewacz lub dodatkową 

wężownicą w zbiorniku 



Wyposażenie standardowe 

Sterownik, czujniki temperatury, zawór bezpieczeństwa 

P&T, złączki izolacyjne, grzałka 1,5 kW 







Rozwiązania konstrukcyjne 

i technologiczne warte 

uwagi 









Okres gwarancji 2 do 5 lat do 5 lat 

Cena katalogowa netto 8200 9 693,00 10 393,00 

36 


NA RYNKU R. 


MIDEA MIDEA VIESSMANN VIESSMANN 

RSJ-15/190RN3-D RSJ-35/300RDN3-D Vitocal 060-A typ WWK Vitocal 161-A typ WWKS 

Wewnątrz Wewnątrz Wewnątrz Wewnątrz 

1-fazowy 1-fazowy 1-fazowe 1-fazowe 

560 x 1680 650 x 1920 631 x 734 x 1755 664 x 735 x 1800 

1,45 3,0 1,5 1,7 

70 60 62 (tylko pompa ciepła) 65 (tylko pompa ciepła) 

-20 -20 -5 +5 

3,6 

(wg Pn-En14511 z wliczoną mocą pomp 

obiegowych i wentylatora 

przy temperaturach 7°/35°) 

3,6 

(wg Pn-En14511 z wliczoną mocą pomp 

obiegowych i wentylatora 

przy temperaturach 7°/35°) 

3,33 – profi l L 

wg EN 16147 dla A15/W10-55 

3,11 – profi l XL 

wg EN 16147 dla A15/W10-55 

A A A A 

1016 1673 720 kWh 1223 kWh 

Inteligentny defrost Inteligentne defrost Gorącym gazem Powietrzem zasysanym 

41 48 56 56 

Promieniowy Promieniowy Radialny Radialny 

178 – 218 312 - 414 Do 375 Do 425 

Elektroniczne 

Elektroniczne 

Regulator elektroniczny z możliwością programowania 

i wyboru sposobu pracy pompy ciepła: 

programowanie czasowe ogrzewania c.w.u., 

praca przy wykorzystaniu tylko pompy ciepła, 

automatyczne sterowanie drugim źródłem ciepła, 

możliwość równoczesnej 

pracy pompy ciepła i grzałki, funkcja współpracy 

z instalacją fotowoltaiczną. Możliwość zmiany 

profi lu rozbioru wody z L na XL 

Regulator elektroniczny z możliwością programowania 

ogrzewania c.w.u., programowania pracy 

w funkcji wentylacji mechanicznej pomieszczeń, 

automatyczne sterowanie drugim źródłem ciepła 

np. grzałką elektryczną, kotłem grzewczym, sterowanie 

pracą instalacji kolektorów słonecznych, 

funkcja optymalnego wykorzystania prądu 

z instalacji fotowoltaicznej. Możliwość regulacji 

ilości ciepłej wody użytkowej dzięki zintegrowanym 

dwóm czujnikom ciepłej wody 

Stalowy emaliowany Stalowy emaliowany Emaliowany Emaliowany 

190 300 254 300 

Przez płaszcz zbiornika 

Grzałki elektryczne 

Przez płaszcz zbiornika 

Grzałki elektryczne, 

wężownica do innego źródła ciepła 

Wymiennik układu termodynamicznego, w 100% odizolowany od wody użytkowej, 

co gwarantuje 100% bezpieczeństwo czystości wody w przypadku uszkodzenia wymiennika, 

po 3 systemy zabezpieczeń przed przegrzaniem 1. PTR – zawór wysokiego ciśnienia i temperatury. 

2. TCO – termostat graniczny wysokiej temperatury. 

3. ATCO – automatyczny wyłącznik wysokiej temperatury z manualnym resetem 

Skraplacz nawinięty na zewnętrzną stronę 

zbiornika CWU. Zintegrowana grzałka elektryczna 

montowana na sucho może wspomagań proces. 

Pompa ciepła do pracy na powietrzu obiegowym 

lub zewnętrznym. 

Podgrzewacz pojemnościowy 254 l. 

Grzałka elektryczna montowana na sucho 

o mocy 1,5 kW 

Możliwość transportu na leżąco. Minimalna 

wysokość pomieszczenia: 2000 mm. Indywidualne 

dopasowanie wydajności c.w.u. (L lub XL). Ilość 

dostępnej c.w.u. o temp. 40°C: 351 l. Ogrzewanie 

c.w.u. do maksymalnie 62°C przy temperaturze 

powietrza 3°C. Funkcja szybkiego dogrzewu c.w.u. 

dzięki zabudowanej grzałce elektrycznej. Grzałka 

elektryczna zamontowana na sucho. Pobieranie 

powietrza z pomieszczenia, łatwe podłączenie 

kanałów powietrznych do pobierania powietrza z 

zewnątrz lub z wentylacji mechanicznej budynku. 

Łatwy montaż i uruchomienie dzięki zmontowanym 

fabrycznie komponentom i wstępnie ustawionemu 

regulatorowi 

Skraplacz nawinięty na zewnętrzną stronę 

zbiornika CWU. Opcjonalne drugie źródło ciepła 

wpięte w wężownicę może zostać użyte 

do wspierania procesu ogrzewania wody. 

Pompa ciepła do pracy na powietrzu obiegowym. 

Podgrzewacz pojemnościowy 300 l. 

Wymiennik ciepła (wężownica). 

Regulator instalacji solarnej, czujnik temp. 

w kolektorze i temp. wody w podgrzewaczu 

Minimalna wysokość pomieszczenia: 2200 mm. 

Ilość dostępnej c.w.u. o temp. 40°C: 425 l. Możliwość 

pobierania powietrza z pomieszczenia, z zewnątrz 

budynku, z pomieszczeń wentylowanych. Możliwość 

programowania pracy pompy ciepła na potrzeby 

wentylacji mechanicznej budynku. Wysoki komfort 

ciepłej wody użytkowej. Łatwy montaż i uruchomienie 

dzięki zmontowanym fabrycznie komponentom i 

wstępnie ustawionemu regulatorowi. Dostępna również 

w zestawach pakietowych z kotłami Vitodens 

3 lata 3 lata 2 lata 2 lata 

2300 USD 3730 USD 8 031 zł 9 883 zł 


37

R. 

NA RYNKU 

Przegląd pomp ciepła powietrze/woda do c.o. i c.w.u 

Producent MITSUBISHI ELECTRIC MITSUBISHI ELECTRIC 

Model 

Zestaw pompa ciepła powietrze-woda Ecodan 

Urządzenie zewn. - PUHZ-SHW112VHA 

Urządzenie wew. – EHSC-YM9EC 

Zestaw pompa ciepła powietrze-woda Ecodan 

Urządzenie zewn. – PUHZ-SHW112VHA 

Urządzenie wew. – EHST20C-YM9EC 

Możliwe miejsca montażu 

(na zewnątrz/wewnątrz) 

Rodzaj zasilania 

(1-/ 3-fazowy) 




Zakres mocy grzewczej 

[kW] 

Maksymalna temperatura 

wody na wyjściu 


Minimalna temperatura 

zewnętrzna pracy 

pompy bez podgrzewu 


Jednostka wewnętrzna – wewnątrz 

Jednostka zewnętrzna – na zewnątrz 

3-fazowy 

Jednostka wewnętrzna – 530 x 360 x 800 

Jednostka zewnętrzna – 950 x 330 x 1350 

Jednostka wewnętrzna – wewnątrz 

Jednostka zewnętrzna – na zewnątrz 

3-fazowy 

Jednostka wewnętrzna – 595 x 680 x 1600 

Jednostka zewnętrzna – 950 x 330 x 1350 

11,91/11,23 11,91/11,23 

60 60 

-28 -28 

Wskaźnik efektywności 

COP 

A2/W35 – 3,54 

A7/W35 – 4,71 

A2/W35 – 3,54 

A7/W35 – 4,71 


energetycznej 

A++ 

A++ 

Średnie roczne zużycie 

energii elektrycznej 

– – 

w klimacie umiarkowanym 

Rodzaj odszraniania Rewersyjne Rewersyjne 

Poziom hałasu [dB] 52 52 

Rodzaj wentylatora Modulowany, osiowy, inwerterowy Modulowany, osiowy, inwerterowy 



6000 6000 

Rodzaj sterowania Przewodowe, opcja: bezprzewodowe Przewodowe, opcja: bezprzewodowe 

Rodzaj zasobnika Bez zasobnika Ze stali nierdzewnej 

Pojemność zasobnika [l] Bez zasobnika 200 

Sposób podgrzewu wody 

w zasobniku 

Wymiennik płytowy 

Wymiennik płytowy 

Wyposażenie standardowe 

Urządzenie zewn. + moduł wew. 

Bez wbudowanego zasobnika CWU; karta DS. (4 GB) 

Urządzenie zewn. + moduł wew. 

z wbudowanym zasobnikiem CWU; karta DS. (4 GB) 

Rozwiązania konstrukcyjne 

i technologiczne warte 

uwagi 

Cechy /wyposażenie 

• Gwarantowany zakres pracy urządzeń zewnętrznych do -28°C i pełna moc 

grzewcza do -15°C dzięki technologii Zubadan 

• Maksymalna temperatura zasilania układu wodnego 60°C 

• Urządzenia wewnętrzne z wysokowydajną pompą, zaworem bezpieczeństwa, 

odpowietrznikiem i manometrem 

• Wbudowany regulator pompy ciepła z czytelnym wyświetlaczem tekstowym 

• 2 osobno regulowane obiegi grzewcze – jeden 

z mieszaczem, drugi bez mieszacza 

• Podłączenie biwalentne drugiego źrodła ciepła 

• Konfi guracja i monitorowanie instalacji poprzez obsługę karty SD 

• Monitorowanie energii za pomocą wbudowanego rejestratora ilości ciepła 

• Gwarantowany zakres pracy urządzeń zewnętrznych do -28°C i pełna moc 

grzewcza do -15°c dzięki technologii Zubadan 

• Maksymalna temperatura zasilania układu wodnego 60°C 

• Urządzenia wewnętrzne z 200-litrowym zasobnikiem CWU ze stali szlachetnej, 

wysokowydajną pompą, zaworem przełączającym CWU blokiem zaworów 

bezpieczeństwa 

• Wbudowany regulator pompy ciepła z czytelnym wyświetlaczem tekstowym 

• 2 osobno regulowane obiegi grzewcze – jeden 

z mieszaczem, drugi bez mieszacza 

• Podłączenie biwalentne drugiego źrodła ciepła 

• Koniguracja i monitorowanie instalacji poprzez obsługę karty SD 

• Monitorowanie energii za pomocą wbudowanego rejestratora ilości ciepła 

Okres gwarancji 5 lat 5 lat 

Cena katalogowa netto 

PUHZ-SHW112VHA – 24 000 PLN 

EHSC-YM9EC – 15 900 PLN 

PUHZ-SHW112VHA – 24 000 PLN 

EHST20C-YM9EC – 26 600 PLN 

38 


NA RYNKU R. 

Przegląd pomp ciepła powietrze/woda do c.o. i c.w.u 

STIEBEL ELTRON 

WPL 25 AC 

STIEBEL ELTRON 

WWK 301 electronic SOL 

Na zewnątrz 

3-fazowy 

Wewnątrz 

1-fazowy 

1490 x 593 x 1045 690 x 1913 

3,2 ÷ 21 1,59 (średnia moc grzewcza (EN 16147 / A15)) 

65 65 

-20 -8 

5,09 

wg Pn-En14511 z wliczoną mocą pomp obiegowych 

i wentylatora przy temperaturach 7°/35° 

3,22 

(EN 16147 / A15) 

A++ / A++ W35/W55 A 

6341 kWh 1169 kWh 

Gorącym gazem 

56 

Gorącym gazem 

37 (średni poziom ciśnienia akustycznego 

w odległości 1 m wolnej przestrzeni z kanałem powietrznym o długości 4 m) 

4000 350 

Regulator pompy ciepła WPMW 3 

Elektroniczny układ sterowania z wyświetlaczem LCD 

Zasobnik zewnętrzny Emaliowany z wężownicą spiralną o pow. 1,3² 

Min. powierzchnia wężownicy 2,5m² 300 

Poprzez wężownicę lub wymiennik płytowy 

Skraplacz Rollbond 

Sprężarka Scrol Inverter z między wtryskiem pary, elektroniczne zawory rozprężne, 

funkcja chłodzenia aktywnego 

Przystosowana do współpracy z instalacją PV, bezobsługowa anoda tytanowa, wydajny 

wentylator – maks. długość kanałów powietrznych 40 m 

3 lata z możliwością przedłużenia do 5 lat 2 

40 500,00 9990,00 


39

O. 

ogrzewanie 

Kurtyna powietrzna: 

wodna czy elektryczna? 

O najbardziej optymalnym sposobie zasilania kurtyny powietrznej warto 

zdecydować jeszcze na etapie planowania instalacji w obiekcie. Dzięki temu 

zaprojektujemy instalację grzewczą, która „poradzi” sobie z dodatkowym 

urządzeniem lub odpowiednio poprowadzimy instalację elektryczną. 

Fot. Nabilaton 

Fot. 1. 

Kurtyny powietrzne można nazwać stałym elementem wyposażenia obiektów handlowych i usługowych. 

Zmieniające się polskie przepisy 

oraz jasny kierunek wyznaczany 

przez Unię Europejską w dziedzinie 

energetyki – to podstawowe 

sygnały „motywujące” do bardziej 

efektywnego wykorzystywania 

zużywanej energii. Dotyka to 

szczególnie tematu ogrzewnictwa 

i klimatyzacji, czyli procesów, 

które w największej mierze 

wpływają na bilans energetyczny 

całego budynku. Dotyczy to zarówno 

domów jedno- i wielorodzinnych, 

jak i – a nawet w jeszcze 

większym stopniu – obiektów handlowousługowych, 

galerii handlowych, biurowców, 

obiektów przemysłowych czy hal 

magazynowych. Nieustannie staramy się 

podnieść sprawność istniejących już produktów 

poprzez modyfikację automatyki 

sterującej bądź zmianę podzespołów 

na bardziej wydajne. Podstawowym krokiem 

jest jednak termoizolacja budynku, 

czyli ocieplenie go, oraz próba ograniczenia 

strat ciepła (i chłodu) z pomieszczeń, 

eliminowania mostków termicznych. 

Dążymy do tego, aby wnętrze budynku 

odizolować od otoczenia. Konieczne jest 

przy tym odizolowanie otworu drzwiowego 

ogrzewanego lub chłodzonego 

pomieszczenia, poprzez tworzenie barier 

dla przenikania powietrza zewnętrznego. 

Kurtyna powietrzna montowana jest 

nad drzwiami wejściowymi do budynku. 

Wytwarzanie strumienia powietrza 

skierowanego ku podłodze umożliwia 

odgrodzenie od siebie dwóch przestrzeni 

– strumień powietrza wydobywający się 

z urządzenia z odpowiednią prędkością 

tworzy w płaszczyźnie otworu drzwiowego 

swego rodzaju barierę. Latem 

chroni ona wnętrze przed przenikaniem 

40 


ogrzewanie O. 

Fot. 2. Kurtyny powietrzne umożliwiają 

odizolowanie wnętrza obiektu od otoczenia. 

Fot. 3. Strumień powietrza tworzy w obrębie 

otworu drzwiowego swoistą barierę. 

Fot. 4. Kurtyna zimna odizoluje od 

siebie strefy wewnątrz i zewnątrz, ciepła zaś 

dodatkowo podniesie temperaturę w obiekcie. 


ciepłego powietrza do klimatyzowanego 

pomieszczenia, zimą zaś nie pozwala 

na przedostawanie się zimna oraz uciekanie 

ciepła przez strefę wejściową – szacuje 

się, że jej zastosowanie pozwala na zminimalizowanie 

strat energetycznych o ok. 

80% przy stosunkowo niskich drzwiach 

wejściowych (2,5-3 m) oraz o ok. 30% przy 

wyższych otworach drzwiowych (6-7 m). 

Ponadto dzięki działaniu urządzenia 

do obiektu nie przenikają zanieczyszczenia 

z zewnątrz, jak kurz, pył czy dym. 

Istotne: miejsce montażu 

Aby maksymalnie korzystać z zalet kurtyn 

powietrznych, należy skrupulatnie 

dobrać urządzenia do miejsca montażu. 

Każdą kurtynę powietrzną dopasowuje 

się do szerokości i wysokości otworu 

drzwiowego, nad którym będzie montowana. 

Szerokość szczeliny wylotowej 

w kurtynie musi pokrywać całą szerokość 

otworu drzwiowego. W przypadku 

bardzo szerokiego wejścia do obiektu, 

czyli gdy kurtyna jest krótsza niż otwór, 

należy zamontować dwa urządzenia 



obok siebie, sterując nimi za pomocą 

jednego wspólnego sterownika. Miejmy 

na uwadze również wysokość otworu 

drzwiowego – od niej zależy, czy 

strumień powietrza osiągnie wymaganą 

prędkość (prędkość strumienia powietrza 

zmierzona 30 cm nad podłogą 

powinna wynosić min. 2 m/s), dlatego 

też producenci określają maksymalną 

wysokość montażu danego modelu. 

Jak dobrać urządzenie? 

Zasada doboru mocy jest prosta: im większa 

moc grzewcza urządzenia, tym wyższy może 

być stopień podgrzania powietrza. Należy 

jednak podkreślić, że fakt zwiększenia temperatury 

powietrza nie decyduje o skuteczności 

zasłony powietrznej – aby zapewnić ochronę 

przed napływem zimnego powietrza 

do wnętrza oraz uciekania ciepła nagromadzonego 

wewnątrz przez otwór drzwiowy, 

podgrzanie wcale nie jest niezbędne. 

Kluczowy w przypadku kurtyn powietrznych 

jest wybór odpowiedniej pozycji 

i miejsca montażu. Liczy się przede 

wszystkim zachowanie prawidłowego 

odstępu pomiędzy kurtyną a ścianą lub 

sufi tem. Urządzenie należy zamontować 

tak, aby możliwe było zachowanie 

co najmniej 100 mm wolnej przestrzeni 

pod kurtyną – zgodnie z wymaganiami 

producenta, na odpowiedniej wysokości 

oraz w bezpośredniej bliskości drzwi. 

Konieczne jest dobranie odpowiednich 

śrub montażowych, pod uwagę bierzemy 

rodzaj ściany i ciężar urządzenia. 

Jakie urządzenie? 

Producenci oferują trzy rodzaje kurtyn 

powietrznych: zimne, z wodnym 

wymiennikiem ciepła oraz z grzałkami 

elektrycznymi. Kurtyna zimna nie ma 

układów podgrzewających powietrze, 

w związku z czym generowany strumień 

ma temperaturę zbliżoną do temperatury 

w pomieszczeniu. Jeśli jednak 

nie zależy nam na podniesieniu temperatury 

w strefi e wejściowej, a jedynie 

odizolowaniu wnętrza obiektu od jego 

otoczenia, urządzenie dobrze spełni 

swoje zadanie. 

Wodna kurtyna powietrzna 

Wersje „ciepłe” mogą dodatkowo podgrzewać 

powietrze, kiedy tylko zajdzie 

WAŻNE! 

Aby maksymalnie korzystać z zalet 

kurtyn powietrznych, należy 

skrupulatnie dobrać urządzenia 

do miejsca montażu. Szerokość 

szczeliny wylotowej w kurtynie 

musi pokrywać całą szerokość otworu 

drzwiowego. 

taka potrzeba. Jednymi z najpopularniejszych 

na rynku są urządzenia z wodnymi 

wymiennikami ciepła zasilane ciepłą 

wodą z instalacji centralnego ogrzewania. 

Medium grzewcze doprowadzane jest 

do kurtyny, następnie przepływa przez 

wymiennik ciepła, czyli konstrukcji z miedzianych 

rurek, na których osadzone są 

aluminiowe lamele. Ważne jest miejsce 

podłączenia do zasilania. Wcześniej nie 

zalecało się wpinania układu do istniejącej 

instalacji ogrzewania w miejscu innym niż 

przy samym kotle, ponieważ mogło dochodzić 

do „odebrania” strumienia wody 

grzewczej innym zasilanym z systemu, 

jednak obecnie stosowane są zawory 

równoważące, bilansujące instalację, więc 

do takiego zjawiska nie dochodzi. Najlepiej, 

jeśli kurtynę wodną uwzględniliśmy 

w projekcie instalacji grzewczej, wtedy 

możliwe jest precyzyjne określenie niezbędnej 

mocy źródła ciepła. 

Na korzyść urządzeń wodnych przemawiają 

niskie koszty eksploatacyjne, 

miejmy jednak na uwadze, że ich zastosowanie 

niesie za sobą pewne straty 

Fot. 5. Latem chroni wnętrze przed 

ciepłym powietrzem z zewnątrz, zimą 

– przed niskimi temperaturami. 

Fot. 6. Dyskretne, eleganckie urządzenia 

nie tworzą „aranżacyjnych problemów”. 

Fot. VTS 

Fot. VTS 


41

O. 

ogrzewanie 

Fot. Flowair 

Fot. Flowair 

Fot. 7. Najlepiej, aby urządzenia uwzględniono już na etapie projektowania wnętrza wraz 

z wszystkimi instalacjami obiektu. 

i wyłączającym wentylator w przypadku 

zbyt niskiej temperatury. 

Kurtyny elektryczne 

Podłączenie urządzeń z grzałkami elektrycznymi 

jest bardzo proste, nie wymaga 

ingerencji w instalację grzewczą. Dlatego 

inwestorzy decydują się na urządzenia 

tego typu przede wszystkim w przypadku 

obiektów oddanych już do użytku, 

głównie, gdy nie poprowadzono instalacji 

grzewczej w pobliżu strefy wejściowej. 

Elektrycznych kurtyn powietrznych nie 

dotyczy ponadto problem strat przesyłowych, 

niższe są też koszty instalacyjne. 

Urządzenia nie potrzebują żadnych 

dodatkowych elementów wyposażenia 

– w odróżnieniu od kurtyn wodnych. 

Zalecane jest, aby każda kurtyna była zabezpieczona 

nadprądowo w rozdzielni 

zasilającej. Przewody zasilające powinny 

posiadać odpowiedni przekrój do pobieranego 

przez urządzenie prądu. Kurtyny uruchamiane 

są zewnętrznym zadajnikiem. 

Fot. 8. 

Kurtyny pionowe sprawdzą się przede wszystkim w obiektach przemysłowych. 

przesyłowe na instalacji grzewczej. Pamiętajmy 

również o dodatkowych wymaganiach, 

które musi w tym przypadku 

spełnić urządzenie. Musimy je wyposażyć 

w zawór odcinający dopływ czynnika 

do wymiennika, pomocny np. w razie 

awarii. Jeżeli zaś kurtynę montujemy 

w obiektach przemysłowych, w których 

utrzymuje się niską temperaturę, wymienniki 

trzeba zabezpieczyć termostatem 

przeciwzamrożeniowym, uruchamiającym 

dopływ czynnik grzewczego 

Koszty 

Po przeprowadzeniu prostego porównania 

kosztów, najpewniej dojdziemy 

do wniosku, że kurtyna wodna, zasilana 

z istniejącego źródła ciepła to bardzo 

opłacalne rozwiązanie. Energii elektrycznej 

urządzenie potrzebuje jedynie do zasilania 

wentylatorów. Co istotne, stopień 

podgrzania powietrza przepływającego 

przez kurtynę w obu urządzeniach plasuje 

się na podobnym poziomie. Jest to 

możliwe, dzięki dużej powierzchni wymiany 

ciepła w wymiennikach wodnych. 

Kurtyny elektryczne z kolei zużywają dużą 

Fot. VTS 

Fot. VTS 

Fot. 9. Zmieniające się przepisy i nowe dyrektywy UE dot. energooszczędności 

upewniają nas w słuszności stosowania tego typu urządzeń. 

Fot. 10. Kluczowy w przypadku kurtyn powietrznych jest wybór 

odpowiedniej pozycji i miejsca montażu. 

42 


ogrzewanie O. 

z d a n i e m 


Kurtyna powietrzna ma za słaby nawiew: co może być 

tego przyczyną? Jak możemy usprawnić działanie 

zainstalowanego już urządzenia? 

Marcin Jaworski, Inżynier produktu w fi rmie Nabilaton 

Jest kilka przyczyn zmniejszenia intensywności nawiewu 

powietrza z kurtyny. Pierwsza wynika zazwyczaj z niewłaściwego 

montażu urządzenia. W przypadku niezachowania 

rekomendowanych przez producenta odstępów 

między kurtyną a ścianą lub sufi tem dochodzi do ograniczenia 

przestrzeni, z której powietrze jest zasysane, co 

z kolei zmniejsza ilość powietrza nawiewanego przez 

kurtynę. W celu wyeliminowania tego problemu należy 

odsunąć urządzenie od ściany / sufi tu na odległość zgodną 

z instrukcją instalacji. Zasłonięcie kratki wlotowej różnego 

rodzaju przedmiotami również negatywnie wpłynie 

na działanie urządzenia. Należy się upewnić, że kratka wlotowa 

zawsze jest odsłonięta i umożliwia swobodny zasys 

powietrza. Wybrane kurtyny powietrzne (przede wszystkim 

wodne i typu pompa ciepła) posiadają wbudowany 

fi ltr powietrza, który podczas eksploatacji urządzenia ulega 

zabrudzeniu. Brudny fi ltr powoduje zwiększenie oporów 

przepływu powietrza, przez co nawiew jest znacznie 

ograniczony i hałas urządzenia jest bardziej odczuwalny. 

Rozwiązaniem tego problemu jest wyczyszczenie fi ltra 

lub wymiana na nowy. Zabrudzeniom ulegają również 

kratki wlotowe, które należy okresowo czyścić. 

Nieprawidłowy dobór kurtyny jest kolejną przyczyną 

zbyt słabego nawiewu. Kurtyna o zasięgu strugi powietrza 

niższym, niż wysokość montażu spowoduje nieprawidłowe 

działanie urządzenia, zbyt małą intensywność 

nawiewu, czy zwiększone ryzyko przeciągu. Prawidłowy 

montaż i eksploatacja zgodna z dokumentacją techniczną 

danej kurtyny powietrznej pozwala na bezproblemowe 

jej użytkowanie. 

ilość energii elektrycznej na pracę grzałek. 

W przypadku wykorzystania gazu ziemnego 

jako paliwa w instalacji grzewczej koszt 

wytworzenia 1 kWh energii zamknie się 

w ok. 0,16 zł. Taka sama ilość energii wyprodukowana 

przez urządzenie elektryczne 

PRZYKŁAD 

kosztuje nas już 0,55 zł. Oszczędność związana 

ze zastosowaniem kurtyn z wymiennikiem 

wodnym będzie jeszcze większa, 

jeśli zamiast gazu płynnego zastosujemy 

paliwo stałe lub – tym bardziej – układ bazujący 

na odnawialnych źródłach energii, 

Porównanie kosztów eksploatacji dwóch rodzajów kurtyn powietrznych 

na podstawie urządzeń Defender o zbliżonych „rezultatach” pracy. Obliczenie 

przeprowadzono przy założeniach: 

• Kurtyny pracują w sposób ciągły, 12 h dziennie, 7 dni w tygodniu, 

• Kurtyna elektryczna wyposażona w grzałkę 6 kW, 

• Kurtyna wodna zasilana parametrem 80/60 °C, 

• Przepływ wody na poziomie 0,24 m 3 /h, 

• Średnia cena energii elektrycznej na poziomie 0,65 zł/kWh, 

• Średnia cena ciepła z miejskiej sieci ciepłowniczej na poziomie 70 zł/GJ. 

Kurtyna wodna 

Kurtyna elektryczna 

Defender 100WHN 

Defender 100 EHN 

dzienne zapotrzebowanie na ciepło [GJ] 0,241 dzienny pobór energii elekrycznej [kWh] 76,8 

koszt dzienny [zł] 20,00 koszt dzienny [zł] 49,92 

koszt miesięczny [zł] 600,42 koszt miesięczny [zł] 1497,6 

Źródło: VTS 

jak pompa ciepła. Aby dokonać dokładniejszych 

obliczeń, należy uwzględnić 

również sprawność elementów wykonawczych 

oraz straty przesyłowe. 

Jeśli naszym podstawowym kryterium 

są koszty eksploatacyjne, powinniśmy 

zatem zdecydować się na kurtynę z wymiennikiem 

wodnym. Tym bardziej, jeśli 

urządzenie ma pracować w sposób ciągły. 

Oczywiście, na pracę kurtyny powietrznej 

wpływają poszczególne usprawnienia 

wprowadzane przez producentów. Najprostsze 

to przełącznik zmiany biegów 

oraz czujnik drzwiowy, bardziej zaawansowane 

– sterowniki pozwalające na opóźnienie 

wyłączenia kurtyny oraz dające 

możliwość wyboru biegu jałowego, czyli 

pracy urządzenia z obniżoną wydajnością 

w momencie, gdy drzwi są zamknięte. 

Dzięki nim możemy liczyć na sprawną 

pracę oraz wygodną obsługę niezależnie 

od wybranej opcji zasilania. 


Na podstawie materiałów: 

NABILATON, Flowair, VTS 


43

O. 

ogrzewanie 

EKSPERCI FACHOWEGO INSTALATORA 

Mirosław Szyrle 

Sylwester Kałwiński 

SPARTHERM 

KRATKI.PL 

Fot. Spartherm 

Fot. 1. Kominek z płaszczem wodnym to doskonałe rozwiązanie do pomieszczeń w stylu loft. Współpracujący z ogrzewaniem 

płaszczyznowym wpisuje się w styl wnętrza bez konieczności montażu widocznych elementów grzejnych. 

Na zimę – kominek! 

PYTANIA CZYTELNIKÓW 

Zima za pasem, za oknami plucha. Coraz bardziej przydaje nam się 

ogrzewanie, a patrząc na ponurą aurę za oknem coraz częściej marzy 

nam się ciepły wieczór przy płonącym kominku. Warto więc, planując 

przyszłoroczne inwestycje, przemyśleć temat doboru ogrzewania i zastanowić 

się, czy nie warto zamontować w domu kominka. Przecież to 

i ładnie, i przyjemnie, i w zasadzie w eksploatacji nie drenuje portfela. 

W dzisiejszym artykule pomożemy podjąć taką decyzję odpowiadając na 

Państwa pytania dotyczące kominków z płaszczem wodnym. 

44 


ogrzewanie O. 

może być zastosowany w każdym budynku, 

pod warunkiem, że spełnionych 

zostanie kilka wymogów. Budynek 

ten musi mieć odpowiednią instalację 

kominową oraz dostosowany do potrzeb 

kominka system wentylacji. Do 

współpracy z kominkiem dostosowana 

powinna być również instalacja C.O. 

– najlepiej, gdy cały system projektowany 

jest jednocześnie. Do tego dodajmy 

również właściwie zaprojektowaną 

i wykonaną instalację hydrauliczną czyli 

zasilenie i powrót do wkładu z instalacji 

C.O. oraz zasilanie układu chłodzenia 

oraz odprowadzenie z niego wody.” 

Pamiętajmy – montaż wkładu kominkowego 

z płaszczem wodnym powinien 

być wykonany przez wykwalifi - 

kowanego instalatora zgodnie z obowią 

zują cymi przepisami (DzU nr 75 

z 2002 r.) i zaleceniami producenta. 

i przechodzi przez przestrzeń wodną 

wkładu. Ściśle współpracuje z termicznym 

zaworem bezpieczeństwa, który 

zabezpiecza urządzenie przed możliwością 

zagotowania się wody w płaszczu 

wodnym kominka, np. w momencie 

braku zasilania energii elektrycznej, gdy 

przestaną pracować pompy obiegowe. 

Kiedy woda w płaszczu kominka osiągnie 

temperaturę ok 95 o , otwarty zostaje 

zawór termostatyczny i wtedy przez wężownicę 

płynie zimna woda z wodociągu, 

która schładza płaszcz wodny, dzięki 

czemuzapobiega wzrostowi temperatury 

w płaszczu kominka powyżej 100 o .” 

Fot. Kratki.pl 

3. W jaki sposób połączyć kominek 

z płaszczem wodnym z kotłem gazowym? 

Kominek z płaszczem wodnym powinien 

być połączony z kotłem gazowym 

w układzie zamkniętym. 

1. Czy kominek z płaszczem wodnym 

może stanowić jedyne źródło ciepła 

w budynku? 

Prawo budowlane stanowi, że kominek 

jest jedynie urządzeniem dogrzewającym, 

teoretycznie więc, kominek nie 

powinien być jedynym źródłem ciepła 

w budynku. W praktyce wielu Klientów 

w okresie grzewczym używa tylko kominka 

z płaszczem wodnym, nie korzystając 

z innych źródeł ciepła. 

2. Czy w każdym budynku można 

zastosować kominek z płaszczem 

wodnym? 

Mirosław Szyrle z fi rmy Spartherm tłumaczy: 

„Kominek z płaszczem wodnym 

4. Czy otwarte naczynie wzbiorcze 

wystarczy do zabezpieczenia instalacji 

przed przegrzaniem? 

Naczynie wzbiorcze ma za zadanie wyłącznie 

wyrównać ciśnienie w układzie. 

Zabezpieczenie instalacji przed przegrzaniem 

zapewnia wężownica schładzająca 

i zawory bezpieczeństwa. 

5. W jaki sposób wykonać odprowadzenie 

przegrzanej wody z wężownicy 

schładzającej? Można to zrobić 

bezpośrednio do kanalizacji? 

Sylwester Kałwiński z fi rmy Kratki.pl 

wyjaśnia: „Woda po przejściu przez wężownicę 

odbiera ciepło i odpływa do kanalizacji 

tak więc zrzut wody wykonujemy 

doprowadzając wodę z wężownicy 

do najbliższego odpływu wody w budynku. 

Wężownica to miedziana rurka 

wbudowana we wkład kominkowy, służąca 

do zabezpieczenia układu przed 

przegrzaniem. Jest chłodnicą kominka 

Fot. 2. Przekrój wkładu kominkowego 

z płaszczem wodnym. 


Fot. 3. Moc wkładu kominowego 

dobieramy na podstawie unikalnego 

dla każdego domu zapotrzebowania na 

energię cieplną. 


45

O. 

ogrzewanie 


Fot. 4. Kominek z płaszczem wodnym może być zamontowany praktycznie w każdym 

budynku. Muszą być jednak spełnione podstawowe wymogi czyli musi być komin, system 

wentylacji w pomieszczeniu gdzie będzie stał kominek wodny oraz odpowiednio zaprojektowana 

instalacja C.O. 

6. Jak optymalnie dobrać moc wkładu 

kominkowego do ogrzewania 

domu? 

Moc wkładu kominowego dobieramy 

na podstawie unikalnego dla każdego 

domu zapotrzebowania na energię 

cieplną. Zapotrzebowanie to zależy od 

wielkości budynku, materiałów użytych 

do budowy oraz preferencji mieszkańców. 

Wyznacza się je na etapie projektowania 

domu, na tym etapie powinna 

zostać określona również moc wkładu 

kominkowego. 

Najbardziej uproszczony schemat doboru 

wkładu kominkowego to dobór według 

powierzchni mieszkania (m²), 

z uwzględnieniem zapotrzebowania 

na ciepło. Dobór grzejników powinien 

uwzględniać temperaturę pracy instalacji 

C.O. w granicach 55 o –65 o . Bardziej 

dokładny jest dobór mocy wkładu według 

mocy grzejników (kW). Ilość 

i moc grzejników zależy od wspomnianego 

wcześniej zapotrzebowania 

na ciepło – suma ich mocy wyznaczy 

nam moc wkładu kominkowego niezbędną 

do utrzymania wymaganej 

przez mieszkańców temperatury. 

Wybierając wkład kominkowy musimy 

przede wszystkim określić jego funkcję 

– czy ma być to jedynie kominek 

ozdobny, czy ma pełnić funkcję podstawowego 

czy uzupełniającego źródła 

ciepła. Od tego zależeć będą kolejne 

decyzje. Niezależnie jednak od przeznaczenia 

kominka warto szczególnie 

zwrócić uwagę na kilka kwestii. 

Pierwszą jest bezpieczeństwo – kominek 

posiadać wszelkie certyfi katy pozwalające 

na jego użytkowanie. Druga 

to sprawność urządzenia – powinna 

być ona nie mniejsza niż 70%, kominki 

o takich parametrach są najbardziej 

wydajne i efektywne. Trzecia, to jakość 

i technologia wykonania. 

Wkłady kominkowe mogą być wykonane 

z ż eliwa lub ze stali. Żeliwne powinny 

mieć odpowiednio grube ściany (min. 

8 mm), co gwarantuje ich bezawaryjną 

pracę. Czopuch kominka, powinien 

być wysoki oraz (podobnie jak ściany 

boczne) wyposażony w liczne radiatory, 

dzięki którym ciepłe powietrze powstające 

w kominku ma większą powierzchnię 

wymiany z otoczeniem. Dobrze, 

jeżeli kominek posiada defl ektor, czyli 

powietrzną półkę, która wydłuża drogę 

ciepłych spalin przed ujściem do rury 

dymowej. Kominek powinien mieć 

również wbudowany szyber, którym reguluje 

się ciąg powietrza. W przypadku 

kominków stalowych jedną z najważniejszych 

kwestii jest materiał, z którego 

wykonano wkład. Najlepiej jeżeli jest 

to blacha kotłowa o grubości 4-5 mm. 

Dobrze, gdy komora spalania wyłożona 

jest materiałem ceramicznym, może to 

być wermikulit lub szamot. Wermikulit, 

dzię ki swoim właś ciwoś ciom, podnosi 

temperaturę spalania wewną trz paleniska, 

przez co szyba w kominku dłuż ej 

pozostaje czysta. Z kolei szamot ceniony 

jest za doskonałą akumulację ciepła 


7. Na co zwrócić uwagę wybierając 

model wkładu kominkowego? 

Fot. 5. Kupując wkład kominkowy z płaszczem wodnym warto sprawdzić czy posiada on 

europejskie certyfikaty bezpieczeństw. 

46 


ogrzewanie O. 

– po wygaś nię ciu paleniska, wkład jeszcze 

przez dłuż szy czas oddaje ciepło. 

Do wspomnianych wyżej kwestii dochodzi 

wiele spraw technicznych, takich jak 

rodzaj zabezpieczenia, ilość wody w układzie 

kominka, system dopalania spalin 

czy łatwość obsługi serwisowej. Dlatego 

najlepiej wybierać kominek korzystając 

ze wsparcia doświadczonego fachowca 

– projektanta układów grzewczych, pamiętając, 

że jest to inwestycja na lata. Kupując 

kominek nie warto żałować funduszy na jakość 

– dobry produkt posłuży wiele lat nie 

wymagając kosztownych napraw. 



może współpracować z ogrzewaniem 

płaszczyznowym? 

Kominki z płaszczem wodnym doskonale 

współpracują z ogrzewaniem 

płaszczyznowym. 

Fot. 4. Na etapie projektowania instalacji c.o. z kominkiem wodnym należy dokonać wyboru 

układu, w jakim będzie on pracował (układ zamknięty u/z czy otwarty u/o), ponieważ 

od tego zależy dobór samego wkładu oraz ważnych dla całej instalacji elementów hydraulicznych 

i zabezpieczeń. 


9. Czy istniejący kominek tradycyjny 

można w dowolnym momencie 

wymienić na wkład z płaszczem 

wodnym? 

Kominki tradycyjne można wyposażyć 

we wkład z płaszczem wodnym. Aby 

jednak układ zadziałał należy wyposażyć 

go w instalację hydrauliczną. 


można też wykorzystywać wyłącznie 

do celów dekoracyjnych wyłączając 

funkcję ogrzewania domu? 

Kominek z płaszczem wodnym może 

pełnić funkcję jedynie dekoracyjną, musi 

być jednak wyposażony w bufor, w którym 

energia jest magazynowana i może 

być wykorzystana później. 

Fot. 5. W kominkach z płaszczem wodnym nie powinno się używać drewna dębowego 

ponieważ zawiera dużo garbnika. Zarówno w kominku tradycyjnym jak i z płaszczem wodnym 

drewno powinno być sezonowane o wilgotności 16-18%. 

11. Czy rodzaj drewna do kominka 

z płaszczem wodnym różni się od 

tego przeznaczonego do kominka 

tradycyjnego? 

W kominkach z płaszczem wodnym nie 

powinno się używać drewna dębowego 

ponieważ zawiera dużo garbnika. Pamiętajmy, 

że niezależnie od typu kominka spalane 

drewno powinno być sezonowane, 

a jego wilgotności nie większa, niż 16-18%. 

• 


47

P. 

pomiary 

Higrometry 

Najprostsze higrometry to urządzenia 

kieszonkowe. Pozwalają one na kalkulację 

rosy w zakresie od -20 do 50°Ctd. Na 

rynku nie brakuje również przyrządów 

profesjonalnych. 

Fot. Testo 

48 


pomiary P. 

Proste higrometry to także mierniki 

wilgotności drewna i materiałów budowlanych. 

W przypadku pomiaru wilgotności 

drewna wykorzystuje się zapamiętane 

krzywe charakterystyczne dla 

buku, świerku, modrzewia, sosny i klonu. 

Krzywe charakterystyczne uwzględnia 

się również dla gładzi cementowej, 

cegły, zaprawy wapiennej, jastrychu anhydrytowego, 

gipsu oraz betonu. 

Typowy higrometr przedstawia wyniki 

pomiaru temperatury i wilgotności oraz 

punkt rosy. Do dyspozycji jest również 

wartość minimalna i maksymalna. Z kolei 

funkcja hold zamraża odczyt. Można 

podpiąć sondę bezpośrednio do obudowy 

miernika poprzez przewód połączeniowy 

lub przy pomocy rękojeści 

radiowej. 

Nowoczesne mierniki wilgotności cechuje 

wiele zalet. Przede wszystkim 

istotny jest czytelny, duży podwójny 

wyświetlacz z podświetlaniem. To właśnie 

na nim przedstawiane są wyniki 

pomiarów temperatury powietrza i wilgotności. 

Sondy do pomiaru temperatury/wilgotności 

pozwalają na pomiar 

wilgotności względnej i temperatury 

powietrza oraz stopnia mieszania 

i punktu rosy. W niektórych miernikach 

zastosowanie znajduje technologia 

bezstykowego pomiaru temperatury 

powierzchni za pomocą podczerwieni. 

Należy podkreślić, że stosunek odległości 

do wielkości punktu pomiarowego 

wynosi 8:1 przy stałej emisyjności 

na poziomie 0,95. 

Kluczową rolę odgrywa możliwość 

pomiaru prężności pary w otoczeniu 

i na powierzchni. Różnica temperatur 

obliczana jest automatycznie. 

Urządzenie ma pamięć wewnętrzną 

z licznikiem. Oprócz tego przewidziano 

automatyczne wyłączanie i sygnalizację 

niskiego poziomu naładowania baterii. 

Przyda się 10-segmentowy wykres paskowy. 

Sterowanie przyrządem zazwyczaj 

bazuje na osobnych przyciskach 

funkcji. 

na pomiar ciśnienia. Używając przyrządu 

użytkownik ma możliwość nastawiania 

i kalibrowania miernika w miejscu 

pomiaru. Rzecz jasna przyrząd informuje 

o konieczności wykonania kalibracji. 

Pomiar wilgotności względnej realizowany 

jest w sposób ciągły. Monitoruje 

się przy tym dolną i górną wartość graniczną 

z funkcją temperatury, punktu 

rosy i wilgotności. Do niektórych modeli 

można podłączyć sondę. Z kolei wyniki 

pomiarów są drukowane zgodnie z zaplanowanym 

harmonogramem. 

Higrometry profesjonalne 

Dzięki zaawansowanym higrometrom 

mierzy się nie tylko parametry takie jak 

temperatura, wilgotność względna oraz 

punkt rosy. Jest bowiem możliwy pomiar 

wartości U czy też temperatury mokrego 

termometru. Dzięki sondzie precyzyjnej 

do -60°C sprawdza się ciśnienie punktu 

rosy w instalacjach skompresowanego 

ciśnienia. Miernik jest w stanie wyświetlić 

różnicę punktu rosy pomiędzy 

powietrzem otoczenia i powierzchnią 

ściany. Warto podkreślić wybór profi lu 

użytkownika oraz obsługę za pomocą 

przycisków funkcyjnych. Charakterystykę 

wilgotności można przechowywać 

w pamięci miernika i przedstawiać poprzez 

tabele lub wykresy. Nowoczesne 

mierniki współpracują z sondami przewodowymi 

i radiowymi. Niektóre przyrządy 

pozwalają na wyświetlanie trzech 

sond temperatury lub wilgotności. Wilgotność 

materiału można wyświetlać 

natychmiast po wykonaniu pomiaru 

sondą. Przydatne rozwiązanie stanowi 

przesył danych drogą radiową oraz specjalistyczne 

oprogramowanie komputerowe 

przeznaczone do analizowania 

i przechowywania danych. 

Wilgotnościomierz termowizyjny 

W wilgotnościomierzach termowizyjnych 

uwzględnia się wbudowaną kamerę 

termowizyjną. Pomiar jest więc 

wspomagany podczerwienią, dzięki czemu 

szybko są skanowane i wskazywane 

problemy z wilgocią. Za pomocą obrazu 

użytkownik jest prowadzony do miejsca, 

gdzie należy przeprowadzić dokładne 

odczyty. 

Do montażu naściennego 

Odpowiednie higrometry nabyć można 

również z myślą o montażu ściennym. 

Typowy miernik tego typu wyposażono 

we wbudowany czujnik wilgotności 

i temperatury. Wyświetlana jest zatem 

temperatura i wilgotność względna 

powietrza wraz z możliwością zapamiętania 

pomiarów minimalnych 

i maksymalnych. Przyrządy tego typu 

znajdują zastosowanie w procesach 

Fot. Fluke 

Termohigrometry 

Dzięki termohigrometrom jest możliwy 

pomiar temperatury, punktu rosy oraz 

wilgotności. Niejednokrotnie zastosowanie 

znajdują higrometry pozwalające 

Fot. 1. Odpowiednia wilgotność powietrza jest istotna w wielu pomieszczeniach np. takich jak 

sale operacyjne. 


49

P. 

pomiary 

Fot. Fluke 

Fot. 2. Właściwie przeprowadzony pomiar wilgotności jest istotny przy uruchamianiu instalacji 

wentylacyjnej. 

monitorowania wilgotności i temperatury 

w fabrykach, biurach, magazynach 

oraz mieszkaniach. Wilgotność jest mierzona 

w zakresie od 10 do 99% z kolei 

temperatura od 0 do 50°C. 

Regulatory wilgotności 

Regulatory wilgotności przeznaczone są 

do pomiaru, regulacji oraz nadzorowania 

wilgotności powietrza i temperatury 

w monitorowanym obiekcie. Nowoczesne 

urządzenia tego typu bazują na cyfrowych 

czujnikach wilgotności względnej 

i temperatury z fi ltrem ochronnym. Zakres 

pomiarowy wynosi 0÷100 %RH przy 

temperaturze -30 - 80°C. 

W regulatorach wilgotności najczęściej 

przewiduje się kilka wersji wykonania 

sond pomiarowych. Stąd też nabyć 

urządzenie ze zintegrowaną obudową, 

zewnętrzną na przewodzie, zewnętrzną 

w obudowie puszkowej oraz rurkę ze 

stali nierdzewnej. Ważna jest kompensacja 

temperaturowa pomiaru wilgotności 

względnej oraz programowalny fi ltr 

cyfrowy wygładzający i stabilizujący pomiary. 

W systemach automatyki budynkowej 

z pewnością przyda się wyjście 

ON-OFF z histerezą, PID, autotuning PID 

oraz wyjścia pomocnicze lub alarmowe 

ON-OFF z histerezą. Do wykorzystania 

jest również wyjście analogowe 

0/4÷20mA (standard) lub 0/2÷10V. Charakterystyki 

pracy przewidują: grzanie/ 

nawilżanie, chłodzenie/osuszanie, alarmy 

względne. 

Jest możliwa konwersja wybranej wielkości 

na standard wyjścia analogowego 

w trybie retransmisji oraz obliczanie 

temperatury rosy/szronu (°C) i wilgotności 

bezwzględnej (g/m 3 ) dla ciśnienia 

atmosfery (1013 hPa). Kluczową rolę 

odgrywa wybór wartości sterującej pracą 

każdego z wyjść (dowolna wielkość 

zmierzona lub obliczona). 

W bardziej zaawansowanych regulatorach 

wilgotności zastosowanie znajduje 

programowalne wejście cyfrowe oraz 

przycisk funkcyjny przeznaczony do zmiany 

trybu pracy regulatora: start/stop regulacji, 

tryb ręczny dla wyjść, skokowa 

zamiana wartości zadanej (dzienna/nocna), 

blokada klawiatury, podgląd wartości 

mierzonych czujnika (gdy wyświetlane są 

wielkości obliczane). Ważna jest przy tym 

zaawansowana funkcja doboru parametrów 

PID z elementami fuzzy logic. 

Tryb ręczny jest dostępny dla wyjść 

dwustanowych oraz wyjścia analogowego. 

Pozwala on na zadawanie wartości 

sygnału wyjściowego w zakresie 

0 ÷ 100% z możliwością automatycznej 

aktywacji dla awarii czujnika. Kluczowe 

miejsce zajmuje interfejs szeregowy RS- 

485 z protokołem MODBUS-RTU. 

Oprogramowanie do 

przetwarzania danych 

Specjalistyczne oprogramowanie współpracujące 

z wilgotnościomierzami dobiera 

się w zależności do systemu operacyjnego 

komputera (Windows, Linux). 

Funkcjonalność programu pozwala 

na prezentację bieżących odczytów 

z urządzeń, monitorowanie alarmów i ich 

sygnalizację oraz prezentację archiwizowanych 

danych w postaci wykresów, raportów 

i histogramów. Oprócz tego jest 

możliwe zarządzanie archiwum danych 

oraz dostęp do zdalnych klientów. 

Najprostsze oprogramowanie umożliwia 

prezentację bieżących odczytów 

z urządzenia oraz zapis wyników pomiarów 

na plik. 

Fot. Testo 

Fot. 3. Pomiar wilgotności przeprowadza 

się również w odniesieniu do materiałów 

budowlanych. 

50 


pomiary P. 

Jak wybrać higrometr? 

Wybierając odpowiedni higrometr trzeba 

wziąć pod uwagę zakres wilgotności 

względnej (np. 5% to 95% RH) oraz zakres 

temperatury (np. -20°C do 60°C, -4°F 

do 140°F). Kluczową rolę odgrywa dokładność 

pomiaru wilgotności względnej. Np. 

dokładność dla zakresu pomiarowego od 

10% do 90%RH przy 23°C (73,4°F) wynosi 

±2,5%RH, natomiast dla 90%RH 

przy 23°C (73,4°F) wynosi ±5,0%RH. Ważna 

jest też dokładność temperaturowa 

zależna od zakresu pomiarowego. Istotna 

jest rozdzielczość wynosząca np. 0,1°C/ 

0,1°F przy czasie odpowiedzi 500 ms. 

Przy pomiarze wilgotności czas odpowiedzi 

dla 90% pełnego zakresu wynosi 60 s 

przy ruchu powietrza 1 m/s. 

Należy zwrócić uwagę na zastosowany 

typ czujnika temperaturowego. 

W czujnikach wilgotności najczęściej 

uwzględnia się konstrukcję warstwy 

pojemnościowej. Niejednokrotnie przy 

pomiarze temperatury i wilgotności zastosowanie 

znajduje sonda pomiarowa 

odłączana od obudowy. 

Fot. Fluke 

Fot. 4. Nowoczesne higrometry to przede 

wszystkim urządzenia w obudowie kompaktowej. 

Wybierając higrometr warto pamiętać 

o odpowiednich akcesoriach. Przydatne 

mogą okazać się sondy takie jak ciśnienia 

absolutnego, ciśnieniowego punktu rosy 

czy też sondy pomiaru temperatury powietrza. 

Niejednokrotnie zastosowanie 

znajdują czujniki wilgotności, powierzchniowe, 

radiowe wraz z głowicą sondy wilgotności 

oraz zanurzeniowo-penetracyjne. 

Warto zadbać o bezprzewodową drukarkę 

czy też ładowarkę zewnętrzną. 

Oferowane są filtry spiekane z materiału niewrażliwego 

na kondensację. Filtry te są hybrydowe 

oraz odporne na działanie substancji 

korozyjnych. Stosuje się je przy pomiarach 

sprężonego powietrza przy wysokiej wilgotności 

i dużych prędkościach powietrza. 

Jako akcesoria oferowane są zestawy używane 

przy kontroli i regulacji wilgotności. 

Sondę wilgotności można szybko sprawdzić 

i wykalibrować. Oprócz tego oferowane 

są końcówki do otworów przeznaczone 

do sond wilgotności o średnicy 12 mm. 

Elementy tego typu pozwalają na pomiar 

równowagi wilgotności w otworach. 


REKLAMA 


51

w. 

wentylacja i klimatyzacja 

Skuteczna wentylacja łazienki: 

zagrożenia i rozwiązania 

W łazience podczas naturalnych, codziennych czynności gromadzi 

się para wodnej, która następnie osiada na powierzchni luster, szyb 

i ścian. Ponadto to to właśnie przez łazienkę usuwana jest znaczna część 

zanieczyszczonego powietrza z poszczególnych pokoi. Samo wietrzenie 

czy otwieranie okien zupełnie więc nie rozwiąże problemu. Konieczny 

jest skuteczny, wydajny system wentylacyjny. 

Fot. Zehnder 

Wentylacja jest tak projektowana, 

aby umożliwić odprowadzenie 

cyrkulującego po wnętrzu powietrza 

właśnie przez łazienkę 

– montowane są tu więc kanały 

wentylacji wywiewnej. Wskutek 

wadliwego działania wentylacji 

wraz z powietrzem napływającym 

z pozostałych pomieszczeń 

mogą się tu gromadzić liczne zanieczyszczenia. 

Za najgroźniejsze z nich 

uznaje się parę wodną, wytwarzaną 

podczas codziennych czynności, jak kąpiel, 

prysznic, pranie i suszenie czy też 

gotowanie. Szacuje się, że podczas standardowej 

kąpieli powstaje ok. 1000 g 

pary, przy prysznicu wartość ta rośnie 

do 1500 g. Para skrapla się na sprzętach 

i powierzchniach, co może doprowadzić 

do niszczenia niektórych elementów 

wyposażenia, tynków na ścianach i sufi 

tach czy chociażby samej konstrukcji 

budynku w przypadku trwałego zawilgocenia. 

Nie zapominajmy również 

o wyższej niż w innych pomieszczeniach 

temperaturze (nawet do 35° C), wskutek 

czego w łazience powstają idealne warunki 

dla rozwoju pleśni i grzybów. 

Grawitacyjnie czy mechanicznie? 

Jaki system wentylacyjny projektant lub 

wykonawca powinien zaproponować 

klientowi? W zasadzie nie ma tu mowy 

o zbyt dużej swobodzie wyboru, przepisy 

jasno określają potrzeby wentylacyjne 

pomieszczeń. Wentylację grawitacyjną 

można brać pod uwagę jedynie 

w przypadku, gdy kubatura jest większa 

niż 6,5 m 3 . Powietrze z pomieszczeń 

o mniejszej kubaturze musi być usuwane 

mechanicznie, w przypadku większych 

można natomiast zdecydować, 

które z rozwiązań będzie optymalne. 

Z łazienki należy usuwać 50 m 3 zużytego 

powietrza w ciągu godziny (z toalety 

40 m3/h), niezależnie od wdrożonego 

rozwiązania (zalecana jest tym samym 

pięcio-ośmiokrotna wymiana powietrza 

na godzinę). Do sprawnego działania 

system wymaga odpowiedniego projektu 

kanału wywiewnego (przekrój min. 

0,016 m 2 , długość min. 2 m; prosty i bez 

niepotrzebnych zmian kierunków), jak 

również pozostałych elementów. 

52 


wentylacja i klimatyzacja w. 

Fot. Blauberg 

Fot. 1. Nowoczesne wentylatory łazienkowe przyciągają wzrok dzięki eleganckim wykończeniom. A co w środku? Usprawnienia poprawiające 

wygodę użytkowania. 

W przypadku instalacji grawitacyjnej 

dodatkowo kluczowa jest lokalizacja 

kratki wentylacyjnej – oczywiście możliwie 

blisko sufi tu (min. 15 cm od sufi - 

tu), ogrzane powietrze staje się bowiem 

lżejsze i unosi ku górze. Nie możemy 

zapominać również o podcięciu skrzydeł 

drzwiowych lub wykonaniu w nich 

otworów wentylacyjnych. Naturalną 

wentylację wspomagają warunki panujące 

w łazience, czyli podwyższona 

temperatura w odniesieniu do pozostałych 

pomieszczeń oraz do temperatury 

zewnętrznej. Z drugiej strony działanie 

instalacji grawitacyjnej jest bardzo zależne 

chociażby od czynników atmosferycznych, 

jak niekorzystny warunek 

wiatru, czy też zbyt nisko zakończony 

kanał wentylacyjny. 

Dobór wentylatora łazienkowego 

Wywiew powietrza w systemie mechanicznym 

będą realizowały wentylatory 

łazienkowe montowane we wlocie 

do kanału wentylacyjnego. Aby skutecznie 

spełniały swoje zadania, konieczne 

jest precyzyjne określenie potrzeb i optymalnych 

parametrów. Przede wszystkim 

musi to być urządzenie dedykowane 

„pomieszczeniom brudnym”, od tego 

bowiem zależy wymagana krotność 

wymiany powietrza (w przypadku łazienki 

wspomniane 5–8 razy/godzinę). 

Istotna jest oczywiście również kubatura. 

Najprostszym sposobem wyliczenia 

minimalnej wymaganej wydajności 

wentylatora w m 3 /h dla danego układu 

wentylacyjnego jest pomnożenie zalecanej 

wartości wymiany powietrza 

przez kubaturę. Pamiętajmy, że zamontowanie 

urządzenia o większej mocy, 

wydajności niż wynikałoby to z obliczeń 

może spowodować większy tworzenie 

się większego hałasu w pomieszczeniu. 

Przy kanałach o długości od 1 do maks. 

1,5 mb można sięgnąć po wentylatory 

osiowe, jednak w przypadku większych 

odległości należy dobrać urządzenie 

o większej zdolności przetłaczania powietrza, 

jak wentylatory promieniowe. 

Fot. Blauberg 

Fot. 2. Wentylator łazienkowy warto zamontować 

w miejscu powstania pary wodnej. 

Przydatne usprawnienia 

Przy wyborze należy zwrócić uwagę 

na możliwie niski pobór energii (nawet 

3,5–6 W), wydajność, skuteczność 

działania oraz głośność urządzeń. Konstrukcja 

silników i wirników jest tak projektowana, 

aby zminimalizować poziom 

hałasu w pomieszczeniu, pomaga tu 

m.in. antywibracyjne mocowania silnika. 

Interesującą nowinką są wirniki wentylatorów 

skonstruowane na wzór śruby 

silnika łodzi podwodnej, co umożliwia 

znaczne wyciszenie. Najcichsze wentylatory 

generują dźwięki do 21 dB, 

głośność na poziomie 25–27 dB można 

z kolei porównać do szeptu. 

Oczywiście, doskonalone są poszczególne 

funkcjonalności podnoszące 

komfort użytkowania wentylatorów łazienkowych. 

Urządzenia są wyposażane 

w czujnik wilgotności, wskutek czego 

załączają się automatycznie po wykryciu 

pary wodnej w powietrzu, bądź w czujkę 

ruchu. Wartym uwagi rozwiązaniem jest 

timer umożliwiający wyłączenie z opóźnieniem 

czasowym (od kilku do 30 minut 

po wyłączeniu). Automatyczny timer 

może również kontrolować załączenie 

urządzenia, np. opóźniając je o kilkanaście 

sekund w stosunku do włączenia 

oświetlenia (aby nie tracić niepotrzebnie 

energii na rozruch urządzenia w przypadku, 

gdy do pomieszczenia weszliśmy 

tylko na chwilę – wentylator nie włączy 

się, jeśli w tym czasie zgasiliśmy światło). 

Przydatna jest też opcja „praca nocna” 

(dla urządzeń pracujących ciągle), jak 

również wyłącznik sznurkowy. 


53

w. 


Fot. Uniwersal 

Fot. 3. Wentylatory dachowe to „uwieńczenie” systemu wentylacyjnego. Urządzenia 

niejednokrotnie zastępują wentylatory łazienkowe. 

Świetnie, jeśli urządzenie wyposażone jest 

w zawór zwrotny zapobiegający wdmuchiwaniu 

powietrza z kanału wentylacyjnego 

do łazienki. Jeden z producentów 

opatentował mechanizm ukrytych automatycznych 

żaluzji, zapobiegających cofaniu 

się powietrza np. po odcięcia dopływu 

prądu. 

Wentylator łazienkowy warto zamontować 

w miejscu powstawania pary wodnej, 

czyli np. bezpośrednio nad kabiną 

prysznicową czy wanną – na ścianie lub 

na sufi cie. Należy sprawdzić, czy dany 

model jest przystosowany do instalacji 

z d a n i e m 


Wymagania dla wentylacji w łazience z piecykiem gazowym 

Tomasz Trusewicz, Stowarzyszenie Polska Wentylacja, www.wentylacja.org.pl 

Poprawne rozwiązanie wentylacji w łazience ma duże znaczenie 

nie tylko dla tego pomieszczenia, ale dla całego 

mieszkania. To właśnie poprzez łazienkę jest usuwana znaczna 

część zanieczyszczonego powietrza z pokoi. 

Przepisy dopuszczają instalowanie w łazienkach urządzeń 

spalających gaz, ale pod pewnymi warunkami. Mogą to być 

przepływowe podgrzewacze wody lub kotły c.o. Nie jest to 

jednak rozwiązanie wygodne, a dodatkowo trzeba zwrócić 

jeszcze większą uwagę nie tylko na skuteczną wentylację, ale 

także zapewnienie powietrza na potrzeby spalania gazu. 

To ważne, ponieważ przy niedostatecznej ilości tlenu spalanie 

przebiega nieprawidłowo i może się zacząć wydzielać tlenek 

węgla – niezwykle trując gaz. Jest tym groźniejszy, że nie 

ma zapachu i jest bezbarwny. Zatrucie może się skończyć 

śmiertelnie. Sprawny system wentylacji powinien zapewnić 

prawidłowe spalanie, a w wypadku jakichkolwiek nieprawidłowości 

skutecznie usuwać niebezpieczny gaz, który może 

się przedostawać do pomieszczenia. 

Jeżeli w łazience ma się znajdować urządzenie z otwartą komorą 

spalania, wtedy kubatura łazienki musi być większa niż 

8 m 3 . Możliwe jest wtedy zastosowanie wentylacji naturalnej 

(grawitacyjnej). Jeżeli łazienka jest wentylowana naturalnie, 

a jej kubatura jest mniejsza niż 8 m 3 , wtedy nie może być 

zainstalowane żadne urządzenie gazowe pobierające powietrze 

do spalania z pomieszczenia. Dopuszcza się jedynie 

montaż urządzenia z zamkniętą komorą spalania. 

Przepisy dopuszczają zmniejszenie kubatury łazienki do 6,5 m 3 , 

ale w takim wypadku należy zapewnić wentylację mechaniczną 

działającą w sposób ciągły. 

Nawet gdy są spełnione te wymagania, nie należy zapominać 

o doprowadzeniu powietrza niezbędnego do spalania w urządzeniach 

z otwartą komorą spalania. W wypadku podgrzewaczy 

przepływowych powietrze można doprowadzić pośrednio 

przez pokoje. Napływ powietrza do pokoi może się odbywać 

przez nawiewniki umieszczone w oknach lub w ścianach pokoi. 

O wiele trudniejsze jest doprowadzenie powietrza do kotła c.o. 

ze względu na większe zapotrzebowanie na tlen. Według przepisów 

określających zasady montażu kotłów zasilanych gazem, 

powietrze powinno być doprowadzone bezpośrednio do pomieszczenia 

kotła. O ile jest on właśnie ulokowany w łazience, to 

powstaje problem wychładzania pomieszczenia zimą, co wiąże 

się ze zużyciem dodatkowej energii na ogrzewanie oraz może 

powodować dyskomfort podczas korzystania z łazienki. 

Kłopotliwe jest także samo wykonanie nawiewu. Może to być nawiewnik 

okienny lub ścienny o stałej wydajności. Należy jednak 

pamiętać, że doprowadzenie dużego strumienia powietrza może 

zimą powodować nie tylko znaczny dyskomfort, a jednocześnie 

przy dużej wilgotności powietrza występującego w łazience, 

na nawiewniku podczas dużych mrozów może się pojawiać 

szron a nawet lód, który z czasem zmniejsza wielkość otworu nawiewnego. 

Może także dojść do uszkodzenia nawiewnika. Z tego 

powodu nie zaleca się montowania nawiewników w łazienkach. 

54 



Fot. Vents Group 

Fot. 4. Czujnik wilgotności czy automatyczny wyłącznik? Producenci oferują wciąż to 

nowe rozwiązania. 

sufi towej, wentylatory sufi towe mają 

inny typ łożysk. Pamiętajmy, że z uwagi 

na ryzyko kontaktu z wodą warto kupić 

urządzenie niskonapięciowe (12 V–24 V; 

z transformatorem instalowanym poza 

pomieszczeniem). Ważny jest także wysoki 

stopień ochrony – min. IP 44, najlepiej 

IP 57 (wentylatory bryzgoszczelne). 

W przypadku pomieszczeń, w których 

nie zaprojektowano kanałów wentylacyjnych, 

a niezbędne jest ich wentylowanie, 

można zamontować inny typ 

wentylatora wyciągowego. Instaluje 

się go w ścianie lub w oknie, w wykonanym 

uprzednio otworze (nie bliżej 

niż 3 m w poziomie i 2 m w pionie od 

Fot. Vents Group 

najbliższego okna, aby zanieczyszczone 

powietrze nie trafi ało z powrotem 

do budynku). Tego typu urządzenia 

są wyposażone w dodatkową kartkę 

wentylacyjną, z siatką zabezpieczającą 

przed owadami. 

Wentylator? Konieczny, ale… 

Warto jednak zaznaczyć, że montaż wentylatora 

w kanale to rozwiązanie, które ma 

parę wad. Niektórzy eksperci uczulają nawet, 

że może przynieść więcej szkód niż 

pożytku (jako alternatywę proponując 

poprawnie działający system grawitacyjny, 

mechaniczny – wywiewny z jednym 

centralnym wentylatorem, mechaniczny 

nawiewno-wywiewny z rekuperatorem 

lub nasady kominowe z wentylatorem). 

W momencie, kiedy urządzenie jest wyłączone, 

zaburza naturalny ciąg powietrza 

przez kratkę – a włączamy je w zasadzie 

tylko w czasie korzystania z łazienki, 

kąpieli czy prysznica, wyłączając zaraz 

po wyjściu z pomieszczenia. W związku 

z tym wielu instalatorów nie poleca 

wentylatorów z klapką (zapobiegających 

zawracaniu powietrza do pomieszczenia), 

które całkowicie uniemożliwiają 

grawitacyjne odprowadzanie powietrza. 

Miejmy również na uwadze, że stosowanie 

wentylatorów mechanicznych jest 

niedozwolone w przypadku budynków 

wielorodzinnych ze zbiorczymi kanałami 

wywiewnymi (mogłoby to spowodować 

nadmuch do pozostałych mieszkań) oraz 

w pomieszczeniach, w których zamontowano 

np. podgrzewacz wody, czyli urządzenie 

spalające gaz w otwartym palenisku 

(ryzyko zassania spalin). 

Wentylacja na dachu 

Przydatnym detalem stosowanym w wentylacji 

łazienki są wentylatory dachowe 

usprawniające proces wymiany powietrza. 

Na rynku znajdziemy przede wszystkim 

urządzenia osiowe oraz promieniowe, 

różniące się między sobą konstrukcją 

wpływającą na pozycję przepływu wtłaczanego 

powietrza oraz możliwością pokonania 

oporu sieci kanałów. Interesującym 

rozwiązaniem są również wentylatory 

hybrydowe współpracujące z systemem 

grawitacyjnym. Pracują jako nasady grawitacyjne, 

kiedy tylko pozwalają na to warunki 

atmosferyczne – niezbędna jest więc 

do tego właściwa dana różnica temperatur 

oraz zewnętrzny ruch powietrza. Tryb mechaniczny 

załącza się, kiedy podciśnienie 

powstałe w kanale wentylacyjnym jest za 

słabe na uzyskanie wystarczająco silnego 

ciągu powietrza i jego grawitacyjne odprowadzenie 

jest niemożliwe. 


Na podstawie: wentylacja.org.pl, 

VENTS Group, Blauberg, Uniwersal 

Fot. 5. Sprawna wentylacja łazienki to jeden z najważniejszych elementów kompletnego 

systemu wentylacyjnego w obiekcie. 

Konsultacja merytoryczna: 

Tomasz Trusewicz, 

Stowarzyszenie Polska Wentylacja 


55

w. 


Co wpływa na trwałość i jakość 

central wentylacyjnych? 

Centrale wentylacyjne są nieodzownym elementem nowoczesnego 

budownictwa. Poszczególne elementy konstrukcyjne, prawidłowy wybór 

i montaż, a także poprawna eksploatacja wpływają na trwałość i jakość 

pracy central wentylacyjnych. 

Fot. Zehnder 

56 



Fot. 1. Jakość central wentylacyjnych to przede wszystkim zastosowanie materiałów 

o odpowiedniej jakości. 

Fot. 2. Dla prawidłowej pracy central wentylacyjnych istotną rolę odgrywa odpowiednie 

sterowanie. 

Za podstawę należy uznać odpowiedni 

wybór centrali. Kluczową rolę odgrywa 

więc właściwa wydajność urządzenia, 

zatem spręż jest ważnym parametrem 

eksploatacyjnym centrali. Można powiedzieć, 

że stanowi on siłę z jaką urządzenie 

wprowadza powietrze w przewody 

wentylacyjne. Spręż określa także 

siłę zasysania powietrza przez czerpnię. 

Centrala jest tym silniejsza im wyższa 

pozostaje wartość sprężu. Podczas obliczania 

tego parametru należy przeanalizować 

spadki ciśnienia w wewnętrznej 

instalacji budynku. Wybierając model 

o zbyt małym sprężu zarówno nawiew 

jak i wywiew będzie skuteczny tylko 

w pomieszczeniach położonych najbliższej 

miejsca instalacji centrali. Tym samym 

przepływ powietrza do dalszych 

pomieszczeń będzie znacznie utrudniony. 

W takich przypadkach może 

okazać się konieczne zainstalowanie 

dodatkowego wentylatora. Centrala 

wentylacyjna o większym sprężu sprawdzi 

się również w przypadku współpracy 

z gruntowym wymiennikiem ciepła. 

Oprócz tego należy wybrać odpowiedni 

wentylator i obudowę. Trzeba przy 

tym pamiętać, że urządzenie będzie 

pracowało 24 h na dobę a więc warto 

nabyć model o dobrej jakości. Nie bez 

znaczenia pozostaje poziom hałasu, 

który jest generowany przez centralę. 

Mówi się, że urządzenia z wymiennikiem 

obrotowym generują więcej hałasu 

w porównaniu z modelami bazującymi 

na wymienniku krzyżowym. 

Obudowa również powinna być dobrej 

jakości bowiem wraz z kurczeniem i rozszerzaniem 

poszczególnych elementów 

mogą powstawać luzy w połączeniach. 

Korpus w centrali wentylacyjnej 

pełni przynajmniej kilka funkcji. Nie 

tylko integruje on poszczególne podzespoły 

urządzenia ale również zapewnia 

izolację termiczną i akustyczną. 

Jeżeli centrala będzie wyposażona 

w odzysk ciepła, należy zwrócić uwagę 

na sprawność urządzenia. Niejednokrotnie 

pomiary sprawności są bowiem 

przeprowadzane w warunkach idealnych, 

zatem w faktycznych warunkach 

pracy centrali, sprawność będzie mniejsza. 

Wyższa sprawność może wymagać 

Fot. Pro-Vent 

Fot. Pro-Vent 

zastosowania wentylatorów o większej 

mocy. Skutkiem będzie wtedy zwiększenie 

zapotrzebowania na energię elektryczną. 

Bardzo często koszty eksploatacyjne 

tańszej centrali są wysokie. Można 

również napotkać trudności z nabyciem 

materiałów eksploatacyjnych. 

Co zrobić jeżeli w domu funkcjonuje 

instalacja ogrzewania z zastosowaniem 

kominka? W takim przypadku nie ma 

Fot. ADW WIOLDAR 

Fot. 3. 

Nowoczesne centrale wentylacyjne uzyskują duże wydajności przy stosunkowo niewielkich rozmiarach. 


57

w. 


Fot. Zehnder 

Fot. Zehnder 

Fot. 4. Nie można zapominać o okresowych czynności konserwacyjnych 

centrali. 

Fot. 5. Nowoczesne centrale niejednokrotnie montowane są 

we wnękach. 

potrzeby łączenia systemów. Zaleca się, 

aby dobrać rekuperator, który zapewni 

wysoki odzysk ciepła. Ruch powietrza 

z rekuperatora oraz ruch powietrza z kominka, 

zapewnią dobre rozprowadzanie 

ciepła. Należy pamiętać, że niewłaściwe 

połączenie instalacji może być przyczyną 

złej pracy obu systemów, uszkodzenia 

rekuperatora a nawet pożaru. 

zaprogramować czas pracy centrali oraz 

różne prędkości obrotowe dla wentylatorów. 

Niektóre sterowniki informują 

użytkowników o zabrudzeniu fi ltrów 

oraz wskazują wkład wymagający wymiany 

elementu fi ltrującego. 

Dzięki zaawansowanym sterownikom 

zyskuje się możliwość kontrolowania 

Fot. Lindab 

Sterowanie centralami 

wentylacyjnymi 

Dla trwałości i jakości pracy central 

wentylacyjnych kluczową rolę odgrywa 

odpowiednie sterowanie. Za pomocą 

sterowników nadzorowana jest praca 

centrali. Niektóre modele urządzeń 

sterujących bazują na pracy wentylatora 

z wydatkiem powietrza na stałym 

poziomie. Do dyspozycji jest również 

program tygodniowy, gdzie dla każdego 

dnia przewiduje się kilka nastaw 

wydatku powietrza. Użytkownik może 

Fot. 6. 

Warto zwrócić uwagę na obudowę o wysokiej jakości wykonania. 

58 



temperatury w różnych punktach systemu 

wentylacyjnego. Użytkownik ma 

informację o temperaturze wewnętrznej 

nagrzewnicy elektrycznej oraz o temperaturze 

powietrza zasysanego z zewnątrz, 

usuwanego oraz nawiewanego. Sterowniki 

nadzorują również rozmrażanie 

wymiennika. Stąd też wraz ze wzrostem 

temperatury powietrza wywiewanego 

na zewnątrz poniżej 1°C, silniki pracują 

na mocy około 25% i zostaje włączona 

wewnętrzna nagrzewnica elektryczna. 

Z kolei wraz z ogrzewaniem powietrza 

uruchamiany jest normalny tryb pracy. 

Bardziej zaawansowane modele sterowników 

wyposaża się w ekrany dotykowe. 

Przydatne rozwiązanie stanowi współpraca 

sterownika z zewnętrznym czujnikiem, 

który wykrywa otwarcie obudowy. 

W efekcie wraz z zainicjowaniem zadziałania 

czujnika centrala przechodzi w tryb 

czuwania a rozpoczęcie pracy następuje 

w momencie zamknięcia obudowy. 

Na rynku oferowane są moduły komunikacyjne 

współpracujące z centralami 

wentylacyjnymi, które pozwalają 

na sterowanie centralą z poziomu sieci 

domowej LAN lub WIFI. Uwzględniając 

odpowiednią konfigurację jest przy tym 

możliwy zdalny dostęp za pomocą sieci 

internet. W takim rozwiązaniu stan pracy 

centrali jest przedstawiany jako zbiór ikon 

na ekranie głównym. Dostęp do centrali 

jest również możliwy z poziomu aplikacji 

pracującej z systemem Android lub z poziomu 

przeglądarki internetowej. 

Fot. Dospel 

Fot. 7. Najprostsze sterowniki pozwalają 

na regulowanie intensywności pracy 

centrali. 

Centrale z odzyskiem ciepła 

Elementy wpływające na trwałość i jakość 

pracy central wentylacyjnych z odzyskiem 

ciepła zależą od rodzaju konstrukcji 

urządzenia. 

W przypadku rekuperatorów z ruchomym 

wypełnieniem, nazywanych również 

obrotowymi, zastosowanie znajduje 

wirnik akumulacyjny napędzany 

silnikiem elektrycznym. Istotną rolę 

odgrywa przy tym śluza oraz obudowa. 

Należy pamiętać, że w urządzeniach 

tego typu ciepło jest oddawane przy 

użyciu obrotowego wirnika. Rekuperatory 

takie wymagają silników elektrycznych 

o znacznych mocach stąd też 

nieco rzadziej się je montuje. Jak wiadomo 

napędy elektryczne są potrzebne 

do obracania wirnika z wypełnieniem 

elektrycznym. 

W rekuperatorach z czynnikiem pośrednim 

uwzględnia się całkowite oddzielenie 

od siebie strumieni powietrza. 

Chodzi również o pompy ciepła ze sprężarkowym 

układem parowym. 

Za osobną grupę należy uznać rekuperatory 

płytowe. Urządzenia tego typu są 

najczęściej stosowane w budownictwie 

jednorodzinnym. Jest to efektem prostej 

budowy i niskiej ceny. W konstrukcji 

takich urządzeń należy podkreślić 

brak ruchomych części oraz czynnika 

pośredniego przez co konstrukcja jest 

prosta. Jako rekuperatory płytowe nabyć 

można urządzenia z wymiennikiem 

ciepła krzyżoprądowym, przeciwprądowym 

oraz przeciwprądowym z płyt płaskich 

lub spiralnym. 

Należy podkreślić, że rekuperatory płytowe 

zazwyczaj bazują na wymienniku 

o przepływie krzyżowym w kształcie prostopadłościanu, 

czasami sześcianu. Przepływ 

strumienia powietrza chłodzonego 

i ogrzewanego odbywa się w kierunkach 

prostopadłych. Kluczową rolę odgrywa 

zapobieganie zamrażaniu wykroplonej 

wilgoci, za co odpowiada układ rozmrożeniowy. 

W efekcie w czasie niskich 

temperatur powietrze omija rekuperator, 

który jest wyłączony z pracy. 

W wymiennikach spiralnych uwzględnia 

się nawinięte arkusze blachy, pomiędzy 

którymi są stałe odległości, przez co 

powstaje konstrukcja w kształcie walca. 

Takie rozwiązanie bardzo często znajduje 

zastosowanie w przypadku niewielkich 

strumieni powietrza wentylacyjnego. 

Wynika to z małych rozmiarów 

przekrojów poprzecznych kanałów. 

Nowoczesne rekuperatory wyposaża 

się w wymienniki wykonane w układzie 

przeciwprądowym o wysokiej skuteczności 

w odzyskiwaniu ciepła. Zaletą 

Fot. Dopel 

Fot. Dopel 

W nowoczesnych urządzeniach stawia się na miniatury- 

Fot. 8. 

zację. 

Fot. 9. Nowoczesne rekuperatory wyposaża się w wymienniki 

wykonane w układzie przeciwprądowym o wysokiej skuteczności 

w odzyskiwaniu ciepła. 


59

w. 


z d a n i e m 


Jakie mogą być skutki nadmiernych oszczędności przy zakupie 

tańszej centrali od nierenomowanego producenta? 

Po czym poznać centralę wysokiej jakości? 

Marcin Jaworski, Inżynier produktu w fi rmie Nabilaton 

Kupując rekuperator renomowanego producenta otrzymujemy 

urządzenie, którego eksploatacja przyniesie realne 

oszczędności w porównaniu do eksploatacji tańszych urządzeń. 

Po pierwsze rekuperatory z wyższej półki wyposażone 

są w wymiennik entalpiczny, dzięki któremu odzyskiwana 

jest większa ilość energii, w porównaniu do wymiennika konwencjonalnego 

(bez odzysku wilgoci). Zaletą odzysku wilgoci 

jest również brak koniczności stosowania instalacji odbioru 

skroplin, ponieważ wilgoć nie wykrapla się na wymienniku, 

a jest przekazywana do strumienia powietrza nawiewanego. 

Ważną zaletą, z punktu widzenia użytkownika jest niski hałas 

urządzeń z silnikami wentylatorów zasilanymi prądem stałym 

(DC), które znajdują zastosowanie w urządzeniach renomowanych 

producentów. Wykorzystanie takiego rozwiązania, 

znacznie obniża zużycie energii przy zapewnieniu najlepszego 

komfortu cieplnego w pomieszczeniu. Hałas pracy rekuperatorów 

HRV marki Midea to zaledwie 27 dB(A) (dla modelu 

HRV-200). Należy również zwrócić uwagę na różnicę w jakości 

filtrów powietrza montowanych w rekuperatorach. Decydując 

się na jednostkę renomowanego producenta otrzymamy 

filtr o większej skuteczności zatrzymywania zanieczyszczeń, 

stąd powietrze dostarczane do pomieszczeń będzie wyższej 

jakości. Na koniec warto nadmienić, że lepsze rekuperatory 

dostarczane są z nowoczesnymi sterownikami, między innymi 

z programatorem czasowym, czy funkcją auto-restartu, które 

pozwalają na większą kontrolę oraz wpływają na niezawodność 

pracy urządzenia. 

wymienników tego typu jest również 

odporność na wykraplanie wilgoci oraz 

dobre odprowadzanie pary wodnej. 

Urządzenie może być montowane prawie 

pionowo tak, że strumień powietrza 

chłodzonego przepływa od dołu. 

W takim rozwiązaniu skropliny spływają 

do rurki ściekowej zamontowanej w pobliżu 

króćca wentylacyjnego umieszczonego 

w dolnej części rekuperatora. 

Odpowiedni montaż 

Na trwałość central wentylacyjnych 

wpływ ma odpowiedni montaż. Stąd 

też trzeba pamiętać o wykorzystaniu 

specjalnych uchwytów do mocowania. 

Czerpnia powietrza musi być umieszczona 

na zewnętrznej ścianie budynku 

od strony nawietrznej. Z kolei wyrzutnię 

należy zamontować od strony wschodniej. 

Kanały najczęściej wytwarzane są 

z rur PVC. Oprócz tego zastosowanie 

znajdują aluminiowe przewody giętkie. 

Kluczową rolę odgrywa ocieplenie 

przewodów wełną mineralną dla 

zmniejszenia strat ciepła. 

Ważne jest odpowiednie połączenie kanałów 

z pomieszczeniami wentylowanymi. 

Do pokoi dziennych i dziecięcych 

oraz sypialnymi powietrze musi być 

wdmuchiwane poprzez kanały i kratki 

wentylacyjne. Nawiew nie jest natomiast 

uwzględniany w korytarzach. Należy pamiętać 

aby miejsce nawiewu tak dobrać 

aby uzyskać możliwie najlepszą wymianę 

powietrza. Za dobrą lokalizację należy 

uznać miejsca w pobliżu okien ale z dala 

od drzwi. 

Odpowiednia eksploatacja 

Istotną rolę dla trwałości systemów wentylacyjnych 

odgrywa okresowe czyszczenie 

fi ltrów. Zaleca się aby czynności 

tego typu wykonywać przynajmniej 

4 razy w roku. Filtry wykonane z fi brów 

poliestrowych wymienia się na nowe. 

Oprócz tego okresowo należy sprawdzać 

czerpnie i wyrzutnie powietrza. 

Nagromadzone zanieczyszczenia mogą 

powodować ograniczenie wlotu powietrza 

z zewnątrz. Zatem kratka wlotowa 

powinna być odpowiednio czyszczona. 

Nie mniej ważny jest właściwy stan 

techniczny nawiewników i wywiewników. 

Najczęściej myje się je wodą 

z mydłem. 

Zwraca się uwagę na kontrolę króćca 

spustowego spalin, który mogą zanieczyścić 

cząstki stałego. Istotny jest stan 

wentylatorów, bowiem pomimo wysokiego 

poziomu skuteczności fi ltrów kurz 

i brud mogą się osadzać we wnętrzu 

wentylatora, przez co spada wydajność. 

Producenci systemów wentylacyjnych 

zwracają uwagę na czystość kanałów. 

Trzeba pamiętać, że podczas pracy centrali 

na wymienniku może pojawiać się 

para wodna, przez co trzeba pamiętać 

o drożności przewodów odprowadzających 

skropliny. 


60 



Centrale wentylacyjne Onyx Passiv 

zgodne z rozporządzeniem ErP 

We wrześniu 2013 r. Unia Europejska przyjęła pakiet rozporządzeń 

dotyczących ograniczenia zużycia energii i ochrony klimatu znane 

jako rozporządzenie Energy-related Products (ErP) i rozporządzenie 

o oznakowaniu urządzeń etykietami energetycznymi (ELD). Firma Frapol, 

w odpowiedzi na wymagania Dyrektywy ERP, wprowadziła do oferty 

typoszereg innowacyjnych central wentylacyjnych Onyx Passiv. 

Obudowa 

Obudowa wykonana jest z cienkich 

blach stalowych obustronnie 

ocynkowanych, które są specjalnie 

kształtowane na obrabiarkach 

numerycznych oraz montowane 

trwale przy pomocy ocynkowanych 

nitów tworząc trwałą, 

sztywną, samonośna konstrukcję. 

Część wewnętrzna obudowy 

dodatkowo, po montażu, jest 

zabezpieczona warstwą epoksydową. 

Zapewnia to doskonałą 

ochronę powierzchni, które mają 

kontakt z powietrzem wentylacyjnym 

oraz uszczelnia wszystkie 

elementy obudowy. Zewnętrzne 

blachy obudowy są lakierowane 

proszkowo na kolor RAL 7016. 

Pod względem akustycznym i termicznym 

obudowa zabezpieczona 

jest czterdziesto milimetrową 

warstwą wełny mineralnej. 

Fot. 1. 

Typoszereg innowacyjnych central wentylacyjnych Onyx Passiv. 

Wymiennik (rekuperator) 

Recair Sensitive jest specjalnym, 

opatentowanym rekuperatorem 

przeznaczonym do odzyskiwania 

ciepła w układach powietrze-powietrze 

w zrównoważonych systemach 

wentylacyjnych dla domów, 

biur, sklepów, sal bankietowych, 

restauracji itp. Jest to prawdziwy 

przełom w technice wentylacji, 

umożliwiający odzyskiwanie i skuteczne 

ponowne wykorzystywa- 

Fot. 2. Budowa centrali wentylacyjnej Onyx Passiv 

1 – Obudowa, 2 – Wymiennik (rekuperator), 3 – Wentylator EC, 4 – Układ sterowania, 

5 – Dodatkowa izolacja strefy zimnej, 6 – Połączenie centrali z instalacją wentylacyjną, 

7 – Podwójne obejście wymiennika, 8 – Filtr kieszeniowy. 


61

w. 


Fot. 3. 

Schemat przepływu powietrza w wymienniku Recair Sensitive. 

nie energii wytworzonej do ogrzewania 

lub chłodzenia pomieszczeń, przy jednoczesnej 

optymalizacji wentylacji, która 

ma zasadnicze znaczenie dla zdrowego 

klimatu wewnątrz budynku. Urządzenia 

Recair Sensitive mogą być stosowane 

w prawie każdym systemie wentylacji, 

aby zmaksymalizować komfort i jakość 

powietrza w pomieszczeniach, a jednocześnie 

znacznie zmniejszyć podstawowe 

wymagania i koszty energii. Przynosi 

to korzyści użytkownikom końcowym 

w postaci poprawy ich samopoczucia 

i zmniejszenia rachunków za energię. 

Trójkątne kanały w rekuperatorze są rozmieszczone 

tak, że każdy z nich otoczony 

jest przez równoległe kanały, w których 

powietrze jest w przeciwprądzie 

(patrz rys. 3). Każdy kanał świeżego powietrza 

jest otoczony przez trzy kanały 

wypełnione cieplejszym powietrzem 

wydmuchiwanym. Analogicznie, każdy 

kanał zużytego powietrza jest otoczony 

przez trzy kanały wypełnione świeżym 

powietrzem. Powoduje to zwiększenie 

powierzchni, na której energia może być 

skutecznie przenoszona, przechwytywana 

i ponownie użyta. To właśnie dzięki 

tej zasadzie konstrukcji urządzenia Recair 

Sensitive mają tak wysokie parametry. 

W porównaniu z konwencjonalnymi rekuperatorami 

z przepływem krzyżowym 

o tej samej wielkości, sprawność cieplna 

urządzeń Recair Sensitive jest co najmniej 

o 33% lepsza. Specyfi czny układ 

kanałów zapewnia nawet urządzeniom 

Recair Sensitive przewagę nad przeciwprądowymi 

rekuperatorami płytowymi: 

z taką samą przestrzenią przepływu powietrza 

ma prawie 3,5 x większą zdolność 

wymiany ciepła. 

W centrali wentylacyjnej Onyx Passiv 850 

zastosowano zespół wymienników o łącznej 

powierzchni 99 m 2 , co w przeliczeniu 

daje 8,6 m 3 powietrza na każdy m 2 wymiennika! 

Dzięki temu centrale Onyx Passiv 

850 są w stanie utrzymać sprawność 

odzysku ciepła ponad 90% dla przepływu 

nominalnego (850 m 3 /h) powietrza w polskich 

warunkach klimatycznych. Ułożenie 

wymiennika zapewniające przepływ 

powietrza wyciąganego z pomieszczeń 

pionowo w dół daje możliwość pracy 

centrali z wydajnością minimalną nawet 

100 m 3 /h. Kolejną zaletą zastosowania 

wymiennika o tak dużej powierzchni jest 

niski spadek ciśnienia powietrza przepływającego 

przez wymiennik. Dla przepływu 

nominalnego Centrali Onyx Passiv 850 

jest to zaledwie 58 Pa, czyli o około 60 Pa 

Fot. 4. 

Budowa wentylatora EC firmy EBM Papst. 

mniej niż w dobrych konkurencyjnych 

urządzeniach. Oznacza to oszczędność 

energii na poziomie 700 KW rocznie. 

Wentylator EC 

Centrala wentylacyjna Onyx Passiv jest 

wyposażona w wentylatory z silnikami 

EC oraz innowacyjnymi wirnikami 

RadiCal. 

Zintegrowany system elektroniki w silnikach 

EC umożliwia płynną regulację 

obrotów przy zachowaniu wysokiej 

sprawności, a tym samym przy mniejszym 

zużyciu energii elektrycznej w porównaniu 

z wentylatorami z silnikami 

AC (fot. 4). Wentylatory EC zapewniają 

oszczędność energii elektrycznej w pełnym 

zakresie charakterystyki pracy co 

daje przewagę nad wersją AC. W systemach 

wentylacji i klimatyzacji bardzo 

istotne jest również ograniczenie hałasu. 

Wentylatory z silnikami EC podczas 

regulacji obrotów lub pracy na niskich 

obrotach nie emitują żadnych dźwięków 

dodatkowych, w przeciwieństwie 

do wentylatorów sterowanych w inny 

sposób. Inną zaletą wentylatorów EC 

jest ich kompaktowa budowa. 

Dodatkowo wentylatory stosowane 

w centralach Onyx charakteryzują się 

zwiększoną żywotnością dzięki mniejszemu 

naciskowi na łożyska nawet podczas 

długiego czasu pracy z maksymal- 

62 



Fot. 5. Dysza FlowGrid – obniża hałas 

wentylatora o 9 dB. 

ną prędkością obrotową. Wirniki mają 

po siedem łopatek i w całości wykonane 

są z tworzywa sztucznego. Wentylatory 

EC mają wbudowane funkcje płynnej 

regulacji obrotów. Zintegrowana elektronika 

w silniku pozwala na sterowanie 

obrotów sygnałem 0–10 VDC lub PWM. 

Każdy element wentylatora został zoptymalizowany 

pod kątem maksymalnej 

wydajności przy zachowaniu jak najniższego 

zużycia energii. Filozofi a Green 

Tech, promowana przez producenta 

wentylatorów, zakłada maksymalną 

„oszczędność” zasobów naszej planety 

w pełnym zakresie cyklu życia produktu, 

nawet w fazie jego powstawania 

oraz utylizacji. 

Centrale Onyx Passiv są wyposażone 

w specjalne opatentowane kierownice 

powietrza bezpośrednio przed wentylatorem 

(fot. 5). Dzięki temu wentylator 

„dostaje” na łopatki wirnika równomierny, 

uporządkowany strumień powietrza 

co w znacznym stopniu zmniejsza emitowany 

hałas oraz pozwala zmniejszyć 

gabaryty całego urządzenia. 

Układ sterowania 

Układ sterujący pracą central wentylacyjnych 

Onyx Passiv jest wyposażony 

w wyróżnioną przez Ministerstwo Środowiska 

technologię „Synergicznego 

systemu zarządzania energią powietrza 

w budynku”. System ten został opracowany 

w dziale Badań i Rozwoju fi r- 

my Frapol na podstawie doświadczeń 

zgromadzonych w ciągu kilkudziesięcioletniej 

praktyki w budowie urządzeń 

i instalacji HVAC. Sercem sterownika 

jest mikroprocesor o dużej mocy 

obliczeniowej, w którym zaszyte jest 

oprogramowanie zawierające algorytmy 

działania poszczególnych urządzeń 

wykonawczych. Każdy sterownik jest 

programowany testowany przy pomocy 

specjalnego programatora podłączonego 

do komputera. Proces programowania 

jest tak skonstruowany, że nie 

ma możliwości kopiowania programu 

z pamięci sterownika, możliwe jest tylko 

nadpisanie nowszej wersji oprogramowania 

na już istniejącej. 

Elementami wykonawczymi sterownika 

są elektroniczne przekaźniki cyfrowe 

SSR oraz analogowe wyjścia sterujące 

o potencjale 0–10 V DC. Zadaniem procesów 

zachodzących w sterowniku jest 

czuwanie nad prawidłową pracą urządzeń 

systemu wentylacji, utrzymywanie 

komfortu klimatycznego w obsługiwanych 

pomieszczeniach oraz maksymalne 

ograniczenie energii pierwotnej 

dostarczonej do systemu. Sterownik 

posiada również wyjście do komunikacji 

z systemem BMS w standardzie 

Modbus RTU. Do konstrukcji sterownika 

zostały wykorzystane wysokiej jakości 

podzespoły. Sterownik został przebadany 

i jest bezpieczny pod kątem Dyrektyw 

EMC i LVD. 

Do sterowania pracą urządzenia służy 

intuicyjny panel z dużym dotykowym 

wyświetlaczem, który można zainstalować 

w dogodnym dla użytkownika 

miejscu. Oprócz funkcji programatora 

panel pełni również funkcję informacyjną. 

Na wyświetlaczu pokazane są 

parametry pracy centrali wentylacyjnej 

oraz urządzeń peryferyjnych, parametry 

powietrza po każdej z czterech stron rekuperatora 

oraz skrócona instrukcja obsługi, 

dane teleadresowe oraz aktualna 

data i godzina. 

System sterowania jest również kompatybilny 

z aplikacją umożliwiającą zdalne 

sterowanie urządzeniem przy pomocy 

komputera lub urządzenia przenoś-nego. 

Dodatkowa izolacja strefy zimnej 

Aby zapobiec przemrażaniu obudowy 

centrali wentylacyjnej w miejscu 

występowania największej amplitudy 

temperatur zastosowano dodatkową 

izolację wewnątrz, która tworzy szczelny 

„termos”. 

Połączenie centrali 

z instalacją wentylacyjną 

Centrala wentylacyjna Onyx Passiv 850 

jest przystosowana do podłączenia 

do instalacji wentylacyjnej przy pomocy 

wibroizolacyjnych króćców elastycznych 

o przekroju prostokątnym 

300x600 mm. Dzięki uniknięciu nagłej 

zmiany kształtu z prostokątnej komory 

wentylatora na kołowy kształt króćca 

centrali opory wewnętrzne zostały zredukowane 

o kolejne 40 Pa po każdej 

stronie urządzenia. 

Podwójne obejście wymiennika 

Centrala wentylacyjna Onyx Passiv 850 

została wyposażona w podwójne obejście 

wymiennika (fot. 6), dzięki czemu 

opory przepływu powietrza przez wymiennik 

są pominięte zarówno po stronie 

nawiewu jak i wyciągu. Takie rozwiązanie 

sprawia, że każdy z wentylatorów zużywa 

o 30 W mniej energii w ciągu każdej godziny 

pracy z otwartym bypassem. 

Fot. 6. Schemat działania obejścia 

wymiennika. 

Filtr kieszeniowy 

W centrali Onyx Passiv zastosowano 

profesjonalny system fi ltracji powietrza 

oparty o fi ltry kieszeniowe dużej powierzchni. 

W części nawiewnej zarówno 

fi ltr jak i jego mocowanie zapewniają 

klasę fi ltracji powietrza F7. Jest to bardzo 

istotne szczególnie na obszarach 

o dużym zanieczyszczeniu gdyż fi ltry 

centrali Onyx Passiv separują bardzo 

szkodliwe pyły PM10 i PM 2,5. 

Marcin Witek 


63

w. 


Komfortowa wentylacja wnętrz 

Rozwiązanie pełne zalet nawet 

przy ograniczonej powierzchni 

Systemy wentylacji wnętrz fi rmy Zehnder zapewniają komfortowy, zdrowy 

i efektywny energetycznie klimat. Wśród niekwestionowanych zalet 

systemu Zehnder Comfosystems szczególnie istotne wydają się te, które 

wpływają pozytywnie na zdrowie osób przebywających w wentylowanych 

pomieszczeniach. W obecnym portfolio marki znajdują się teraz rozwiązania 

w zakresie nowoczesnych produktów wentylacyjnych dedykowane 

dla wymagających pomieszczeń mieszkalnych, czyli takich, w których 

każdy metr kwadratowy jest „na wagę złota”. Nie musimy już rezygnować 

z komfortu i optymalnego klimatu. 

Niemniej istotne są właściwości 

systemu w kontekście oszczędności 

energii (nawet do 50%, 

odzysk ciepła do 95 %). Jednak 

system wentylacji mechanicznej 

to inwestycja, która ma zapewnić 

przede wszystkim komfort 

i idealny klimat. Systemy marki 

Zehnder pozwalają na nieprzerwaną, 

efektywną wymianę powietrza 

wilgotnego, uciążliwych 

zapachów kuchennych, dymu 

tytoniowego i lotnych związków 

organicznych na świeże powietrze, 

a także opcjonalnie na 

nawiewanie powietrza o wstępnie 

uregulowanej temperaturze 

w zimie i w lecie (wymiennik 

gruntowy). 

Wielu świadomych inwestorów 

szuka rozwiązań do wymagających 

pomieszczeń mieszkalnych, 

gdzie kluczową rolę, poza 

znakomitą funkcjonalnością, odgrywa 

możliwość łatwego i estetycznego 

zintegrowania urzą- 

64 



dzeń w zaprojektowanej przestrzeni. 

Tu fi rma Zehnder wychodzi naprzeciw 

oczekiwaniom najbardziej wymagających 

klientów, oferując niezwykle cichą 

i wydajną jednostkę wentylacyjną Zehnder 

ComfoAir 180 (komfortowa wentylacja 

do 185 m 3 /h przy 195 Pa), stanowiącą 

serce kompaktowego systemu 

dystrybucji powietrza. Łączy ona w sobie 

najwyższy komfort, łatwość obsługi 

oraz wysoki stopień sprawności. Dzięki 

idealnemu dopasowaniu systemu 

do konstrukcji budynku, rozwiązanie to 

sprawdza się znakomicie niezależnie od 

rozkładu pomieszczeń w danym mieszkaniu. 

Produkt ten jedyny słuszny wybór 

dla budownictwa jedno- i wielorodzinnego, 

zwłaszcza tam, gdzie liczy się 

oszczędność przestrzeni. Kompaktowe 

wymiary jednostki ComfoAir 180 (szerokość: 

560 mm, wysokość: 680 mm, 

głębokość: 280 mm) umożliwiają zamontowanie 

jej np. w szafce kuchennej, 

łazience (wnęka ścienna) czy pomieszczeniu 

technicznym. Głównym elementem 

urządzenia jest krzyżowo-przeciwprądowy 

wymiennik ciepła z tworzywa 

sztucznego z odzyskiem ciepła na poziomie 

do 95%. Obudowa wykonana 

jest z ocynkowanej, lakierowanej blachy 

stalowej i posiada izolację akustyczną 

oraz termiczną. Obsługa następuje 

przy użyciu intuicyjnego panelu obsługowego 

ComfoSense, na którego wyświetlaczu 

widoczne są wszystkie tryby 

eksploatacji, jak również komunikaty 

o błędach lub konieczności wymiany 

Zehnder ComfoAir 180 

fi ltrów. Istnieje również możliwość rozszerzenia 

funkcji sterowania o moduł 

bezprzewodowy. Dzięki opcjonalnemu 

zastosowaniu wymiennika entalpicznego 

jednostka może także zapewnić 

odzysk wilgoci. 

Korzyści z zastosowania kompaktowego 

systemu dystrybucji powietrza wraz 

z jednostką ComfoAir 180 to energooszczędność, 

redukcja kosztów ogrzewania 

nawet do 50% oraz utrzymywanie 

stałej wymiany powietrza, która pozwala 

na ograniczenie zbyt dużej wilgotności, 

wpływającej niekorzystnie na stan 

budynku, dzięki czemu wartość nieruchomości 

zostaje utrzymana – a nawet 

podniesiona. Urządzenia te – właśnie 

ze względu na powyżej wymienione 

walory – były wielokrotnie nagradzane 

prestiżowymi wyróżnieniami w kraju 

i za granicą, między innymi w kategorii 

najlepszy produkt roku. 

System wentylacji mechanicznej to zawsze 

spora inwestycja. Nie dziwi więc 

fakt, iż tak ważne dla użytkowników są 

gwarancje i najwyższej jakości usługi 

serwisowe oferowane wraz z zakupem 

produktów. Oczekują oni by instalowane 

urządzenia były wydajne i energooszczędne, 

a także by działały bez zarzutu 

przez wiele lat. Zehnder Comfosystems 

to świeże powietrze i pewność, bez 

ryzyka. Firma Zehnder opracowała bowiem 

program przedłużonej 5-letniej 

gwarancji na kompleksowe systemy 

komfortowej wentylacji pomieszczeń 

(szczegóły na www.zehnder.pl). W ten 

sposób inwestują Państwo w wysokiej 

jakości, perfekcyjnie dopasowane 

do siebie pod względem technologicznym 

produkty. W tym obszarze marka 

Zehnder oferuje system wyróżniający 

się najwyższą funkcjonalnością i żywotnością. 

Zehnder Polska Sp. z o.o. 

ul. Kurpiów 14 A, 52-214 Wrocław, 

www.zehnder.pl 


65

W. 

WARSZTAT 

Wyjątkowa szybkość, 

precyzja 

i bezpieczeństwo pracy 

Nowa wiertarka GBM 13-2 RE 

Professional fi rmy Bosch, wyposażona 

w silnik o mocy 750 W 

i wysoki moment obrotowy, 

gwarantuje szybkie tempo wiercenia 

i wyjątkową efektywność 

pracy. Wiertarka posiada także 

sprzęgło przeciążeniowe ,,Anti- 

Rotation” chroniące użytkownika 

przed odrzutem. Wiertarka GMB 

13-2 RE dla profesjonalistów z silnikiem 

o mocy 750 W i prędkością 

obrotową 3 000 obr./min na drugim 

biegu, zapewnia znacznie 

szybsze tempo wiercenia niż poprzedni 

model z silnikiem 550 W. 

Dzięki jej kompaktowej obudowie 

fachowcy wykonujący prace 

związane z wierceniem i nawiercaniem 

mogą teraz działać z jeszcze 

większą precyzją. 

Źródło: Bosch 

Champion wśród narzędzi lekkich 

Młotowiertarka akumulatorowa 180 APP 

marki Kress jest jednym z najlżejszych 

tego typu urządzeń w klasie 18,0 V 

na rynku. Idealnie sprawdzi się w rękach 

montażystów, dociepleniowców, 

elektryków, hydraulików czy serwisantów, 

którzy mogą – w zależności od indywidualnych 

potrzeb – zdecydować 

się na jedną z trzech wersji urządzenia: 

180 APP 4,2, 180 APP 2,1 oraz 180 APP 

basic. Wyjątkowo lekka młotowiertarka 

akumulatorowa 180 APP marki Kress 

jest najbardziej wydajnym urządzeniem 

w klasie narzędzi do 

2,5 kg. Ergonomiczny kształt 

młotowiertarki zapewnia komfortową 

pracę, minimalizując zmęczenie użytkownika, 

natomiast optymalny zakres obrotów 

od 0 do 1300 na minutę zapewnia 

bardzo szybkie i wydajne wiercenie otworów 

w najtrudniejszych materiałach. 

Tak dobry stosunek wagi do wydajności 

młotowiertarki akumulatorowej atorowej 180 APP 

marki Kress sprawdzi się ę szczególnie podczas 

długiej pracy z narzędziem. 

Źródło: LŁ 

Duża moc w małej obudowie 

Wiertarko-wkrętarka udarowa M18 FUEL 

to więcej mocy dzięki niezrównanemu 

momentowi obrotowemu wynoszącemu 

135 Nm. To mocne elektronarzędzie 

charakteryzuje stosunkowo niewielki 

rozmiar – długość zaledwie 197 mm. 

Bezszczotkowy silnik POWERSTATE 

zaprojektowany i zbudowany przez 

Milwaukee® daje do 10x dłuższą żywotnośc 

silnika i do 60% większą siłę. Nowa 

inteligentna elektronika REDLINK PLUS 

dostarcza najbardziej zaawansowane 

cyfrowe zabezpieczenie przeciążeniowe 

dla narzędzia i akumulatora i wyjątkowo 

zwiększa wydajność narzędzia pod 

obciążeniem. Akumulator REDLITHIUM 

-ION zapewnia do 20% większą siłę, 

do 2.5x więcej czasu pracy, do 2x większą 

trwałość oraz działanie do -20° C 

(w porównaniu do innych technologii 

litowo-jonowych). Indywidualne monitorowanie 

ogniw optymalizuje czas 

pracy narzędzia i zapewnia długotrwałą 

żywotność baterii. Wskaźnik wyświetlacza 

pokazuje stan naładowania akumulatora, 

a wbudowane oświetlenie LED 

podświetla powierzchnię roboczą. 

Źródło: Milwaukee 

66

Fachowy Instalator 6/2015

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?