Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Şəkil 11. Gözün torlu qişasının quruluşu.<br />
I – birinci (işığa həssas) neyronlar<br />
II – ikinci neyronlar<br />
III – üçüncü neyronlar<br />
1. Piqmentli hüceyrələr<br />
2. Çöpcüklər (və ya çöplər)<br />
3. Kolbacıqlar<br />
4. İşığa həssas hüceyrələrin (neyronların) cisimləri<br />
5. Ulduzvari hüceyrələr (və ya neyronlar)<br />
6. Bipolyar neyronlar<br />
7. Neyron lifləri<br />
İşıq şüası gözə düşən kimi billurdan keçib göz almasının<br />
daxili qişası olan torlu qişaya düşür. Torlu qişada gözün<br />
reseptorları (çöpcüklər və kolbacıqlar) yerləşir. Torlu qişada<br />
işıq, sinir impulslarına çevrilir və bunlar görmə sinir ilə baş<br />
beyinə-böyük yarımkürələr qabığının görmə nahiyyəsinə<br />
ötürülür.<br />
20-ci əsrin ikinci yarısında sübut olunub ki, işıq şüası<br />
gözün torlu qişasına düşən kimi göz onu hiss edir, yəni qıcıq<br />
42<br />
baş beyinə hələ ötürülməmiş göz işığı görür. N. Xartlayn<br />
əməkdaşları ilə birgə sübut edib ki, torlu qişa işığa (və ya işıq<br />
qıcığına) ayrı-ayrı reseptorların yığımı kimi deyil, yalnız bütöv<br />
bir mürkkəb fizioloji sistem kimi cavab verir. Torlu qişanın<br />
işığa reaksiyavermə qanunauyğunluqları sinir mərkəzlərinin<br />
işinin qanunauyğunluqlarına oxşardır. Bütün bu faktlar onu<br />
göstərir ki, gözün torlu qişası baş beynin ayrı-ayrı bölmələri<br />
kimi dərk etmək qabilyyətinə malikdir. Deməli, köz təkcə<br />
görmək yox, həm də öz beyni (torlu qişa) hesabına dərk edə<br />
bilir.<br />
Qurani-Kərimin Əl-Ənam (6-cı) surəsinin ayələrində<br />
göstərilir ki:<br />
- 102-ci ayə – “O Allah Rəbbinizdir! Ondan başqa heç bir<br />
tanrı yoxdur. Hər şeyi yaradan odur. Buna görə də yalnız<br />
ona itaət edin. O, hər şeyə vəkildir”;<br />
- 103-cü ayə – “Gözlər onu görüb dərk etməz. O, gözləri<br />
dərk edər. O, lətifdir (cisimlikdən uzaqdır) və hər şeydən<br />
xəbərdardır”.<br />
Quran ayəsində gözün dərk etmək qabiliyyəti barədə olan<br />
ifadə gözün beynə (beyin toxumasına) malik olmasını göstərir.<br />
Belə ki, dərk etmək qabiliyyəti yalnız beynə məxsus olan<br />
xassədir.<br />
Beləliklə, gözün öz beyninə malik olmasının alimlər<br />
tərəfindən 20-ci əsrdə sübut olunmasına baxmayaraq, bu barədə<br />
ilk elmi məlumat 1400 il bundan əvvəl Qurani-Kərimdə verilir.<br />
43
Change language