Sangguniang Manwal ng Guro para sa Lumang Tipan
Sangguniang Manwal ng Guro para sa Lumang Tipan Sangguniang Manwal ng Guro para sa Lumang Tipan
5. Mikas 5:8 (isang leon na ikinakalat ang isang kawan ng mga tupa). Paano iminumungkahi ng paglalarawang ito ang di-mapigil na katangian ng kaharian ng Diyos sa mga huling araw? Basahin ang sumusunod na pahayag ni Propetang Joseph Smith: “Ang ating mga misyonero ay humahayo sa iba’t ibang bansa, … ang Pamantayan ng Katotohanan ay naitayo na; walang kamay na di pinaging banal ang maaaring pumigil sa pagsulong ng gawain; ang mga pag-uusig ay maaaring magngitngit, ang mga mandurumog ay maaaring magkaisa, ang mga hukbo ay maaaring magkatipon, ang kasinungalingan ay maaaring manira, subalit ang katotohanan ng Diyos ay magpapatuloy nang may kagitingan, may pagkamaharlika, at may kalayaan, hanggang sa makapasok ito sa lahat ng lupalop, makadalaw sa bawat klima, makaraan sa bawat bansa, at mapakinggan ng bawat tainga, hanggang sa ang mga layunin ng Diyos ay matupad, at ang Dakilang Jehova ay magsabing ang gawain ay naganap na” (History of the Church, 4:540). 243 Mikas 1–7 Talakayin kung paano lumalaganap ang ebanghelyo sa buong mundo at ang mga balakid na kailangang malagpasan upang matupad ang propesiya ni Mikas. Itanong sa mga estudyante kung ano ang kanilang bahagi ngayon sa katuparan ng ipinangakong mga pagpapala para sa Israel sa mga huling araw. Ipabasa sa mga estudyante ang sumusunod na mga reperensya at ipatukoy kung ano ang karaniwan sa mga ito: 3 Nephi 16:15; 20:13–17; 21:12–21; Mormon 5:22–24; Doktrina at mga Tipan 87:5. Ipabasa sa kanila ang Mikas 5:8–15, at itanong sa kanila kung ano pa ang karaniwan sa mga banal na kasulatang iyon. (Binabanggit o inuulit ng mga ito ang mga talatang iyon mula sa Mikas.)
ANG AKLAT NI NAHUM Pambungad Nahum 1–3 Si Nahum ay kasabayan nina Zefanias, Habacuc, at Jeremias (tingnan sa “Ang mga Hari at Propeta ng Israel at Juda,” p. 259). Nagpropesiya siya sa Juda sa pagitan ng 663 at 612 b.c. Ang buong nakatalang mensahe niya ay nagpopropesiya ng pagkawasak ng Ninive, ang kabiserang lungsod ng Asiria. Ang propesiyang ito ay nagsisilbi ring uri ng pagkalipol ng masasama sa mga huling araw. Natanggap ng Ninive ang babalang magsisi sa pamamagitan ng propetang si Jonas mahigit isang daang taon bago iyon. Ang mga tao ng Ninive noong panahong iyon ay nagsisi at pinatawad (tingnan sa Jonas 3). Gayunman, noong panahon ng ministeryo ni Nahum, muling naging masama ang Ninive at sa pagkakataong ito ay hindi na matatakasan ang kahatulan ng Panginoon. Sinakop ng mga taga-Asiria ang hilagang kaharian ng Israel noong mga 721 b.c. at binihag ang mga mamamayan nito (tingnan sa enrichment section D sa Old Testament: 1 Kings–Malachi, mga pahina 113–16). Mula noon ay lagi ring nanganib ang kaligtasan ng Juda sa mga taga-Asiria. Maaaring ang propesiya ni Nahum tungkol sa pagkawasak ng Asiria, na isinulat sa magandang tulang Hebreo, ang pinagmumulan ng pag-asa at aliw ng mga tao ng Juda. Ang ibig sabihin ng pangalang Nahum ay “mang-aaliw” (tingnan sa Gabay sa mga Banal na Kasulatan, “Nahum,” p. 164). Ipinangako niya na balang araw ay magdadala ng “kaaliwan” si Jehova sa Israel. Ilang Mahahalagang Alituntunin ng Ebanghelyo na Hahanapin • Lilipulin lamang ng Panginoon ang masasama matapos silang mabalaan. Ang mga miyembro ng Simbahan ay may pananagutang tumulong na ipahayag ang babalang iyan sa lahat ng anak ng Diyos (tingnan sa Nahum 1:1–7; tingnan din sa Jonas 3; D at T 88:81–82). Mga Mungkahi sa Pagtuturo Nahum 1–3. Hindi sapat na naging tapat tayo noong araw; dapat ay tapat tayong magtiis hanggang wakas. Lilipulin lamang ng Panginoon ang masasama matapos silang mabalaan. (35–45 minuto) Bigyan ang bawat estudyante ng papel na may nakadrowing na lapida. Pasulatin sila ng isang pahimakas sa lapida na gusto 244 nilang ipasulat sa sarili nilang puntod. Ipabahagi sa ilang estudyante ang isinulat nila, at talakayin kung bakit gusto nilang maalala sila sa gayong paraan. Ipabasa sa mga estudyante ang Alma 48:11–13, 17 at ipatalakay kung paano nakaiimpluwensya ang pamumuhay natin sa pag-alaala sa atin ng iba. Basahin ang Doktrina at mga Tipan 14:7 at 101:35–38 at itanong: • Paano makagagawa ng kaibhan sa alaalang maiiwan natin ang tapat na pagtitiis hanggang wakas? • Paano naman ang isang taong suwail noong bata pa ngunit kalaunan ay nagsisi at naging tapat? (tingnan sa Alma 36:6–24). • Paano naman ang isang taong tapat sa simula ngunit hindi nagpatuloy? (tingnan sa D at T 40:1–3). Sabihin sa mga estudyante na pag-aaralan nila ngayon ang tungkol sa isang lungsod na ang pagkawasak ay isinulat ng propetang si Nahum sa isang pahimakas. Itanong sa mga estudyante kung ano ang alam nila tungkol sa mga taga-Asiria at sa kabiserang lungsod nitong Ninive (tingnan sa enrichment section D sa Old Testament: 1 Kings–Malachi, mga pahina 113–16). Repasuhin ang nangyari sa Ninive sa Jonas 3 (tingnan sa komentaryo para sa Jonah 3:5–9 sa Old Testament: 1 Kings–Malachi, mga pahina 99–100). Itanong: Anong klaseng pahimakas kaya ang maaaring naisulat tungkol sa Ninive noong panahon iyon? Ipabasa sa mga estudyante ang Nahum 3:1–5 at ipalahad kung ano ang hitsura ng Ninive mahigit isang daang taon kalaunan. Itanong: Anong klaseng pahimakas kaya ang angkop sa Ninive sa panahon ni Nahum? Sabihin sa kanila na ang Nahum 3:7–19 ay matatawag na pahimakas ni Nahum sa Ninive at isinulat bago ito winasak. Ipabasa sa mga estudyante ang mga talatang iyon at papiliin sila ng isa na sa palagay nila ay pinakaangkop na iukit sa lapida ng Ninive. Ipa-cross–reference sa mga estudyante ang Nahum 1:1–7 at Alma 46:8. Itanong: • Paano ipinauunawa sa atin ng mga talatang iyon kung bakit pinarusahan ng Panginoon ang Ninive? (Ang lungsod na pinatawad niya noong panahon ni Jonas ay agad nakalimot at bumalik sa masamang pamumuhay.) • Paano naging katulad sa Ninive ang ating sitwasyon kung magiging masama rin tayo? Basahin ang Nahum 1:8–10 at ihambing ito sa Malakias 4:1. Itanong sa mga estudyante kung ano pang kaganapan ang tinukoy ni Nahum nang ilarawan niya ang pagkawasak ng Ninive. (Ang Ikalawang Pagparito.) Ipaunawa sa kanila ang dalawang katangian ng maraming propesiya sa Lumang Tipan (tingnan sa komentaryo para sa Nahum 1:2–10 sa Old Testament: 1 Kings–Malachi, mga pahina 219–20). Itanong: Ano ang magagawa ng bawat isa sa atin para maipaalam sa iba ang katotohanan at maipamuhay nila ito?
- Page 197 and 198: ANG AKLAT NI ISAIAS Si Isaias ay an
- Page 199 and 200: Ang Aklat ni Isaias Isaias 1-66. Ip
- Page 201 and 202: Ang Aklat ni Isaias “Inaanyayahan
- Page 203 and 204: Ang Aklat ni Isaias “Ang mundo ay
- Page 205 and 206: Ang Aklat ni Isaias Basahin sa klas
- Page 207 and 208: Ang Aklat ni Isaias marami sa kanil
- Page 209 and 210: Ang Aklat ni Isaias Isaias 55:1-7.
- Page 211 and 212: Ang Aklat ni Isaias Ipaulat sa bawa
- Page 213 and 214: Ang Aklat ni Jeremias • Sino ang
- Page 215 and 216: Ang Aklat ni Jeremias isang taong h
- Page 217 and 218: Ang Aklat ni Jeremias Itanong sa mg
- Page 219 and 220: Ang Aklat ni Jeremias • Jeremias
- Page 221 and 222: Ang Aklat ni Jeremias • Nakabuti
- Page 223 and 224: Ang Mga Panaghoy ni Jeremias Tipan
- Page 225 and 226: Ang Aklat ni Ezekiel Ipabasa sa mga
- Page 227 and 228: Ang Aklat ni Ezekiel “Umasenso an
- Page 229 and 230: Ang Aklat ni Ezekiel “Sa pagkasti
- Page 231 and 232: Ang Aklat ni Ezekiel tuparan ng pro
- Page 233 and 234: ANG AKLAT NI DANIEL Pambungad Danie
- Page 235 and 236: Ang Aklat ni Daniel • Bakit magig
- Page 237 and 238: Ang Aklat ni Daniel ng Diyos, ay hi
- Page 239 and 240: Ang Aklat ni Oseas siya ay sumunod.
- Page 241 and 242: ANG AKLAT NI AMOS Pambungad Amos 1-
- Page 243 and 244: Ang Aklat ni Amos ang Amos 9:11-15
- Page 245 and 246: ANG AKLAT NI JONAS Pambungad Ang ib
- Page 247: ANG AKLAT NI MIKAS Pambungad Mikas
- Page 251 and 252: Habacuc 1-3 Kapag tumatanggap tayo
- Page 253 and 254: ANG AKLAT NI HAGAI Pambungad Hagai
- Page 255 and 256: ANG AKLAT NI ZACARIAS Pambungad Zac
- Page 257 and 258: Ang Aklat ni Zacarias Basahin ang Z
- Page 259 and 260: Ang Aklat ni Malakias “Pinagpapal
- Page 261 and 262: Ang Mag-anak: Isang Pagpapahayag sa
- Page 263 and 264: Ang mga Hari at Propeta ng Israel a
- Page 265 and 266: Ang mga Hari at Propeta ng Israel a
- Page 267 and 268: 262
- Page 269 and 270: 264
ANG AKLAT NI NAHUM<br />
Pambu<strong>ng</strong>ad<br />
Nahum 1–3<br />
Si Nahum ay ka<strong>sa</strong>bayan nina Zefanias, Habacuc, at Jeremias<br />
(ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> “A<strong>ng</strong> mga Hari at Propeta <strong>ng</strong> Israel at Juda,” p.<br />
259). Nagpropesiya siya <strong>sa</strong> Juda <strong>sa</strong> pagitan <strong>ng</strong> 663 at 612 b.c.<br />
A<strong>ng</strong> buo<strong>ng</strong> nakatala<strong>ng</strong> men<strong>sa</strong>he niya ay nagpopropesiya <strong>ng</strong><br />
pagkawa<strong>sa</strong>k <strong>ng</strong> Ninive, a<strong>ng</strong> kabisera<strong>ng</strong> lu<strong>ng</strong>sod <strong>ng</strong> Asiria.<br />
A<strong>ng</strong> propesiya<strong>ng</strong> ito ay nagsisilbi ri<strong>ng</strong> uri <strong>ng</strong> pagkalipol <strong>ng</strong><br />
ma<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ma <strong>sa</strong> mga huli<strong>ng</strong> araw.<br />
Nata<strong>ng</strong>gap <strong>ng</strong> Ninive a<strong>ng</strong> babala<strong>ng</strong> magsisi <strong>sa</strong> pamamagitan<br />
<strong>ng</strong> propeta<strong>ng</strong> si Jonas mahigit i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> daa<strong>ng</strong> taon bago iyon.<br />
A<strong>ng</strong> mga tao <strong>ng</strong> Ninive noo<strong>ng</strong> panaho<strong>ng</strong> iyon ay nagsisi at<br />
pinatawad (ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> Jonas 3). Gayunman, noo<strong>ng</strong> panahon<br />
<strong>ng</strong> ministeryo ni Nahum, muli<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>ma a<strong>ng</strong> Ninive<br />
at <strong>sa</strong> pagkakatao<strong>ng</strong> ito ay hindi na matataka<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> kahatulan<br />
<strong>ng</strong> Pa<strong>ng</strong>inoon.<br />
Sinakop <strong>ng</strong> mga taga-Asiria a<strong>ng</strong> hilaga<strong>ng</strong> kaharian <strong>ng</strong> Israel<br />
noo<strong>ng</strong> mga 721 b.c. at binihag a<strong>ng</strong> mga mamamayan nito<br />
(ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> enrichment section D <strong>sa</strong> Old Testament:<br />
1 Ki<strong>ng</strong>s–Malachi, mga pahina 113–16). Mula noon ay lagi ri<strong>ng</strong><br />
na<strong>ng</strong>anib a<strong>ng</strong> kaligta<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> Juda <strong>sa</strong> mga taga-Asiria. Maaari<strong>ng</strong><br />
a<strong>ng</strong> propesiya ni Nahum tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> pagkawa<strong>sa</strong>k <strong>ng</strong><br />
Asiria, na isinulat <strong>sa</strong> maganda<strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> Hebreo, a<strong>ng</strong> pinagmumulan<br />
<strong>ng</strong> pag-a<strong>sa</strong> at aliw <strong>ng</strong> mga tao <strong>ng</strong> Juda. A<strong>ng</strong> ibig <strong>sa</strong>bihin<br />
<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>ala<strong>ng</strong> Nahum ay “ma<strong>ng</strong>-aaliw” (ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> Gabay<br />
<strong>sa</strong> mga Banal na Kasulatan, “Nahum,” p. 164). Ipina<strong>ng</strong>ako<br />
niya na bala<strong>ng</strong> araw ay magdadala <strong>ng</strong> “kaaliwan” si Jehova<br />
<strong>sa</strong> Israel.<br />
Ila<strong>ng</strong> Mahahalaga<strong>ng</strong> Alituntunin <strong>ng</strong><br />
Eba<strong>ng</strong>helyo na Hahanapin<br />
• Lilipulin lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> Pa<strong>ng</strong>inoon a<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ma matapos sila<strong>ng</strong><br />
mabalaan. A<strong>ng</strong> mga miyembro <strong>ng</strong> Simbahan ay may<br />
pananaguta<strong>ng</strong> tumulo<strong>ng</strong> na ipahayag a<strong>ng</strong> babala<strong>ng</strong> iyan <strong>sa</strong><br />
lahat <strong>ng</strong> anak <strong>ng</strong> Diyos (ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> Nahum 1:1–7; ti<strong>ng</strong>nan<br />
din <strong>sa</strong> Jonas 3; D at T 88:81–82).<br />
Mga Mu<strong>ng</strong>kahi <strong>sa</strong> Pagtuturo<br />
Nahum 1–3. Hindi <strong>sa</strong>pat na nagi<strong>ng</strong> tapat tayo noo<strong>ng</strong> araw;<br />
dapat ay tapat tayo<strong>ng</strong> magtiis ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> wakas. Lilipulin<br />
lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> Pa<strong>ng</strong>inoon a<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ma matapos sila<strong>ng</strong> mabalaan.<br />
(35–45 minuto)<br />
Bigyan a<strong>ng</strong> bawat estudyante <strong>ng</strong> papel na may nakadrowi<strong>ng</strong><br />
na lapida. Pasulatin sila <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pahimakas <strong>sa</strong> lapida na gusto<br />
244<br />
nila<strong>ng</strong> ipasulat <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>rili nila<strong>ng</strong> puntod. Ipabahagi <strong>sa</strong> ila<strong>ng</strong> estudyante<br />
a<strong>ng</strong> isinulat nila, at talakayin ku<strong>ng</strong> bakit gusto nila<strong>ng</strong><br />
maalala sila <strong>sa</strong> gayo<strong>ng</strong> <strong>para</strong>an. Ipaba<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga estudyante a<strong>ng</strong><br />
Alma 48:11–13, 17 at ipatalakay ku<strong>ng</strong> paano nakaiimpluwensya<br />
a<strong>ng</strong> pamumuhay natin <strong>sa</strong> pag-alaala <strong>sa</strong> atin <strong>ng</strong> iba. Ba<strong>sa</strong>hin<br />
a<strong>ng</strong> Doktrina at mga <strong>Tipan</strong> 14:7 at 101:35–38 at itano<strong>ng</strong>:<br />
• Paano makagagawa <strong>ng</strong> kaibhan <strong>sa</strong> alaala<strong>ng</strong> maiiwan natin<br />
a<strong>ng</strong> tapat na pagtitiis ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> wakas?<br />
• Paano naman a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> suwail noo<strong>ng</strong> bata pa <strong>ng</strong>unit<br />
kalaunan ay nagsisi at nagi<strong>ng</strong> tapat? (ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> Alma<br />
36:6–24).<br />
• Paano naman a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> tapat <strong>sa</strong> simula <strong>ng</strong>unit hindi<br />
nagpatuloy? (ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> D at T 40:1–3).<br />
Sabihin <strong>sa</strong> mga estudyante na pag-aaralan nila <strong>ng</strong>ayon a<strong>ng</strong><br />
tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> lu<strong>ng</strong>sod na a<strong>ng</strong> pagkawa<strong>sa</strong>k ay isinulat <strong>ng</strong><br />
propeta<strong>ng</strong> si Nahum <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pahimakas.<br />
Itano<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga estudyante ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> alam nila tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />
mga taga-Asiria at <strong>sa</strong> kabisera<strong>ng</strong> lu<strong>ng</strong>sod nito<strong>ng</strong> Ninive (ti<strong>ng</strong>nan<br />
<strong>sa</strong> enrichment section D <strong>sa</strong> Old Testament: 1 Ki<strong>ng</strong>s–Malachi,<br />
mga pahina 113–16). Repasuhin a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> Ninive <strong>sa</strong><br />
Jonas 3 (ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> komentaryo <strong>para</strong> <strong>sa</strong> Jonah 3:5–9 <strong>sa</strong> Old<br />
Testament: 1 Ki<strong>ng</strong>s–Malachi, mga pahina 99–100). Itano<strong>ng</strong>:<br />
Ano<strong>ng</strong> klase<strong>ng</strong> pahimakas kaya a<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> naisulat tu<strong>ng</strong>kol<br />
<strong>sa</strong> Ninive noo<strong>ng</strong> panahon iyon?<br />
Ipaba<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga estudyante a<strong>ng</strong> Nahum 3:1–5 at ipalahad<br />
ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> hitsura <strong>ng</strong> Ninive mahigit i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> daa<strong>ng</strong> taon kalaunan.<br />
Itano<strong>ng</strong>: Ano<strong>ng</strong> klase<strong>ng</strong> pahimakas kaya a<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong>kop<br />
<strong>sa</strong> Ninive <strong>sa</strong> panahon ni Nahum? Sabihin <strong>sa</strong> kanila na a<strong>ng</strong><br />
Nahum 3:7–19 ay matatawag na pahimakas ni Nahum <strong>sa</strong> Ninive<br />
at isinulat bago ito wina<strong>sa</strong>k. Ipaba<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga estudyante<br />
a<strong>ng</strong> mga talata<strong>ng</strong> iyon at papiliin sila <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong> na <strong>sa</strong> palagay<br />
nila ay pinakaa<strong>ng</strong>kop na iukit <strong>sa</strong> lapida <strong>ng</strong> Ninive.<br />
Ipa-cross–reference <strong>sa</strong> mga estudyante a<strong>ng</strong> Nahum 1:1–7 at<br />
Alma 46:8. Itano<strong>ng</strong>:<br />
• Paano ipinauunawa <strong>sa</strong> atin <strong>ng</strong> mga talata<strong>ng</strong> iyon ku<strong>ng</strong> bakit<br />
pinaru<strong>sa</strong>han <strong>ng</strong> Pa<strong>ng</strong>inoon a<strong>ng</strong> Ninive? (A<strong>ng</strong> lu<strong>ng</strong>sod<br />
na pinatawad niya noo<strong>ng</strong> panahon ni Jonas ay agad nakalimot<br />
at bumalik <strong>sa</strong> ma<strong>sa</strong>ma<strong>ng</strong> pamumuhay.)<br />
• Paano nagi<strong>ng</strong> katulad <strong>sa</strong> Ninive a<strong>ng</strong> ati<strong>ng</strong> sitwasyon ku<strong>ng</strong><br />
magigi<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>ma rin tayo?<br />
Ba<strong>sa</strong>hin a<strong>ng</strong> Nahum 1:8–10 at ihambi<strong>ng</strong> ito <strong>sa</strong> Malakias 4:1.<br />
Itano<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga estudyante ku<strong>ng</strong> ano pa<strong>ng</strong> kaganapan a<strong>ng</strong> tinukoy<br />
ni Nahum na<strong>ng</strong> ilarawan niya a<strong>ng</strong> pagkawa<strong>sa</strong>k <strong>ng</strong> Ninive.<br />
(A<strong>ng</strong> Ikalawa<strong>ng</strong> Pagparito.) Ipaunawa <strong>sa</strong> kanila a<strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong><br />
kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> marami<strong>ng</strong> propesiya <strong>sa</strong> Luma<strong>ng</strong> <strong>Tipan</strong><br />
(ti<strong>ng</strong>nan <strong>sa</strong> komentaryo <strong>para</strong> <strong>sa</strong> Nahum 1:2–10 <strong>sa</strong> Old Testament:<br />
1 Ki<strong>ng</strong>s–Malachi, mga pahina 219–20). Itano<strong>ng</strong>: Ano a<strong>ng</strong><br />
magagawa <strong>ng</strong> bawat i<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> atin <strong>para</strong> maipaalam <strong>sa</strong> iba a<strong>ng</strong><br />
katotohanan at maipamuhay nila ito?