Zadania polskich instytucji i służb społecznych w dziedzinie ...

Zadania polskich instytucji i służb społecznych w dziedzinie przeciwdziałaniaprzemocy w rodzinie- PolicjaDo podstawowych zadań policji należy m.in.:1. ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachaminaruszającymi te dobra2. inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiuprzestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tymzakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami pozarządowymi.3. wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców.Działania chroniące ofiary przemocy domowej podejmowane przez policję zgodnie zobowiązującym prawem:interwencjasporządzenie dokładnego opisu zdarzenia (notatka urzędowa)zatrzymanie sprawców przemocy domowej stwarzających w sposób oczywistyzagrożenie dla życia bądź zdrowia ofiar, a także mienia,wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko sprawcy przemocy wprzypadku zgłoszenia lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa,zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa,podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocyudzielenie informacji ofiarom o możliwości uzyskania pomocyOsoby wzywające policję mają prawo do:uzyskania od policjantów zapewnienia doraźnego bezpieczeństwauzyskania informacji, kto przyjechał na wezwanie - numer identyfikacyjny policjantów,nazwa i siedziba jednostki,wykorzystania dokumentacji interwencji policyjnej jako dowodów w sprawie karnejprzeciw sprawcy przemocyzgłoszenia interweniujących policjantów na świadków w sprawie sądowej.- ProkuraturaOsoby poszkodowane na skutek przemocy domowej, a także świadkowie mogą złożyć wprokuraturze bądź na policji zawiadomienie o przestępstwie ściganym w trybie publicznoskargowymlub wniosek o ściganie przestępstwa (dotyczy to przestępstw ściganych nawniosek osoby poszkodowanej). W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że popełnionoprzestępstwo prokuratura wspólnie z policją ma obowiązek:wszcząć postępowanie przygotowawcze mające na celu sprawdzenie czy faktyczniepopełniono przestępstwo,wyjaśnienia okoliczności czynuzebrania i zabezpieczenia dowodówujęcia sprawcyw uzasadnionym przypadku zastosować środek zapobiegawczy wobec sprawcyprzemocy w postaci dozoru policyjnego1

tymczasowego aresztowania- Działalność gminObowiązek przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie w rodzinie z problememalkoholowym, spoczywa także na samorządach lokalnych. Zgodnie ze znowelizowanąUstawą o Wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, do zadań własnychgminy należy m.in. udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocypsychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie.Możliwości działań na rzecz pomocy ofiarom przemocy domowej podejmowanych na tereniegmin:1. Udostępnienie rodzinom, w których występuje przemoc, pomocy psychospołecznej iprawnej, poprzezo tworzenie i prowadzenie• punktów informacyjno-konsultacyjnych• schronisk dla ofiar przemocy domowej• ośrodków interwencji kryzysowej• telefonów zaufania• programowo środowiskowycho inicjowanie powstawania i wspieranie:• organizacji społecznych pomagających ofiarom przemocy domowej,• grup wsparcia dla ofiar przemocy domowejo Zadania te powinny być umieszczone w Gminnym programie rozwiązywaniaproblemów alkoholowych. Na realizację tego programu gmina przeznaczaśrodki z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu.2. W przypadku gdy aktom przemocy towarzyszy picie alkoholu należy powiadomićgminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych, która zgodnie z prawempowinna:o przeprowadzić dokładne rozeznanie sytuacji (wywiad środowiskowy)o wezwać osobę nadużywająca alkoholu i stosującą przemoc na rozmowęostrzegawczą, informującą o prawnych konsekwencjach stosowaniaprzemocy wobec bliskich,o udzielić wsparcia socjalnego, psychologicznego, prawnego osobomposzkodowanymo prowadzić dokumentację przypadkuo w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwapowiadomić organy ściganiao w razie konieczności powiadomić policję i wnioskować o objęcie rodzinydziałaniami zgodne z kompetencjami, np. wizyty dzielnicowego,o w razie konieczności powiadomić ośrodek pomocy społecznej i wnioskować oobjęcie rodziny działaniami zgodne z kompetencjami,o wnioskować do sądu rejonowego o zastosowanie, wobec osoby uzależnionejod alkoholu, obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwaodwykowego,o współpracować z innymi instytucjami i organizacjami pomagającymi ofiaromprzemocy domowej w środowisku lokalnym,- Pomoc społecznaCelem działania pomocy społecznej (zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej) jestumożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których same2

nie są w stanie pokonać, a także zapobieganie powstawaniu tych sytuacji. Pomoc społecznajest udzielania między innymi w przypadku przemocy w rodzinie. Przemoc domowa jestprzyczyną dysfunkcji rodziny, a także może być konsekwencją dysfunkcji o innym podłożu.Pomocy społecznej udziela się także w przypadku: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności,alkoholizmu, narkomanii, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Wszystkiete sytuacje mogą sprzyjąć występowaniu przemocy wobec bliskich bądź z niej wynikać. Wstrukturach lokalnych działają Miejskie lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej.Bezpośrednią pomocą rodzinom i osobom potrzebującym zajmują się pracownicy socjalnidziałający zgodnie z ustaloną rejonizacją. W ramach swoich kompetencji i zadań pomocspołeczna:przeprowadza wywiad środowiskowy umożliwiający diagnozę sytuacji rodziny lubosoby. (Niebieska karta - załącznik do wywiadu),przygotowuje wszechstronny plan pomocymonitoruje efekty podjętych działańpomaga w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowychudziela szeroko rozumianego poradnictwa, np. prawnego, psychologicznego lubwskazuje miejsca gdzie można uzyskać taką pomoc,udziela informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocyw uzasadnionych przypadkach:o udziela pomocy finansowej w formie zasiłków stałych, okresowych, celowycho udziela pomocy rzeczowej np. przekazanie odzieży, żywności,o udziela zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie sięooooooinformuje o możliwościach uzyskania pomocy w środowisku lokalnymwskazuje miejsca zajmujące się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, wtym możliwości otrzymania schronienia np. w schroniskach, hostelach,ośrodkach,w razie potrzeby bądź na życzenie zainteresowany zwraca się do policji opodjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy, zgodnie z kompetencjamipolicjiw przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwapowiadamia organy ściganiamoże organizować i prowadzić np. punkty informacyjne, ośrodki pomocy,grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej, świetlice dla dzieci,współpracuje z innymi instytucjami i organizacjami- Służby zdrowiaGłównym zadaniem służby zdrowia jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocydomowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi ponieważ:bardzo często towarzyszą mu wyraźne uszkodzenia zdrowia somatycznegozawsze występują poważne uszkodzenia zdrowia psychicznego. W dziedziniepomocy ofiarom przemocy domowej, oprócz zadań podstawowych, takich jak np.udzielenie pomocy medycznej, istotne jest:o rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególniegdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,o umiejętność przeprowadzenia rozmowy umożliwiającej rozpoznanie formprzemocy i częstotliwości jej występowania,oopoinformowanie ofiar o możliwościach szukania pomocywystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego ostwierdzonych obrażeniach3

ooopoinformowanie ofiar o miejscach i warunkach wystawienia obdukcjiw przypadku stwierdzenia takiej konieczności lub na prośbę poszkodowanychpowiadomienie innych służb np. pomocy społecznej, policji, gminnej komisjirozwiązywania problemów alkoholowychw przypadku stwierdzenia podczas badania lub podejrzenia popełnieniaprzestępstwa, np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanychoparzeń, wykorzystania seksualnego, powiadomienie organów ścigania,- Organizacje pozarządoweInformacja o działalności lokalnych organizacji pozarządowych powinna być dostępna wkażdej gminie, w przychodni, poradni, szkole, komisariacie, itp. Organizacje pozarządowe tosą głównie stowarzyszenie, fundacje, kluby. W zakresie pomocy ofiarom przemocy domowejorganizują: telefony zaufania, punkty informacyjno - konsultacyjne, ośrodki pomocy,schroniska, hostele, świetlice dla dzieciW ramach swojej działalności oferują, m.in.:pomoc psychologiczną, w grupie i kontakcie indywidualnym,pomoc prawną, w tym pisanie pozwów, wnioskówpomoc socjalnągrupy wsparcia,grupy samopomocowepomoc socjoterapeutyczną dla dzieci,udział w prowadzeniu wywiadów środowiskowychudział w pracach zespołów pomagających ofiarom przemocy np. przy gminnej komisjiczy ośrodku pomocy społecznej,udział w interwencjachpilotowanie przypadkówpomoc w załatwianiu spraw urzędowych i innych- Współpraca służb i instytucji:Ofiary przemocy domowej potrzebują zwykle pomocy psychologicznej, prawnej, materialnej,socjalnej, medycznej, a także wsparcia. Niezmiernie istotna jest współpraca i przepływinformacji pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomaganiemofiarom przemocy domowej, a co za tym idzie tworzenie koalicji lokalnych. Czynnikisprzyjające podniesieniu skuteczności pomocy ofiarom przemocy domowej świadczonejprzez różna służby:tworzenie zespołów pomocowych składających się z przedstawicieli różnychinstytucji, np. policjant, pracownik socjalny, lekarz, pedagog,znajomość miejsc, osób, możliwości udzielenia pomocy w środowisku lokalnym,przekazywanie i zbieranie informacji od poszczególnych osób i instytucjipomagających rodzinom,konsekwentne egzekwowanie świadczeń wynikających z zadań i kompetencjiposzczególnych instytucji,podnoszenie kwalifikacji pracowników w dziedzinie zjawiska przemocy domowej orazsposobów skutecznej interwencji i możliwości pomocy,odpowiednia dokumentacja poszczególnych przypadków, form udzielania pomocyi efektów.Tekst pochodzi ze strony: http://niebieskalinia.org4

Uwaga: odpowiednio prowadzona dokumentacja jest niezwykle pomocna w ewentualnympostępowaniu karnym przeciwko sprawcy.5