slika politike - Jovan Despotović

prvi pogled može izgledati samo kao sporost u radu jedne vlade i njenih organa, vremenom postajebolni konflikt koji na terenu, a to znači u konkretnim uslovima, pogotovu u nacionalno i verskimešovitim oblastima, eskalira do nepredviđenih razmera, onih koje smo imali, na žalost, prilike daveć vidimo u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu i Metohiji.Iako bez pretenzije da ovom prilikom navedemo sve, brojne probleme koji opterećuju ovuoblast, a koji su delom nasleđeni, a delom su posledica neusklađenog rada novih vladinih organa,kao zaključak naglasili bismo neke osnovne ciljeve koji se iz predočenog mogu izvesti:- prvo, da se zaštita kulturne baštine tretira na savremeniji način i da postane mnogodostupnija građanima Srbije (dakle poreskim obveznicima koji zapravo i finansiraju ovudelatnost) čime se povećava opšta svest u njenom značaju i umanjuju nesporazumigenerisani iz povesnih slojeva i političkih tendencija;- drugo, ali najurgentnije, da se formira jedinstveni sistem zaštite uzimajući u obzir ipredloge novih zakonskih rešenja, i Omnibus zakon koji se odnosi na Autonomnu pokrajinuVojvodinu, ali i Rezoluciju 1244 Saveta beznednosti koja se odnosi na Kosovo i Metohiju;- treće, da se odredbe novih propisa što više usklade sa svetskim standardima, preporukama,normama u oblastit zaštite, pre svega sa onima UNESKA, ali i drugih dokumenata, propisa ideklaracija kojih ima veliki broj i koji se uspešno primenjuju u mnogim slučajevima ikonfliktnim situacijama;- četvrto, da se nove kategorizacije kulturnih dobara prema vrstama i prema značajuprilagode međunarodnim propisima čime bi se rešio pre vega teški problem očuvanjakulturne baštine na Kosovu i Metohiji, ali i drugde u međunacionalno mešovitim sredinama;- peto, da se znatno povećaju kaznene odredbe da bi se što je moguće bolje sačuvala,naročito, nepokretna kulturna dobra (arheološka nalazista, veliki spomenici kulture, posebnooni na Kosovu i Metohiji, ili arhitektonska i industrijska baština) koji su danas izuzetnougroženi od mogućih ratnih sukoba, vandalizma, krađa i tako dalje;- šesto, da se preciznije odredi finansiranje oblasti zaštite usled ukupnih promena našegpolitičkog, ekonomskog i poreskog sistema koji često previđa specifičnosti ove oblasti kaoprvorazrednog državnog i nacionalnog interesa;- sedmo, da se novim podzakonskim aktima adekvatnije uredi teritorijalna nadležnostinstitucija zaštite i da se što je moguće manje izbegnu opravdani i neopravdani nesporazumikoje smo naveli;A način za njihovo dostizanje je:- efikasnije normativno regulisanje ove oblasti (modernijim tekstom, smanjenjem brojačlanova, jasnijim definicijama, i višestruko pojačanom kaznenom politikom):- razlaganje ranijeg glomaznog ’Zakona o kulturnim dobrima’ iz 1994. godine na jedanosnovni zakon – ’Zakon o kulturnoj baštini’ (koji je u završnoj fazi izrade radne verzije) i četiriprateća koji su iz njega izvedeni a treba da detaljno regulišu sve posebne oblasti zaštite kulturnihdobara kao što su: zaštita nepokretnih kulturnih dobara kao delatnost ZAVODA ZA ZAŠTITUSPOMENIKA KULTURE, zaštitu pokretnih kulturnih dobara kao delatnost MUZEJA, kao ioblasti bibliotečke delatnosti sa sistemom matičnih i opštinskih BIBLIOTEKA), najzad arhivskedelatnosti kao sistema ARHIVA i Srbiji). Radne verzije ovih posebnih zakona su završene ali sadolaskom nove administracija marta 2004. godine oni su stavljeni ad acta.A nedavno vraćanje kolekcije Jovana Bijelića iz Banja Luke u Bosanski Petrovac (kao, redakprimer restitucije kulturnih dobara između dva entiteta u Bosni i Hercegovini), zatim povratakVukovarskog blaga Hrvatskoj 2002. godine kao početak i uslov normalizacije političkih odnosa satom državom (ali i očekivani nastavak započete saradnje sa Hrvatskom koja još uvek pred Haškimsudom pravde potražuje od državne zajednice oko 10.000 artefakata), kao i kulturnih dobara,predmeta umetnosti i dokumentacije koja se odnosi na obnovu razrušenog spomeničkog nasleđadonetih sa Kosmeta tokom rata 1999. godine, spadaju u vrlo u velike i složene poslove od čijegrešavanja čak zavise ne samo međudržavni odnosi već i budući, konačni status ove južne srpskepokrajine. Stoga ćemo ovom nadasve kompleksnom i osetljivom političkom i stručnom pitanjuposvetiti posebnu emisiju.Treći program Radio Beograda, 19. avgust 2005.Kulturna politika i tranzicija III