slika politike - Jovan Despotović

slično) koja prouzrokuje brojne sporove oko upravne nadležnosti nad njima koji su kulminirali onogtrenutka kada su, prema novom budžetskom Zakonu iz 2002. godine, njihovi osnivači postali dužnida im obezbede neophodna sredstva za rad. A zaštita kulturne baštine mora biti planska, sistematskai prioritetna u našoj kulturnoj politici, posebno u tranzicionim uslovima koji su sada na delu, zato štoje to fundamentalna delatnosti u oblasti kulture o čemu lokalne samouprave ne mogu da odlučuju,već da se efikasno dogovaraju oko načina ostvarivanja tih zadataka.Iz jedne ovakve analize stanja u oblasti zaštite kulturne baštine, mogu se izvestinajurgentnija pitanja koja se odmah moraju rešavati, a strategija razvoja očuvanja kulturne baštinezapravo je zasnovana na uočenim problemima, njihovom hitnom rešavanju, ali i drugim zadacimapoput ispunjavanja sledećih uslova: bolje pozicioniranje zaštite kulturnih dobara u državnimprioritetima kao fundamentalno pitanje u oblasti kulture: iz toga će proisteći i bolje materijalnostanje za njihov rad i realizaciju programskih aktivnosti, kao i opšte stanje fizičke zaštite oduništavanja, krađa, požara i drugog; integrisanje zaštite kulturnih dobara u regionalne i evropskeprocese na principima koji su navedeni u dokumentima Saveta Evrope i Evropske unije: u ovaj uslovspada i donošenje adekvatnih zakona koji će na savremen, i za svet prepoznatljiv i prihvatljiv način,regulisati odnose u ovoj oblasti; i, naročito, potpuna kadrovska obnova u institucijama zaštitekulturnih dobara: u šta spada i uvođenje povremenih, obaveznih ‘atesta’ zaposlenih za obavljanjestručnih poslova na zaštiti svih vrsta kulturnih dobara prema savremenim standardima; stvaranjejedne nove, racionalnije mreže po delatnostima koju čini veliki broj institucija u ovoj oblasti (oko1000 svih vrsta sa gotovo 5000 zaposlenih); tehnička obnova i osavremenjivanje sredstava koje sekoriste za stručni rad (konzervacija, restauracija i drugo) bilo putem stranih donacija bilo državnimulaganjem; na posletku, i dobijanje adekvatnih prostora za rad. Moguće je sa Direkcijom zaimovinu Republike Srbije sklopiti dugoročni sporazum da se određeni, napušteni ili neadekvatnokorišćeni objekti u njenom vlasništvu, posebno spomenici kulture stavljeni pod zaštitu države,ustupe institucijama kojima su urgentno potrebni.Jedinstvenost sistema očuvanja kulturnih dobara ogleda se u formiranju centralizovanihplanskih programa koji će biti distribuisani u okviru celog sistema zaštite kulturnih dobara uRepublici Srbiji koju obavljaju sledeće ustanove: Zavodi za zaštitu kulturnih dobara – (čuvaju iodržavaju) nepokretna kulturna dobra: arheološka nalazišta, znamenita mesta, prostorno kulturnoistorijskeceline, spomenike kulture (manastiri, crkve, arhitektonska zdanja). Ovu delatnost nosiRepublički zavod i 14 pokrajinskih, regionalnih, međuopštinskih, opštinskih i gradskih zavoda (5 uVojvodini, 3 na Kosovu i Metohiji gde danas radi samo Kancelarija u Leposaviću, i 6 u tako zvanoj’užoj’ Srbiji); Muzeji – (prikupljaju i čuvaju) pokretna kulturna dobra (od arheoloških predmeta dosavremenih umetničkih dela); državni Registar je popisao 111 muzeja, od toga – 10 republičkih, aostali su regionalni, opštinski i gradski; Biblioteke – koje čuvaju staru i retku knjigu od kojih su 3republičke (Narodna biblioteka Srbije u Beogradu, Matica srpska u Novom Sadu i ’Ivo Andrić’ izPrištini – trenutno sa sedištem u Beogradu, ali čiji su fondovi ostali u Prištini), kao i 27 matičnih i177 opštinskih; Arhivi – koji prikupljaju arhivsku građu, a Kinoteka filmsku; ovaj sistem obuhvata38 arhiva – republičke: Arhiv Srbije, Arhiv Beograda i Jugoslovensku kinoteku, zatim 2pokrajinska, a ostali su međuopštinski i gradski.Ovu oblast regulišu sledeći opšti i posebni zakoni:- Zakon o budžetu (propisuje način distribucije budžetskih sredstava republičkim kao i ustanovamalokalne samouprave);- Zakona o obimu sredstava i učešću opština i gradova u porezu na promet iz 2003. (koji definišefinansijske obaveze osnivača prema svojim institucijama), a sada je to pitanje regilisano Zakonom oPorezu na dodatu vrednost;- Zakon o delatnostima od opšteg interesa u oblasti kulture (koji navodi institicije kulture poosnivačima: republičke, pokrajinske i opštinske, odnosno, finansijske obaveze osnivača premanjima);- Zakon o javnim službama (u oblasti kulture reguliše osnivačka prava, upravni i stručni nadzor,način osnivanja institucija, imenovanja i razrešenja direktora, članova Upravnih i Nadzornihodbora);- Zakon o kulturnim dobrima (reguliše rad zavoda, muzeja, arhiva i biblioteka) koji je prethodnaadministracija podelila u posebne zakone koji, usled prekida mandata nisu izneti na izglasavanje uSkupštinu Republike Srbije.Primenom ovih propisa, a da bi se u uslovima decentralizacije državne uprave idemetropolizacije kulture obezbedilo jedinstvo delatnosti kulture u oblasti zaštite na zakonskimosnovama (prema svim navedenim zakonima) neophodno je da: