slika politike - Jovan Despotović

Represija i izazoviUz političku alternativu koja se sa različitim uspehom i dužinom trajanja formirala devedesetihgodina u Jugoslaviji je uspostavljena i kulturna alternativa paraelno sa oficijelnim sistetmom koji jena isti način kontaminiran kao i opštesocijalni milje u kome su oba strukturisana - pre svega kaomogući odgovor na pogrešne korake vlasti. I kako su nastajale i nestajale brojne političkeorganizacije, tako su i u oblasti kulture i umetničkog stvaralaštva nastajale, kraće ili duže trajaletokom protekle decenije značajne asocijacije i pokreti ad hoc sastavljeni kao reakcije nanecivilizacijske i antikulturne poteze vlasti u oficijelnom institucionalnom sistemu. Za ovu prilikunavešćemo tek nekoliko značajnijih koji su tokom poslednjih godina ostavili najdubljeg traga.Održavanje prisebnostiPet godina CZKdKada je 1. januara 1995. godine, Tačno u podne, u Centru za kulturnu dekontaminaciju, (idenacifikaciju kako se takođe naziva ova institucija čime joj se pojačava spektar dejstva u sredinivišestruko socijalno i ideološki zagađenoj) priređena I Dekontaminacija, za ovu priliku u tekzakrpljenom Paviljonu "Veljković", dotad potpuno zapuštenom i sa još vidljivim građevinskimoštećenjima na zidovima i plafonu, posetioci uprkos novogodišnjem raspoloženju nisu pokazivaliuobičajeni optimizam nastupajuće godine usled trajnih posledica okončanog srpsko-hrvatskog rata irata koji je još uvek trajao u BiH, kao i sa jasnim naznakama svih predstojeći krvavih drama imasovnih smrtonosnih raspleta na ex-jugoslovenskim prostorima. U tom raspoloženju skoro da suprotekle sve ove godine njegovog rada.Obeležavajući petogodišnicu CZKd-a prvom izložbom u 2000. Pronađi se (1-14. januar) VesnePavlović koja je načinila fotografski pregled njegove delatnosti u 59 slika uz koautorstvo AneMiljanić koja je toj prezentaciji dala zanimljivu dramaturšku postavku, istovremeno je postignut nesamo jedan dokumentraristički efekat (arte)faktnog nizanja događaja, ličnosti i činjenica koji sumarkantno obeležili i reflektovali reagovanja na ovaj razorni period Jugoslavije u tekućoj deceniji,već je prikazan i vrlo široki obim najrazličitijih delatnosti od umetničkih izložbi, autorskih projekatate dokumentarnih postavki sa mnogim dnevnoaktuelnim temama, a pre svega bila posvećenateatarskoj delatnosti sa četrnaest kompletnih produkcija od kojih se danas pet paralelno izvodi, prekogostovanja iz zemlje i inostranstva brojnih eminentnih ličnosti poput Đerđa Konrada ili BibiAnderson, a ove godine Slobodana Šijana i Predraga Matvejevića, protestnih tribina povodomprogona i utamničenja intelektualaca i umetnika (Nuneta Popovića ili Fljore Brovine na primer),protiv svakog oblika represije režima, pa i onih najbrutalnijih kakvo je ubistvo Slavka Ćuruvije, inmemorijama onim stvaraocima koje oficijelne institucije smišljeno potiskuju iz nacionalnog sećanjakao što su Danilo Kiš i Biljana Jovanović, promocija knjiga, premijera alternativnih filmova autorakakav je Želimir Žilnik, demonstrativnih okupljanja, uličnih predstava Sonje Vukičević predkordonom policije u vreme velikog protesta 96/97., otvorenih razgovora o zaoštrenim i bolnimdruštvenim i političkim pitanjima koja su sve ovo vreme potresala Jugoslaviju sve do njenogkonačnog rasturanja, kulinarske akcije Nebojše Popova opasuljivanja građana... Po ovome, Centarje iako nezavisna, alternativna kulturna institucija preuzela ulogu mnogih oficijelnih kuća koje nisuimale hrabrosti da progovore o najtežim problemima koji su nas temeljno potresali svih ovih godinaosuđenih na puko preživljavanje i trajanje na egzistencijelanoj i profesionalnoj granici.U ovom malom pregledu ograničićemo se tek na izložbenu delatnost CZKd-a koja u poslednjevreme ponovo izaziva reagovanje dela javnosti nastojeći na različite načine da od njega načininekakav anahronizam pod nazivom "Museum Veljković" previđajući da je upravo realizovanilikovni program znatno prevazišao smisao i potrebe institucije koja danas nema isti cilj kakav jeimala kada je osnovana. Vreme se toliko dramatično promenilo da bi još jedna mrtva kulturnainstitucija bila neproduktivna u epohi kada je neophodno jedno novo oživljavanje, traženjedrugačijih puteva i probijanje kroz okamenjena uska vrata društvenih tokova - naročito onihkulturnih i umetničkih kako je to direktorka Borka Pavićević sa saradnicima u pravom trenutkuuvidela i projektovala uprkos svim ometanjima.A samo taksativno nabrajanje (nehronološkog izbora) iz likovnog programa dovoljno ubedljivo otome svedoči. Nakon početne I Dekontaminacije, usledile su inostrane izložbe: Contra-dibidon iLikovna radionica (Ljubljana), Give Me Back my Flag i Transformers (Pariz), Tuzla-Beograd1996, Zračenja (Skoplje) i posebno zanimljiv Haos u akciji (simultana likovna manifestacija u 11evropskih gradova linkovana videom i kompjuterima); zatim autorski projekti: Camera Lucida iUbistvo (godišnje izložbe Centra za savremenu umetnost Fonda za otvoreno društvo), Još uvek smo