Nova slika II - Jovan Despotović

Generacija slikara rođena u godinama kada je savremena jugoslovenska umetnostpo drugi put u svojoj istoriji načinina semantičke i strukturalne korake bliske apstraktnojlikovnoj sintaksi, od kojih je pet predstavnika okupljena na ovoj izložbi, prihvatila seuloge da svojom praksom upotpuni sliku sadašnjeg trenutka najčešće određenog kaopluralistički, jednim radom koji je ostao čvrsto vezan za umetnički medijum, a zatemeljne stvaralačke pouke odabrala je pojave na liniji apstraktna umetnost – enformel.Dokaz ovoj konstataciji mogla bi poslužiti i činjenica da je njihovo umetičkoobrazovanje proteklo u klimi kuju su određivali neki od najznačajnijih protagonistaposleratnih tendencija obnove našeg savremenog slikarstva. Neposredna i promenljivaveza koja je uspostavljena između njih i učenika rezulturala je slikarstvom koje obenavedene karakteristike, stim naravno što je ubedljivost i vitalnost ovih dela zapravoposledica njihovog položaja unutar kretanja svojstvenog tekućoj deceniji.Gest. Perica Donkov je iz ove grupe slikara ponajviše udaljen od tipičnogmodela koji je uzet za paradigmatični fenomen pri ovom izboru. Znaci njegove vlastitepersonalnosti dobro su uokvireni u atmosferi povratka ere velikih majstora manuelnogstvaranja predmeta umetnosti. Već sa prvim uvidom u ova formatski ujednačena platnaodmah je jasno da su nekada utemeljene pouke tih virtouza poteza i fizičkog aktivizma učinu slikanja poput rodonačelnika ovog niza Džeksona Poloka, ili Donkovu bliži FrancaKlajna i Hansa Hartunga danas još uvek važeće. Obim i intenzitet telesnog delovanja naplatnu, estetika vrlo brzog slikanja bez ispravljanja i doterivanja za Donkova predstavljaonaj elementarni i dovoljni slikarski sadržaj koji daje podlogu utisku dinamičnosti, čakfluidnosti ovih slika. Uzburkana, često nepregledna, neuređena i dekomponovanazbivanja teških, gustih i širokih crnih kretanja na ovim površinama zapravo su poslediceprvobitne introvertnosti i posvećenosti slikarstvu u njegovim elementarnim zaključcima.Za Donkova slikarstvo je poput ispitivanja stanja u vlastitim granicama, a svakako iodređen rezultat do kojeg je on dospeo sledeći sopstveno iskustvo u praktičnom odnosuprema delu koje realizuje.Boja. Ovi dekolorisani prizori sušta su suprotnost monohromnim egzaltacijamaSava Pekovića. Razlike su i mnogobrojne i nametljive. Najpre je ovde osnovni plastičkisadržaj vezan za boju koja Pekovića zanima u njenom elementarnom fizičkom ioptičkom stanju, onom koje deluje svetlom i koje izaziva specifične vizuelne i psihološkedoživljaje. Peković je pravi slikar enformela, i to onog koji je netipičan za ovu sredinumada je iz nje potekao. Ovo pomeranje problemske osnove sa materijalogije nalapidarnu hromatsku u poetici enformela, zapravo i ne mora biti toliko neprihvatljivo.Jer, vidljivo je i to da osim boje koja daje osnovni kvalitet slici, ovaj autor, u nju unosi imaterijale, razapeto platno, drvo, kanape, da bi sa njima izgradio jedan slikovni prizorkoji svakako računa na efekte bezformnog. U ovom primeru je verovatno najlakšerazumeti da je jedna od zajedničkih osobina ovih autora njihovo rukovanje čistimplastičkim terminima u tretmanu slike. Platna koja se u tom nastojanju otelotvoruju uPekovićevom iskustvu su onaj živi organizam koji nije podložan narušavanju stabilnosti ičvrstine početne namere.Objekt. Radikalniji korak prema osamostavljivanju slike kao trodimenzionalnog,prostornog objekta načinio je Mihailo Petković. Poznati su različiti načini doslovnogpostvarivanja umentičkog dela, a sam enformel u tim tendencijama nije najtipičnijipredstavnik. No, ako ovaj plastički sistem ne shvatimo usko kao fenomen apliciranjagotovih predmeta i materijala u biću slike, već ako ga dovoljno kao pogodan sistem zaoptičku transformaciju plastičkih sadržaja, i ako celovitost tako dobijene strukture71