ardhura të gjeneruara nga skemat e menaxhimit të mbetjeve,psh shitjve nga të ricikluarat). Megjithatë kur tëardhurat janë të ulëta, mund të ketë një periudhë në tranzicion që familajrët nuk mund të përb<strong>al</strong>lojnë kostote plota të menaxhimit 17Aktu<strong>al</strong>isht shumica e familjarëve paguajnë më pak se kostoja e plotë e menaxhimit të mbetjeve të tyre,madje dhe në kushtet e standardeve të pamjaftueshëm. Në të ardhmen kostot do të rriten, dhe familajrët dotë detyrohen nga ligji për të pagaur kostot e plota (subjekt i principit të përb<strong>al</strong>lueshmërisë). Përvec se ligj iBE, ky është dhe një kërkesë për vazhdimësinë e sistemit të menaxhimit të mbetjeve.Megjithate, nderkohe qe kostot fin<strong>al</strong>e te grumbullimit dhe asgjesimit te mbetjeve do te plotesohen ngaprodhuesit e mbetjeve, ekziston akoma nje ceshtje financiare, duke qene se per grumbullimin do tekerkohen shpenzime kapit<strong>al</strong>e, dhe nuk pritet qe familjet te financojne shpenzimet kapit<strong>al</strong>e. Mendohet qe tepakten Qeveria Shqiptare (qendrore, rajon<strong>al</strong>e dhe lok<strong>al</strong>e) fillimisht do te marri iniciativen te vendosi pajisjetper grumbullimin dhe te permiresoje sistemin per riciklimin ose asgjesimin e mbetjeve. Kjo do te perfshijenje rritje te finances se kerkuar, megjithese kostot e kesaj finance ne fund do te plotesohen nga prodhuesite mbetjeve.6.3 Strategjia për Financimin e Sistemit te Menaxhimit te <strong>Mbetjeve</strong> sipas Standardeve të BEZbatimi i ndryshimeve të përshkruana në Plan do të kërkojë burime të konsiderueshme financiare ndërsaShqipëria i afrohet anëtarësimit dhe më tutje; dhe kjo në një kohë kur do të ketë shumë kërkesakonkurruese për financim. Aktu<strong>al</strong>isht të gjithë elementet e nevojshëm për koston e besueshme të këtij planitë menaxhimit të mbetjeve dhe të tregojë se si kostot do të përmbushen, nuk janë ende të caktuara.Megjithatë është e mundur të paraqitet strategjia treguese e mëposhtëme mbi kostot dhe financimin eplanit. Strategjia përmblidhet në tabelën e mëposhtëme. Kostot e vendosura për industrinë, veçanërisht kurkëto vijnë nga pergjegjësia për thirrje të tejzgjatur të prodhuesit për produktet e tyre në fazën e mbetjevenuk janë llogaritur, dhe supozohet se koto kosto do të kompensohen nga një shtesë në çmimin e blerjes,çka përputhet me PPP.Tabela 6.3.1: Kostot treguese të zbatimit të përbërësve kryesorë të <strong>Plani</strong>t të Menaxhimit të <strong>Mbetjeve</strong>Përbërësit eKostot treguese Kur? Strategjia treguese e financimit<strong>Plani</strong>t11Ndërtim ikapaciteteve nënivel kombëtarC: TA =5% e artikullit të shpenzimevekapit<strong>al</strong>e 4 = €13 milionTrajnime = €50,0002010-20182010-2018Komuniteti i donatorëveKomuniteti i donatorëve2 Ndërtimi ikapaciteteve nënivel lok<strong>al</strong>R: Staf i ri: 5 ftpe gradu<strong>al</strong>isht, përpërgatitjen e politikave, planifikimin,raportimin, etj. €72,000/vit; 3 ftpe përInspektoratin e rritjes së zbatimit plusbuxhetin e udhëtimeve, testimet 54,000/vitC:R: Personel- 3(S), 1(J) në nivel rajon<strong>al</strong> x 12rajon<strong>al</strong>1ftpe (S) x 65 bashki0.5 ftpe (S) x 309 komuna= €3,8 millon/vit3 Zhvendosje e plotë C: konsulencë për projektligje: €100,000e ligjeve të BE, = 1000 ditë me €100/ditëlegjislacion dytësor R: -4 Zhvillimi i sistemit Shih seksionin 4.6për mbledhjen dhe C: €264 milionheqjen e mbetjeve R: €64 milion/vitsipas standardevetë BE2010-2018Buxheti i Shtetit2010-2022 Buxheti lok<strong>al</strong>, i cili duhet të jetë i rekuperueshëmnga të ardhurat e tarifave për menaxhimin embetjeve meqenëse këto përfaqësojnë një pjesëtë kostos së MM2010-2015 Buxheti i Shtetit2011-2027 Nga 2014 bazuar në përmbylljen e projekteve nëvazhdim2015-2017 fonde IPA - €7 milion/vit2018-2021 ERDF - €30.5 milion/vit2010-2021 Buxheti Shtetit €6 milion/vit2021-2027 Kredi të financuara nga IFI dhe bankattregtare, marrëveshjet PPPKostot operative: Bashkitë duhet të bëjnë një17 Një ligj i pranuar-ligji i gishtit- që kostot e menaxhimit të mbetjeve nuk duhet të tejk<strong>al</strong>ojë 1% të të ardhurave mesatare; ky limit prej 1 % përbën kufurin epërb<strong>al</strong>lueshmë. Fatkeqësisht të dhënat mbi të ardhurat dhe shpërndarja nuk janë të sakta në Shqipëri për të aplikuar rregullin e gishtit.92
5 Mbyllja, mbulimi Depozitat e mëdha (të themi>1 ha)(nëse është e C: të themi 65 x €800,000 = €50,000,000nevojshme) e R: të themi 65 x €30,000/vitdepozitave aktu<strong>al</strong>etë mbetjeve Depozitat e vogla pastrohen nga bashkitë6 Mbetjet errezikshmeindustri<strong>al</strong>e7 Mbetjet klinikeinfektueseme kosto të ulëtTë themi 5000 t/vit që nuk depozitohet nëvendet e caktuara. Kostot janë të përafërtaderisa të bëhet një inventarizim i plotë, tëpërgatitet një plan. Vlerësim paraprak nëËFD.C: landfill-et e MRR – elementi parë€4,000,000, impiante të trajtimit €1 milionR: kosto operative për impiantet e MRR€500,000/vit. Transport për trajtim speci<strong>al</strong>,dokumentet e udhëtimit, ruajtje epërkohshme, etj. €1 mil/vitShih DSIP FËD. <strong>Plani</strong> Kombëtar iMenaxhimit, për IHCË, emërimi imenaxherëve të shëndetit në spit<strong>al</strong>e,trajnime, kontenierët, pajisjet përdjegie/sterilizim, etiketimi, transporti, etj.C: €2.6 milionR: €3 milion/vit8 CDË S’ka kosto shtesë (veç ndërtimit të vetëindustrisë). Objektivat duhet të jenë tëarritshëm nga rregulloja dhe marrëveshjetme industrinëC:R:9 ELVs C: -R:-10 Ujrat e zeza Fillimisht kostot janë të ulta meqenësevolumi është i vogël, por do të rriten merritjen e volumit. Qasje të mundshme tëndryshme, përfshirë përdorimin bujqësor,bashkë-shkarkimi në furrat e çimentos,përdorim si ‘building filler’, neutr<strong>al</strong>izimi Indjekur nga depozitimi në landfill-e.C: -R:-11 Paketimi imbetjeveindustri<strong>al</strong>eC:R:12 Mbetjet vajore C:-R:-13 ËEEE C:R:14 Mbetjet e nënproduktevetë R:C:kafshëve15 ODS C: Përfundimi i fazës së ODS – s’ka kostoR:16 Toka e ndotur C:R:-17 Mbështetja teknikee përgjithshme,konsultimet,pajisjetShënime:C = kapit<strong>al</strong>i ose kostot ‘one-off’C: vëzhdues të akredituar / lehtësira an<strong>al</strong>izuesepër identifikimin e MRR €200,000. të tjera€200,000R:2018-2022strategji për tarifat për të mbuluar të paktën kostotoperative sa më shpejt të jetë e mundur brenda2021 dhe më pas tarifat duhet t’I mbulojnëtërësisht kostot, përfshirë kostot për investime tënevojshme në mënyrë që autoritetet lok<strong>al</strong>e mundtë ngrejnë kredi për të financuar investime ose tëkenë të ardhura të sigurta që nevojiten përmarrëveshjet PPP.ERDF 80%, buxheti I shtetit €1milion/vitshteti/buxhetet lok<strong>al</strong>e2012-2018 Investimet kapit<strong>al</strong>e të financuara nga qeveria osesektori privat, por kostot kompensohen plotësishtnga prodhuesit e MRREdhe të marra direkt nga prodhuesi i MRR ose tëpaguara nga operatori i impiantit i cili i mbulonkostot nga prodhuesit e MRR2012-3 Buxheti i Shtetit (Ministria e Shëndetësisë), duhettë mbulohet nga kostot shëndetësoreNdërtimi i industrisë për të thither kostotIndustria përgjegjëse nën EPR për ngritjen esistemit për mbledhjen dhe riciklimin2012-2030 Çdo kosto duhet të bartet nga ËËTP-të të cilatduhet të jenë të afta të k<strong>al</strong>ojnë këto kosto si pjesëtë kostos për trajtimin e ujrave të zeza.Industria përgjegjëse nën EPR për ngritjen e njësistemi për mbledhjen dhe ricikliminIndustria përgjegjëse nën EPR për ngritjen e njësistemi për mbledhjen dhe heqjen/rigjeneriminIndustria përgjegjëse nën EPR për ngritjen e njësistemi për mbledhjen dhe heqjen/ricikliminIndustria përgjegjëse nën EPR për ngritjen e njësistemi për mbledhjen dhe heqjen/rigjenerimin,p.sh. mbledhja e frigoriferëve2010-2030 Deri në anëtarësim – komuniteti i donatorëve përraste të prioritizuara me kujdes, pas anëtarësimitERDF/Kohezion, buxheti i shtetitBuxheti i shtetit, ose mundësisht si pjesë projekti efinancuar nga donatorët93