shërbimit për koston e sigurimit të kamionëve. Nga këndveshtrimi i autoritetit, sidoqoftë një kostokapit<strong>al</strong>i (shtesë) potenci<strong>al</strong>e merret në konsideratë, dhe mund të tërhiqet drejtperdrejt nga të ardhurate marra nga prodhuesit e mbetjeve pa nevojën për ti mbledhur këto para. Afati i kontratës duhet tëcaktohet mjaftueshmërisht i gjatë për ta bërë atë tërheqës për operatorët privatë që të ndërrmarrinkëtë angazhim. Më kompleks është përshmebull një kontratë e tipit Nderto-Opero-Transfero ku njëoperatori privat i jepet nj koncension dhe i kërkohet të ndërtojë një objekt sic është një landfilldhe/ose të bëjë investime të tjera në kapit<strong>al</strong>, të sigurojë një shërbim duke përdorur investimet përnjë shërbim të specifikuar (supozojmë për 20 vjet) dhe në fund të këtij afati, të transferojë asetet embetura autoritetit lok<strong>al</strong>. Koncensioneri mund të mbledhë vetë kostot për menaxhimin e mbetjevenga prodhuesit e mbetjeve. Këto marreveshje, nëse mund të kryhen, mund të jenë tërheqëse përautoritetet përgjegjëse për sigurimin e shërbimit, por përgjithësisht marrin shumë kohë për tuorganizuar dhe fin<strong>al</strong>izuar. Ështe gjithashtu e nevojshme që të egzistojë një mjedis biznesi në të cilinkontraktoret privatë potenci<strong>al</strong>ë të kenë konfidenca të mjaftueshme në aftesinë dhe vullnetin eprodhuesve të mbetjeve për të paguar kostot e kërkuara, dhe në stabilitetin politik të organizatavepublike me të cilat ato firmosin kontrata.6.2 Kostot e Sistemit te Menaxhimit te <strong>Mbetjeve</strong> bashkiakeParashikimi i kostove për zbatimin e OMPM për mbetjet bashkiake në Shqipëri mund te jete vetem njeparashikim sepse kostot aktu<strong>al</strong>e janë në varësi të planeve per 12 zonat e mbetjeve, secili i adaptuarkundrejt kushteve lok<strong>al</strong>e.Megjithatë eshte e nevojshme te kemi nje llogaritje te përafruar te kostove nemenyre qe grupet e punes sezonave te mbetjeve te jene te informuar per rendesine e renditjes se ceshtjeve financiare me te cilat ata dote ndeshen dhe ne kete menyre mund te behet edhe llogaritja e nivelit te tarifave te nevojshme per tembështetur sistemin ne periudhen afat gjate.Për të bërë këtë vlerësim është e nevojshme të bëhet një projektim për mbetjet që do të prodhohen gjatëperiudhës së planifikuar dhe të kontrollohet se cfarë masash është e nevojshme të ndërmerren për tëre<strong>al</strong>izuar objektivat e nevojshme. Menyra e përdorur per kete projektim eshte përshkruar hap pas hapi neAneksin 5.Projektimi eshte përmbledhur ne diagramen e mëposhtme:Figure 6.2.1: Parashikimi i mbetjeve komun<strong>al</strong>e për Shqipërinë 2010 - 2025Paisjet dhe infrastruktura e kërkuar për një zonë “mesatare” menaxhimi për mbetjet90
Bazuar në rrjedhën e projektuar të mbetjeve për një zonë mesatare menaxhimi mbetjesh, janë llogariturnevojat për paisje dhe infrastrukture. Këto llogaritje janë dhënë në Annex 6 të këtij <strong>Plani</strong>. Kosto janëpërmbledhur në tabelën e mëposhtme.Tabela 6.2.1: Kostot e OMPM për mbetjet komun<strong>al</strong>e për të re<strong>al</strong>izuar target e planit për një zonë “mesatare”mbetjesh në Shipëri në vitet në vijimKomponentiKostotKapit<strong>al</strong>e ne (€)Kostot eO&M (€)Kostot Tot<strong>al</strong>evjetore (€/v)Grumbullim i ndare per materi<strong>al</strong>et e riciklueshme 3,308,533 1,791,703 2,247,540Grumbullimi i mbetjeve Bio 982,490 687,201 816,295Grumbullim i mbetjeve 982,490 1,051,817 1,180,910Stacionet e transferimit 1,350,000 127,800 106,611Transporti per ne landfill 0 262,186 262,186Landfilli 7,800,000 500,000 1,659,985Impianti i ndarjes se mbetjeve 1,500,000 250,000 515,192Impianti i kompostimit 8,120,000 1,124,000 2,383,649TA, fushata informimi dhe ndergjegjesimi (5%) 2,404,351Tot<strong>al</strong>i i “mesatares” per zonen e mbetjeve 24,043,512 5,794,707 9,172,368Është pranuar që mjetet dhe kamionët e transportit do të blihen nga kontraktuesit (kostoja e tyre efinancimit do të reflektohet në pagesën kontraktu<strong>al</strong>e që do t’i paguhet atyre), kështu që ato nuk do të jenëpjesë e kostove kapit<strong>al</strong>e, por vetëm pjesë e shpenzimeve operative. “Kostoja vjetore” më lart përfshin dhekostot operative dhe kapit<strong>al</strong>e të amortizuara në terma në përshtatje me jetën ekonomike të pritshme tëaktivit.Duke përmbledhur në kosto në nivel kombëtarNjë parashikim për kostot kombëtare përfitohet nga shumëzimi i shifrave për zonën mesatare me 11. Kjojep:o Kosto kapait<strong>al</strong>e€264 miliono Kosto mesatare operative €64 millon per vito Kosto tot<strong>al</strong>e vjetore€101 milion per vit, d.mth. €31.6 per person në Shqipëri ose13,000 leke per familje prej 3 personash duke përdorur normën aktu<strong>al</strong>e të këmbimit €1 = 138 leke.Kjo nuk përfshin kostot e për shembull mbledhjeve kolektive të rënda, ose kostot e ndarjes së mbetjeve tërrezikshme të familjeve. Nuk përfshin koston e trajtimit të mbetjeve në vend të të mbetjeve bashkiake. Përnjë tenativë të kostos për të gjithë planin referoju tabelës PQR.6.2.1 Rikthimi i kostove, parimi ndotësi paguan, përb<strong>al</strong>lueshmëria,Neni 4 i Udhëzuesit 2008/98/EC i Parlamentit dhe Këshillit Europian të 19 Nëntor 2008 mbi mbetjet dheankimet kundrejt disa Udhëzuesve, përmbledh që kostot e menaxhimit të mbetjeve duhet të përb<strong>al</strong>lohennga:- Prodhuesi origjin<strong>al</strong> i mbetjeve,- Mbajtësit aktu<strong>al</strong>ë ose të mëparshëm të mbetjeve, ose- nga prodhuesi i produktit nga i cili ka rezultuara dhe mbetja,Pervec se nje kerkese ligjore, ky eshte nje kusht per zbatueshmerine dhe qendrueshmerine financiare afatgjate per sektorin e menaxhimit te mbetjeve, dhe do te siguroje gjithashtu rritjen e nxitjes per “prodhuesit” embetjeve (duke perfshire edhe prodhuesin e ketyre produkteve) per te reduktuar dhe rikuperuar mbetjet. Kyfaktor eshte shume i rendesishem per mbetjet e rrezikshme duke qene se prodhuesit e ketyre mbetjeve derime sot kane paguar tarifa te njëjta me prodhuesit e mbetjeve jo te rrezikshme ose ne disa raste nuk kanepaguar fare.Parimi ndotesi paguan do te thote qe prodhuesit e mbetjeve duhet te paguajne kostot e plota te menaxhimitte mbetjeve te tyre.Në lidhje me mbetjet e prodhuara nga familjet, kjo do të thotë që familajrët duhet të përb<strong>al</strong>lojnë kostot eplota të menaxhimit të mbetjeve që ata prodhojnë, kështu që pagesat që ata bëjnë (së bashku me të91