Conference Booklet - GARANCIA SHQIPTARE

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”FaqePërmbajtja457810I. Informacion i përgjithshëmII. Folës kryesor dhe specialëIII. Sallat dhe paketa e konferencësIV. Programi i konferencës dhe detajet teknikeV. AbstraktSesioni i pleniumit hyrësSesioni tematik: Praktika të mira të prodhimit organikSesioni tematik: Marketingu i produkteve organikeSesioni tematik: Promovimi i prodhimit organikSesioni tematik: Promovimi i marketingut organik34VI.Furnitorë organik dhe ekspozuese3

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEInformacion i përgjithshëmKjo konferencë synon të mobilizojë ndihmën për bujqësinë organike në Shqipëri, duke përcjellëmesazhe për qeverinë dhe vendimarrësit e tjerë, partnerë bashkëpunëtorë të projekteve tëzhvillimit dhe publikun rreth përdorimit të bujqësisë organike si një rrugë efiçiente për bujqësinëShqiptare drejt integrimit në BE. Gjithashtu, ofron një platform për të ndarë eksperienca dhediskutime rreth praktikave më të mira organike, standarteve, certifikimit, tregëtise, formulimit tëpolitikave, zhvillimit të nismave.Konferenca mbështet faktin që bujqësia organike bashkekziston me fusha të tjera dhe inkurajonmendimet e shkollave te tjera, duke pasur si qëllim harmonizimin e kësaj bashkekzistencedhe kërkimin e rrugëve të mundshme për zhvillimin e vendit. Bujqësia ka një kontribut tërëndësishëm në ndryshimet globale dhe ndikohet seriozisht nga to. Bujqësia organike ështënjë sistem që sjell më pak ndotje në krahasim më shumë sisteme të tjera kultivimi. Në këtëmënyrë, bujqësia organike mund të jetë një aktor i rëndësishëm në përpjekjet për të ngadalësuarndryshimet klimaterike.Kjo është konferenca e parë organike në Shqipëri dhe ofron mundësi mësimi dhe lidhje sipër ata që janë të rinj në fushën e bujqësisë organike, ashtu edhe për ata që të vjetër nëtë. Fermerët, përpunuesit, tregtarët, studiuesit, trajnuesit, ofruesit e asistencës teknike dhedrejtuesit e bizneseve do të kenë kohë të mjaftueshme për të diskutuar dhe mësuar nga njëritjetri.Kjo konferencë gjithashtu paraqet produktet aktuale organike dhe promovimin e tyre nëShqipëri. Konferenca organizohet nga Shoqata Shqiptare e Marketingut dhe projekti SASA, nëbashkëpunim me IBB, BioAdria, Albinspekt dhe FiBL, dhe me ndihmën e Agjencisë Zvicerianepër Zhvillim dhe Bashkëpunim, Ministrinë e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit,dhe Mercator.4

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Folës kryesorë dhe specialëFolës kryesor i konferencësProf. Dr. Urs NiggliFiBLProf. Dr. Urs Niggli është Drejtori i Institutit Kërkimor të Bujqësisë Organike,qendra më e madhe e kërkimit dhe këshillimit të bujqësisë organikenë Europë, me zyra në Zvicër, Gjemani dhe Austri. Prof. Dr. Urs Nigglireferon tema të përzgjedhura të bujqësisë organike në Universitetin ETHZurich, Universitetin Kassel/Witzenhausen dhe Universitetin e Uellsit, meformim të specializuar në kërkimet bimore dhe manaxhimin e farave. Nëkonferencë ai do të paraqesë një vështrim të situatës aktuale të bujqësisëorganike në Europë.Sesioni i pleniumit hyrësMsc. Sokol StafaAlbinspektZ. Sokol Stafa është drejtor i Trupës Shqiptare të çertifikimit Albinspektdhe çertifikues i njohur për standartet ndërkombëtare organike dheGlobal Gap. Ai ka eksperiencë të gjerë inspektimi dhe çertifikiminë rajon dhe mësimdhënie për lëndët e çertifikimit të produktit dhepermakulturë. Në këtë konferencë ai do të paraqësë një vështrim tëzhvillimit organik në Shqipëri.Grupi tematik “Praktikat e mira të prodhimit organik”Prof. Ass. Dr. Enver IsufiIBBProf. Ass. Dr. Enver Isufi është Drejtor dhe bashkëthemelues i Institutittë Bujqësisë Organike, i pari institut Shqiptar i specializuar në bujqësinëorganike. Prof. Ass. Dr. Isufi ka mbi 30 vjet eksperiencë në praktikat ezhvillimit bujqësor dhe mësimdhënie. Ai ka publikuar disa libra dhekonsiderohet si një ndër aktorët me më shumë influencë në zhvillimine bujqësisë organike në Shqipëri. Në konferencë ai do të paraqësë njëvështrim të parimeve kryesore organike.Sesioni tematik “Promovimi i prodhimit organik”Fatmira AllmucaMoAFCPZnj. Fatmira Allmuca është Përgjegjëse e Sektorit të Prodhimit Bimornë Drejtorinë e Përgjithshme të Politikave Bujqësore në MBUMKqë prej vitit 2006. Ajo ka eksperiencë të gjerë në bujqësi dhe kabashkëpunuar ngushtësisht me projekte të ndryshme që operojnë nëfushën e bujqësisë në Shqipëri. Ajo është pjesëtare e grupit të punës tëMBUMK për harmonizimin e legjislacionit aktual të bujqësisë organikeme legjislacionin e BE.5

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioni tematik “Marketingu i produkteve organike”Mr. Xhevit HysenajXherdo CompanyZ. Xhevit Hysenaj është pronar dhe drejtor i kompanisë Xherdo, eksportuesimë i madh Shqiptar i bimëve mjeksore dhe esencave. Në të njëjtën kohëai është kryetar i EPCA (Shoqata Shqiptare e Bimëve Medicinale dheEsencave). Z. Xherdo operon në biznesin e bimëve mjeksore prej mëshumë se 15 vitesh dhe do të paraqesë në konfererencë vështrim praktiknga eksperienca e tij për mundësitë dhe sfidat e eksporteve organike.Sesioni tematik “Promovimi i Marketingut Organik”Mr. Martin LichtenhahnFiBLZ. Martin Lichtenhahn është agronomist me fokus në perime, bimëtmjeksore dhe drithërat organike, tek Divizioni Ndërkombëtar i Këshillimitdhe Trajnimit në Institutin Kërkimor të Bujqësisë Organike, qendra më emadhe kërkimit dhe këshillimit të bujqësisë organike në Europë, me zyranë Zvicër, Gjemani dhe Austri. Z. Lichtenhahn ka eksperiencë të gjerësi trajnues, këshillues dhe kordinator projektesh në Zvicër dhe vendetë ndryshme të Mesdheut dhe Europës Lindore. Ai është përfshirë nëprojektet e FiBL në Shqipëri që prej vitit 1998. Në konferencë ai do tëparaqesë analizë të konkurueshmërisë organike për Shqipërinë.6

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Sallat dhe paketa e konferencësSalla kryesore e konferencës është salla Balsha. Do të organizohen dy sesione paralele,respektivisht në sallën Balsha dhe sallën Onufri. Megjithëse pjesëmarrja në konferencë ështëfalas, regjistrimi herët është i rëndësishëm për tu pajisur me vende për tu ulur, paketën emirëseardhjes së konferencës dhe librin e abstrakteveOferta e konferecës përfshin:Paketa e mirëseardhjes me dosje, bllok shënimesh, stilolapës dhe dhurata të vogla.Libri i abstrakteve nga sesionet tematike.Mbi 8 orë referim, prezantime dhe diskutime, të udhëhequr nga ekspertë të prodhimit organik,përpunimit, marketingut dhe çertifikimit.Mundësi për të takuar furnitorë, organizata që mund të ndihmojnë me nevojat për prodhim dhepërpunim organik.Drekë, kafe, përfshirë gjithashtu edhe produkte organike.Vizitë në panairin organik në hollin e Tirana International Hotel.Për informacione kontaktoni:Shoqata Shqiptare e MarketingutBlv. Zogu I, Pall. Kischerberger Nr.2/3Tirana, AlbaniaTel. +355 42415890; Fax. +355 42415890E-mail. albanianmarketingassociation@gmail.com7

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEProgrami i konferencës dhe detajet teknikeMirëseardhja dhe regjistrimi i pjesëmarrësve (Holli kryesor)9:30 – 10:00Sesioni i pleniumit hyrës (Salla Balsha)10:00 – 11:00 Moderator i Sesionit: Bledi Hoxha, SHSHMFjala përshëndetëse e Prof. Dr. Genc Ruli, Ministër i Bujqësisë, Ushqimitdhe Mbrojtjes së Konsumatorit.Fjala përshëndetëse e Znj. Ivana Enzler, Ambasadore e Zvicrës në ShqipëriBujqësia Organike në BE – Tendenca, sfida, mundësiPrezantimi i pleniumit nga Urs NiggliArritjet dhe sfidat e zhvillimit të sektorit organik në ShqipëriPrezantmi i pleniumit nga Sokol StafaSesioni tematik “Praktika të mira të prodhimit organik” (Salla Balsha)11:10 – 13:10 Moderator i Sesionit: Prof. Dr. Ardian Maci, BioAdria & Universiteti Bujqësor iTiranësEnver Isufi, IBB – Parimet e bujqësisë organike dhe mbrojtjes së bimëveMendim Bacaj, Agronomist – Prodhimi i ullirit organik – arritjet dhe sfidat e sëardhmesVeiz Selami, IBB – Prodhimi i rrushit organikFlorenc Kutrolli, IBB – Prodhimi i perimeve organike8Sesioni tematik “Marketingu i produkteve organike” (Salla Onufri)11:10 – 13:10 Moderator i Sesionit: Iris Kazazi, SASA PIUMusa Xhaka, Shpresa Shkalla – Mundësitë dhe sfidat e shitjeve organike nëtregun vendas dhe eksportet – rasti i ShkodrësXhevit Hysenaj, Xherdo, EPCA – Mundësitë dhe sfidat e eksporteve organike– rasti i XherdoAgim Pudja, Tomadhea, BioAdria – Mundësitë dhe sfidat e eksporteve organike– rasti i TomadheaIris Bakllamaja, Mercator – Mundësitë dhe sfidat e shitjeve organike nësupermarket – rasti i MercatorLiri Sila – Mundësitë dhe sfidat e shitësve me pakicë

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Pushime drekë në kontekstin e “Panairit të Shërbimeve” (Holli kryesor)13:10 – 14:30Sesioni tematik “Promovimi i produktit organik” (Salla Balsha)14:30 – 16:00 Moderator i Sesionit: Irfan Tarelli, MBUMKShpend Shahini, Endrit Kullaj, Skënder Varaku, Universiteti Bujqësor i Tiranës– Kontrolli biologjik i tenjes së rrushitDritan Kolleshi, BioAdria - Një fitofarmaci me produkte Bio në ndihmë tëfermerëveEnilda Doko, Albinspekt - Çertifikimi organik, gjendja aktuale dhe e ardhmjaFatmira Allmuça, MBUMK – Subvencionet për prodhimin organik – situataaktuale dhe e ardhmjaSesioni Tematik “Promovimi i marketingut organik” (Salla Onufri)14:30 – 16:00 Moderator i Sesionit: Bruna Pudja, SASA PIUMartin Lichtenhahn, FiBL - Konkurueshmëria e Shqipërisë përsa u përketprodukteve organike – gjendja aktuale dhe e ardhmjaFlorian Paspali, BioAdria - Zhvillimi i tregut organik në ShqipëriArjana Misha, MoAFCP – Skema e granteve të BE për promovimin e bujqësisëorganikeIris Kazazi, SASA PIU – Aktivitetet promovuese – Një mjet efiçent për të rritureksportet organikePushimi kafe në kontekstin e “Panairit të Shërbimeve” (Holli kryesor)16:00 – 16:30Tryezë e rrumbullakët për diskutimin e politikave16:30 – 18:30 Moderator i Sesionit: Bledi Hoxha, SHSHM16:30 – 16:50 Raportime nga të katër sesionet tematike16:50 – 18:00 Diskutime të moderuara në lidhje me“Bujqësia organike –Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”18:30 – 20:00 Kokteil në kontekstin e “Panairit të Shërbimeve”9

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEAbstrakteKonferenca e parë kombëtare organike“Bujqësia Organike– Një rrugë efiçentë për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Përbajtja e artikujve në këtë publikim janë përgjegjësi e autorëve. Informacioni i mëposhtëm,përfshirë shprehjet e opinioneve apo parashikimet, është marrë nga burime, të cilat autorëti mendojnë si të besueshme, por nuk garantohen për vërtetësinë dhe plotësinë e tyre. Kyinformacion ofrohet pa ndonjë detyrim dhe me mirëkuptimin që çdo person që vepron sipas tijapo ndryshon pozicionin e tij/saj bazuar në të, vepron kështu tërësisht me rrezikun e tij.Abstraktet u redaktuan nga: Iris Kazazi & Erion Ndreçka10

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Sesioni ipleniumithyrësProf. Dr. Urs Niggliurs.niggli@fibl.orgFiBLbUJQËSIA ORGANIKE NË bE – TRENDE, SFIDA, MUNDËSIRritja e bujqësisë organike do të vazhdojë, si në Europë, ashtu edhe në mbarë globin. Në vitin2009, në BE ishin certifikuar si organikë 8.2 milionë hektarë, ndërsa në të gjitha shtetet europianekjo shifër arrinte 9.2 milionë. Shkalla e rritjes vjetore ishte 12 %, pavarësisht krizës ekonomikedhe shpenzimeve të ulura të konsumatorëve. Shpenzimet totale të konsumatorëve europianëpër ushqime organike të certifikuara kanë arritur 18 miliardë euro. Brenda dhjetëvjecarit 1999-2009, sipërfaqja e tokave europiane të trajtuara në mënyrë organike është rritur me 250 %. Tëdhënat e para për vitin 2010 tregojnë se fermerët vazhdojnë të kalojnë në bujqësinë organike,vecanërisht në Francë dhe Gjermani.Ka disa arsye pse është kaq i palëkundur trendi drejt bujqësisë organike. Së pari, është ngamegatrendët e konsumatorëve që kujdesen për mënyrë të shëndetshme jetese, për mjedis tëpastër dhe për kafshët. Së dyti, që është dhe më e rëndësishme në afatgjatë, nga njëra anëbujqësia organike është vetë produktive, por gjithashtu sjell në formën e nënprodukteve mëshumë mallra e shërbime publike, (p.sh. lidhjen e karbonit në tokë, larmi gjenetike e specieshnë toka bujqësore dhe të mira për mjedisin) sesa format e tjera të bujqësisë moderne, siprodhimi i integruar apo bujqësia pa plugim. Fermerët organikë e ndotin më pak dheun, ujin,ekosistemet dhe habitatët natyrorë, ndaj kanë kosto të jashtme shumë më të vogla për mjedisin.Këto përparësi mjedisore do të merren parasysh në Politikën e Përbashkët Bujqësore të pas2013-s nga Bashkimi Europian, në të cilën kriteret mjedisore do të jenë më të rëndësishëmpër pagesat kundrejt fermerëve. Pas reformës së Politikës së Përbashkët Bujqësore, pritetmbështetje më e madhe e fermave organike.Ndërthurja e politikave bujqësore me kërkesën e konsumatorit do t’i sjellë suksesin bujqësisëorganike, e cila do të ndryshojë për mirë bujqësinë në Ballkan dhe Shqipëri. Por pavarësishttrendeve tepër pozitivë, sfidat që i paraqiten bujqësisë organike janë të stërmëdha. Së pari,kërkimet duhet të shtohen në cdo nivel, nga ai bazë deri tek studimi i zbatuar dhe në terren.Shkëmbimi i informacionit mes fermerëve, këshilltarëve dhe shkencëtarëve duhet të jetë iorganizuar, sepse bujqësia organike kërkon tepër njohuri dhe dijet lokale kanë rëndësi po aqsa teknikat e reja shkencore. Njohuritë e plota janë faktori i tretë i suksesit, pas mbështetjespolitike dhe kërkesës së konsumatorit. Pa njohuritë, bujqësia organike nuk mund të zhvillohetnë mënyrë të vazhdueshme e të qëndrueshme.11

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioni ipleniumithyrësMsC Sokol Stafastafa@albinspekt.comAlbinspektArritjet dhe sfidat e zhvillimit të sektorit organik në ShqipëriVitet e fundit mund te konsiderohen vitet më të mira te nxitjes te sektorit organik ne Shqipëripër shkak te kerkesës ne rritje për prodhime organike, si dhe ndikimit nga zhvillimi me rritmetë shpejta i bujqesisë biologjike në bote. Ndotja mjedisore, skandalet me ushqimin dhe shtimii rreziqeve shëndetësore, kanë çuar në kërkesa më të forta për ushqim të sigurt dhe tëshëndetshëm.Në fokus të këtij prezantimi është paraqitja e zhvillimit të bujqësisë organike në shqiperi, bazuarnë kerkimin statistikor për të vleresuar tendencat dhe problematikat që ndesh ky sektor neShqiperi. Zhvillimi i bujqesise organike eshte ende shume i vogel ne krahasime me zhvillimin esektorit organik në Evropë e cila ka nje rritje të tokes se kultivuar organike në 1 milion hektareose 13%.Një faktor domethenes ne Shqiperi është shpejtësia e rritjes së dy përbërësve kryesore,prodhuesve organike dhe siperfaqeve të certfikuara organike. Numri i prodhuesve dhe isiperfaqeve te kultivuara është në rritje të ngadaltë ndersa siperfaqet e certifikuara përmbledhjen spontane po arrin në disa mijera hektarë.Zbatimi i skemave te subvencionimit nga projektet dhe qeveria shqiptare, krijimi i legjislacionitper bujqesine biologjike, krijimi i kapaciteteve njerezore, hapat ne zhvillimin potencial te tregutjane premisa te mira per rritjen e bujqesise biologjike. Megjithate mangesite strukturore simadhesia dhe fragmentarizimi i tokes, bashkepunim i dobet midis aktoreve organik, treguvendas kaotik, veshtersojne prodhimin e produkteve organike dhe zhvillimin e ketij sektori neteresi.Detyra të rendësishme per nxitjen e prodhimin bio ne shqiperi mbeten edukimi dhe ndergjegjsimii konsumatoreve per produktet biologjike, permiresimi i legjislacionit për prodhimin organik,mbështetja e fermereve për marketimin e prodhimeve të tyre biologjike.12

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Shënimet e sesionit_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________13

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioniTematikPraktika të miratë prodhimitorganikProf.Ass. Dr.EnverIsufienver_isufi@yahoo.comInstitute of OrganicAgricultureParimet e bujqësisë organike dhe mbrojtjes së bimëveBujqësia organike është sistemi bujqësor që përdor materiale të padëmshme për shëndetine konsumatorit dhe për mjedisin, që ndërthur interesat ekonomikë, ekologjikë dhe socialë tëbrezit të sotëm dhe të ardhshëm.Në Shqipëri bujqësia organike i ka fillesat në vitin 1997, me themelimin e shoqatës së parë tëbujqësisë organike. Bujqësia organike u zhvillua në baza shkencore në vitin 2001, kur qeveriazvicerane ofroi një projekt për mbështetjen e bujqësisë organike në Shqipëri.Në këtë periudhë u ngritën institucione për studime, këshillim, marketim dhe certifikim, pra uhodhën bazat për zhvillimin normal të bujqësisë organike. Gjatë 10 viteve u zbatuan praktikatë mira bujqësore, në përputhje me standardet.Ky prezantim trajton zhvillimin e praktikave të mira në mbrojtjen e bimëve, p.sh. zhvillimi imasava parandaluese, parashikimi, sinjalizimi me pajisje moderne, testimi i inputeve, zbatimii metodave bioteknike për kontrollimin e insekteve të dëmshëm.14

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematikPraktika të miratë prodhimitorganikIng. Mendim Baçajmendimbacaj@yahoo.comAgronomistRritja e ullirit organik në Shqipëri, arritjet dhe sfidat e ardhshmeRritja e ullirit organik u përmend për herë të parë kur prodhimi organik i ullirit u mbështet ngaprojekti SASA, në vitin 2001. Falë edhe punës përgatitore të nisur 2-3 vite para kësaj kohe,ishin formuar ndërkohë femrat e para prodhuese. Në vitin 2002 filloi eksportimi i vajit të ulliritorganik.Në këtë dhjetëvjeçar janë certifikuar rreth 200 ferma të vogla dhe 2 fabrika vaji, të cilat prodhojnëvaj ulliri organik për eksport. Vaji i ullirit organik, i prodhuar në Shqipëri, është i cilësisë së lartëdhe është vlerësuar me çmime kombëtare e ndërkombëtare.Ndër sfidat që na presin, ku përqendrohet edhe prezantimi ynë, mund të përmendim: rritjen ekapaciteteve prodhuese nëpërmjet përhapjes së praktikave të mira bujqësore, organizimin eprodhuesve në shoqata më të mëdha për prodhim, përpunimin dhe marketimin e vajit të ulliritorganik.15

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioniTematikPraktika të miratë prodhimitorganikDr. Veis Selamivselami@ibb.alInstitute of OrganicAgricultureProdhimi i rrushit biologjikProdhimi i rrushit me metoda të bujqësisë biologjike ka filluar që nga viti 2001 dhe aktualishtzë një sipërfaqe 25 ha për prodhim vere dhe për rrush tavoline. Vreshtat biologjike janë tëpërqendruar në 15 ferma me madhësi 1-5 ha kryesisht në Durrës, Tiranë, Kavajë.Sfida kryesore gjatë kësaj përiudhe ka qënë zbatimi i praktikave dhe metodave në përputhjeme standartet e bujqësisë biologjike për të siguruar qëndrueshmëri dhe rritjen e efiçencës sëprodhimit në vreshtave biologjike.Vëmendja kryesore është përqëndruar në mirëmbajtjen dhe rritjen e pjellorisë së tokës,nëpërmjet shtimit të lëndës organike dhe aktivitetit biologjik. Krahas plehërimit organik nëvreshtat biologjike aplikohet gjerësishtë plehërimi i gjelbër, mbulesat bimore si dhe mulçërimime material të ndryshëm organike për kontrollin e barërave të egra dhe ruajtjen e lagështirëssë tokës.Zgjedhja e kultivarëve të përshtatshëm përbën një nga elementët më të rëndësishëm përsuksesin e kultivimit me metoda të bujqësisë biologjike. Për këtë qëllim gjatë viteve 2003-2005 u ngrit blloku i testimit ( Shën Vlash- Durrës) me 22 kultivarë tolerant rrushi të sjella ngaFiBL, si dhe me 8 kultivarë lokalë nga zona të ndryshme. Nga testimi i kryer (2006-2010) janëveçuar kultivarët më të përshtatshëm për kultivimin me metoda të bujqësisë biologjike të cilëtruhen aktualisht në koleksionin Kavajë (200 bimë për çdo kultivarë).Mbrojtja nga sëmundjet dhe dëmtuesit përbën një nga sfidat më të rëndësishme ku përfshihenqë nga zbatimi i metodave të ndryshme agroteknike dhe deri në aplikimin e metodavebioteknike (ferromone seksuale, preparate biologjike) si dhe trajtimet me preparate të lejuaranga standartet.Nga përvoja e deritanishme dhe rezultatet e kërkimit rezulton se prodhimi i rrushit me metodabiologjike është një praktikë që mund të aplikohet me sukses edhe në kushtet tona. Kultivimii vreshtave me kultivarë për prodhim vere rezulton më i përshtatshëm dhe me leverdi edhepër fermerët, ndërsa kultivarët për rrush tavoline duhet të përqëndrohen në zona më tëpërshtatshme si dhe me kultivarë me pjekje të hershme deri të mesme.Mbështetja për ngritja e infrastrukturës për prodhimin e fidaneve me kultivarët rezistentëpërbën një sfidë për rritjen e siparfaqes me vreshta biologjik në të ardhmen.16

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematikPraktika të miratë prodhimitorganikProf.Ass. Dr.Florenc Kutrolliflorenckutrolli@yahoo.comInstitute of OrganicAgricultureProdhimi biologjik i perimeveNë prodhimin biologjik, që tashmë është një realitet në bujqësinë e vendit tonë, përfshin dhebimët perimore. Prodhohen bio për gjatë gjithë vitit disa perime të radha si rukola, sallata eerëzat, për shkak të punës më të mirë që është bërë me këto bimë, por dhe të kërkesave mëtë vogla që kanë ato për inpute. Në fermat bio janë provuar dhe prodhuar perime të radha,si asparag e lakër kineze. Një kulturë e rëndësishme e prodhuar në dy vjetët e fundit ështëluleshtrydhja në Shkodër. Por numuri i fermave, numuri i kulturave perimore dhe sasia eprodhimeve të perimeve biologjike është i vogël. Kjo tregon se ka akoma probleme për tuzgjidhur me këto bimë, ku pengesat janë të shumta që nga mungesa e farave e deri tekinputet, si ushqyes e preparate të mbrojtjes së bimëve, që kërkohen për prodhimin e tyre.Perimet biologjike sot prodhohen në rajonet Tiranë, Durrës, Vlorë dhe Shkodër. Për ti ardhur nëndihmë prodhuesve janë kryer nga IBB disa studime mbi përdorimin e inputeve dhe metodavetë reja miqësore, si ushqyesit biologjike Biorga, B5A, Herbagreen, The Carbon ansëer, Bio-N-Livel Ansëer, ushqyesin bimor prodhuar në fermat tona Confrey, preparatet e përmirësimittë tokës Bactofil e Hydrogel, preparatet për mbrojtje nga dëmtuesit e shëndetësimin e tokësBioNeem, Trichoderma, Serenadë e Neem-Oikos, metoda e shëndetësimit të tokës në serrame diellëzim, përzgjedhja e kultivarëve, etj. Përpjekje janë bërë për të prodhuar perime përeksport, por nuk ka patur ecuri me përjashtim të erëzave, që po vazhdojnë prej disa viteshtë eksportohen në Zvicër dhe disa bimë aromatike, mjekësore e eterovajore, prodhimi i tëcilave ka një rritje më të shpejtë për shkak të kërkesave të tregut jashtë. Mendoj se shtrirja eperimeve në zonat kodrinore së bashku me bimët e tjera si ato mjekësore e aromatike ështënjë mundësi për rritjen e prodhimeve të tyre.17

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEShënimet e sesionit__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________18

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematik“Marketingu iProdukteveOrganike”Shpresa Shkallainfo@shpresashkalla.comShkalla CompanyMusa XhakaAgronomistMundësi dhe sfida për shitjet organike në Shqipëri dhe jashtë vendit – rasti iShkodrësVaji i ullirit ekstra i virgjër “Shkalla”, organik dhe i certifikuar, shënon një nga sukseset e paratë eksportimit të vajit të ullirit organik, konkretisht në një treg elitar në Zvicër. Ky eksport ështëi vogël, por i qëndrueshëm dhe me mundësi për t’u rritur. Firma „Shkalla“ ka fituar çmime nëItali në vitet 2005 dhe 2006; produkti i saj njihet si një nga vajrat më të mirë të ullirit në Mesdhe.Në Shqipëri vërejmë katër kanale shitjeje, secili me karakteristikat e veta përsa i përket mënyrëssë veprimit, megjithëse ka edhe mbivendosje.Kanali i parë – shitjet buzë rrugës. Prodhuesit e vegjël veprojnë të mëvetësishëm, u shesinshitësve të tjerë ose drejtpërdrejt konsumatorëve.Kanali i dytë – dyqanet me pakicë. Dyqanet me pakicë janë aktorët kryesorë që shesin vajulliri. Pjesën më të madhe të produktit e marrin nga përpunuesit, me të cilët kanë marrëdhëniepune afatgjata.Kanali i tretë – supermarketet. Supermarketet në Shqipëri po ofrojnë përherë e më shumëullinj tavoline dhe vaj ulliri.Kanali i katërt – eksporti. Afërsisht 10 % e prodhimit të ullirit eksportohet. Tregu elitar i eksportitpër vaj ulliri ektraverxhine, organik dhe të certifikuar, është i qëndrueshëm, me mundësizgjerimi.Një grup prej 10 rritësish ullinjsh nga fshati Zus i shkodrës morën në pronësi 11 hektarë meullinj nga kooperativat e regjimit të kaluar. Në zonë nuk kishte punishte të përpunimit të vajit,ndaj dhe kërkesa për ullinj si lëndë e parë ishte e ulët. Fermerët mblidhnin vetëm një pjesë tëprodhimit, sa u duhej për përdorim familjar. Pjesa tjetër shkonte dëm. Firma “Shkalla” e pëlqeucilësinë dhe varietetin e ullinjve në fshatin Zus. Palët nënshkruan një marrëveshje, e cila ukërkonte fermerëve të kalonin në prodhimin organik dhe cilësinë më të mirë t’ua shisnin firmës“Shkalla”.Në vitin 2010 u mblodhën 6,7 ton ullinj, 3,5 herë më shumë se një vit më parë. 4,7 ton iushitën firmës “Shkalla” me cmimin 80 000 lekë/ton (580 euro/ton), pjesa tjetër u përpunua përkonsum lokal. Prodhimi i vitit 2011 pritet të arrijë 12 ton. Partneriteti me firmën “Shkalla” kamotivuar edhe prodhues të tjerë të ndërmarrin hapa të ngjashëm.19

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioniTematik“Marketingu iProdukteveOrganike”Xhevit Hysenajxherdo@yahoo.comXherdo CompanyEPCAMundësitë dhe sfidat e eksporteve organike, rasti i firmës XherdoIndustria e bimëve medicinale Shqiptare, një industri ndër më të vjetrat e vendit tonë mbetetmë e prapambetura për nga përpunimi. Natyra ka bere të sajën, por ne nuk kemi trashëguarnjë kulture të përpunimit të tyre. Natyra na dha bimet medicinale BIO organike, kurse ne i kemiexportuar ato bruto, d.m. th pa vlere te shtuar. Vitet e fundit kjo industri u permend dhe lëvizi.Shoqata EPCA u tregoi aktorëve kryesore se Shqiperia ka potenciale.Lind pyetja a mjaftojn potencialet BIO ne Shqiperi? Jo. Është i domosdoshëm përpunimi dheshtimi i vlerës. Bimët medicinale këtu janë BIO në origjinë por degjenerojnë gjatë rrugës. Qënë korrje amballazhimi i tyre bëhet në thasë të përdorur. Tharja bëhet në vende të ndotura. Nëpërpunim nuk ka teknologji bashkëkohore por përshtatje të sajuara nga koha e komunizmit.Ndaj themi jemi BIO në origjine, por jo ne produktin final.7 vjet më parë ne çertifikonim vetem 3-4 lloje produkte BIO, ndersa sot më tepër se 30 llojeproduktesh. Objektivi ynë është ti eksportojmë si bio në dhe duhet të punojmë që produktet ebimëve medicinale bio të mos degjenerojmë. Për këtë qëllim nevojitet punë dhe investim.20

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematik“Marketingu iProdukteveOrganike”Iris Bakllamajairis.bakllamaja@mercator.alMercator AlbaniaMundësitë dhe sfidat për shitjen e produkteve organike në supermarket – rasti iMercatoritGrupi Mercator është ndër zinxhirët komercialë më të mëdhenj e më të suksesshëm në Europënjuglindore. Ai është zinxhiri komercial lider në Slloveni dhe tashmë e ka shtrirë aktivitetin nështatë tregje të rajonit: Serbi, Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë, Mal i Zi, Bullgari dhe Shqipëri.Këto tregje po rriten me shpejtësi. Mercator, me qendrat tregtare që ka hapur në kryeqytetetdhe qendrat rajonale, synon të bëhet në secilin treg shitësi me pakicë i parë ose i dytë ngamadhësia për mallrat e konsumit.Mercator zotëron disa marka private në rajon, p.sh. Linija Mercato,Generična linija, Mizica,pogrni se!, Zdravo življenje, Popolna nega, Lumpi, etj., të cilat promovojnë kategori tëndryshme produktesh në zinxhirin e supermarketeve. Mercator hapi kohët e fundit në Shqipërikëndin e shëndetshëm, ku tregtohen dhe promovohen produkte organike dhe të certifikuaranga Albanian Guarantee. Konsumatorët kanë shprehur mjaft interes për këto produkte, sicështë vënë re gjatë fundjavave të promocionit që organizon Mercator. Konsumatorët shqiptarëjanë të gatshëm të blejnë produkte shqiptare të shëndetshëm, vecanërisht ato organike, poroferta e produkteve organike në tregun shqiptar është e kufizuar në fund të pranverës dhe tëverës. Pjesëmarrja në aktivitete dhe takime të ndryshme me prodhues të produkteve organikedhe tipike ka shërbyer si mundësi e mirë që Mercator të njohë dhe të kontraktojë prodhuescilësorë. Mungesa e vazhdimësisë së ofertës i pengon prodhuesit të furnizojnë vazhdimishttregun. Mercator po bën përpjekje të shtojë larminë e produkteve në këndin e shëndetshëm,duke futur produkte të tjera organike21

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioniTematik“Marketingu iProdukteveOrganike”Dr. Agim Pudjaagim_pudja@yahoo.comTomadheaCompanyMundësitë dhe sfidat për eksporte organike - rasti TomadheaSfidat e eksporteve organike që përfshijnë bimë të vecanta, lidhen me mungesën e përvojësdhe informacionit të nevojshëm, trajnimin e punëtorëve vendas që mbleshin bimët organike,përpunimin sipas standardeve ndërkombëtare, futjen në tregje të reja, pastërtinë bakteriologjike,mungesën e njohurive të teknologjisë së prodhimit, etj. Megjithatë tregjet ndërkombëtarëofrojnë shumë mundësi, pavarësisht problemeve që hasin eksportuesit shqiptarë. Mundësi tëtilla paraqiten për produkte të caktuara, p.sh. për shegët e egra dhe bimë të tjera spontane.Kultivimi i sotëm i bimëve mjekësore është tepër i rëndësishëm si për prodhuesit, ashtu edhepër eksportuesit. Numri më i madh i bimëve të vecanta organike që eksportohen janë tëkultivuara. Në aktivitetet promocionale ndërkombëtare, si në panaire, është vënë re kërkesëmë e madhe për produkte të kultivuara sesa për bimë të egra. Ndaj kultimi është kthyer nëveprimtari interesante në industrinë e bimëve mjekësore në Shqipëri dhe shtete të tjera.Kërpudhat janë produkt tjetër interesant i eksporteve organike. Kohët e fundit shihet kërkesënë rritje edhe në tregun vendas për këtë kategori prodihimi, ndërsa tregjet e eksportit kërkojnëvecanërisht prodhime organike të certifikuara. Kërkesa e tregjeve ndërkombëtare për boronicadhe kërpudha lidhet edhe me përpunimin e tyre, si tharja, ngrirja, etj.22

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematik“Marketingu iProdukteveOrganike”Dr. Liri Miho(Sila)liri-miho@hotmail.comPerime organikeSilaMundësi dhe sfida për shitje të vogla në dyqanProblemet e prodhimit dhe marketingut të sallatave dhe “perimeve gjethore” organike janëtë shumta; më poshtë paraqiten punimet dhe përvoja jonë mbi dhjetëvjeçare në këtë fushë.Firma ”Perime organike” kultivon 10-12 bimë perimore gjethore e aromatike në serra dielloredhe fushë, prej të cilave pesë prodhohen me konvejer gjithëvjetor. Mes tyre janë disa“delikatesa” si rukola, majdanos, selino, sallata MIXE, por dhe bimë të tjera “të ralla” si cikore,lakër kineze,asparagus,angjinare, etj.Të prodhosh është e vështirë, por më e vështirë është dalja në treg. Ende tregu vendas ështëi vogël, i pa organizuar dhe i pa promovuar. Ato përdoren nga pak familje dhe në sasi të vogladitore. Firma “Perime organike” Nikël, Krujë, ka furnizuar dhe furnizon për shitje direkt nëminimarkete e supermarkete, por dhe direkt tek konsumatori i tyre në familje e në radhë tëparë në restorantet e piceritë e specializuara. Për këtë qellim është punuar me promovimin eprodukteve të firmës në panaire të ndryshme dhe shitjen në një njësi tregtare të specializuar.Produktet e freskëta firma i paketon dhe etiketon me logon “SILA”, e më tej i dërgon me grafiktë rregullt, njësitë sipas marrëveshjes, në destinacione.Konkurenca shpesh herë është e pandershme; subjekti konsumator i produkteve organike,mund të furnizohet edhe në tjetër treg e askush nuk e ndalon, e të tjera probleme që ka plot.23

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEShënimet e sesionit__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________24

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematik“Promovimi iprodhimitorganik”Shpend ShahiniEndrit KullajSkender Varakushpend.shahini@gmail.comUniversitetiBujqësor i TiranësUniversitetiBujqësor i TiranësUniversitetiBujqësor i TiranësKontrolli biologjik i tenjes së rrushitVreshtaria është sektori më i rëndësishëm bujqësor në Shqipëri, me qindra hektarë vreshta qëmbillen dhe miliona euro që investohen në vit. Pjesa më e madhe e mbjelljeve të reja (80 %)bëhen për verë. Më të përhapurat e variteteve të njohura janë (sipas rëndësisë): Merlot dheCabernet Sauvignon, ndërsa nga varitetet lokale, më i përhapuri është Shesh i zi, për shkak tëpërshtatshëmrisë së tij, vijojnë Kallmet dhe Puls në zona të caktuara tradicionale.Tenja e rrushit, Lobesia botrana Denis & Schiffermüller (Lepidoptera: Tortricidae), është insektii dëmshëm kryesor në vreshtat shqiptarë. Larvat e brezit të parë dëmtojnë lulet, kurse atotë brezit të dytë e të tretë dëmtojnë frutat e gjelbër, në pjekje e sipër apo të pjekur. Ky insektzhvillon tre breza në Shqipërinë qendrore dhe jugore (Kapedani, 1988); dëmtimi që shkaktonbrezi i tretë ka rëndësinë më të madhe ekonomike.Studimi u krye 6 ha vresht, në Perlat të Durrësit, gjatë viteve 2004-2006. Ultësira në fjalëndodhet afër detit, në perëndim të Shqipërisë, në lartësinë 40-50 m mbi nivelin e detit dhekarakterizohet nga klimë tipike mesdhetare. Variteti i studiuar ishte Cabernet Sauvignon,6-vjecar. Largësia e mbjelljes ishte 2,6 x 1,2 m.Vreshti u nda në dy ngastra të mëdha (ndarja A dhe B), për arsye studimi. Dy trajtimet epërdorura ishin Bt var. kurstaki, sierotype 3a, 3b – strain SA 11) Delfin® (Syngenta), 53.000US/mg, me dozë 75 g/hL/0.1ha, dhe Bt. var. aizaëai Xentari® (Isagro), 15.000 U.I./mg, medozë 100 g/hL/0.1ha.25

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioniTematik“Promovimi iprodhimitorganik”Dritan Kolleshidritankolleshi@yahoo.itBioAdriaNjë fitofarmaci me produkte Bio në ndihmë të fermerevePër të realizuar një prodhim bio është e domosdoshme të kemi edhe inputet e nevojshme përtë realizuar mbrojtjen e bimëve. Para disa vitesh në tregun shqiptar të imputeve nuk bëhej fjalëpër prodhim apo shitjen e imputeve bio. Falë sensibilizimit të projektit SASA dhe faktorëve tëtjerë, tani është krijuar një zinxhir inputesh që realizojnë një prodhim të pastër e cilësor.Me produktet qeë kemi në dispozicion sigurojmë fara të mira e të pa trajtuara, sistem tëprodhimit të fidaneve, sistem të ushqyerit të bimëve, mbrojtje nga semundje e dëmtues tëndryshëm deri në vjelje dhe destinacion final që është konsumatori.Megjithëse tashmë ekziston një zinxhir për të realizuar prodhim bio, jo të gjithë fitofarmacitë dheagronomët e kane këtë informacion. Në këtë zinxhir është e nevojshme të shtohen alternativate inputeve.Nga vëzhgimi i tregut të inputeve si në vendin tonë ashtu dhe në rajon edhe vetë kompanitëe prodhimit të inputeve si Syngenta, Isagro, Bayer etj, po tentojnë të fusin në treg prodhimeme prejardhje natyrale si Affirm apo Spinossad për dëmtues shumë të rrezikshëm si tuttaabsolutta etj., pra me pak fjalë e ardhmja i takon prodhimeve bujqësore të pastra.26

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”SesioniTematik“Promovimi iprodhimitorganik”Msc. Enilda Doko(Lama)doko@albinspekt.comAlbinspektÇertifikimi organik, gjendja aktuale dhe e ardhmjaProduktet organike po zënë përherë e më shumë vend në tregjet ndërkombëtare. Në shtete tëndryshme ekzistojnë rregulla që përcaktojnë kërkesat për prodhimin organik. Por edhe zbatimii këtyre rregullave duhet të kontrollohet e t’u nënshtrohet certifikimeve.Bujqësia organike në Shqipëri mund të konsiderohet tendencë e re, për shkak të fazave tëndryshme të zhvillimit të sektorit bujqësor, si dhe të njohurive të prodhuesve, përpunuesve dheekspertëve. Legjislacioni kombëtar që rregullon prodhimin, përpunimin dhe etiketimin organikështë miratuar në vitin 2004 (ligji nr. 9199) dhe zbatohet nga një numër i paktë prodhuesish.Certifikimi i produkteve organike rregullohet si kusht paraprak për etiketimin si “organike” ose“bio” të produkteve të prodhuara apo të përpunuara.Certifikimi organik mbështetet në auditet nga ana e organizmave të pavarur në ferma,njësi përpunimi, etj. Organizmi i pavarur certifikues, nisur nga rezultatet e auditit, dëshmonpajtimin e sistemit prodhues me standardet e përshkruara. Deri tani pretendohet cilësi e lartëe produkteve organike, rrjedhimisht këto produkte tregtohen me çmim premium. Megjithatëcilësi e lartë ekonomike e sistemeve bujqësore organike dhe e përpunimit të ushqimeve varetnga kostot e auditeve dhe certifikimeve.Auditimet dhe certifikimet në Shqipëri deri në vitin 2006 kryheshin nga organizma certifikuestë huaj. Kështu u kufizohej prodhuesve të vegjël aksesi në tregjet kryesore të eksportevetë prodhimeve organike: BE dhe SHBA. Skema e subvencioneve, e cila zbatohet prej disavitesh në vending tonë, mund të shtojë numrin e operatorëve të certifikuar, megjithatë lindpyetja: sa i vërtetë është kjo rritje e numrit të prodhuesve organikë të certifikuar? Sa prejkëtyre produkteve të certifikuara gjenden në treg?Certifikimi organik duhet konsideruar një mjet i rëndësishëm për shtuar vlerën e prodhimeveorganike shqiptare në treg, si dhe për t’u ofruar më tepër siguri konsumatorëve, në tregunvendas dhe atë të huaj.Formimi i një enti kontrollues kombëtar ekuilibron kostot e certifikimit dhe u jep mundësi tëgjitha palëve të interesuara, pavarësisht madhësisë së aktivitetit të tyre, të dalin në treg meprodukte konkurruese, të certifikuara dhe të garantuara.Legjislacioni kombëtar duhet rishikuar, të përshtatet me legjislacionin europian dhe me situatënaktuale të bujqësisë në Shqipëri. Legjislacioni dhe infrastruktura për zbatimin e tij duhet tëlehtësojnë procesin e zbatimit të kërkesave të rregullimit dhe certifikimit.Niveli i njohurive të prodhuesve dhe aktorëve organikë në treg duhet përmirësuar, jo vetëmnë aspektin teorik, por edhe në zbatimin praktik të prodhimit organik. Skema e subvencionitduhet përshtatur në mënyrë që të çojë prodhimin organik drejt tregut dhe prodhuesit të kapinçmime premium.27

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEShënimet e sesionit__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________28

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Sesioni Tematik“Promovimi iMarketingutOrganik”MartinLichtenhahnmartin.linchtenhahn@fibl.comFiBLKonkurueshmëria e Shqipërisë për produktet organike – gjendja aktuale dhe eardhmjaPër fat të mirë, Shqipëria ka disa përparësi natyrore krahasuese, p.sh. klima, dheu dhedisponibiliteti i burimeve ujore. Madje edhe pozicioni gjeografik mund të konsiderohet ifavorshëm.Shqipëria ka hedhur hapa të rëndësishëm në 10 vitet e fundit dhe është bërë një vendpionier në rajon përsa i përket bujqësisë organike. Ajo ka ngritur strukturën e nevojshme përtransferimin e njohurive, kërkimin në fermë, madje dhe për certifikimin. Konsumatorët vendasjanë të ndërgjegjësuar për prodhimin natyror dhe lokal, i cili mund të përballohet nga sistemete prodhimit organik. Megjithatë tregu nuk është zhvilluar ende aq sa më shumë fermerë tëkalojnë në sistemin organik të prodhimit.Kushtet natyrore dhe institucionale duhet të shfrytëzohen më mirë për një të ardhme organikenë Europë dhe për krijimin e një modeli rajonal. Për këtë qëllim duhen zhvilluar më tej kërkimete teknikave të zbatuara organike në përshtatje me kushtet vendase, duhet përmirësuarshpërndarja e njohurive tek trajnuesit, fermerët, tregtarët dhe përpunuesit dhe duhet rriturndërgjegjësimi i konsumatorit. Së fundmi, duhet hartuar dhe zbatuar një legjislacion organikkoherent.Këto janë sfidat e viteve të ardhshme të Shqipërisë në rrugën drejt Europës.29

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKESesioni Tematik“Promovimi iMarketingutOrganik”Florian Paspaliflori_alb@yahoo.comBioAdriaZhvillimi i tregut organik në ShqipëriNë Shqipëri ka që në vitin 2001 që implementohet projekti SASA (Mbështetja për Bujqësinëe Qëndrueshme në Shqipëri), një projekt ky i financuar nga qeveria zviceriane i cili hodhidhe hapat e para të zhvillimit të Bujqesise Biologjike në Shqipëri. Gjatë viteve të fundit kemigjithashtu dhe një rritje të interesimit të qeverise Shqiptare për zhvillimin e Bujqësisë Biologjikee cila me anë të Ministrisë së Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit ka rritursubvencionet për fermeret organikë (70.000 lekë të reja), gjë e cila ka rritur sipërfaqet organikedhe si rrjedhim dhe prodhimin organik në tërësi.Disa here nga njesia e marketingut më parë në “Supermarketin Euromax” dhe më pas nga vetëShoqata “BioAdria” në “Tregun Avni Rustem” është tentuar për ngritjen e një tregu elitar meprodukte organike. Këto përpjekje të cilat nuk rezultuan të suksesshme dhe këto jo vetëm përfaj të njësive që merreshin me to, sasive të kufizuara të produkteve organike të çertifikuara, poredhe për shkak të ndërgjegjësimit të ulët të konsumatorit në lidhje me rëndësinë e konsumimittë këtyre produkteve të shëndetshme.Vitet e fundit është vënë re një rritje e kërkesës nga ana e konsumatorit për këto produkte dhegjithashtu rritja e presences së produkteve tona në tregun vendas dhe të huaj.Tashmë konsumatorët tanë mund të gjejnë produkte organike në Durrës, Tiranë, Shkodër,Vlorë. Së afërmi, ne synojmë të jemi prezent edhe në qytete të tjera si Korça, Lushnja etj. Përsai përket eksportit vlen per t’u permendur eksporti i bimëve medicinale, çajrave të ndryshëm,erëzave si dhe vajit ekstra të virgjër.Megjithëse, këtë vit mbushen 10 vjet nga fillimi i Projektit SASA në Shqipëri mund të themise hapat e ndërmarra në fushën e marketingut/tregëtimit nuk kanë qenë në lartësinë dhe nënivelin e pritshëm dhe se kemi ende shumë për të bërë.30

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Sesioni Tematik“Promovimi iMarketingutOrganik”MsC. Iris Kazaziiriskazazi@msn.comSASA PIUAktivitetet promocionale – mjet efikas për rritjen e eksporteve organikeBashkimi Europian është një bashkim mundësish ekonomike të qëndrueshme për të gjithështetet anëtare, në një ekonomi të tregut të lirë dhe me lirinë e zhvendosjes së mallrave dheofrimit të shërbimeve. Disa arsye ekonomike që Shqipëria synon të hyjë në BE lidhen memundësi të tilla si standarde të reja dhe konkurrencë të ndershme, ristrukturimin e fermaveeficiensë me pajisje më të mira, kritere ekologjike për të përmirësuar mjedisin dhe cilësinë ejetës, siguri e produkteve, cilësi më të mirë jete në përgjithësi, qëndrueshmëri të sistemit politikdhe forcim të lidhjeve me një bashkim të madh (me mundësi të shumta).Bizneset organike shqiptare kanë mëse pesë vjet që marrin pjesë rregullisht në Biofach,panairi më i madh botëror i produkteve organike. Shqipëria ka stendën e saj kombëtare nëkëtë aktivitet, i cili ka ofruar mundësi të shumta tregtimi për eksportuesit tanë. Në këto vitekompanitë kanë arritur objektiva të rëndësishëm, si identifikimi i trendeve dhe kërkesavetë tregut europianoperëndimor, shkëmbimi i përvojës dhe vendosja e kontakteve, shtimi injohurive për standardet europiane dhe ndërkombëtare, si dhe ndikimi në politikat shtetërorepër mbështetjen e eksporteve organike.Aktivitete të tilla janë konsideruar mjete të rëndësishëm që u kanë dhënë mundësikompanive shqiptare të përmirësojnë aspekte të ndryshëm të biznesit organik dhe t’u afrohenpartnerëve europianë të biznesit.31

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKE32Shënimet e sesionit_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Shënimet e sesionit; Tryeza e rrumbullakët e politikave__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________33

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEFurnitorë organik dhe ekspozuesFurnitorë të ushqimit organikMujo Tokaj, me qendër në Shtoj të Shkodrës,prodhon luleshtrydhe, pjeshkë dhe nektarina.Prodhimet e kësaj kompanie tregtohen nësupermarketin Mercator në Tiranë, si dhe nëmarketin Vali dhe tregun e shumicës në Shkodër.Kontakt:Z. Mujo TokajTel: +355685028148Zekë Deda, është i profilizuar në prodhimin dheshitjen e perimeve dhe të dardhës. Prodhimet e tijgjenden në tregun e Velipojës, aty ku është edhezona e prodhimit.Kontakt:Z. Zeke DedaTel: +355684059307Firma Dalmacia shpk është prodhuese e vetme elëngut organik të thanës në Shqipëri. Produkti isaj kurativ, i mbledhur në malet e Pukës, gjendetnë supermakertin Mercator në Tiranë dhe nëtregje e restorante të ndryshëm në Tiranë,Durrës, Shkodër, si dhe në Dyqanin UshqimorLëvizës të projektit SASA.Kontakt:Z. Mark GjoniTel:+355683491202+355695587352Firma Shkalla prodhon vajin e njohur të ullirit dhevajin e ullirit me lule basani me të njëjtin emër.Klientët mund të blejnë vajin “Shkalla” nësupermarketin Mercator, në hotelin Sheraton nëTiranë dhe në dyqanin e lëvizshëm të projektitSASA.Kontakt:Znj. Shpresa ShkallaTel: +355692298924Liri Sila ofron një larmi bimësh organike, kupërfshihet rukola, majdazoni, nenexhiku,borziloku, mentja, domatet qershizë dherozmarina. Produktet e saj gjenden nësupermarketin Euromax në Tiranë dhe në fermënSila, ferma ku ato kultivohen ne Nikel, FusheKruje. Konsumatorët mund të porositin edhe metelefon produktet dhe firma Sila bën dorëzimin emenjëhershëm në adresë.Kontakt: Znj. Liri SilaTel: +355682048890+355682237328Firma Tomadhea furnizon me monardë, mentedhe kërpudha pylli (porcini, kantarele) organikedisa nga restorantet më të njohur në Tiranë(Piazza, Juvenilja, Pasta e Basta), Durrës(Arragosta, 4 Stinët, Belvedere) dhe Lezhë (Mrizi iZanave). Produktet e kësaj kompanie dërgohenedhe në tregjet e eksportit.Kontakt:Z. Agim Pudja+35569404920534

“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Fermeri Reshit Hoxha zotëron një fermë mekastraveca, domate, barbunja, sallatë dhe spinaq,në përputhje të plotë me standardet moderne tëbujqësisë bio. Perimet organike të kësaj fermegjenden në tregun Dinamo, në Tiranë.Kontakt:Z. Reshit HoxhaTel: +355683057766Ferma Kuçi është një nga fermat më të bukuraorganike, që gjendet në zonën e Marikaj, Tiranë.Nga kjo fermë konsumatorët mund të shijojnëdomate, sallatë, kumbulla dhe pjeshkë tëshijshme të cilat i ofrohen konsumatorit në tregune Uzinës Dinamo në Tiranë, në fermën Kuçi dhenë pikat e shitjes së tregtarit Ruzhdi Koni.Kontakt:Znj. Lindita KuçiTel: +355686073071Konsumatorët kanë mundësi të gjejnë nëtregun Dinamo edhe kungujt e shijshëm dheorganikë të kompanisë Dardha. Zoti ArdianDardha kujdeset për prodhimin e vet tëcertifikuar në fermën e Ndroqit.Kantina “Enisa” u ofron verë Kabërnet, Merlotdhe raki klientëve në supermarketinMerkator, në disa restorante (Floga, Pasta eBasta, Lura) dhe vinoteka në Tiranë. Vreshtatorganike të kësaj firme ndodhen në Sukth tëDurrësit.Kontakt:Z. Ardian DardhaTel: +355693601133Kontakt:Z. Enver AliuTel: +355692073700Kompania Elite-AE është një nga prodhueset mëtë njohura të erëzave organike të kuzhinës.Mente, rukola, borzilok, sherebele, koper,majdanoz, koriander janë disa nga erëzatorganike që prodhohen nga Arben Islami në serate vendosura në fshatin Gjokaj të Tiranës. Këtoerëza mund të gjinden në Euromax pranëambjenteve të QTU Tirane, tek Mercator City ParkTirane si dhe në tregjet e eksportit.Llakatundi, përvec pamjeve të mrekullueshme,ofron edhe një gamë prodhimesh tëmrekullueshme organike. Një grup fermerëshvendas kultivojnë me dashuri dhe tregtojnëdomate, barbunjë, kastravec, sallatë, spinaq,pjepër, kungull, shalqi, selino, kopër dhemajdanoz. Këto produkte shiten në pikën epakicës K.Kamberi dhe në tregun e shumicës nëVlorë.Kontakt:Mr. Arben IslamiTel: +355682021124Kontakt:Z. Ismet AlirajTel: +355692824104Vlora, e pasur në ullishta, na sjell edhe vajin eullirit “Musaj”. Ai shitet në supermarketinMerkator në Tiranë dhe në supermarketin Vloranë Vlorë, menjëherë pas përpunimit me metodabashkëkohore në Skrofotinë.Kontakt:Z. Vesaf MusajTel: +355692294213Kompania Xhafaj e dërgon në restorantin Palma,në Vlorë, verën e bardhë dhe të kuqe qëprodhon. Produkti nxirret nga vreshtat organikevendase. Është vera e duhur për tavolinë.Kontakt:Z. Hair XhafajTel: +35569273118235

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEAktiviteti i projektit SASA është shtrirë edhe nëGramsh. Shefqet Hysa është një tregtar vendasqë bashkëpunon ngushtë me projektin SASA.Vera e kuqe, e bardhë dhe rakia e tij ofrohenekskluzivisht në fermën Hysa, në Gramsh.Enver Duka është njëri prej prodhuesve të zonëssë Durrësit që janë bërë pjesë e infrastrukturësorganike të ngritur nga SASA. Tre llojet e verësqë prodhon ai, tregtohen rregullisht në tregjetdhe qendrat tregtare të Durrësit.Kontakt:Z. Shefqet HysaTel: +35568223693Kontakt:Z. Enver DukaTel: +355662020342Pjeshkë organike në gjithë zonën e Tiranës mundtë gjeni vetëm në pemëtoren e Vath Dedjes neNdroq. Produkti gjendet në tregun Dinamo dhe sëshpejti do të tregtohet edhe në shumë tregje tëtjera.Kontakt:Z. Vath DedjaTel: +355682196598Rakia Sheshi, vera Syrah dhe Shesh i Zi i kantinës“Balla” prodhohen nga vreshtat e Pjesëz, Shijak.Metodat bio të mbjelljes, vjeljes dhe përpunimitnë këtë kompani janë zbatuar falë njohurive tëdhëna nga SASA. Produktet dërgohen në tregjetlokalë të Durrësit.Kontakt:Z. Tofik BallaTel: +355682127854Sallatë, kastravec, domate, spec jeshil dhe të kuqjanë produktet organike që ofron Kallbaqi. Janë tëpajisura me certifikatë bio dhe mund të gjendennë tregun e shumicës të Durrësit.Kontakt:Z. Fatmir KallbaqiTel: +355693822415Ndë rmjet shumë bimëve medicinale që ShoqataShqiptare e Bimëve Mjekësore dhe Aromatike,EPCA prodhon dhe grumbullon, boronica dhesherebela janë dy prej tyre që do të prezantohennë panairin e produkteve organike. EPCA kashtrirje në të gjithë Shqipërinë dhe produktettregtohen kryesisht në tregun e eksportit.Kontakt:Z. Xhevit HysenajTel: +355692060915Furnitorë të inputeve organikë36B5A, Herba Green, Fosfocal, Politilia Bordolez,Tiovit, Michrotiol, Kumulus, Shtinosat, Insecttotal,etj. jane disa nga inputet organike të siguruaranga agronomi dhe tregtari, Dritan Kolleshi, nëfarmacinë bujqësore të lokalizuar në Dushk,Lushnje. Me dyqanin e ri Z. Kolleshi u gjendet mëafër fermerëve organikë te zonës duke ikëshilluar mbi bujqësinë organike dhe ofruarprodukte të lejuara për trajtimin e tyre.Baudin Begaj është tregtar i inputeve organike, ivendosur në Vlorë. Gur kali, Bordolez paste,Champion, Kumulus, Michrotiol, B5-A,Herbagreen, Fosfakal janë preparatet organike qëai ofron për fermerët e zonës.Kontakt:Z. Baudin BegajTel: +355692857125

Tel: +355693822415tregtohen kryesisht në tregun e eksportit.Kontakt: Z. Xhevit HysenajTel: +355692060915“Bujqësia organike – Rrugë efiçente për Shqipërinë drejt integrimit në BE”Furnitorë të inputeve organikëB5A, Herba Green, Fosfocal, Politilia Bordolez,Tiovit, Michrotiol, Kumulus, Shtinosat, Insecttotal,etj. jane disa nga inputet organike të siguruaranga agronomi dhe tregtari, Dritan Kolleshi, nëfarmacinë bujqësore të lokalizuar në Dushk,Lushnje. Me dyqanin e ri Z. Kolleshi u gjendet mëafër fermerëve organikë te zonës duke ikëshilluar mbi bujqësinë organike dhe ofruarprodukte të lejuara për trajtimin e tyre.Baudin Begaj është tregtar i inputeve organike, ivendosur në Vlorë. Gur kali, Bordolez paste,Champion, Kumulus, Michrotiol, B5-A,Herbagreen, Fosfakal janë preparatet organike qëai ofron për fermerët e zonës.Kontakt:Z. Baudin BegajTel: +355692857125Kontakt:Z. Dritan KolleshiTel: +355692166770BIOMA Agro Ecology CO AG eshte nje kompanime qendër në Zvicër, e cila operon në tregtimin epreparateve dhe inputeve bujqësore përprodhimin organik. Linja e saj e produkteve, equajtur GEOLIFE perfshin inputet AMPÈLOS,ANTHÒS, BANBÀKI, CARPÒS, ÈMPISCO, ISTÒS,KÌPOS, SPÒROS, FYLO line, THERMOKÌPIO line,të cilat ofrojnë zgjidhje efiçente në fushën ebujqësisë, ekologjisë, ruajtjes së produkteveushqimore, zooteknisë, bio-fitofarmacisë.Kontakt:Z. Agim ZekaTel: +4179332529337

KONFERENCA E 1 -rë KOMBËTARE ORGANIKEJune 30, 20111 st National Organic ConferenceOrganic Agriculture– An efficient pathway for Albania towards EU integrationAlbanian Association of MarketingBlv. Zogu I, Pall. Kischerberger Nr.2/3Tirana, AlbaniaTel. +355 42415890; Fax. +355 42415890E-mail. albanianmarketingassociation@gmail.comwww.garanciashqiptare.comShoqata Shqiptare e MarketingutBlv. Zogu I, Pall. Kischerberger Nr.2/3Tirana, AlbaniaTel. +355 42415890; Fax. +355 42415890E-mail. albanianmarketingassociation@gmail.comwww.garanciashqiptare.com38