Listy perskie - Wolne Lektury

zyr niemiecki⁹³ jest biczem bożym, posłanym, aby karać wyznawców Omara; niesie pomstęnieba, rozgniewanego ich buntem i przewrotnością.Święty duchu imaumów, płaczesz dniem i nocą nad dziećmi proroka, których obmierzłyOmar sprowadził z prawej drogi; wnętrzności twoje ściskają się na widok ichnieszczęść, pragniesz ich nawrócenia, nie zagłady. Chciałbyś ich widzieć zgromadzonychpod sztandarem Halego przez łzy świętych, nie zaś rozproszonych po górach i pustyniachgrozą oręża niewiernych.Paryż, pierwszego dnia księżyca Chalwal, 1718.LIST I. USBEK DO EDIEO, EEI.Co może być za pobudka tej bezmiernej szczodrobliwości, jaką książęta okazują dworakom?Czy chcą ich przywiązać? Toć są już im oddani, jak tylko być mogą. Zresztą, jeśliprzywiążą do siebie kilku poddanych, kupując ich, muszą z tej samej racji tracić mnóstwoinnych, których ubożą.Kiedy myślę o położeniu władców, zawsze otoczonych ludźmi chciwymi i nienasyconymi,mogę ich tylko żałować; żałuję ich jeszcze więcej, kiedy nie mają siły oprzeć sięprośbom, zawsze zaspokajanym na koszt tych, którzy nie proszą o nic.Ilekroć słyszę o tych hojnościach, łaskach i pensjach monarszych, przychodzi mi dogłowy tysiąc rzeczy. Ciżba myśli lęgnie mi się w głowie; mam wrażenie, że słyszę, jak ktośogłasza publicznie taki nakaz:„Wobec tego, że niestrudzona wytrwałość kilku poddanych w dopraszaniu się o pensjedoświadczała bez wytchnienia naszej monarszej wspaniałomyślności, ustąpiliśmy wreszciemnogości żądań, które nam przedkładali, które dotąd stanowiły największą troskęnaszego berła. Przedstawili nam, że od czasu włożenia przez nas korony byli zawsze przynas, gdyśmy wstawali z łóżka; że przechodząc, spotykaliśmy ich zawsze w drodze, nieruchomychjak słupy graniczne, i że usilnie wspinali się ponad ramiona wyższych wzrostem,aby oglądać Naszą Dostojność. Otrzymaliśmy również liczne podania osób należących dopłci pięknej, które błagały nas, abyśmy wzięli pod uwagę, jako fakt niezbity i stwierdzony,iż utrzymanie ich połączone jest ze znacznym kosztem. Niektóre nawet, bardzo wiekowe,prosiły trzęsąc sędziwą głową, abyśmy zważyli, iż były one ozdobą dworu naszych królewskichpoprzedników; i że, jeśli generałowie nasi uczynili państwo potężnym przez czynywojskowe, one, w nie mniejszym stopniu, przyczyniły się do sławy dworu przez swojeintrygi. Za czym, pragnąc okazać suplikantom naszą łaskawość i wysłuchać wszystkichżądań, postanowiliśmy co następuje:Iż każdy rolnik, mający pięcioro dzieci, odetnie co dzień piątą część chleba, którymiędzy nie rozdziela. Zaleca się ojcom rodziny, aby ubytkiem tym obciążyli każde z dzieciw sposób możliwie najsprawiedliwszy.Zakasujemy wyraźnie wszystkim, którzy krzątają się około uprawy swego kawałka rolilub też mają powierzone sobie ziemie w postaci dzierżawy, czynić w nie jakichkolwiekwkładów.Wszystkim, którzy wykonują jakoweś niskie rzemiosło i którzy nigdy nie byli obecniprzy wstawaniu z łóżka Naszego Majestatu, nakazujemy, aby nie kupowali odzieży sobie,swoim żonom i dzieciom częściej niż co cztery lata. Zabraniamy im, prócz tego, bardzosurowo niewinnych uciech, jakie mieli zwyczaj wyprawiać w rodzinie w uroczystsześwięta.Ponieważ doszło naszej wiadomości, iż większość mieszkańców zaprząta się gorliwiewyposażeniem córek, które nie zasłużyły się państwu niczym innym, jak tylko smutnąi nudną cnotą, nakazujemy, aby się wstrzymali z wydaniem ich za mąż aż do czasu,w którym doszedłszy wieku określonego ustawą, one zniewolą ich do tego prawem. Zabraniamyurzędnikom łożyć na wychowanie dzieci…”Paryż, pierwszego dnia księżyca Chalwal, 1718.Król, Pieniądz,Sprawiedliwość, Dworzanin⁹³ieki eyr ieieki — książę Eugeniusz Sabaudzki (1663–1736), z pochodzenia Francuz, dowódca wojskaustriackich.MOTESUIEU Listy perskie 90