Listy perskie - Wolne Lektury

— nie chciał. Ale ponieważ w Bogu nie ma kolejności, jeśli przypuścimy, że chciał cośraz, wówczas chciał tego zawsze i od prapoczątku.Nie trzeba tedy liczyć lat istnienia świata: ilość piasku na dnie morza równie nie możebyć ich miarą, co jedna chwila.Wszyscy historycy mówią wszelako o pierwszym ojcu: pokazują nam narodziny człowieka.Czyż nie jest naturalne mniemać, iż Adam ocalał z jakiejś powszechnej klęski, jakNoe z potopu, i że te wielkie zdarzenia powtarzały się na ziemi od stworzenia świata?Nie każde dzieło zniszczenia jest gwałtowne. Widzimy, jak wiele części ziemi przykrzysobie dostarczać ludziom pożywienia; cóż możemy wiedzieć, czy cała ziemia nie podlegajakiemuś powszechnemu, powolnemu i niedostrzegalnemu wyczerpaniu?Rad byłem przedstawić ci te ogólne myśli, nim odpowiem szczegółowiej na twójlist o zmniejszeniu się ludności, dokonywającym się od kilkunastu wieków. Wykażę ci,w następnym liście, że niezależnie od przyczyn fizycznych istnieją i powody moralne, któresprowadziły ten skutek.Paryż, 6⁸⁴ dnia księżyca Chahban, 1718.LIST I. USBEK DO TEOż.Szukasz racji, dla których ziemia mniej jest zaludniona niż dawniej! Jeśli się dobrze zastanowisz,ujrzysz, iż ta różnica jest następstwem zmian, które zaszły w obyczajach.Od czasu jak religia chrześcijańska i mahometańska podzieliły między siebie światrzymski, rzeczy bardzo się zmieniły: obie te religie okazały się znacznie mniej sprzyjającerozmnażaniu się gatunku, niż religia poprzednich władców świata.W religii Rzymian wielożeństwo było wzbronione; w tym była ona wyższa od mahometańskiej:rozwód był dozwolony, co dawało jej nie mniejszą przewagę nad religiąchrześcijańską.Nie widzę nic sprzeczniejszego niż ta mnogość kobiet dozwolona przez święty Alkoran⁸⁵,przy równoczesnym nakazie zadowolenia ich, zawartym w tej samej księdze. „Nawiedzajciewasze żony, mówi prorok, gdyż jesteście im potrzebni jak odzież i one wam sąpotrzebne jak odzież.” Przepis ten czyni życie prawego muzułmanina bardzo pracowitym!Człowiek, który ma cztery żony ustanowione przez prawo, i bodaj tyleż konkubin lubniewolnic, czy nie musi czuć się czasem przytłoczony nadmiarem odzieży?„Żony wasze to wasza rola, powiada jeszcze prorok; pracujcie na waszej roli; czyńcieto dla waszych dusz, a odnajdziecie je kiedyś.”Patrzę na dobrego muzułmanina jako na atletę skazanego na walkę bez wytchnienia,który, rychło osłabły i znużony, omdlewa na polu zwycięstw i spoczywa, że tak rzekę, podbrzemieniem własnych tryumfów.Natura działa zawsze powoli, z niejaką oszczędnością: postępowanie jej nie jest nigdygwałtowne. Nawet w swej pracy twórczej, żąda ona umiarkowania: posuwa się z miarąi rytmem. Jeśli ją naglić, popada niebawem w omdlałość; całą moc, jaka jej pozostaje,zużywa na to, aby istnieć, traci zaś zdolność twórczą i siłę płodzenia.Owa mnogość kobiet utrzymuje nas w stanie niemocy i łacniej wyczerpie nas, niż zadowoli.Często można spotkać u nas człowieka, który, w pysznym seraju, posiada niewieledzieci; a i te dzieci są najczęściej wątłe i niezdrowe, noszą ślady wyczerpania rodzica.To nie wszystko: kobiety, zniewolone do musowej wstrzemięźliwości, potrzebująstróżów. Mogą być nimi tylko eunuchy; religia, zazdrość i sam rozum nawet nie dozwalajązbliżenia innych. Ci strażnicy muszą być liczni, bądź aby utrzymać spokój wśródnieustannych wojen kobiecych, bądź aby zapobiec obcym zamachom. Człowiek, któryma dziesięć żon lub nałożnic, potrzebuje co najmniej tyluż eunuchów. Cóż za strata dlaspołeczeństwa, ten tłum mężczyzn martwych od urodzenia! Jakież wyludnienie musi byćtego następstwem!Niewolnice chowane w seraju, aby wraz z eunuchami obsługiwać tę mnogość kobiet,starzeją się w utrapionym dziewictwie. Nie mogą wyjść za mąż, póki są w seraju; ich paniezaś, raz się przyzwyczaiwszy do nich, nie chcą się z nimi rozstać prawie nigdy.KatastrofaMałżeństwoSeksKalekaSługaDziewictwo⁸⁴ i ksiy — w wersji .: 8 dnia.⁸⁵kr, dziś r — święta księga islamu, przekazująca nauki Mahometa, zawiera nakazy religijne i podstawyprawa obowiązującego muzułmanów.MOTESUIEU Listy perskie 83