Listy perskie - Wolne Lektury

dlatego, iż sam nie zmieniłby swojej, gdyby go zmuszano. Uważa zatem za dziwne, że janie czynię rzeczy, której sam by może nie uczynił za wszystkie cesarstwa świata.Paryż, 26 dnia księżyca Gemmadi I, 1715.LIST LI. IKA DO ***.Zdaje się, że rodziny rządzą się tutaj zupełnie same. Mąż ma jedynie cień władzy nadżoną, ojciec nad dziećmi, pan nad niewolnikami. Prawo miesza się we wszystkie ich sporyi możesz być pewny, że zawsze staje przeciw zazdrosnemu mężowi, surowemu ojcu,uciążliwemu panu.Któregoś dnia odwiedziłem gmach, gdzie wymierza się sprawiedliwość. Nim się tamdotrze, trzeba się przecisnąć przez niezliczoną mnogość młodych kupczyń, wabiących cięzwodniczym głosem⁶⁴. Widowisko zrazu dość zabawne, ale staje się niebawem posępne,kiedy, wszedłszy do wielkich sal, widzisz osobistości w stroju jeszcze surowszym niż ichoblicza. Wreszcie wchodzisz do świętego miejsca, gdzie obnaża się z urzędu wszystkietajemnice rodzin i gdzie wychodzą na pełne światło najskrytsze uczynki.Tam, skromna dziewica spieszy wyznać udręki zbyt długo strzeżonego panieństwa,swoje walki i swój bolesny opór. Tak mało czuje się dumna ze zwycięstwa, że wciąż groziswą porażką; aby ojciec nie był nieświadom jej potrzeb, objawia je całemu ludowi.Następnie, kobieta bez wstydu i sromu wytacza zniewagi, jakie wyrządziła małżonkowi,domagając się, na tej podstawie, rozwodu.Z podobną skromnością inna znów oświadcza głośno, że sprzykrzyło się jej nosić tytułżony bez atrybutów tego stanu: odsłania najskrytsze tajemnice poślubnej nocy: żąda abyją wydano oględzinom ekspertów i aby prawomocny wyrok wrócił jej prawa dziewictwa.Zdarzają się i takie, które śmią wyzywać męża i żądać odeń publicznego turnieju, rzeczytak trudnej zaiste w obecności świadków! Słowem, domagają się próby równie hańbiącejdla żony, która ją podtrzyma, co dla męża, który w niej ulegnie.Mnogość wykradzionych lub uwiedzionych dziewcząt przedstawia mężczyzn o wielegorszymi jeszcze niźli są w istocie. Miłość napełnia hałasem mury tego trybunału:słychać tam jeno głosy gniewnych ojców, zwiedzionych córek, niewiernych kochankówi stroskanych mężów.Mocą prawa w tym kraju, wszelkie dziecko urodzone podczas małżeństwa przypisujesię mężowi; daremnie by posiadał najlepsze racje, aby w to nie wierzyć, prawo wierzy zaniego i zwalnia go od dociekań i skrupułów.W trybunale tym rozstrzyga się większością głosów; ale, powiadają, doświadczenieuczy, że lepiej byłoby rozstrzygać mniejszością, i to jest dość naturalne: mało jest bowiemumysłów dorzecznych, wszyscy zaś godzą się, że jest niezmierna obfitość głów na bakier.Paryż, 1 dnia księżyca Gemmadi II, 1715.LIST LII. IKA DO ***.Powiadają, że człowiek jest zwierzęciem towarzyskim. Z tego punktu, zdaje mi się, żeFrancuz bardziej jest człowiekiem niż kto bądź inny: jest to człowiek w każdym calu,istnieje bowiem wyłącznie dla towarzystwa.Ale zauważyłem w tym kraju ludzi, którzy są nie tylko towarzyscy, ale którzy, samijedni, tworzą całe towarzystwo. Mnożą się we wszystkich kątach, zaludniają w jednymmomencie cztery dzielnice. Stu takich ludzi robi więcej ruchu niż dwa tysiące obywateli;mogliby, w oczach cudzoziemców, wyrównać spustoszenia głodu. Roztrząsa się w szkołachpytanie, czy ciało może się znajdować równocześnie w wielu miejscach: oni są dowodemtego, co filozofia podaje w wątpliwość.Wciąż się śpieszą, bo mają ważne posłannictwo: mianowicie, pytać wszystkich spotkanychpo drodze, dokąd idą i skąd przychodzą.Nikt by im nie wybił z głowy, iż obowiązkiem dobrego wychowania jest składać coRodzina, Prawo, SądŻona, Obowiązek, Seks,ObyczajeMiłość niespełnionaGłupotaGość, Obyczaje⁶⁴tre i ieie ie yier si spriei i si t tre tre si preipre iei y kpy iy i iy se — krużganki pałaca sprawiedliwościbyły przez długi czas miejscem przechadzek i bazarów.MOTESUIEU Listy perskie 65