Listy perskie - Wolne Lektury

je rozdzielasz: sprzeciwiasz się tedy jego zamiarom i buntujesz się przeciw niemu.Cóż za niedorzeczność! Zali⁵⁹ mącę porządek Opatrzności, kiedy zmieniam układ materii,kiedy daję graniasty kształt kuli, którą pierwsze prawa ruchu, to znaczy prawa stworzeniai zachowania, uczyniły okrągłą? Nie, zaiste: korzystam jedynie z prawa, które midano. W tym sensie mogę zakłócić, wedle mej ochoty, całą naturę, nie ściągając na siebiezarzutu, że buntuję się przeciw Opatrzności.Kiedy dusza moja rozłączy się z ciałem, czyż porządek i ład wszechświata zachwieje sięprzez to? Myślicie, że ten nowy układ mniej jest doskonały i mniej zgodny z powszechnymprawem? Że świat stracił co na tym i że dzieła Boga będą przez to mniej wielkie lub raczejmniej niezmierzone?Czy myślicie, że ciało moje, stawszy się kłosem, robakiem, trawą, zmieniło się w mniejgodne dzieło natury? Że dusza moja, wolna od wszystkiego, co ziemskie, stała się mniejdoskonała?Wszystkie te myśli, drogi Ibbenie, nie mają innego źródła, jak tylko ludzką pychę. Nieczujemy swej małości; chcemy, mimo wszystko, być czymś we wszechświecie, grać rolę,być ważnym przedmiotem. Wyobrażamy sobie, że unicestwienie tak doskonałej istotyponiżyłoby całą naturę; nie pojmujemy, że jeden człowiek więcej czy mniej — co mówię?wszyscy ludzie razem — sto milionów głów takich jak nasza, są ledwie atomem, któryjeśli Bóg dostrzega, to jeno dzięki swej niezmierzonej wszechwiedzy.Paryż, 15 dnia księżyca Saphar, 1715.VanitasLIST LII. IBBE DO USBEKA, AYżU.Drogi Usbeku, zdaje mi się, że dla prawdziwego muzułmanina nieszczęścia są nie tylekarą, ile groźbą. Szacowne dni, które skłaniają nas do kajania się za grzechy! Czas szczęściaraczej należałoby skrócić. Na cóż zdadzą się wszystkie bunty? Na to chyba, aby okazać,iż chcielibyśmy być szczęśliwi niezależnie od Tego, który rozdaje wszelką szczęśliwość,będąc szczęśliwością samą.Jeżeli jakaś istota złożona jest z dwóch istot, obowiązek zaś zachowania tej spójni wyrażadoskonalsze poddanie się rozkazom Stwórcy, można zeń było uczynić prawo religii:jeśli ten obowiązek zachowania spójni jest lepszą rękojmią postępków ludzkich, słusznieuczyniono zeń prawo świeckie.Smyrna, ostatniego dnia księżyca Saphar, 1715.LIST LIII. IKA DO USBEKA, ***.Przesyłam ci kopię listu, który Francuz pewien, bawiący w Hiszpanii, przesłał tutaj; sądzę,że rad będziesz go przeczytać.„Przebiegam od pół roku Hiszpanię i Portugalię, i żyję wśród ludów, które, gardzącwszystkimi innymi, jednym Francuzom czynią ten zaszczyt, aby ich nienawidzić.Powaga jest najbardziej uderzającym znamieniem obu tych narodów; a objawia sięgłównie w dwa sposoby: za pomocą okularów i wąsów.Okulary okazują dowodnie, że ten, kto je nosi, pochłonięty jest nauką, zatopionyw głębokich lekturach, tak że aż wzrok jego ucierpiał. Każdy nos, ozdobiony lub obciążonytym przyborem, może bezspornie uchodzić za nos uczonego.Co się tyczy wąsów, są one czcigodne same przez się, niezależnie od wszelkich wniosków.Niekiedy udaje się zresztą ciągnąć z nich znaczne korzyści dla służby monarchyi narodu, jak tego dowiódł sławny generał portugalski w Indiach; znalazłszy się w kłopotachpieniężnych, obciął sobie jeden wąs i zażądał od mieszkańców Goa dwudziestutysięcy pistolów na ten zastaw. Wyliczyli mu je natychmiast, później zaś wykupił swójwąs z wszelką czcią.Łatwo sobie wyobrazić, że ludy tak poważne i flegmatyczne nie ustępują nikomu podwzględem dumy. Opierają ją na dwóch rzeczach niemałej wagi. Ci, którzy żyją na stałymlądzie Hiszpanii i Portugalii, czują się niezmiernie pyszni, kiedy należą do tzw. strre, to znaczy nie pochodzą od ludzi, których, w ciągu ostatnich wieków, Inkwizycjazniewoliła do przyjęcia chrześcijaństwa. Ci, którzy żyją w Indiach, niemniej czują się mileSąsiadPozoryDuma, Pozycja społeczna,Szlachcic⁵⁹i (daw.) — czy, czyż.MOTESUIEU Listy perskie 59