Listy perskie - Wolne Lektury

opierając się na obrazie, jaki mu nakreśliły kobiety znające ją od dziecka; umówiono posag,wszystko szło gładko. Wczoraj, po pierwszych obrzędach, córka wyjechała konnow towarzystwie eunucha, osłonięta, wedle zwyczaju, od stóp do głowy. Ale, skoro przybyłaprzed dom przyszłego męża, ten kazał zamknąć drzwi i przysiągł, że jej nie przyjmie,o ile mu nie podwyższą posagu. Krewni zbiegli się z obu stron, aby załagodzić sprawę;po długim oporze, Soliman zgodził się dorzucić mały upominek. Dopełniono ceremoniii zawiedziono córkę do łożnicy nie bez oporu: ale, w godzinę później, szaleniec ten wstałz łoża wzburzony, pokaleczył jej twarz kilkakrotnie, utrzymując, że nie jest dziewicą, poczym odesłał ją ojcu. Soliman przygnębiony jest tym ciosem do ostatnich granic. Sąosoby, które utrzymują, że dziewczyna jest niewinna. Zaiste, ojcowie są bardzo nieszczęśliwi,iż narażeni są na takie zniewagi! Gdyby moja córka spotkała się z czymś podobnym,umarłabym chyba z boleści. Bądź zdrów.Z seraju Fatmy, 9 dnia księżyca Gemmadi I, 1714.LIST LI. USBEK DO ZELIS.Żal mi Solimana, tym bardziej że nieszczęście jest bez ratunku: zięć użył jedynie przysługującegomu prawa. Uważam, że to prawo jest bardzo bezwzględne i zdaje honor rodzinyna kaprys lada szaleńca. Daremnie mówić, że istnieją nieomylne oznaki prawdy; to dawnyprzesąd, od którego już odstąpiono; lekarze wykazują jasno niepewność tego rodzajudowodów. Nawet chrześcijanie uważają je dziś za urojenie, mimo że są one wyszczególnionew ich świętych księgach i że starożytny prawodawca na nich buduje niewinnośćlub winę dziewczyny.Z przyjemnością dowiaduję się o troskliwości, z jaką oddajesz się wychowaniu córki.Dałby Bóg, aby mąż znalazł ją równie piękną i czystą jak Fatmę⁴⁹; aby miała dziesięciueunuchów dla swej straży; aby była zaszczytem i ozdobą seraju swego małżonka, aby nosiłana głowie złociste materie i stąpała po pysznych dywanach! I, jako szczyt życzeń, oby mojeoczy mogły ją oglądać w całej chwale!Paryż, 5 dnia księżyca Chalwal, 1714.LIST LII. IKA DO USBEKA⁵⁰, ***.Kiedyś, będąc w towarzystwie, widziałem człowieka serdecznie zadowolonego z siebie.W niespełna kwadrans, rozstrzygnął trzy zagadnienia moralne, cztery problemy historycznei pięć punktów fizyki. Nigdy nie widziałem tak uniwersalnego arbitra; sąd jegonie zostawał ani chwili w niepewności. Porzucono nauki, rozmowa przeszła na nowinki:wyrokował o nich z tąż samą wszechwiedzą. Chciałem go na czymś przychwycić i rzekłemsobie w duchu: „Muszę go ściągnąć do mojej fortecy; schronię się do mego kraju”. Zacząłemmówić o Persji; ale, ledwiem rzekł kilka słów, dwa razy mnie sprostował, wspierającsię na powadze pp. Tavernier i Chardin⁵¹. Och, miły Boże! rzekłem do siebie, a cóż toza człowiek? Toć on pewnie ulice Ispahan zna lepiej ode mnie! Obrałem tedy najlepszepostanowienie: umilkłem, dałem mu mówić i rozprawia pewnie do tej pory.Paryż, 8 dnia księżyca Zilkade, 1715.Mędrzec, MilczenieLIST LIII. IKA DO ***.Słyszałem o pewnym trybunale, który nazywają Akademią Francuską⁵². Nie ma chybaw świecie trybunału, który by zażywał mniejszego szacunku. Powiadają, że skoro tylkowyda jaki wyrok, naród kasuje jego orzeczenie i narzuca mu inne prawa.⁴⁹t — Fatima Zahra (605–632), córka Mahometa i matka jego wnuków, najbardziej czczona kobietaislamu.⁵⁰List L ik sek — w wersji . ten list jest adresowany przez Rikę do Ibbena w ***. Tłumaczprzypisał go Usbekowi najprawdopodobniej ze względu na brak lokalizacji (bo wszystkie pozostałe listy doIbbena adresowane są do Smirny).⁵¹erier i ri — autorzy głośnego współcześnie [w czasach Montesquieu; Red. WL] dzieła o Persjii innych krajach Wschodu.⁵²kei rsk — towarzystwo naukowe, założone w 1635 r. przez kardynała Richelieu. Ma za zadaniechronić język ancuski.MOTESUIEU Listy perskie 56