Listy perskie - Wolne Lektury

dzie, których zadaniem jest strzec, byście żyły wedle praw honoru, są wam dotkliwymciężarem!Zmieńcie tedy postępowanie, proszę, i sprawiajcie się tak, abym mógł, na drugi raz,odrzucić rady, jakie mi dają: rady skierowane przeciw waszemu spokojowi i swobodzie.Wierzajcie, chciałbym wam dać zapomnieć, że jestem waszym panem, i pamiętaćjedynie, że jestem waszym małżonkiem.Paryż, 5 dnia księżyca Chahban, 1714.LIST LI. IKA DO ***.Ludzie zajmują się tu wiele nauką, ale nie wiem, czy uczoność dużo zyskuje na tym. Tensam, który wątpi o wszystkim jako filozof, nie śmie niczemu przeczyć jako teolog: mimoiż pełen sprzeczności, zawsze jest rad z siebie, byle porozumieć się co do jego charakteru.Chorobą większości Francuzów jest dowcip; a choroba tych, którzy chcą mieć dowcip,to pisanie książek.Nie można sobie wyobrazić czegoś bardziej od rzeczy. Natura zdawała się roztropniestarać o to, aby głupstwo ludzkie było przemijające; otóż, książki dają mu nieśmiertelność.Głupiec winien być zadowolony, że wynudził tych, którzy z nim żyli; tymczasemchce dręczyć jeszcze przyszłe pokolenia! Chce, aby głupota jego święciła tryumf nad zapomnieniem,w którym mógłby spocząć spokojnie; chce, aby potomność dowiedziała się,że żył, i wiedziała, po wiek wieków, że był głupcem.Nie ma autorów, którymi bym więcej pogardzał niż kompilatorami. Zewsząd zbierająstrzępy utworów cudzych, aby je wcielać we własne, niby darń w trawniku. Tacy niestoją wyżej niż zecerzy składający czcionki: zestawione razem, tworzą książkę, której oniużyczyli jedynie pracy rąk. Chciałbym, aby się nauczono szanować książki oryginalne;zdaje mi się, że profanacją jest wyjmować ich części z sanktuarium w którym są zawartepo to, aby je wystawiać na wzgardę, na którą nie zasługują.Gdy ktoś nie ma nic do powiedzenia, czemuż nie siedzi cicho? Na co się zdadzą komute powtórki? Ale taki człowiek chce budować nowy porządek. Nie lada mi talent. Wchodzitaki pan do biblioteki i przekłada na dół książki, które były na górze, a na górę te, którebyły na dole: oto jego arcydzieło!Mówię o tym, ponieważ wzburzyła mnie książka, którą dopiero co odłożyłem. Jesttak gruba, iż można by myśleć, że zawiera całą mądrość świata; tymczasem zakotłowałami tylko głowę, nie powiedziawszy nic nowego. Bądź zdrów.Paryż, 8 dnia księżyca Chahban, 1714.LIST LII. IBBE DO USBEKA, AYżU.Trzy okręty zawinęły tutaj, nie przynosząc wiadomości o tobie. Czyś chory? czy igraszkęsobie czynisz z tego, aby mnie niepokoić?Jeśli przestajesz dbać o mnie w kraju, gdzie nie jesteś związany niczym, cóż dopierobędzie w Persji, na łonie rodziny? Ale może jestem w błędzie: dość masz przymiotów nato, aby wszędzie znaleźć przyjaciół. Serce jest obywatelem wszystkich krajów: jak możedusza czująca szlachetnie zabronić sobie tych serdecznych związków? Wyznam ci, szanujędawne przyjaźnie; ale rad jestem wszędzie nowym.W jakimkolwiek kraju się znalazłem, żyłem tak, jakbym miał spędzić tam całe życie.Miałem tę samą cześć dla ludzi zacnych; to samo współczucie, albo raczej czułość,dla nieszczęśliwych; szacunek dla tych, których nie zaślepiło powodzenie. Taki już mójcharakter, Usbeku; wszędzie, gdzie znajdę ludzi, szukam wśród nich przyjaciół.Jest tu jeden gwebr⁴⁶, który, po tobie, ma, jak sądzę, pierwsze miejsce w moim sercu;dusza jego to istny kryształ. Szczególne racje kazały mu się schronić w tym mieście, gdzieżyje z uczciwego rzemiosła wraz z ukochaną kobietą. Życie jego składa się z szeregu szlachetnychpostępków; mimo iż szuka ciszy i cienia, więcej jest w jego sercu bohaterstwa,niż w sercu największych monarchów.FilozofKsiążka, Głupiec, LiteratPrzyjaźń, Obcy⁴⁶erie — pramieszkańcy Persji, należący, jako czciciele ognia, do religii Zaroastra i ścigani wzgardąmahometańskiej ludności.MOTESUIEU Listy perskie 50