Listy perskie - Wolne Lektury

i mnie, przywiodła tam ciekawość. Rozmowa zeszła na temat spokojności jego zawodu.„Większość ludzi, rzekł, zazdrości szczęścia łączonego z naszym stanem, i słusznie. Ma onwszelako swoje przykrości. Nie jesteśmy tak odgrodzeni od świata, abyśmy nie musielistykać się z nim w tysiącu wypadków; a wówczas rola nasza jest uciążliwa i trudna.Ludzie światowi są bardzo dziwni: nie mogą znieść ani naszej pochwały, ani krytyki.Jeżeli chcemy ich w czym poprawiać, uważają to za śmieszne; jeśli im przychwalamy, uważająnas za ludzi bez godności. Nie ma nic tak upokarzającego, jak myśl, że się zgorszyłobezbożników. Musimy tedy zachowywać dwuznaczną postawę i trzymać niedowiarkóww granicach nie jakimś wyraźnym stanowiskiem, ale niepewnością ich co do naszego sądu.Trzeba na to nie lada zręczności; zachowanie takiej neutralności jest bardzo trudne.Ludzie świeccy, którzy wszystko stawiają na kartę, którzy rzucają na oślep jakieś teoriei wedle uzyskanego powodzenia idą dalej lub cofają się, znacznie łatwiej osiągają sukcesy.To nie wszystko: ten stan, tak szczęśliwy i spokojny, tak bardzo wychwalany, kończysię dla nas z chwilą wejścia między ludzi. Gdziekolwiek się zjawimy, wyciągają nasna dysputy; każą nam, na przykład, udowadniać pożytek modlitwy dla człowieka, którynie wierzy w Boga; potrzebę postu dla kogoś, kto całe życie przeczył nieśmiertelnościduszy: zadanie nader drażliwe, przy którym łatwo się ośmieszyć. Więcej jeszcze: wciążdręczy nas ochota nawracania drugich; chęć ta jest niejako związana z naszym zawodem.Jest to tak niedorzeczne, jak gdyby na przykład Europejczyk dla dobra ludzkości silił siębielić mieszkańców Ayki. Mącimy spokój państwa, dręczymy sami siebie, aby narzucićartykuły wiary zgoła nie zasadnicze. Podobni jesteśmy owemu zdobywcy Chin, który doprowadziłpoddanych do powszechnego buntu tym, iż chciał ich zniewolić, aby strzygliwłosy i paznokcie.Gorliwość, z jaką staramy się nasze owieczki zmusić do spełniania obowiązków świętejreligii, też jest często niebezpieczna. Nie można w tym okazać za wiele ostrożności. CesarzTeodozjusz wytracił mieszkańców jakiegoś miasta, nie wyłączając kobiet i dzieci; kiedy,po tym czynie, chciał przestąpić próg kościoła, biskup Ambroży zamknął przed nim drzwijako przed mordercą i świętokradcą, w czym okazał się bohaterem. Skoro później cesarzdopełnił pokuty i skoro, dopuszczony do kościoła, chciał zająć miejsce między kapłanami,tenże biskup kazał mu je opuścić: w czym okazał się fanatykiem. Oto, jak trzeba sięmieć na pieczy przed zbytnią gorliwością! Cóż znaczy dla religii lub państwa, czy by tenmonarcha usiadł sobie między księżmi albo nie?Paryż, dnia księżyca Rebiab I, 1714.LIST LII. ZELIS DO USBEKA, AYżU.Ponieważ córka twoja doszła siódmego roku życia, sądziłam, że czas wprowadzić ją w poufnekomnaty seraju i, nie czekając dziewiątego roku, powierzyć ją czarnym eunuchom.Nigdy nie jest za wcześnie, aby młodą osobę ograniczyć w swobodach dziecięctwa i daćjej zbożne wychowanie w murach, służących za dom wstydliwości.Nie mogę się zgodzić ze zdaniem matek, które zamykają córki dopiero wówczas, kiedyprzychodzi pora zamęścia, i które raczej skazując je na seraj niż mu je poświęcając,narzucają gwałtem obyczaj, do którego powinny je były zaprawić. Trzebaż wszystkiegospodziewać się od rozsądku, a niczego od słodyczy przyzwyczajeń?Próżno powiadają nam o podległości, jaką nam nałożyła natura: to nie dość dać namją uczuć, trzeba nas w nią wćwiczyć, iżby była podporą w krytycznym czasie, w którymnamiętności zaczynają się rodzić i budzić w nas prawienie swobody.Gdybyśmy były przywiązane do was jedynie obowiązkiem, mogłybyśmy niekiedy goprzepomnieć; gdyby nas ciągnęła jedynie skłonność, inna mocniejsza skłonność umiałabyją może osłabić. Ale, kiedy prawa dają nas jednemu mężczyźnie, odgradzają nas odwszystkich innych i stawiają nas od nich tak daleko, jak gdybyśmy były o sto tysięcy mil.Natura, przemyślna, gdzie chodzi o mężczyzn, nie ograniczyła się do tego, iż dałaim pragnienia; chciała, abyśmy je miały i my i abyśmy były czującymi narzędziami ichszczęścia. Zanurzyła nas w ogniu żądz, aby oni mogli żyć spokojnie. Kiedy wyjdą ze swejmartwoty, nam przypadło zadanie sprowadzić ich do niej z powrotem: przy czym nie danonam samym zakosztować szczęśliwego stanu, do jakiego ich doprowadzamy!Ksiądz, Religia, TolerancjaErotyzm, Kobieta,MężczyznaMOTESUIEU Listy perskie 47