Listy perskie - Wolne Lektury

LIST LI. USBEK DO IBBEA, SMYIE.Gra jest w Europie bardzo rozpowszechniona: być graczem, to już pozycja; sam ten tytułzastępuje urodzenie, majątek, uczciwość. Człowiek, który go nosi, stawia się w rzędzieprzyzwoitych ludzi, bez dalszych dociekań. Każdy wie, iż sądząc w ten sposób, można sięczęsto omylić; ale przyjęte jest być w tym względne niepoprawnym.Kobiety zwłaszcza oddają się grze. Prawda, iż póki są młode, hołdują jej jedynie poto, aby wspomagać nią inną namiętność, bardziej im lubą; ale w miarę jak się starzeją,namiętność gry odmładza się w nich niejako i wypełnia pustkę po innych namiętnościach.Celem ich jest doprowadzić mężów do ruiny, aby to osiągnąć, posiadają środki nawszystkie wieki: od najwcześniejszej młodości, aż do starości najbardziej zgrzybiałej. Strojei zbytki zaczynają tylko zniszczenia, miłostki wiodą je dalej, gra zadaje cios ostateczny.Widziałem często dziewięć lub dziesięć kobiet, raczej dziewięć lub dziesięć wieków,zgromadzonych koło jednego stołu; widziałem je w ich nadziejach, radościach, a zwłaszczawściekłości. Rzekłbyś, iż nigdy nie zdołają się uspokoić; prędzej wyzbędą się życia,niż przeboleją stratę. Trudno byłoby poznać, czy wygrywający mają dla nich oblicze wierzycieliczy spadkobierców.Zdaje się, że święty prorok szczególnie troszczył się o to, aby nas chronić od wszystkiego,co może zmącić nasz rozum. Zabronił użytku wina, które pogrąża w odrętwieniu;zakazał umyślnym przepisem gier hazardownych; gdzie zaś niepodobna było usunąć pobudzeńnamiętności, tam stępił bodaj ich ostrze. Miłość, u nas, nie niesie z sobą szaleństwaani zamętu; jest to namiętność raczej mdła, zostawiająca duszę w spokoju. Mnogośćkobiet ratuje od ich panowania i łagodzi nagłość pożądań.Paryż, 10 dnia księżyca Zilhage, 1714.LIST LII. USBEK DO EDIEO, EEI.Rozpustnicy utrzymują tutaj mnogość dziewczyn, a nabożnisie bezlik derwiszów. Ci derwiszeskładają trojakie śluby: posłuszeństwa, ubóstwa i czystości. Powiadają, że pierwszegoprzestrzegają najlepiej; co do drugiego, ręczę ci, że nie; sam osądź, co dopieroz trzecim!Ale, mimo bogactw, jakie posiadają ci derwisze, nie wyzbywają się nigdy charakterui. Łatwiej nasz dostojny sułtan wyrzekłby się swych wspaniałych i chlubnychtytułów! Mają słuszność, gdyż ten tytuł i stanowi rękojmię ich dostatku.Lekarze i rodzaj derwiszów rwanych spieiki zażywają tu zawsze albo zbytniegoszacunku albo zbytniej wzgardy; powiadają wszelako, iż spadkobiercy lepiej na ogół sobiechwalą lekarzy niż spowiedników.Któregoś dnia byłem w klasztorze derwiszów. Jeden z nich, starzec z białymi włosami,przyjął mnie bardzo godnie. Oprowadził mnie po całym domu. Przyszliśmy do ogrodui zaczęliśmy rozmawiać. „Mój ojcze, rzekłem, jakie stanowisko zajmujesz w swojej społeczności?— Jestem, odparł z zadowoloną miną, kazuistą. — Kazuistą! odparłem; odkądbawię we Francji, nie słyszałem o takiej pozycji. — Jak to! ale wiesz, co to kazuista? Posłuchaj;wytłumaczę ci najjaśniej w świecie. Są dwa rodzaje grzechów: śmiertelne, którewykluczają bezwarunkowo z raju, i powszednie, które, po prawdzie, obrażają Boga, alenie drażnią go tak, aby miały pozbawiać wiekuistej szczęśliwości. Owóż, cała nasza sztukazasadza się na bystrym rozróżnianiu tych dwu odmian. Pominąwszy paru hultajów,wszyscy chrześcijanie chcą dostać się do Raju; ale każdy chce się tam dostać najtańszymkosztem. Każdy zna dobrze grzechy śmiertelne, stara się tych właśnie unikać, i cała rzeczzałatwiona. Są ludzie, którzy nie zabiegają się o nadzwyczajne doskonałości: nie mającambicji w tym kierunku, nie cisną się na pierwsze: byle znaleźli w Raju jakiś kącik, toim wystarczy. Tym chodzi o to, aby nie uczynić ani zanadto, ani za mało. Tacy raczejwytargowują niebo, niż je wysługują; powiadają Bogu: „Panie, dopełniłem ściśle warunków;nie możesz nie dotrzymać swoich przyrzeczeń; ponieważ nie spełniłem więcej, niżżądałeś, zwalniam i ciebie od przyznania mi więcej, niż przyrzekłeś”.Jesteśmy tedy, jak pan widzi, ludzie bardzo potrzebni. Ale to jeszcze nie wszystko:zobaczysz więcej. Nie uczynek stanowi o zbrodni, ale świadomość. Kto czyni rzecz złą, nierozumiejąc iżby była taką, może mieć sumienie spokojne; ponieważ zaś istnieje mnóstwoGraKobietaKsiądzPodstępMOTESUIEU Listy perskie 44