Listy perskie - Wolne Lektury

astronomię; przykładam się do sztuk; słowem, wydobywam się z chmur, przesłaniającychmoje oczy w krainie, gdziem się urodził.Wenecja, 16 dnia księżyca Chalwal, 1712.LIST II. IKA DO ***.Wybrałem się obejrzeć dom, w którym utrzymują dość nędznie około trzystu osób²⁷.Byłbym wnet skończył oględziny, kościół bowiem i budynki nie przedstawiają nic ciekawego.Mieszkańcy zdawali się dość weseli; wielu grało w karty i inne gry, których nieznałem. Kiedym opuszczał dom, jeden z nich wychodził równocześnie; usłyszawszy, żepytam o drogę do Marais, najodleglejszej dzielnicy Paryża, rzekł: „Spieszę tam właśnie,zaprowadzę pana; proszę za mną”. Zaprowadził mnie wyśmienicie, ratował mnie po drodzez kłopotów i chronił zręcznie od karoc i pojazdów. Kiedyśmy już byli bliscy celu,zdjęła mnie ciekawość: „Przyjacielu, rzekłem, czy nie mógłbym wiedzieć, kto jesteś? —Jestem ślepy, panie, odparł. — Jak to! wykrzyknąłem, jesteś ślepy? I czemuż nie poprosiłeśtego dobrego człowieka, który grał z tobą w karty, aby nas przeprowadził? — Onjest też ślepy, odparł; już od czterystu lat mieszka nas w tym domu trzystu ślepych. Aletrzeba mi pana pożegnać; oto ulica, której szukałeś. Ja wmieszam się w tłum: wstąpiędo tego oto kościoła, gdzie, ręczę panu, więcej sprawię kłopotu innym, niż sam go będędoznawał.”Paryż, 17 dnia księżyca Chalwal, 1712.LIST III. USBEK DO EDIEO, EEI.Wino jest tak drogie w Paryżu, wskutek podatków jakimi je obłożono, że chyba zamierzanow ten eposób zniewolić ludność do przepisów świętego Alkoranu²⁸, który zabraniaużytku wina.Kiedy myślę o zgubnych skutkach tego napoju, widzę w nim najstraszliwszy podareknatury. Jeśli coś skalało życie i reputację naszych władców, to niewstrzemięźliwość;najbardziej zatrute źródło ich gwałtów i okrucieństwa.Powiem wręcz, na hańbę ludzi: prawo broni naszym książętom wina²⁹, oni zaś posuwająsię do wybryków opilstwa spychających ich poniżej godności ludzkiej. Przeciwnienapój ten dozwolony jest książętom chrześcijańskim, a nie widzi się, aby ich prowadziłdo jakich zdrożności. Duch ludzki jest samą sprzecznością. W obłąkanej, zaiste, swywoli,buntujemy się przeciw nakazom; prawo, stworzone aby nas czynić sprawiedliwszymi,służy często tylko na to, aby mnożyć liczbę występków.Ale, potępiając ów płyn przyprawiający o utratę rozumu, nie potępiam wraz z nimnapojów, które dają nam wesele ducha. Jest to mądrością ludów Wschodu, iż szukająlekarstw przeciw smutkowi tak pilnie, jak przeciw najniebezpieczniejszym chorobom.Kiedy na mieszkańca Europy spadnie nieszczęście, nie ma on innego ratunku, jak czytaniefilozofa, zwanego Seneką: Azjaci, dorzeczniejsi w tym od nich i lepsi lekarze, uciekają siędo napojów zdolnych uczynić człowieka wesołym i uśpić pamięć niedoli.Nie ma nic równie żałosnego jak pociechy czerpane z konieczności zła, bezsilnościlekarstw, fatalności losu, zrządzenia Opatrzności i z powszechnej niedoli natury ludzkiej.To czyste żarty, chcieć złagodzić ból rozważaniem, iż jesteśmy z urodzenia podatni nieszczęściu:o wiele lepiej jest wyrwać ducha poza krąg myśli, trafiając do naszego czuciaraczej niż do rozumu.Dusza, zespolona z ciałem, żyje pod jego tyranią. Kiedy obieg krwi jest zbyt powolny,kiedy soki nie są dość oczyszczone lub nie są w dostatecznej ilości, popadamyw przygnębienie i smutek. Otóż, zażywszy owych napojów zdolnych odmienić tę cielnąAlkoholPijaństwoFilozof, Mądrość²⁷ ktry try ie k tryst s — przytułek dla trzystu niewidomych, tzw. ieits.²⁸kr, dziś r — święta księga islamu, przekazująca nauki Mahometa, zawiera nakazy religijne i podstawyprawa obowiązującego muzułmanów.²⁹pr ri sy ksit i i ps si yryk pist spyy i pie ikie — Szach Soliman (zm. 1694) oraz Szach Hussein, panujący w Persji w chwili powstania tej książki,hołdowali nałogowi pijaństwa.MOTESUIEU Listy perskie 28