Listy perskie - Wolne Lektury

eprti reti spirit e ire erett i i ii ie etreset ii ieies isi pt rtLenitivum — eipe ie¹²³ yi rts s eris¹²⁴ retii pisse sii¹²⁵ eietis i ie i e is irs ii sptie iiie prtis etr et epritr et i epressie isse i¹²⁶ etersiiet rii¹²⁷ etis i it ysterIn chlorosim, quam vulgus pallidos colores, aut febrim amatoriam appellat — eipe retii¹²⁸ re i e ii¹²⁹ e trii i tr i eis irs ie it ptis periesOto leki, którymi nasz lekarz zaczął się posługiwać ze zrozumiałym powodzeniem.Aby nie rujnować chorych, nie chciał, jak mówił, używać lekarstw rzadkich, niepodobnychniemal do znalezienia; jak np. dedykacja, która nie przyprawiła nikogo o ziewanie;przedmowa zbyt krótka; list pasterski napisany przez biskupa; dzieło jansenisty lekceważoneprzez jansenistę a podziwiane przez jezuitę. Powiadał, że tego rodzaju lekarstwamogą jedynie wspomagać szarlatanerię, do której miał niezwyciężoną odrazę.Paryż, 16 dnia księżyca Chahban, 1720.LIST LI. IKA DO USBEKA.Kilka dni temu, bawiąc u kogoś na wsi, spotkałem dwóch uczonych, którzy zażywają tuwielkiej sławy. Pewne właściwości ich charakteru wprawiły mnie w zdumienie. Rozumowaniapierwszego, ściśle wziąwszy, streszczały się w tym: „To, com powiedział, jestprawdą, ponieważ ja to powiedziałem”. Drugi znowuż, oświadczał tak: „To, czego niepowiedziałem, nie jest prawdą, ponieważ tego nie powiedziałem”.Pierwszy dosyć przypadł mi do smaku; tego bowiem, że ktoś jest uparty, nie mam zazłe; ale bardzo mam za złe, jeśli ktoś jest arogantem. Pierwszy broni swoich zapatrywań,to jego własność. Drugi zaczepia zapatrywania innych, a to jest własność cudza.O, drogi Usbeku, jakże złą przysługę oddaje próżność tym, którzy posiadają większąjej dawkę niż jest potrzebna dla celów społeczeństwa! Ci ludzie chcą wymusić podziwtym, że są nieznośni. Starają się być wyżsi nad innych, a nie są im nawet równi.Ludzie skromni, pójdźcie, niech was uścisnę! Jesteście słodyczą i urokiem życia.Mniemacie, że nie posiadacie nic; a ja wam mówię, że posiadacie wszystko. Mniemacie,że nie upokarzacie nikogo, a upokarzacie cały świat. I, kiedy was porównam w myśliz zarozumialcami, których tylu spotykam, strącam ich z wysokiego stolca, i kładę ichpod wasze stopy.Paryż, 22 dnia księżyca Chahban, 1720.LIST L. USBEK DO ***.Człowiek wyższy¹³⁰ jest zazwyczaj trudny w obcowaniu. Wybiera zwykle niewielu ludzi;nudzi się z ciżbą, której chętnie daje miano pospólstwa: nie sposób, aby nie zdradził swegowstrętu: oto i wrogi gotowe.Pewien, iż potrafi być miły, kiedy zechce, często nie raczy się starać o to.Skłonny jest do krytyki, bo widzi więcej i czuje lepiej niż inni.Trwoni najczęściej mienie, ponieważ umysł jego dostarcza mu większej ilości środkówpo temu.MędrzecMądrość, Próżność¹²³Lik i (1535–1600) — hiszpański teolog, jezuita, który spowodował wiele walk i niesnasków swojąteorią łaski.¹²⁴ti sr y e (1589–1669) — teolog i moralista.¹²⁵rie se (1551–1604) — również teolog.¹²⁶te y (1565–1649) — moralista z zakonu jezuitów.¹²⁷s rii (1591–1675) — generał jezuitów i autor dziel teologicznych.¹²⁸itr reti (1492–1556) — słynny satyryk włoski z czasów odrodzenia, autor wyuzdanych poezji, a zarazemlicznych teologicznych traktatów.¹²⁹Tomasz Sanchez (1551–1610) — autor słynnego dzieła o małżeństwie, w którym z nieskończoną subtelnościąroztrząsane są wszystkie możebne kombinacje seksualne.¹³⁰iek ysy — tu: osoba o nieprzeciętnej inteligencji, wyjątkowo zdolna.MOTESUIEU Listy perskie 110