MOISIU I FTUAR NE RUSI - Regione Basilicata

18SH.comSTUDIMIwww.shqiptarja.com E diel, 11 gusht 2013RILINDASISUPLEMENT JAVOR ITRADITAVLERAvijon nga faqja 17pozitën e saj gjeograke, është elidhur me fatin e Italisë”. Kjo ështëparaqitja e Kryeministrit shqiptarnë opinionin publik italian, porportretin e tij, në një nga këndvështrimetmë të rëndësishme tëgurës, e plotëson vetë Mëkëmbësii Mbretit, Jakomoni: “Një shfaqjenga ana e Mustafa Krujës të asaj qëishte “burrnia” e tij, pra të aftësisëpër të përballuar situata me guxime zemërgjërësi, e pata pak mbasmarrjes së funksionit si Kryetari Qeverisë. Kishte shkuar tek aiKonsulli i përgjithshëm i Gjermanisëdhe i kishte paraqitur një notëgojore, me të cilën Qeveria nazistekërkonte dorëzimin e më shumë setreqind hebrenjve që, të ikur ngaJugosllavia, kishin gjetur strehënë Shqipëri. Komanda ushtarakegjermane e Beogradit i kishte dhënëlajme të sakta mbi emrat e tyredhe vëndet ku ishin strehuar nëKosovën shqiptare. Mustafa Krujaerdhi të më kërkojë lejën për t’ilënë të patrazuar në Shqipëri. Nukkishte në të gjithë Vendin ushtarëgjermanë që të mund t’i njihnin.E quajtëm me vend që hebrenjtë eikur të shpërnguleshin në krahinëne Gjirokastrës, që kuzohej me zonëngreke, të pushtuar nga trupatitaliane. Ata do të ishin paisur menjë pashaportë shqiptare me emërtë rremë e, aty ku do të kishte qenëe nevojshme, të ndihmoheshin materialisht.Këto masa do t’i premtoninMustafa Krujës t’i përgjigjej,mbas pak ditësh, Konsullit tëpërgjithshëm të Gjermanisë, se tëgjitha kërkimet e bëra në Kosovë, sai përket emrave të shënuara, kishindalë të kota.Nuk u njoftua zyrtarisht Romapër këtë gjë, por u njoftua privatishtpër të Drejtori i përgjithshëmi çështjeve sekrete, Ministri iplotfuqishëm Vidau. Ai ishte njerime zemër dhe me të merrnimmasa, nëpërmjet përfaqësivetona jashtë shtetit, të furnizonimhebrenjtë gjermanë, çekë, polakë,hungarezë e rumunë me pasaportashqiptare. Ata mund t’ishpëtonin kështu përndjekjeveracore, duke shkuar në Shqipëri.”Ky pohim i Mëkëmbësit tëMbretit italian në Shqipëri ështënjë etë nderi ndërkombëtare, jovetëm për M. Krujën dhe Qeverinëe tij, por për gjithë Shqipërinë ebanorët e saj. Me këto veprimeShqipëria vihet në rradhën eatyre pak Vendeve të Evropës sëpushtuar nga nazifashistët, qënuk morën mbi vehte turpin e njëkrimi, nga më të shëmtuarit e mëmizorët në historinë e botës, atë tëHolokaustit. Shqipëria e vogël, nësajë të bijve të saj snikë, vuri mbikrye një kurorë, të cilën nuk patënguximin e meritën t’a kenë as popujshumë më të mëdhenj, më të zhvilluare më të fuqishëm. Ajo kurorëmbante emrin e humanizmit nëshkallë eprore, e vlerave njerëzoretë respektuara edhe në rrethanatmë të errëta të historisë njerëzore.Në sajë të këtij gjesti, Shqipëriaballëlartë mes gërmadhave të përfundimittë luftës, kishte të drejtëne ligjëshme të kërkonte vendin eMustafa Kruja në një tubim në Kosovë, 1941Epiri, ëndrra e parealizuare Nacionalizmit shqiptarsaj të nderit, në renditjen e tuesvemoralë të tragjedisë më të madheqë kishte kaluar njerëzimi.Ja si na e përshkruan një ngastudjuesit më të pregatitur tëhistorisë sonë, Z. Mergim Korçakëtë episod të rrënjosur thellë nëkujtesën e tij rinore:“ ...Atëherë Mustafa MerlikaKruja i tha babait ( Dr. XhevatKorça E.M.) se duhej të merrninmasa urgjente për t’u ardhur nëndihmë hebrenjve në Kosovë. Itelefonuan Ministrit të Punëve tëBrëndëshme z. Mark Gjomarkajsi edhe sekretarit të përgjithshëmtë Kryeministrisë, z. Engjëll Çobadhe e lanë të mblidheshin menjëherënë zyrën e Kryeministrit.Mbas disa ditësh mësova seMark Gjomarkaj kishte dërguarnë krye të një ekipi të tërë prefektësh,nënprefektësh si edhe nëpunësishtë besuar të Ministrisë sëBrëndëshme, duke mobilizuaredhe të gjithë autobuzët e shoqërisëS.A.T.A., zotin Engjëll Çobanë Prishtinë si i plotfuqishëm tëpajiste me dokumenta shqiptaresi edhe me emra shqiptarë sa mëshumë hebrenj që t’ishte e mundure t’i transferonte në Shqipëri...”Por për shtatëdhjetë vjet, përfshirëkëtu edhe njëzet prej tyre tëdemokracisë, kjo meritë e madhe ekombit, kjo meteorë e ndritëshmenë qiellin e historisë së tij, nuku zu në gojë, nuk u bë e njohur.Njëzet vjetët e fundit ishin inerciae pesëdhjetë viteve të regjimit, qëu mundua t’a varrosë në katakombete harresës këtë monument tëkrenarisë kombëtare, shpëtimine hebrenjve. Kjo ndodhte vetëm evetëm sepse ai lidhej me emra siHebrenjtëAta qindra jetë hebrenjshqë shqiptarëtshpëtuan nga rrezikui asgjësimit nazist,u kompensuan nganjëqindshi i krimevembi vetë shqiptarët,madje mbi pjesën mëtë vlefshme e më sniketë saj. Atë kurajo,guxim e zemërgjërësiqë treguan shqiptarëtnë mbrojtjen e hebrenjvet,bandat kriminaletë Enver Hoxhës eMehmet Shehut e tëngjajshmëve të tyre, ua zhdukën në pak ditë,në sajë të një terrori,para të cilit edhe ai iSS-ve gjermanë ishtenjë hije e zbehtëAhmet Zogu, Mustafa Kruja, MarkGjomarkaj, Xhevat Korça, EngjëllÇoba, Maliq Bushati, Kolë BibMirakaj, at Anton Harapi, MehdiFrashëri, Lef Nosi, Xhaferr Deva,Fiqiri Dine, Ibrahim Biçaku e sa esa qeveritarë të tjerë të Shqipërisëetnike, në të gjitha nivelet, që nderuanme veprën e tyre emrin e saj e ilanë brezave t’ardhshëm krenarinëe të qënit bir i një populli që dhunësi kundërvu humanizmin e vërtetë.* * * * *Komunizmi shqiptar nuk foli kurrëpër këtë epope të snikërisë njerëzore,të shfaqur në tokën e tij, sepseai e kishte përdhosur atë me krimete tij brënda racës, brënda kombit,brënda popullit që pati meritën t’aprodhonte. Ata qindra jetë hebrenjshqë shqiptarët shpëtuan nga rrezikui asgjësimit nazist, u kompensuannga njëqindshi i krimeve mbi vetëshqiptarët, madje mbi pjesën mëtë vlefshme e më snike të saj. Atëkurajo, guxim e zemërgjërësi qëtreguan shqiptarët në mbrojtjene hebrenjvet, bandat kriminale tëEnver Hoxhës e Mehmet Shehut e tëngjajshmëve të tyre, u a zhdukën nëpak ditë, në sajë të një terrori, paratë cilit edhe ai i SS-ve gjermanë ishtenjë hije e zbehtë.Por si u arrit në këtë gjëndje? Sii u dorëzua Shqipëria kësaj sprovefatale tmerri të historisë së saj? Aishte një fatalitet i pashmangshëm,apo një fatkeqësi që e gatuam meduart tona? A kemi kurajën sot,mbas 70 vjetësh t’i shohim e t’ianalizojmë me gjakftohtësi ngjarjete atyre viteve, tepër të vështira, et’i afrohemi gjykimit të historisë qëende nuk e ka dhënë vendimin e saj?Qeveria Mustafa Kruja lindi sipasojë e lindjes së PKSH, të organizuare të pagëzuar nga MiladinPopoviçi dhe Dushan Mugosha, tëdërguarit e PK Jugosllave, të cilëvekomunistët laramanë e folklorikëshqiptarë i u drejtuan për ndihmë,mbasi Baba Stalini u rrezikuanga sulmi i “pabesë” i mikut tëtij, Hitlerit. Ajo i vuri vehtes dysynime kryesore : të konsolidonteShqipërinë etnike me strukturate saj administrative, arsimore,ligjore, kulturore e ekonomike e tëndalonte fuqizimin dhe ardhjen nëpushtet të komunistëve sllavolëshqiptarë. Kjo ishte vija e asajpjese të nacionalizmit shqiptar qëi besoi politikës së bashkëpunimitme Italinë, për të arritur synimin eShqipërisë së bashkuar. Po të njëjtinsynim kishte edhe pjesa tjetëre nacionalizmit shqiptar që nukpranonte asnjë lloj bashkëpunimime pushtuesit italianë e, më vonë,me ata gjermanë. Në parim kishintë drejtë këta të dytët, por në praktikëproblemi reduktohej në njëalternativë tepër të vështirë që ingjante një nyje gordiane.Në librin e fundit të Ali Këlcyrës“Shkrime për Historinë e Shqipërisë”ka një pjesë që është tepërshprehëse e idesë së mësipërme.Majori britanik M.F. Eden, mik ishqiptarëve, që vjen në Gjenevë përtë takuar Qazim Koculin dhe AliKëlcyrën, bisedon me këtë të funditpak ditë mbas 7 prillit 1939:“ Eden-i më tha : Lufta e përgjithshme,duket e shpejtë dhe e pandalshme.Në qoftë se do të tojnëDemokracitë Shqipëria do të jetë indipendente,por e shumta do të ketëkujtë e 1913-ës. Po të tojë Boshtinuk do të ketë pavarësinë e duhur,por shqiptarët do të përmblidhennë një grumbull të madh familjar,nën influencën e imperializmitfashist.. Unë, si mik i shqiptarëve,për interesin e tyre kombëtar, dotë pëlqeja më mirë një Shqipërime Kosovën e Çamërinë, qoftë dhejo indipendente, në vend të njëShqipërie të gjymtuar të 1913-ës,e cila, në rast se del triumfuese nëfund të luftës, nuk do të mund tësigurojë lehtë, përballë fqinjëve tësaj ballkanikë, as dhe kujtë e sajtë sotëm. Unë, si patriot anglez potë kisha bindjen se populli shqiptardo të luante një rol me rëndësi nëluftën botërore që po përgatitet, dot’ju këshilloja të vazhdonit përp-