2010-cu ildə görülmüş işlərə dair hesabat - Təhsil Nazirliyi

nəticəsində təhsil infrastrukturunun müasir tələblərə uyğun qurulması, təhsilinməzmununun yeniləşdirilməsi, yeni dərslik siyasətinin reallaşdırılması, təhsilalanlarınnailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi üzrə yeni model və mexanizmlərin tətbiqi, əməkbazarının tələbatına uyğun kadr hazırlığı və təminatının yaxşılaşdırılması, təhsilmüəssisələrinin informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ilə təmin edilməsi vətəhsil sisteminin informasiyalaşdırılması, məktəbəqədər, texniki-peşə, ali təhsil,xaricdə təhsil, istedadlı uşaqların inkişafı, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarıntəhsilinin təşkili, de-institutlaşdırma və digər bu kimi sahələrdə əhəmiyyətlinailiyyətlər əldə olunmuşdur.Son 20 ildə heç bir məktəbəqədər təhsil müəssisəsi tikilmədiyi halda, son 2 ildəilk dəfə olaraq ölkə üzrə 31 yeni uşaq bağçası tikilib istifadəyə verilmiş, 37məktəbəqədər təhsil müəssisəsi əsaslı təmir edilmiş, 134 müəssisə müasiravadanlıqlarla təchiz olunmuşdur.2010-cu ildə Məktəbəqədər təhsil sahəsində Dövlət Proqramına əsasən Bakışəhərində 3 yeni uşaq bağçası istifadəyə verilmiş, 6 uşaq bağçası əsaslı təmir edilmiş,32 müəssisədə cari təmir işləri aparılmışdır. 14 adda 40 mindən çox yeni təlim vəsaitihazırlanmış və məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə çatdırılmışdır.Son illərdə həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində Bakı şəhərində bağçalara cəlbolunmuş uşaqların sayı 8601 nəfər artmış, təhsilin bu pilləsi üzrə əhatə səviyyəsi 26faizi ötmüşdür. Ölkə Prezidentinin Sərəncamına əsasən cari ilin sentyabrındaPrezidentin Ehtiyat Fondundan ayrılmış 2 milyon manat vəsait hesabına Bakışəhərində daha 4 uşaq bağçasının əsaslı təmiri nəzərdə tutulmuşdur.TSİİL çərçivəsində valideynlərin maarifləndirilməsi və beşyaşlı uşaqlarınqısamüddətli təlim qruplarında məktəbə hazırlanması məqsədilə 106 pilot məktəb vəuşaq bağçası müəyyənləşdirilmişdir.Ölkə Prezidentinin sərəncamına əsasən 2010-cu ilin sentyabrında PrezidentinEhtiyat Fondundan ayrılmış 2 milyon manat vəsait hesabına Bakı şəhərində daha 4uşaq bağçasının əsaslı təmiri nəzərdə tutulmuşdur.Müstəqillik tariximizdə ilk dəfə olaraq uşaq bağçaları üçün müasir tələblərsəviyyəsində 151 adda təlim vəsaitləri hazırlanıb müəssisələrə çatdırılmışdır.5

Son illərdə Azərbaycanda yeni tikilən, əlavə korpuslar inşa edilən, əsaslı təmirolunan məktəblərin sayı 2000-i ötmüşdür. Məktəblərin infrastrukturununyeniləşdirilməsi sahəsində Heydər Əliyev Fondunun müstəsna xidmətləri olmuş,Fondun təşəbbüsü ilə 300-ə yaxın yeni məktəb, uşaq bağçası, uşaq evi, internatməktəbi binası tikilib istifadəyə verilmiş, əsaslı təmir və bərpa olunmuş, müasiravadanlıqlarla təchiz edilmişdir. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə 2010-cu ildəGürcüstanda azərbaycanlı soydaşlarımızın yaşadığı bölgələrdə 3 məktəb – Tbilisi şəhər73, Qardabani şəhər 3 və Dmanisi şəhər 2 nömrəli məktəblər əsaslı təmir və bərpaedilmişdir.Məktəb infrastrukturunun inkişafı sahəsində tədbirlər ardıcıl olaraq davametdirilmiş, hesabat dövründə 18852 yerlik 59 yeni məktəb binası və əlavə korpuslarinşa edilmiş, 8 məktəbdə əsaslı təmir, 356 məktəbdə təmir işləri aparılmışdır, 6980yerlik 25 yeni məktəb binasının tikintisinə başlanmışdır. 266 məktəb müasiravadanlıqlarla, 115 məktəb kimya və fizika laboratoriyaları ilə təchiz edilmişdir. 66məktəbin kitabxanası zəruri avadanlıqlarla təmin edilmişdir.Ölkə Prezidentinin tapşırığına əsasən ölkənin bütün məktəblərinin maddi-texnikibazasının müasir standartlar səviyyəsinə çatdırılması ilə əlaqədar proqram hazırlanır.Proqrama əsasən 551 yeni məktəb binasının, 309 məktəb üçün əlavə korpusların inşası,859 məktəbdə əsaslı təmir və bərpa işlərinin aparılması ölkədə ümumi təhsilmüəssisələrinin maddi-texniki bazası sahəsində problemin tam həllini və məktəblərinbirnövbədə fəaliyyətini təmin edəcəkdir.Yeni ümumtəhsil məktəblərinin tikintisi, mövcud məktəblər üçün əlavəkorpusların inşası, onların əsaslı təmiri, müasir avadanlıqlarla, laboratoriyalarlatəminatı, istilik sisteminin bərpası nəticəsində ümumilikdə ölkə üzrə 1 milyondan çoxşagirdin, yəni bütün şagirdlərin 80 faizinin təlim şəraiti yaxşılaşdırılmışdır. Məktəbtikintisi sahəsində həyata keçirilən proqramlar nəticəsində ikinövbəli məktəblər 73faizdən 44-ə, ikinci növbədə təhsil alan şagirdlər 34,5 faizdən 21-ə enmişdir.Əlbəttə, aparılan genişmiqyaslı işlər yalnız təhsil infrastrukturununyeniləşdirilməsi ilə bağlı olmamışdır. Bu sahədə əhəmiyyətli nailiyyətlərin əldəedilməsi və müasir tələblərə uyğun şəraitin yaradılması məzmun islahatları üçünəlverişli zəmin yaratmışdır. Son illərdə Dünya Bankının maliyyə yardımı ilə həyata6

keçirilən islahatyönümlü tədbirlərin böyük əksəriyyəti məhz ümumi təhsilinməzmununun yeniləşdirilməsinə və mütərəqqi dünya təcrübəsinə uyğunlaşdırılmasınayönəlmişdir. Əsas məqsəd şagirdlərin idrak fəallığını, ümumi inkişafını ləngidənmövcud «yaddaş məktəbi»ndən «təfəkkür və düşüncə məktəbi»nə keçmək və buəsasda ümumi təhsilin müasir modelini qurmaqdan ibarətdir.2008-2009-cu tədris ilində ümumtəhsil məktəblərinin I siniflərində tədrisə yenifənn kurikulumları və müasir dərsliklərlə başlanmış, bu proses 2010-2011-ci dərsilində I, II və III sinifləri əhatə etmişdir. Yeni kurikulumların tətbiqi ilə əlaqədar Isiniflərdə işləyən 27 minədək müəllim (2010-cu ildə 9 minədək) xüsusi proqraməsasında öyrədici təlim kurslarından keçirilmiş və nümunəvi tədris materialları ilətəmin edilmişlər.Kurikulumların tətbiqi sahəsində fəaliyyət göstərən təlimçilərin tərkibinigenişləndirmək, nəzəri və praktik hazırlığını təmin etmək məqsədilə treninqlər təşkiledilmiş, 230 nəfər təlimçi hazırlanmışdır.British Council ilə Bakı şəhərinin 7 pilot məktəbində xüsusi tədris planı vəproqramı əsasında ingilis dilinin, Rusiyanın Azərbaycandakı Səfirliyi ilə birlikdəRespublikanın 50 məktəbində rus dilinin intensiv tədrisi layihələri davam etdirilmişdir.Yeni məzmun yeni nəsil dərsliklərin hazırlanmasını zəruri etmişdir. 2003-2009-cu illərdə milli-mənəvi dəyərlər əsasında müasir tələblərə uyğun məzmundaümumilikdə 35 milyon nüsxə dərslik çap edilmişdir. Təhsil tariximizdə ilk dəfə olaraqyeni kurikulum tətbiq edilən I, II və III sinflər üçün dərslik komplektləri (şagird üçündərslik, iş dəftəri, müəllim üçün vəsait) hazırlanmış, Dərslikləri Qiymətləndirmə Şurasıtərəfindən qiymətləndirilib müsbət rəy alındıqdan sonra çap edilmişdir.2010-2011-ci tədris ili üçün 127 adda 4,6 milyon nüsxə dərslik və müəllim üçünmetodik vəsait çap olunmuş və məktəblərə verilmişdir. Gürcüstanın təlim Azərbaycandilində olan məktəblərinə, MDB-də və digər xarici ölkələrdəki “Bazargünü”məktəblərinə dərsliklər, coğrafi xəritələr və digər tədris vəsaitləri göndərilmişdir.Hazırda ümumi təhsil sistemində istifadə edilən 400 adda dərslik, yəni bütündərsliklər, milli-mənəvi dəyərlər baxımından məzmunca yeniləşdirilmişdir.7

Məktəb kitabxanaları uşaq ensiklopediyaları, Azərbaycan və xarici ölkəyazıçılarının əsərləri ilə təmin edilmişdir. Heydər Əliyev Fondunun yaxından köməyiilə ayrı-ayrı fənlər üzrə 140 adda 1.4 milyon nüsxə tədris-əyani vəsait hazırlanaraqməktəblərə verilmişdir. Məktəblər 19 adda 351 min nüsxə xəritə ilə təmin edilmişdir.Məktəb kitabxanalarının şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ölkə üzrə 500məktəb müəyyənləşdirilmişdir. Onlardan 10-nun əsaslı təmiri, avadanlıq və İKT ilətəminatı, 490-da isə kitabxananın fiziki şəraitinin yaxşılaşdırılması, İKT ilə təminatı,kitabxanaların təlim və rxu materialları ilə təmin edilməsi, kitabxanaçıların peşəfəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.Dünya təcrübəsinə uyğun olaraq ölkəmizdə məktəbdaxili, milli və beynəlxalqqiymətləndirməni əhatə edən yeni qiymətləndirmə sistemi tətbiq edilmişdir. Təhsiltariximizdə ilk dəfə olaraq 2009-2010-cu dərs ilində respublikanın bütün ümumtəhsilməktəblərində IX və XI siniflərdə buraxılış imtahanları mərkəzləşdirilmiş qaydadakeçirilmişdir.Şagird nailiyyətlərini daha dəqiq öyrənməyə imkan verən yeni məktəbdaxiliqiymətləndirmə mexanizminə keçilmiş, məktəbdaxili qiymətləndirmə standartları vəqiymətləndirmə qaydaları hazırlanmışdır.Milli və beynəlxalq qiymətləndirmə (PİSA-2009, TİMSS-2011, PİRLS-2011)sahəsində nəzərdə tutulan məsələlər icra olunmuşdur.Son illərdə həyata keçirilmiş tədbirlərin nəticəsidir ki, təhsilin keyfiyyətihissolunacaq dərəcədə yüksəlmiş, orta məktəb məzunlarının ali məktəblərə qəbulimtahanlarında göstərdikləri nəticələr ilbəil yaxşılaşmış, 600-dən çox bal toplayanlarınsayı ötən ilə nisbətən 300 nəfərdən çox artaraq 1365 nəfərə çatmış, 7 nəfər məzunumuz700 bal toplamışdır. 300-dən çox bal toplayanlar ötən ildəki 20 faizdən 31 faizə, 500-700 bal toplayanlar 6 faizdən 8.5 faizə, orta bal göstəriciləri 211-dən 231-əyüksəlmişdir.2010-cu ildə istedadlı uşaqların təhsilinin daha səmərəli təşkili məqsədilə Gəncə,Mingəçevir, Sumqayıt, Şirvan şəhərləri və Quba, Ağdaş, Şəki, Lənkəran rayonlarınınseçilmiş 8 məktəbinin bazasında liseylər yaradılmış, müsabiqə yolu ilə şagird vəmüəllimlər seçilmiş, xüsusi tədris planı əsasında tədrisə başlanmışdır.8

2010-cu il aprelin 27-dən mayın 3-dək Bakı şəhərində məktəblilərin kimya üzrə44-cü Beynəlxalq Mendeleyev Olimpiadası keçirilmiş, Azərbaycan komandası 1 qızıl,3 bürünc medal qazanmışdır.“Heydər Əliyev şagirdlərin gözü ilə” mövzusunda respublika inşa müsabiqəsininyekununa həsr olunmuş tədbir keçirilmişdir.Dünya və beynəlxalq fənn olimpiadalarında Azərbaycan məktəbliləri 11 qızıl,28 gümüş, 60 bürünc olmaqla ümumilikdə 99 medal qazanmışlar. Əhalisinin sayınınaz olmasına baxmayaraq, medalların sayına görə Azərbaycan dünya ölkələri arasındailk onluqda yerini qoruyub saxlamışdr.2009-cu ildə Təhsil Nazirliyi sistemində fəaliyyət göstərən uşaq-gənclər idmanməktəblərinin yetirmələri respublika birinciliyi, çempionat və digər yarışlarda 287qızıl, 194 gümüş, 1181 bürünc olmaqla ümumilikdə 1662 medal, Avropa, dünyabirinciliyi və çempionatlarında və digər beynəlxalq yarışlarda 57 qızıl, 51 gümüş, 60bürünc olmaqla, ümumilikdə, 168 medal qazanmışlar.“2009-2014-cü illərdə Azərbaycanda şahmatın inkişaf etdirilməsi DövlətProqramı”nda nəzərdə tutulan tədbirlərin icrası ilə bağlı şahmat məktəblərinin madditexnikivə tədris bazası təhlil olunmuş, ehtiyaclar müəyyənləşdirilmiş, Cəlilabad,Mingəçevir, Şamaxı, Xızı, Quba, Xaçmaz, Təhsil İdman Mərkəzinin futbol məktəbi vəSumqayıtda yeni şahmat və idman məktəbləri tikilmiş və təmir edilmişdir.2010-cu ilin I rübündə Dünya və Avropa birinciliklərində şahmat üzə 10 medal(5 qızıl, 3 gümüş, 2 bürünc), idman məktəbləri üzrə 112 medal (46 qızıl, 35 gümüş, 31bürünc) qazanılmışdır. Dünyanın ən güclü 20 şahmatçısından 3-ü Azərbaycanşahmatçısı olmuşdur. Azərbaycan dünyanın ən güclü 10 şahmat ölkəsi siyahısına daxilolmuşdur.2010-cu ildə müasir informasiya texnologiyalarının təhsil sisteminə inteqrasiyasıistiqamətində təhsil müəssisələri 2031 ədəd kompüter, 602 ədəd noutbuk, 2077 ədədnetbuk, 603 ədəd proyektor, 30 ədəd çap qurğusu, 612 ADSL modem, 563 switch, 112IP telefonla təchiz edilmiş, 33 təhsil müəssisəsi fiber-optik bağlantısı vasitəsiləşəbəkəyə qoşulmuş, bütün orta məktəb kompüterləri lisenziyalı proqram təminatı ilətəchiz olunmuşdur. O cümlədən «Elektron məktəb” layihəsində iştirak edən 209

ümumtəhsil məktəbinə 300 yeni personal kompüter və 336 netbuk verilmişdir. İKTüzrə savadlılığın artırılmasına yönəllmiş kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsiməqsədilə 23 min nəfər pedaqoji və inzibati heyət treninqlərdən keçirilmişdir. 2010-cuilin sonuna respublika üzrə İKT üzrə təlimlərdən keçənlərin ümumi sayı 64680 (38%)nəfər təşkil edəcəkdir.2008-2012-ci illəri əhatə edən “Təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrəDövlət Proqramına əsasən 1000 məktəb genişzolaqlı sürətli internetlə təmin olunmuş,İnternetə qoşulmuş məktəblərin faizi 2004-cü ildəki 1,5 faizdən 2010-cu ildə 22 faizəyüksəlmişdir. Yaradılmış DATA mərkəz, elektron tədris resursları bazası, vahid təhsilportalı səmərəli idarəetməni təmin etmişdir. Hazırda 20 şagirdə 1 kompüter nisbətinənail olunmuşdur. 2009-cu ildən başlanmış “Xalq kompüteri” layihəsi çərçivəsində 10min müəllim sadələşdirilmiş şərtlərlə kompüter əldə etmişdir. “Şagird və tələbələrüçün xalq kompüteri” layihəsinə başlanmışdır.22 noyabr 2010-cu il tarixdə Gülüstan Sarayında “Təhsil və texnologiyavasitəsilə iqtisadi inkişaf” mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilmişdir.Kadr təminatı sahəsində Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən 2010-2011-ci dərsilinə ucqar kənd məktəblərindəki vakant yerlərə stimullaşdırıcı tədbirlər tətbiqedilməklə 800 nəfər gənc mütəxxəssis göndərilmişdir.Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinə müəllimlərin işə qəbulu sahəsində yenimexanizmlərin tətbiqinə başlanmış, ilk dəfə olaraq ölkənin ümumtəhsil məktəblərinəmüəllimlərin işə qəbulu elektron vasitələr əsasında, ikimərhələli müsabiqə mexanizmitətbiq olunmaqla həyata keçirilmiş, müsabiqənin nəticələrinə əsasən 5 min nəfərmüəllim arasından 288 nəfər seçilərək işə qəbul olunmuşdur.Eyni zamanda 2010-cu ildən başlayaraq məktəb direktorlarının işə qəbulu daelektron vasitələr tətbiq edilməklə təşkil edilmişdir.Nazirlər Kabinetinin 6 sentyabr 2010-cu il tarixli Qərarı ilə «Əlavə təhsilinməzmunu, təşkili və əlavə təhsilin hər hansı istiqaməti üzrə təhsil almış şəxslərəmüvafiq sənədin verilməsi qaydası» təsdiq edilmişdir. Bu Qərar əlavə təhsil sisteminin10

müasir tələblər səviyyəsinə cavab verməsini təmin etmək baxımından çox əhəmiyyətlisənəddir. İlk dəfə olaraq əlavə təhsilin istiqamətləri müəyyənləşdirilmişdir:1. ixtisasartırma;2. kadrların yenidən hazırlanması;3. stajkeçmə4. kadrların təkmilləşdirilməsi;5. təkrar ali təhsil6. təkrar orta ixtisas təhsili;7. dərəcələrin yüksəldilməsi;8. yaşlıların təhsili.İlk dəfə olaraq müəllimlərin ixtisasının artırılması sahəsində modul-kreditsisteminə əsaslanan, rəqabət mühitinin yaradılmasını, stimullaşdırıcı və karyerainkişafı tədbirlərini nəzərdə tutan yeni mexanizmin tətbiqinə başlanmış, 9 minədəkmüəllim yeni modelə əsasən təlimlərdən keçirilmişdir.Dünya Bankı ilə birgə həyata keçirilən «Dövlət investisiyaları üzrə kadrpotensialının gücləndirilməsi layihəsi (2009-2012)» çərçivəsində 12 təlim keçirilmiş,bu təlimlərə ölkənin 15 dövlət qurumu və təşkilatlarından 338 nəfər cəlb edilmiş,onlara müvafiq sertifikatlar verilmişdir.Nazirlər Kabinetinin 13 yanvar 2010-cu il tarixli 5 nömrəli qərarına əsasən“Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrəverilməsi (de-institutlaşdırma) və alternativ qayğı Dövlət Proqramı (2006-2015-ciillər)”nın səmərəli idarə olunmasının təmin edilməsi məqsədi ilə Təhsil Nazirliyininnəzdindəki İşçi Qrupunun bazasında «De-institutlaşma və uşaqların müdafiəsi» idarəsiyaradılmışdır.Dövlət uşaq müəssisələrində çalışan işçi heyətinin peşə yönümünü dəyişməkməqsədilə, 2010-2011-ci tədris ilində BPKİY İnstitutunda “Sosial iş” ixtisası üzrəyenidənhazırlanma kursu təşkil edilmişdir.Bərdə şəhər internat məktəbinin, Sabunçu rayonu 11 nömrəli xüsusi internatməktəbinin və Suraxanı rayonu 2 nömrəli uşaq evinin nəzdində günərzi qayğı, Xəzərrayonu valideyn himayəsindən məhrum uşaqlar üçün Respublika yardımçı internat11

məktəbinin nəzdində isə reabilitasiya–inkişaf mərkəzi yaradılmışdır. Qeyd olunanmərkəzlərin binaları Təhsil Nazirliyi tərəfindən yenidən qurulmuş və əsaslı təmiredilmişdir. Eyni zamanda mərkəzlərə inkişafetdirici təlim materialları, reabilitasiyayönümlü avadanlıqlar verilmişdir. Mərkəzlərin yaradılması ilə 268 nəfər uşağın dövlətuşaq müəssisələrinə yerləşdirilməsinin qarşısı alınmışdır.Təhsil Nazirliyinin nəzdində dövlət uşaq müəssisələrində yaşayan uşaqlarbarədə daim yenilənən məlumat bazası yaradılmışdır. Bazaya daxil edilmişməlumatlara əsasən hal-hazırda 46 dövlət uşaq müəssisəsində 9874 nəfər uşaq təlimtərbiyəalır. Onlardan 6014 nəfəri yalnız təhsil alır. Qalan 3860 nəfəri müəssisədətəhsil alır və gecələyir. Bu uşaqların müəssisədə gecələməsinə baxmayaraq onların 86faizi müəssisəyə müvəqqəti olaraq yerləşdirilmiş uşaqlardır. Müəssisədə gecələyənuşaqların evə getmə tezliyinə nəzər saldıqda isə görürük ki, hər şənbə-bazar günü evəgedənlərin sayı 1356 nəfər, hərdənbir evə gedənlərin sayı 1914 nəfər, daim müəssisədəyaşayıb evə getməyən uşaqların sayı isə 590 nəfərdir. Müəssisədə yaşayan uşaqlarınəksəriyyəti (yəni 3109 nəfəri) 7-16 yaş arasında olan uşaqlardır. Bununla yanaşı,müəssisədə gecələyən 3860 nəfər uşaqdan 1473 nəfəri sağlamlıq imkanları məhdudolan uşaqlardır. Dövlət uşaq müəssisələrindəki uşaqların təlim-tərbiyəsi ilə 2530 nəfərpedaqoji işçi məşğul olur.Görülən işlərin nəticəsi olaraq, dövlət uşaq müəssisələrindəki uşaqların sayıilbəil azalvsi, 2008-ci ildə 4055, 2009-cu ildə 3945, 2010-cu ildə isə 3860 nəfərolmuşdur.Beləliklə, əsas hədəf dövlət uşaq müəssisələrində gecələyən 3860 nəfər vəbunların içərisindən heç kəsi olmayan 590 nəfərdir.Uşaq Qaynar Xətt xidməti cari ilin 18 fevral tarixində De-institutlaşma vəUşaqların Müdafiəsi İdarəsinin ümumi rəhbərliyi altında fəaliyyətə başlamış, bugünədək 638 müraciət daxil olmuşdur.23 dekabr 2010-cu il tarixdə Proqramın icrası ilə əlaqədar «2010-cu ilinyekunları və qarşıda duran vəzifələr» mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilmişdir.UNİCEF-in Bişkek şəhərində keçirilən Konfransında Azərbaycanda deinstitutlaşdrmasahəsində həyata keçirilən Transformasiya planı digər ölkələr üçünnümunə kimi qəbul edilmişdir.12

Texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramına əsasən Qəbələdə Turizmvə Otelçilik üzrə Peşə Tədris Mərkəzi yaradılmış, 2008-2010-cu illərdə 11 texniki peşətəhsili müəssisəsi əsaslı təmir edilmiş və müasir avadanlıqla təmin olunmuşdur (2010-cu ildə 3 müəssisə).2009-2010-cu dərs ilində Qəbələ Turizm və Otelçilik üzrə Peşə TədrisMərkəzinə 90 şagird qəbul edilmiş, turizm və otelçilik peşələri üzrə kadr hazırlığınabaşlanmışdır. 45 məzun olmuş, hamısı işlə təmin olunmuşdur. Dövlət Proqramınauyğun olaraq İsmayıllı rayonunda Turizm və Otelçilik üzrə Peşə Tədris Mərkəzinintikintisi başa çatdırılmışdır.Son 20 ildə müxtəlif peşələr üzrə ilk dəfə olaraq 8 adda dərslik hazırlanmış vəçap edilmişdir. UNESCO, Avropa Komissiyası, Cənubi Koreyanın DAEWOO şirkəti,Heydər Əliyev Fondu, Azərsun Holdinq şirkəti, KÜR MMC ilə birgə layihələrinicrasına başlanmışdır. İlk peşə ixtisas təhsili üzrə portal yaradılmış, tədris resurslarıyerləşdirilmişdir.Ölkə Prezidentinin sərəncamına əsasən 2010-cu ilin sentyabrında PrezidentinEhtiyat Fondundan ayrılmış 2 milyon manat vəsait hesabına daha 3 ilk peşə ixtisastəhsili müəssisəsinin əsaslı təmiri nəzərdə tutulmuşdur.Ali təhsilin inkişafı sahəsində nailiyyətlər əldə olunmuş, Azərbaycan Boloniyaprosesinə qoşulmuş, Avropa təhsil məkanına inteqrasiya istiqamətində əhəmiyyətliaddımlar atılmışdır. UNESCO və digər beynəlxalq qurumların sənədlərinə, habeləbeynəlxalq təsnifat strukturuna uyğun olaraq ali təhsilin bakalavr səviyyəsiixtisaslarının (proqramlarının) yeni siyahısı hazırlanmış və Hökumət tərəfindən təsdiqedilmişdir. 23 ali təhsil müəssisəsi akkreditasiyadan keçmiş, Təhsil Nazirliyisistemində olan ali təhsil müəssisəsində və bütün özəl ali məktəblərdə kredit sistemitətbiq edilmişdir. Yeni konsepsiya və strategiya əsasında ibtidai sinif müəllimlərininhazırlığına başlanmış, “Təhsilin əsasları” adlı yeni fənn tətbiq edilmişdir.Ali təhsil müəssisələrinin infrastrukturunun inkişafı sahəsində əhəmiyyətli işlərgörülmüş, 5 universitet üçün əlavə korpuslar inşa edilmiş, 21 universitet əsaslı təmirolunmuş, 3 ali məktəb üçün yeni binalar tikilməkdədir.Ölkə Prezidentinin “Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminintətbiq edilməsi barədə” sərəncamına əsasən 2010-2011-ci tədris ilindən başlayaraq ali13

təhsil müəssisələrində büdcə vəsaiti hesabına maliyyələşdirmə dövlət sifarişi əsasındahəyata keçirilmişdir.Hazırda 10 min nəfər azərbaycanlı gənc dünyanın müxtəlif ölkələrinin aliməktəblərində təhsillərini müvəffəqiyyətlə davam etdirir, onlardan 816 nəfəridövlətlərarası müqavilələrə, 750 nəfəri isə «Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdətəhsil almalarına dair Dövlət Proqramı»ına əsasən dünyanın aparıcı universitetlərinətəhsil almağa göndərilmişdir. Onlardan 150 nəfəri artıq məzun olmuşdur. Ölkəmizdətəhsil alan əcnəbi tələbələrin sayı da ilbəil artır, hazırda onların sayı 7 mini ötmüşdür .Dünya Bankı ilə son 10 ildə təhsil sahəsində səmərəli əməkdaşlıq və həyatakeçirilən uğurlu islahatlar nəzərə alınaraq, Azərbaycan pilot ölkə kimimüəyənləşdirilmiş, Dünya Bankı tərəfindən digər ölkələr üçün nümunə kimi qəbuledilmiş, bu sahədə Azərbaycan təcrübəsinin öyrənilməsi tövsiyə olunmuşdur. Əgərəvvəllər təhsil islahatları sahəsində təcrübə öyrənmək üçün xarici ölkələrə təlimsəfərləri edirdiksə, indi Dünya Bankının tövsiyəsinə əsasən xarici ölkələrdənAzərbaycana təlim səfərləri nəzərdə tutulmuşdur.Ali məktəb elmi sahəsində bir sıra uğurlar əldə edilmiş, ali məktəblərinkafedralarında və elmi-tədqiqat müəssisələrində çalışan alimlər tərəfindən müxtəlifelm sahələrində alınmış nəticələrdən 170-i mühüm elmi nəticə kimi respublika üzrəhesabata daxil edilmək məqsədilə AMEA-ya təqdim edilmişdir. Nazirlər Kabinetitərəfindən təsdiq edilmiş siyahıya əsasən Təhsil Nazirliyi sistemindəki ali məktəblərdə68 elmi konfrans, o cümlədən 12 beynəlxalq və 56 respublika səviyyəli elmi konfranskeçirilmişdir.2010-cu ildə ali məktəblərdə çalışan alimlər tərəfindən 391 monoqrafiya, 315dərslik, 527 dərs vəsaiti, 1461 adda proqram və metodik ədəbiyyat nəşr etdirilmişdir.Elmi İnformasiya İnstitutu (İnstitute for Scientific İnformation) tərəfindən tərtibedilmiş, təsir əmsalı (impakt faktoru) olan jurnallarda ali məktəb alimlərinin 159məqaləsi çap olunmuşdur.Davamlı insan inkişafı sahəsində ölkənin təhsil müəssisələrində həyata keçirilənislahatlar BMT tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş, Azərbaycan təcrübəsi bütün üzvölkələrə nümunə kimi tövsiyə olunmuşdur.14

Son illərin ən mühüm hadisələrindən biri, əlbəttə, «Təhsil haqqında»Azərbaycan Respublikası Qanununun qəbul edilməsi olmuşdur. Qanunun qəbuledilməsi zərurəti, ilk növbədə, ölkədə və dünyada dinamik inkişaf tendensiyaları, ocümlədən təhsil sahəsində əsaslı dəyişikliklərin olması, Azərbaycanın keyfiyyətcə yeniinkişaf mərhələsinə qədəm qoyması, Avropa və dünya təhsil məkanına inteqrasiyaistiqamətində mühüm addımlar atması ilə bağlı idi. Təbiidir ki, bütün bu proseslərtəhsil qanunvericiliyində, ən vacibi isə «Təhsil haqqında» yeni Qanunda öz əksinitapmalı idi. Bu səbəbdən, düşünürəm ki, qəbul edilmiş Qanun, ölkəmizdə təhsilsiyasəti və strategiyasının əsas istiqamətlərini əks etdirməklə yanaşı, ilk növbədə,xalqımıza, Azərbaycanda təhsilin inkişafına xidmət edəcək, milli təhsil sisteminindünya, Avropa təhsil sisteminə inteqrasiyasını təmin edəcəkdir.Qanunda 5 yaşlıların məktəbəqədər təhsilə cəlbinin zəruriliyi, hər təhsil pilləsinəqəbul zamanı məzunların əvvəlki təhsil pilləsindəki nəticələrinin nəzərə alınması,ixtisasartırma təhsilinin nəticələrinin stimullaşdırılması, yaş senzininmüəyyənləşdirilməsi, təhsil müəssisələrinin maliyyələşdirilməsinin hər təhsilalanadüşən xərc normaları nəzərə alınmaqla həyata keçirilməsi, ali təhsilin üç pilləlistrukturu və digər yeni məsələlər öz əksini tapmışdır. Qanunun icrası istiqamətindəTəhsil Nazirliyi tərəfindən 40-dək adda normativ sənəd hazırlanaraq Nazirlər Kabinetitərəfindən təsdiq edilmişdir.2010-cu ildə 4 ali (Lənkəran Dövlət Universiteti, Naxçıvan Özəl Universiteti,Mingəçevir Politexnik İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası) və bir ortaixtisas təhsili müəssisəsinin (Şəki Musiqi Kolleci) akkreditasiyası keçirilrmişdir.Eyni zamanda Bakı Texniki Kolleci, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu və onunfiliallarının, Elm və Təhsil Mərkəzi “Təfəkkür” Universiteti və Şəki Pedaqoji Kolleci,Azərbaycan Milli Konservatoriyası, Sumqayıt Musiqi Texnikumu, Gədəbəy PeşəLiseyi və Mingəçevir Peşə Məktəbinin akkreditasiyası aparılmış, sənədlər təhliledilməkdədir.Cari ildə 8 özəl məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin, 3 mühafizə kursununfəaliyyətinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilmişdir.15

Moskva Açıq Universitetinin Bakı filialında və Azərbaycan BeynəlxalqUnversitetində aşkar olunmuş ciddi nöqsanlara görə onların lisenziyaları ləğvedilmişdir.Təhsil sənədlərinin tanınması (nostrifikasiya) ilə əlaqədar 2010-cu ildə Nazirliyə947 müraciət daxil olmuşdur: onlardan 665-i tanınmışdır. 56 sənəd tanınmamışdır, 226müraciət baxılma mərhələsindədir.Azərbaycanda təhsil sahəsində əldə olunan uğurlar beynəlxalq ekspertlərtərəfindən də yüksək qiymətləndirilmiş, Dünya Bankının 2010-cu ildə yaydığıhesabatda qeyd edilmişdir ki, «Azərbaycan təhsil sistemi əhəmiyyətli nailiyyətlər əldəetmişdir».BMT-nin 2010-cu il üzrə İnsan İnkişafı hesabatıida göstərilir ki, 2005-2010-cuillər ərzində Azərbaycan insan inkişafı sahəsində ən sürətli irəliləyişə nail olmuşdur.2005-ci ildə 101-ci yerdə olan Azərbaycan 2010-cu ildə 169 ölkə arasında 34 pilləirəliləyərək 67-ci yerə yüksəlmiş, orta inkişaf səviyyəli ölkələr qrupundan yüksəkinkişaf etmiş ölkələr qrupuna daxil olmuşdur. İnsan İnkişafı İndeksinin orta illik artımtempinin 1.77 olması ilə Azərbaycan postsovet məkanında qabaqcıl ölkə olmuşdur.Azərbaycan iqtisadi inkişaf tempini sürətləndirərək yoxsulluğun azaldılması, ömüruzunluğu və təhsil səviyyəsinin artması kimi sahələrdə böyük nailiyyətlər əldəetmişdir.Təhlil göstərir ki, Azərbaycanda insan inkişafı indeksinin yüksəlməsinə təhsilgöstəriciləri əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Belə ki, həmin hesabatda göstərilir ki,Azərbaycanda savadlılıq səviyyəsi 99,5 faiz, ibtidai təhsillə əhatə səviyyəsi 116,2 faiz,orta təhsillə əhatə səviyyəsi 95,6 faiz təşkil edir.16

Təhsil sənədlərinin alınması, paylanması, saxlanması və tanınması işiI. Təhsil sənədlərinin tanınması işi üzrə. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin təşəbbüsüilə 1997-ci ilin aprel ayında Azərbaycan Respublikası «Avropa regionunda ali təhsil sahəsindəixtisasların tanınması haqqında Lissabon Konvensiyasına» imza atmışdır. Ölkə Prezidentinin 06 mart2000-ci il tarixli 346 №-li «Avropa regionunda ali təhsil sahəsində ixtisasların tanınması haqqındaKonvensiyanın təsdiq edilməsi barədə» Azərbaycan Respublikası Qanununun həyata keçirilməsi iləəlaqədar bəzi tədbirlər haqqında Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası yuxarıda qeyd olunanKonvensiyaya qoşulmuş və onun icrası Təhsil Nazirliyinə həvalə olunmuşdur.Bu Sərəncama və müvafiq Konvensiyanın müddəalarına əsasən hazırlanmış və AzərbaycanRespublikası Nazirlər Kabinetinin 13.05.2003-cü il tarixli, 64 №-li Qərarı ilə təsdiq edilmiş «Xaricidövlətlərin ali təhsil sahəsində ixtisaslarının tanınması və ekvivalentliyinin müəyyən edilməsi(nostrifikasiya) Qaydalar»nı həyata keçirmək məqsədilə Təhsil Nazirliyinin 27.04.2007-ci il tarixli,11/182 №-li əmri ilə xarici ölkələrin ali təhsil sahəsində verdiyi ixtisasların tanınması və xaricidövlətdə alınmış təhsilin Azərbaycan Respublikasında qüvvədə olan təhsil standartlarınauyğunluğunun müəyyən edilməsi prosedurunun həyata keçirilməsi ilə bağlı Nazirliyin AparatındaTəhsil sənədlərinin tanınması işi üzrə sektor yaradılmışdır.Sektorun son bir il fəaliyyəti nəticəsində diplomların tanınması və nostrifikasiyası ilə əlaqədarTəhsil Nazirliyinə 947 müraciət daxil olmuşdur. Müraciət edən vətəndaşların əksəriyyətini MDB-ninmüxtəlif ölkələrində və Türkiyədə təhsil alanlar, müəyyən bir qismini isə Avropa, Amerika, Asiya vəƏrəb ölkələrinin ali məktəblərinin məzunları təşkil etmişdir.Sektor tərəfindən bir il ərzində təqdim edilmiş sənədlər arasında 56 qeyri-qanuni faktaşkarlanmış və onlarla bağlı Azərbaycan Respublikası ərazisində tanınmaması haqqında qərar qəbulolunmuşdur. Sektorun iş fəaliyyəti nəticəsində nostrifikasiya ilə bağlı mənfi cavab alan vətəndaşlartərəfindən 5 saxta diplomun xarici ölkələrdə qeyri-qanuni yollarla əldə edilməsi sübuta yetirilmişdir.Saxta diplomları verən ölkələr arasında Rusiya Federasiyasını, ABŞ-ı, Qazaxıstan Respublikasını vəUkraynanı göstərmək olar.Eyni zamanda Təhsil Nazirliyinin və Dövlət Sərhəd Xidmətinin birgə əməkdaşlığı nəticəsindəxarici ölkələrdə ali təhsil diplomları əldə etmiş, vətəndaşların, təhsil müddətində dövlət sərhədindənkeçmə faktları «Giriş-çıxış» avtomatlaşdırılmış məlumat-axtarış sisteminin bazasında qeydəalınmaması və ya qısa müddət ərzində qeydiyyata alınmasını (həmin ölkələrdə bir neçə günkeçirməklə) sübuta yetirmək mümkün olmuşdur. Həmin məlumatlara və ekspertlərin vətəndaşlarlakeçirdiyi görüşlərə əsasən məlum olmuşdur ki, onlar arasında çoxlu sayda formal ali təhsil almış,savadsız və ixtisası haqqında məlumatı almayan insanlar da var.Həmçinin mənfi cavab alanlar respublika ərazisində qanunsuz fəaliyyət göstərən xariciölkələrin ali təhsil müəssisələrinin (məntəqə və filiallar) məzunlarıdır. Onların fəaliyyəti AzərbaycanRespublikasının 1 saylı yerli İqtisad Məhkəməsinin qərarlarına əsasən dayandırılmışdır.Mənfi cavab alanların arasında:1. 30 nəfər - Rusiya Federasiyasının ali məktəblərinin məzunları;2. 21 nəfər - Gürcüstanın ali məktəblərinin məzunları;3. 2 nəfər - Ukraynanın ali məktəb məzunları;4. 2 nəfər - ABŞ-ın ali məktəb məzunları;5. 1 nəfər - Qazaxıstan Respublikasının ali məktəb məzunuÜmumiyyətlə, son bir il ərzində sektor tərəfindən 34 iclas keçirilmişdir. Çıxarılan şəxsi işlərinmüzakirəsi nəticəsində 665 müraciət müsbət həll edilmiş və onların sahiblərinə müvafiqşəhadətnamələrin verilməsi haqqında qərarlar qəbul edilmişdir. Şəhadətnamə alanların arasında:1. 227 nəfər - Rusiya Federasiyasının ali məktəblərinin məzunları;2. 176 nəfər - Türkiyə Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;3. 87 nəfər - Gürcüstanın ali məktəblərinin məzunları;4. 43 nəfər - İran İslam Respublikusının ali məktəblərinin məzunları;5. 39 nəfər - Misir Ərəb Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;6. 28 nəfər - Ukraynanın ali məktəblərinin məzunları;7. 15 nəfər - Böyük Britaniyanın ali məktəbinin məzunları;17

8. 11 nəfər - ABŞ ali məktəblərinin məzunları;9. 8 nəfər - Şimali Kipr Türk Respublikasının ali məktəblərinin10. 7 nəfər - Qazaxıstan Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;11. 6 nəfər - İraq Respublikasının ali məktəb məzunu;12. 5 nəfər - Alman Federativ Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;13. 3 nəfər - Fransa Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;14. 3 nəfər - Belorusiya Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;15. 2 nəfər - Macarıstan Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;16. 1 nəfər - Özbəkistan Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;17. 1 nəfər - İsveç Krallığının ali məktəblərinin məzunları;18. 1 nəfər - Türkmənistan Respublikasının ali məktəblərinin məzunları;19. 1 nəfər - Koreya Respublikasının ali məktəb məzunu;20. 1 nəfər - Pakistan İslam Respublikasının ali məktəb məzunu;Diplomların tanınması ilə bağlı müraciət etmiş 226 vətəndaşın işləri bu günə kimi sektortərəfindən baxılır. Həmin işlərin bu günə kimi baxılmasının səbəbi, vətəndaşlar tərəfindən vaxtıvaxtındatələb olunan müvafiq sənədlərin təqdim olunmaması və vətəndaşların aldığı ali təhsillə bağlıGürcüstanın Elm və Təhsil Nazirliyinə göndərilmiş sorğulara cavabların vaxtında verilməməsidir.Sevindirici haldır ki, ixtisasların tanınması haqqında şəhadətnamələr alanlar arasında uzaqxaricdə, xüsusilə də Avropa və Amerika Birləşmiş Ştatlarının aparıcı ali məktəblərinimüvəffəqiyyətlə bitirərək ölkəmizə qayıtmış gənclərimiz də az deyildir. Xarici ölkələrin aliməktblərindən məzun olmuş vətəndaşlarımızın əksəriyyəti vətənə dönərək xaricdə aldıqları bilikləridövlət strukturları və ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrində uğurla tətbiq edirlər. Onların bir çoxurespublikamızın dövlət və özəl müəssisələrində, həmçinin orta və ali məktəblərində işlə təminolunmuşlar.Dövlətlərarası razılaşmalar əsasında Təhsil Nazirliyinin xətti ilə xarici ölkələrə təhsil almağagöndərilmiş Azərbaycan vətəndaşlarının ali təhsil haqqında sənədlərinin nostrifikasiya prosedurusektor tərəfindən çox sadələşdirilmiş şəkildə aparılır. Bunun əsas səbəblərindən biri dövlət xətti ilətəhsil almağa göndərilmiş vətəndaşlar barədə nazirlikdə xüsusi məlumat bankının olmasıdır.Beləliklə, son ilin təcrübəsi göstərir ki, xaricdə alınan ali təhsil haqqında diplomlarınrespublika ərazisində tanınması Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarına, beynəlxalq təcrübə vətövsiyyələrə uyğun aparılır.II. Təhsil sənədlərinin alınması, paylanması və saxlanması üzrə. 2010-cu tədris ilindəXüsusi şöbəyə daxil olmuş məktublar, ərizələr, məxfi sənədlər şöbə tərəfindən diqqətlə araşdırılmışvə müvafiq tədbirlər görülmüşdür.Təhsil müəssisələrinin müraciət məktublarının təlabatı üzrə təhsil sənədlərini (bakalavr blankı,magistr blankı, xarici tələbələr üçün diplom blankları, yenidənhazırlama, ixtisasartırma vəsiqəsi, ortatəhsil haqqında attestat, şəhadətnamə, akademik arayış, ekvivalet, 5 illik diplom blankı və.s)aydınlaşdırıb tenderə çıxarılmışdır.Tenderdə təhsil sənədlərin seriyaları, miqdarı və məbləği müəyyənləşdirilməsində iştirakedilmişdir.2010-cu ildə müqaviləyə əsasən Xüsusi şöbənin anbarına «Xəzər Etiket» MəhdudMəsuliyyətli Cəmiyyətindən alınan təhsil sənədlərinin qaimə-fakturala şəklində (bakalar, magistr, alitəhsil haqqında diplom, attestat, şəhadətnamə, yenidənhazırlanma, akademik arayış, orta ixtisashaqqında diplom və.s) seriyalarının, nömrələrinin ardıcıllığına və düzgünlüyü nəzarətə alınır, şöbəyəmədaxil olan təhsil sənədləri barədə mühasibat uçotluğuna təqdim olunur.Ayrı-ayrı dövlət qrumları tərəfindən Nazirliyə daxil olan Məxfi sənədlər nəzarətdə saxlanılır.2010-cu ildə Xüsusi şöbəyə 13 məxfi məktub daxil olub. Həmin sənədlər əvvəlcədən rəhbərliyətəqdim olunur sonra isə aidiyyatı üzrə müvafiq şöbəyə aparılmış və tanış edilmişdir. Məxfi sənədlərincavabları hazırlandıqdan sonra onu tam məxfi şəkildə aidiyyatı olan müəssisələrə göndərilmişdir.Nazirliyə aid olan məxfi sənədlər şöbədə məxfi şəkildə və daim nəzərətdə saxlanılır.18

Şöbədə olan təhsil sənədləri bərəsində ümümi hesabat, hər 3 aydan bir və ilin sonundamədaxil olan təhsil sənədləri qaimə-fakturaya əsasən təhsil müəssisələrinə verildikdən sonra anbardaqalan təhsil sənədləri barədə (bakalavr diplom, magistr diplomu, yenidənhazırlanma diplomu,akademik arayış, ixtisasartırma vəsiqəsi, attestat, şəhadətnamə, peşə diplom və peşə attetstatı və.s)geniş məlumat hazırlayaraq Nazirliyin İqtisadiyyat şöbəsinin Mühasibat uçotu və hesabat sektorunatəqdim edilmişdir.İl ərzində ali və orta ixtisas müəssisələrini qiyabi və əyani bitirmiş tələbələrinin diplomblanklarının alınması üçün verilmiş sənədlərin (test sürətləri, digər müəssisələrdən köçürülmüştələbələrin Nazirliyinin razılıq məktubları) yoxlanılmış və təqdimat hazırlanmışdır.2010-cu ildə təhsil müəssisələri tərəfindən 1027 ədəd məktub şöbəyə daxil olmuşdur,bunlardan 881-i icra olunmuşdur. Eyni zamanda vətəndaşlar tərəfindən Nazirliyə 306 müraciətxarakterli ərizələr daxil olmuşdur ki, həmin ərizələr vaxtı-vaxtında araşdırılmış, müvafiq cavablarhazırlanmış və lazımı ünvanlara göndərilmişdir.Təhsil Nazirliyinə tabe olan müəssisələrdə işləyən və təxsislənmiş hərbi mükəlləfəyətlərininsayı haqqında hesabat (forma 6) vaxtında hazırlanmış, İqtisadi İnkişaf Nazirliyinə və Nərimanovrayon hərbi komissarlığına forma 6 hesabatı təqdim edilmişdir.Hər ildə olduğu kimi cari ildə də Nazirlikdə çalışan əməkdaşların bronlaşdırılması və uçotuhərbi komisarlıqla birlikdə yoxlanılmış və nəzarətdə saxlanılmışdır.2010-cu ildə Nazirlik tərəfindən təhsil müəssisələrinə orta təhsil haqqında attestat blanklarınınnömrələri yazılmış və Xüsusi şöbə tərəfindən paylanmışdır. Təhsil şöbələrindən boş qalmış attestatvə şəhadəntnamə blankları şöbəyə geri qaytarılmış və müvəqqəti olaraq anbarda saxlanılmışdır.Hər il olduğu kimi 2010-cu il ərzində bir dəfə ali və orta ixtisas təhsil müəssisələri, peşəməktəb və liseyləri üçün Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Mülki Müdafiə Kursları təşkil edilmişdir.Təhsil müəssisələrindən şöbəyə daxil olan gerbli möhürlər və künc ştampları şöbəyə təhvilverilmiş və akt əsasında ləğv edilmişdir.Həmçinin, şöbəyə daxil olan təhsil müəssisələrinin Nizamnamələrinin qeydiyyatı aparılmışdır.2009-2010-cu tədris ilinin Respublika üzrə buraxılış sinif şagirdlərinin adlı siyahısı məlumatbazasına daxil edilmişdir.Məktəbəqədər təhsilHazırda respublika üzrə 107954 uşağı əhatə edən 1635 məktəbəqədər təhsil müəssisəsifəaliyyət göstərir. 103157 uşağı əhatə edən 1571 məktəbəqədər müəssisə Təhsil Nazirliyisistemindədir. Sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün 4 xüsusi uşaq bağçası, ümumi təyinatlı12 müəssisədə 20 xüsusi qruplar fəaliyyət göstərir. Bununla yanaşı, 5 sanator tipli məktəbəqədərtəhsil müəssisəsi də mövcuddur. Hazırda ölkədə Təhsil Nazirliyi tərəfindən lisenziya almış 20 özəlməktəbəqədər təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Bu müəssisələrdə 865 uşaq təlim-tərbiyə alır.Təhsil Nazirliyinin sistemində olan məktəbəqədər təhsil müəssisələrindən 240 müəssisəözəlləşdirilməyə açıq elan edilmişdir. Onlardan 113-ü Bakı şəhərinin payına düşür. Son məlumatagörə respublika üzrə 83, o cümlədən Bakı şəhərində 47 məktəbəqədər müəssisə artıqözəlləşdirilmişdir. Özəlləşdirilən müəssisələrdən 7-si profili üzrə fəaliyyət göstərir, onlardan 6-ı Bakışəhərində, 1-i isə Sumqayıt şəhərində yerləşir.Ölkə üzrə məktəbəqədər yaşlı uşaqların sayı 728400 nəfərdir. Məktəbəqədər təhsilmüəssisələrinə uşaqların cəlbi 15,9% (şəhər-23,4%, kənd-8,7%) təşkil edir.2010-cu ildə “Azərbaycan Respublikasında məktəbəqədər təhsilin yeniləşdirilməsi Proqramı(2007-2010-cu illər)”nın icrası ilə bağlı bir sıra işlər görülmüşdür. Belə ki, məktəbəqədər təhsilmüəssisələrinin maddi-texniki və tədris bazasının yaxşılaşdırılması məqsədi ilə 139 məktəbəqədərtəhsil müəssisəsi müvafiq bərk avadanlıq, yumşaq inventar, təlim vəsaitləri, idman avadanlıqları və s.19

1.5. “Ümumi təhsilin təhsil səviyyələri üzrə müddəti, bir səviyyədən digərsəviyyəyə keçid Qaydaları” Nazirlər Kabinetinin 22.06.2010-cu il tarixli, 115nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir.1.6. “Azərbaycan Respublikası ümumtəhsil məktəbinin nümunəviNizamnaməsi”nin layihəsi hazırlanıb Nazirlər Kabinetinə təqdimolunmuşdur.1.7. “Formal təhsilin təşkili Qaydaları təsdiq edilmişdir.2. ”Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 19.12-ci bəndinin icrası iləəlaqədar “Ümumtəhsil məktəblərinin I sinfinə uşaqların vaxtından əvvəl qəbulu Qaydaları” hazırlanıbtəsdiq edilmişdir.3. “Şagirdlərin ümumtəhsil məktəblərinə qəbulu və yerdəyişməsi haqqında Qaydalar”təsdiq edilmişdir.4. İstedadlı şagirdlər üçün bir V xüsusi lisey sinfinin təşkili barədə Təhsil nazirinin22.06.2010-cu il tarixli, 835 nömrəli əmri hazırlanmışdır. Həmin liseylər üçün Gəncə, Mingəçevir,Sumqayıt, Şirvan şəhərləri və Quba, Ağdaş, Şəki, Lənkəran rayonlarının hər birindən 1 məktəbseçilmişdir. Həmin V sinfin tədris planı təsdiq olunmuş, şagird qəbulu və müəllimlərin seçilməsi iləəlaqədar təşkilati işlərin görülməsinə başlanmışdır.5. 2010-2011-ci dərs ili üçün ümumtəhsil məktəblərinin tədris planları hazırlanmış,Nazirliyin 12.06.2010-cu il tarixli, 784 və 785 nömrəli əmrləri ilə təsdiq olunmuş, kitabça şəklində5000 nüxsə çap edilib yerlərə çatdırılmışdır. Həmçinin lisey və gimnaziyaların, sağlamlıq imkanlarıməhdud uşaqlar üçün təhsil müəssisələrinin tədris planları da hazırlanıb təsdiq edilmişdir.6. Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ci ildönümü münasibətilə20.04.2010-cu il tarixdə inşa yazı müsabiqəsinin respublika mərhələsi keçirilmişdir. Qaliblərin inşayazılarından ibarət “Heydər Əliyev məktəblilərin gözü ilə” adlı kitab nəşr edilmiş, onlara diplomlar,müxtəlif təşkilatlar tərəfindən hədiyyələr və pul mükafatları verilmişdir. İnşa yazı müsabiqəsininqaliblərindən 18 nəfəri Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Fransa, Belçika, Almaniya və Hollandiyadövlətlərinə səyahətə göndərilmişdir.7. 2010-cu ilin mart ayında məktəblilərin fənn olimpiadalarının 7 fənn üzrə respublika turukeçirilmişdir. Həmin turda 1138 şagird iştirak etmişdir. Onlardan 346 nəfər I-IV yerləri tutmuşdur. Ocümlədən: I yer-23 nəfər, II yer- 38 nəfər, III yer- 61 nəfər, IV yer-224 nəfər olmuşdur. Respublikaolimpiadasında qalib gəlmiş şagirdlər diplom və fəxri fərmanlarla təltif olunmuş, I dərəcəli diplomalmış şagirdlərin müəllimlərinə pul mükafatı verilmişdir.8. Laçın rayonu Minkənd kənd tam orta məktəbinin 120 illik və Xocavənd rayonu Tuğkənd tam orta məktəbinin 125 illik, Şuşa şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin 180 illik yubileylərimütəşəkkil və yüksək səviyyədə qeyd olunmuşdur.9. 2010-cu il aprelin 27-dən mayın 3-dək Bakı şəhərində məktəblilərin kimya üzrə 44-cüBeynəlxalq Mendeleyev Olimpiadası keçirilmişdir.Olimpiadanın təşkili üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 09 mart 2010-cu iltarixli 51s nömrəli sərəncamına əsasən beynəlxalq və respublika səviyyəli tədbirlərin keçirilməsi iləbağlı xərclər üzrə 2010-cu ilin dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş vəsaitdən 220750 (iki yüz iyirmimin yeddi yüz əlli) manat pul ayrılmış, Təhsil Nazirliyinin rəhbərliyinin və məsul işçilərinin, aparıcıuniversitet rektorlarının, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin professor-müəllimheyəti nümayəndələrinin təmsil olunduqları geniş tərkibli Təşkilat Komitəsi, Azərbaycanın,Rusiyanın və digər bir sıra ölkələrin kimyaçı alimlərinin və mütəxəssislərinin daxil olunduğuMünsiflər Heyəti yaradılmışdır.Mendeleyev Olimpiadasının açılışı 2010-cu il aprelin 28-də, bağlanışı isə mayın 3-də “TheCrescent Beach Otel”də olmuşdur. Olimpiadada Azərbaycan da daxil olmaqla 14 ölkədən, ocümlədən Bolqarıstan, Ukrayna, Belarus, Özbəkistan, Moldova, Tacikistan, Litva, Rusiya,Qazaxıstan, Türkmənistan, Rumıniya, Makedoniya və Qırğızıstandan ümumilikdə 87 şagird və 21nəfər komanda rəhbəri iştirak etmişdir.Olimpiadanın açılış və bağlanış mərasimlərində bir sıra ölkələrin Azərbaycandakı diplomatiknümayəndəliklərinin əməkdaşları və media nümayəndələri iştirak etmişlər. Olimpiadanın yekununda23

qaliblər müvafiq olaraq qızıl, gümüş, bürünc medallarla, diplom və qiymətli hədiyyələrləmükafatlandırılmışlar.Yarışda 12 nəfərlə təmsil olunmuş Azərbaycan komandası üzvlərindən Aqil Əzimzadə qızıl,Rəşad Yusifov, Aqil Səfərəlizadə və Vüqar Mirzəxanov bürünc medalla təltif olunmuşlar.Məktəblilərin kimya üzrə 44-cü Beynəlxalq Mendeleyev Olimpiadasının yüksək səviyyədətəşkili və keçirilməsinə görə Avroasiya Universitetləri Assosiasiyasının prezidenti, M.V.Lomonosovadına Moskva Dövlət Universitetinin rektoru, Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki, professorViktor Anatolyeviç Sadovniçiy və Beynəlxalq Mendeleyev Olimpiadasının həmsədri,M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinin dekanı, Rusiya ElmlərAkademiyasının akademiki, professor Valeri Vasilyeviç Lunin Azərbaycan RespublikasınınPrezidenti cənab İlham Əliyevə və Azərbaycan Respublikasının Təhsil nazirinə təşəkkür məktubuünvanlamışlar.10. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 17 aprel 2006-cı il tarixli, 1414 nömrəliSərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Xüsusi istedada malik olan uşaqların (gənclərin) yaradıcılıqpotensialının inkişafı üzrə Dövlət Proqramı (2006-2010-cu illər)”nın icrası ilə bağlı NazirliyinFəaliyyət planına (2.4 və 7.4-cü bəndlər) əsasən yerlərdə riyaziyyat, fizika, kimya və biologiyafənləri üzrə aşkara çıxarılmış istedadlı VIII-X sinif şagirdləri arasından ən istedadlılarınımüəyyənləşdirmək məqsədilə 2010-cu ilin mayında Bakı şəhərində tanınmış alim və mütəxəssisləriniştirakı ilə təkrar seçim turu təşkil olunmuşdur.Seçim prosesində riyaziyyat fənnindən 311, fizika fənnindən 209, kimya fənnindən 172,biologiya fənnindən 250 nəfər, cəmi 942 nəfər şagird iştirak etmişdir. Yekun seçim turunda ötənillə müqayisədə 321 nəfər, o cümlədən riyaziyyatdan 92, fizikadan 78, kimyadan 41, biologiyadan110 nəfər artıq şagird iştirak etmişdir. Qaliblər xüsusi diplomlarla təltif edilmişlər. Seçim turununyekunları Təhsil nazirinin 29.06.2010-cu il tarixli, 874 nömrəli əmri ilə rəsmiləşdirilmişdir.11. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Ən yaxşı ümumtəhsilməktəbi və ən yaxşı müəllim mükafatlarının təsis edilməsi haqqında” 2007-ci il 04 sentyabr tarixli,2372 nömrəli Sərəncamının icrası ilə əlaqədar 2009/2010-cu dərs ilində də müsabiqələrin səmərəlikeçirilməsi məqsədilə Təhsil Nazirliyinin rəhbərliyi və məsul əməkdaşları, milli və beynəlxalq qeyrihökuməttəşkilatlarının nümayəndələrindən ibarət ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən TəşkilatKomitəsi, hər iki müsabiqədə iştirak üçün təqdim edilmiş sənədləri qeydiyyata almaq və“Qaydalar”da müəyyən edilmiş şərtlər üzrə onların ekspertizasını aparmaq üçün ekspert qruplarıyaradılmışdır. 2009/2010-cu dərs ilində də Naxçıvan MR üçün “Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi”müsabiqəsinə 3, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinə 5 kvota ayrılmışdır.Müsabiqənin təşkili, keçirilməsi və yekunlaşdırılmasının gedişi vəziyyəti aşağıdakı kimiolmuşdur.“Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi” müsabiqəsi üzrə:Müsabiqədə iştirak üçün Təşkilat Komitəsinə respublikanın əksər bölgələrini təmsil edən 123məktəb müraciət etmişdir. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, bu il də iştirakçılar arasında Bakı şəhərininməktəbləri üstünlük təşkil etmiş, 123 məktəbdən 49-u (57 faiz) Bakı şəhərinin məktəbləri olmuşdur.Builki müsabiqədə Təhsil Nazirliyi nəzdindəki ümumi təhsil müəssisələrindən yalnız respublikaincəsənət gimnaziyası iştirak etmişdir. Qalan 73 məktəb isə 34 kənd rayonunu (65 məktəb) və 3şəhəri (8 məktəb) təmsil etmişdir.123 məktəbin təqdim etdiyi sənədlər ekspertizadan keçirildikdən sonra 96 məktəbinmüsabiqənin II mərhələsinə buraxılması nəzərdə tutulmuşdur. Bunlardan 47-si Bakı şəhərinin, 4-üİsmayıllı rayonunun, hər birindən 3 olmaqla Sumqayıt və Şirvan şəhərlərinin, Quba, Hacıqabul,Ağstafa rayonlarının, hər birindən 2 olmaqla Gəncə şəhəri, Tovuz, Qəbələ, Ucar, Qazax, Kürdəmir,Qubadlı rayonlarının və hər birindən 1 olmaqla 15 rayonun (Şamaxı, Qax, Şəmkir, Yevlax, Lənkəran,Salyan, Masallı, Göyçay, Bərdə, Goranboy, Neftçala, Qusar, İmişli, Saatlı, Cəlilabad) məktəbləri vərespublika incəsənət gimnaziyası olmuşdur.Müsabiqənin hər 3 mərhələsinin yekununa görə, 47 məktəb qalib hesab edilmişdir. Qaliblərin28-i Bakı şəhərinin, 4-ü İsmayıllı rayonunun, 3-ü Sumqayıt şəhərinin, 3-ü Şirvan şəhərinin, hərbirindən 1 məktəb olmaqla Gəncə şəhərinin, Qəbələ, Ucar, Göyçay, Qax, Tovuz, Şəmkir, Qubarayonlarının məktəbləri və respublika incəsənət gimnaziyasıdır.“Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsi üzrə:24

Müsabiqədə iştirak üçün 460 nəfər müəllim sənəd təqdim etmişdir. Müsabiqə şərtlərinə uyğungəlmədiyi üçün 9 nəfərin sənədləri qəbul edilməmişdir. Beləliklə, 451 nəfərin sənədləri ekspertizadankeçirilmişdir.Bunlardan 206-sı Bakı, 51-i Sumqayıt şəhərinin məktəblərindən, 40-ı Nazirlik nəzdindəkimüəssisələrdən, 2-si universitet nəzdindəki, 3-ü özəl məktəblərdən, 149-u isə digər rayon vəşəhərlərin məktəblərindən olmuşdur.Təşkilat Komitəsinin qərarına əsasən, minimum 1.3 bal növbəti mərhələyə keçid üçün məqbulhesab edilmiş, 1.3 və daha çox bal toplayan 203 nəfər nöbvbəti mərhələdə iştirak etmək hüququqazanmışdır. Bunlardan 3 nəfəri obyektiv səbəblərdən ikinci mərhələyə gələ bilməmişdir.Müsabiqənin yekununda hər üç mərhələnin balları əsasında müəllimlərə yekun bal müəyyənedilmiş və ən yüksək nəticə göstərən 95 nəfər müəllim qalib hesab olunmuşdur.Qaliblərin siyahısına daxil olan müəllimlərdən 50-si (52.63%) Bakı şəhərinin, 18-i Nazirliknəzdindəki, 8-i Sumqayıt şəhərinin, 3-ü İsmayıllı, 2-si Qazax rayonunun, 2-si BSU nəzdindəkihumanitar liseyin və hər birindən 1 nəfər olmaqla Mingəçevir şəhəri, Abşeron, Ağsu, Bərdə, Füzuli,Hacıqabul, Kürdəmir, Laçın, Şəmkir, Siyəzən, Tovuz, Xaçmaz rayon məktəblərinin müəllimləridir.Onlardan 27-si ibtidai sinif, 19-u ingilis dili, 8-i tarix, 7-si Azərbaycan dili və ədəbiyyat, 6-sı fizika,hər birindən 4 nəfər olmaqla coğrafiya, fiziki tərbiyə, informatika, kimya, riyaziyyat, 3-ü biologiya,2-si rus dili və ədəbiyyat, hər birindən bir nəfər olmaqla əmək hazırlığı, fransız dili və təsviriincəsənət müəllimləridir.12. UNESCO-nun “Cənubi Qafqaz Avropanın bir hissəsi” layihəsi çərçivəsində Litvanınpaytaxtı Vilnüsdə keçirilmiş seminarda şöbənin əməkdaşı iştirak etmiş, Seminarının yekunu barədəNazirliyin rəhbərliyinə geniş arayış təqdim edilmişdir (25 fevral – 2 mart 2010-cu il).13. İsveçrənin Ali Təhsil üzrə Milli Agentliyinə Azərbaycan Respublikasının MilliKurikulumunu və I-IV siniflər üçün fənn kurikulumları vəsaitləri göndərilmişdir.14. UNESCO-dan daxil olmuş “UNESCO Dünya İrsiyyəti Təhsil Proqramı” üzrə“Patrimanito Beynəlxalq Hekayə lövhəsi müsabiqəsi 2010-2011” müsabiqəsinin sənədləri vəşərtlərinin “Assosiativ Məktəblər Layihəsi”nin (ASP) üzvü olan məktəblərə çatdırılmış vəmüsabiqədə iştirak etmək üçün tövsiyyələr verilmişdir.15. Yaponiyada 2011-ci ilin iyul-avqust aylarında keçirilməsi nəzərdə tutulmuş 16-cıBeynəlxalq Kanaqava Dünya Uşaqlarının Bədii Sərgisi ilə bağlı Xarici İşlər Nazirliyindən daxilolmuş materiallar çoxaldılaraq bütün rayon (şəhər) Təhsil Şöbələrinə göndərilmişdir. ASP layihəsininüzvü olan məktəblərin şagirdlərinin həmin müsabiqədə iştirakını təmin etmək üçün məktəb rəhbərləriilə müvafiq söhbət aparmışdır.16. 16.İREX Beynəlxalq Təşkilatının İREX/MYP layihəsi ilə bağlı yerlərə təlimati məktublarvə layihənin başa çatması ilə əlaqədar təqdimat hazırlanmışdır.17. 17.ABŞ-ın ACCELS təşkilatının FLEX Proqramı üzrə növbəti müsabiqəsinin keçirilməsibarədə Naxçivan MR Təhsil Nazirliyinə, Bakı və Gəncə Şəhər Təhsil İdarələrinə, Şəki, Mingəçevirvə Lənkəran Şəhər Təhsil Şöbələrinə məktublar hazırlanmışdır.18. AZETA təşkilatının Xəzər Universitetində keçirdiyi 7-ci Beynəlxalq Konfransındaşöbənin əməkdaşı iştirak etmişdir (noyabr 2010-cu il).19. 2009-2010-cu dərs ilində V-XI siniflər üzrə biologiya, kimya, ümumi tarix, texnologiya,fizika, xarici dil, fiziki tərbiyə, informatika, təlimi digər dillərdə olan ümumtəhsil məktəbləri üçünAzərbaycan dili fənn kurikulumları layihələri hazırlanmış, “Azərbaycan müəllimi” və P.S.qəzetlərində, “Kurikulum” elmi-metodik jurnalında dərc edilmişdir.Eləcə də həmin fənn kurikulumlarının layihələri üç dildə (Azərbaycan, ingilis, rus)www.kurikulum.az portalında geniş ictimaiyyətin müzakirəsinə verilmişdir. Şagirdlərin,müəllimlərin, valideynlərin və ictimaiyyətin digər nümayəndələrinin maarifləndirilməsi vədəstəklənməsi üçün nəzərdə tutulmuş www.kurikulum.az portalının təkmilləşdirilməsi üzrə işləraparılmışdır: portalda fənn kurikulumları, nümunəvi elektron dərslər, habelə ixtiyari dərslər vəonların ekspertlər tərəfindən təhlilinin elektron versiyaları, dərs planları, müxtəlif treninqlərinmaterialları, təlim və oxu materialları kataloqu, elektron dərs vəsaitləri, aparılmış tədqiqatlarınnəticələrini əks etdirən hesabatlar, KİV-də kurikulum islahatı ilə bağlı təşkil olunmuş verilişlərinelektron versiyaları, “Kurikulum” jurnalında dərc olunmuş yazıların elektron versiyalarıyerləşdirilmişdir.25

Portalın sual-cavab bölməsində ictimaiyyəti narahat edən 57 sual cavablandırılmışdır. Eləcədə Bakı şəhərinin 5, 18 nömrəli məktəblərində kurikulumların tətbiqi ilə əlaqədar seminarlar, nümunədərsləri və sərgilər təşkil edilmişdir.Yeni fənn kurikulumlarının tətbiq olunduğu siniflərdə təlimin təşkili məsələlərini öyrənmək,müəllimlərə və məktəb rəhbərlərinə əməli köməklik göstərmək məqsədilə Gəncə, Mingəçevir şəhər,Bərdə, Şəmkir, Balakən, Salyan, Beyləqan, Yardımlı, Qusar, Saatlı, Gədəbəy, Biləsuvar, Oğuz,Siyəzən rayonlarında tədqiqatlar keçirilmişdir. Tədqiqatların nəticələri pedaqoji mətbuatda genişişıqlandırılmışdır.Respublıkanın bütün şəhər və rayonları üzrə müəyyən edilmiş zonalarda MaarifləndirməMərkəzlərinin yaradılması məqsədi ilə nümunəvi fəaliyyət planları və tövsiyələr hazırlanmışdır.Respublika miqyasında ictimaiyyətin maarifləndirilməsi məqsədi ilə AzTV, Lider, Space, İctimaiTV-lərdə interaktiv verilişlər keçirilmiş, əhalinin sualları mütəxəssislər tərəfindən cavablandırılmış,mühüm məsələlərlə bağlı məlumatlandırılması təmin edilmişdir. İctimai televiziyada “Açıq dərs”verlişinin bir neçə buraxılışı, Tovuz, Gəncə, Naxçıvan və digər regional TV-lərdə təşkil ediləndəyirmi masalar kurikulum islahatları barədə ictimaiyyətin maarifləndirilməsinə həsr edilmişdir.Kənd rayonlarında ümumtəhsil məktəbləri olmayan yaşayış məntəqələri, ibtidai və ümumiorta məktəblərdən ən yaxın məsafədə yerləşən tam orta məktəblər haqqında məlumatlar toplanılaraqümumiləşdirilmişdir.Təhsil Nazirliyinin 4 mart 2010-cu il tarixli 272 №li əmrinə əsasən fənn kurikulumlarınıntətbiqi sahəsində təhsil işçilərinə peşəkar səviyyəli metodik köməkliyin təmin olunmasına xidmətedən seçmə yolla BŞTİ-nin məsləhətçiləri və metodistləri, məktəb direktorları, direktor müavinləri,ibtidai sinif və fənn müəllimlərindən ibarət tərkibdə təlimçilər qrupunun hazırlanması üçün Bakışəhərinin 11 rayonunda 10 günlük treninqlər təşkil olunmuşdur. Adı çəkilən kurslara Bakı şəhərininrayonlarından 230 nəfər cəlb edilmişdir. Treninq başa çatdıqdan sonra onlara sertifikatlar verilmişdir.20. “Öyrədənləri öyrədən” statusu almış təlimçilərin fəaliyyətinin gücləndirilməsi məqsədiləTəhsil nazirinin 29.06.2010-cu il tarixli, 874 nömrəli əmri hazırlanmışdır.21. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 7 aprel 2010-cu il tarixli, 11/185 nömrəliəmri ilə Məktəbəqədər təhsilin kurikulumunu hazırlamaq məqsədi ilə işçi qrupu yaradılmış,məktəbəqədər təhsilin strukturu, fəaliyyət istiqamətləri, ümumi təlim nəticələri və 3-4 yaşlı uşaqlarüçün təlim nəticələri müəyyən edilmişdir.22. TSİL çərçivəsində hazırlanmış V-XI siniflər üzrə fənn kurikulumları layihələrinintəkmilləşdirilməsiişi davam etdirilmiş, Azərbaycan tarixi fənn proqramının (kurikulumunun) layihəsihazırlanmış, onun layihə variantı ictimai müzakirə üçün maraqlı qurumlara göndərilmiş, dövripedaqoji mətbuatda dərc edilmişdir.Ali və orta ixtisas təhsiliAli və orta ixtisas təhsili şöbəsinin 2010-cu il üçün iş planında aşağıdakı tədbirlərin həyatakeçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur:- Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinə tələbə qəbulu planının layihəsininhazırlanması;- Ali təhsil müəssisələrində 2009/2010-cu tədris ilinin qış və yay imtahansessiyasının və buraxılış imtahanlarının nəticələrinin təhlili;- Ali təhsil müəssisələrində kredit sisteminin tətbiqi ilə bağlı monitorinqinkeçirilməsi;- Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində «Təhsil haqqında» AzərbaycanRespublikası Qanununa müvafiq olaraq yeni normativ sənədlərin hazırlanmasıvə təsdiqə təqdim olunması;- Orta ixtisas təhsili üzrə ixtisasların siyahısının təsdiqi;- «Magistr təhsil proqramları»nın yeni siyahısının hazırlanması;- 2009-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sistemindəislahatlar üzrə Dövlət Proqramında 2009-cu il üçün nəzərdə tutulan tədbirlərinhəyata keçirilməsi üzrə hesabatın hazırlanması;26

- Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin reytinqini müəyyənləşdirənmetodikanın tətbiqi;- Mühasibat uçotu haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiqedilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanından irəligələn vəzifələrin icrası ilə bağlı müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi;- «Təhsilin əsasları» fənninin tətbiqi ilə bağlı treninqlərin keçirilməsi;- Dünya Bankının dəstəyi ilə həyata keçirilən TSİL-in müəllim hazırlığı altkomponenti çərçivəsində hazırlanmış «İbtidai sinif müəllimi hazırlığı üzrəkurikulum»un eksperimentinin davam etdirilməsi;Bundan əlavə:- Ali təhsil qrantlarının əsasnaməsinin hazırlanması;- Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlı normativsənədlərin hazırlanması və tətbiqi;- Orta ixtisas təhsili müəssisələrində tələbələrin biliyinin qiymətləndirilməsindəçoxballı sistemin tətbiqi barədə Əsasnamə»yə uyğun olaraq eksperimentindavam etdirilməsi və onun əhatə dairəsinin genişləndirilməsi və s.İş planına müvafiq olaraq 2010-cu ildə ali və orta ixtisas təhsilinin təkmilləşdirilməsiistiqamətində müvafiq tədbirlər həyata keçirilmişdir.Ali təhsil üzrə:I. Əsas statistik göstəricilər:2010-cu ilin əvvəlinə Azərbaycan Respublikasında 53 ali məktəb fəaliyyət göstərmişdir.Onlardan 37-si dövlət, 16-ı qeyri-dövlət ali təhsil müəssisəsidir.Təhsil Nazirliyinin tabeliyində 20 ali təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir.2010-cu ildə həmin ali məktəblərdə 117934, o cümlədən Təhsil Nazirliyinin tabeliyindəolanlarda 95145 nəfər tələbə təhsil almışdır. Onlardan magistratura pilləsində müvafiq olaraq 7334 və7122 nəfər olmuşdur.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan ali təhsil müəssisələrində işləyənlərin sayı19940 nəfər (professor-müəllim heyəti 9834) təşkil etmişdir.Ali təhsil sistemində 1022 elmlər doktoru, 5676 elmlər namizədi çalışmışlar.2009/2010-cu tədris ilində Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan ali məktəblərin bakalavriatsəviyyəsini 21995, magistratura səviyyəsini 2322 nəfər məzun bitirmişdir.II. Görülmüş işlər:Şöbə tərəfindən 2010-cu ildə ali təhsil müəssisələrində yeni (adabmaşına) maliyyə mexanizmitətbiq olunduğundan bakalavr və magistratura səviyyələrinə tələbə qəbulu planı dövlət sifarişi nəzərəalınmaqla tərtib edilmişdir. Bu zaman plan respublikanın müvafiq nazirliklərindən, təşkilatlardan vədigər qurumlardan mütəxəssislərə olan ehtiyac barədə məlumatlara, təhsil müəssisələrinintəkliflərinə və əmək bazarının tələbatına uyğun müəyyənləşdirilmişdir. Planın layihəsi ali və ortaixtisas təhsili, iqtisadiyyat şöbələrində təhsil müəssisələrinin rəhbərləri ilə birgə geniş təhlil vəmüzakirə olunduqdan, habelə müvafiq nazirliklərlə razılaşdırıldıqdan sonra Azərbaycan RespublikasıNazirlər Kabinetinə təqdim olunmuş və təsdiq edilmişdir.Ali təhsilin bakalavriat səviyyəsiinin yeni klassifikatorunun təsdiqi ilə bağlı «Magistrproqramlarının siyahısı»nın yenidən hazırlanması zərurəti yaranmışdır. Bu məqsədlə mütəxəssisləriniştirakı ilə həmin siyahının layihəsi hazırlanmışdır və təsdiq üçün hökumətə təqdim edilmişdir.Eyni zamanda, «Magistr hazırlığının məzmununa və səviyyəsinə qoyulan minimum dövləttələblərinin strukturu»nun yeni layihəsi hazırlanmış və ali məktəblərin müzakirəsinə verilmişdir.Yeni layihədə humanitar fənlər bölümünə ümumi auditoriya saatlarının 20-25%, ixtisaslaşmafənlərinə 75-80%-i ayrılır. Humanitar fənlər bölümünə «Xarici dil», «Ali məktəb pedaqogikası»,«Psixologiya» fənləri daxil edilmişdir. Seçmə fənlərə ayrılan saatın həcmi ümumi saat miqdarının 25-30%-ni təşkil edir.Ali məktəblərdə qış və yay imtahan sessiyalarının təşkili və gedişi əvvəlki illərdə olduğu kimi,2010-cu ildə də diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Belə ki, 2009/2010-cu tədris ilinin qış və yay27

imtahan sessiyalarının mütəşəkkil keçirilməsi üçün Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmrləri olmuşdur.Həmin əmrlərə uyğun olaraq nazirlikdə Mərkəzi Operativ Qərargah (MOQ), «Qaynar xətt», ali vəorta ixtisas təhsili müəssisələrində müvafiq qərargahlar yaradılmış, yol verilmiş neqativ hallarınaradan qaldırılması istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir.Belə ki, nazirlikdə ali təhsil müəssisələrinin tədris işləri üzrə prorektorlarının və tədris şöbələrimüdirlərinin iştirakı ilə sessiyaların nəticələri müzakirə olunmuş və müvafiq qərarlar qəbuledilmişdir.Bununla yanaşı ali və orta ixtisas təhsili şöbəsi tərəfindən təhsil müəssisələrindən alınmıştəkliflər əsasında hər bir ali məktəbin bakalavr pilləsi üzrə dövlət attestasiya komissiyalarının,magistratura pilləsi üzrə ixtisaslaşdırılmış Elmi şuraların sədrlərinin təsdiqi barədə təqdimatlarhazırlanmışdır.2009/2010-cu tədris ilindən başlayaraq respublikanın bütün mülki ali təhsil müəssisələrindəbirinci kurs tələbələrinin tədrisi kredit sisteminə uyğun başlanmışdır. Bununla əlaqədar həm təhsilmüəssisələrinin rəhbərləri, həm də Təhsil Nazirliyinin əməkdaşları müəllim və tələbələrlə çoxsaylıgörüşlər keçirmiş, lazımi izahat işləri aparmış və metodiki köməkliklər göstərmişlər.Hesabat dövründə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmri ilə təsdiqolunmuş «Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sistemində 2006-2010-cu illərdə BoloniyaBəyannaməsinin müddəalarının həyata keçirilməsi üçün tədbirlər planı»na uyğun olaraq bir sıratədbirlər həyata keçirilmişdir.Görülmüş işlərin nəticəsi barədə «Boloniya prosesi çərçivəsində ali təhsil sahəsində aparılanislahatlar haqqında Azərbaycan Respublikasınin Milli hesabatı (2007-2010-cu illər üzrə)»hazırlanmış və Avropa Şurasına təqdim olunmuşdur. Hesabatda Boloniya prosesinə qoşulması iləbağlı Azərbaycan Respublikasında həyata keçirilmiş islahatlar və tədbirlər barədə məlumatlar özəksini tapmışdır.Kredit sisteminin tətbiqi ilə bağlı 2010-cu ilin aprel-may aylarında Boloniya prosesinin tətbiqiüzrə 2 nəfər xarici ekspert Azərbaycana dəvət olunmuş və görülən işlər həmin ekspertlər tərəfindənqiymətləndirilmişdir.Eyni zamanda, ekspertlərin və ali məktəb prorektorlarının, həmçinin kredit sisteminin tətbiqiilə məşğul olan şəxslərin iştirakı ilə geniş seminar-müşavirə keçirilmişdir.Şöbənin əməkdaşları xarici ölkələrin ali təhsil sahəsində verdiyi ixtisasların tanınması vəonların Azərbaycan Respublikasında qüvvədə olan təhsil standartlarına uyğunluğunun müəyyənedilməsi (nostrifikasiyası) prosedurunda yaxından iştirak etmişlər.Müəllim hazırlığı məsələsi əvvəlki illərdə olduğu kimi, hesabat ilində də diqqət mərkəzindəsaxlanılmışdır.Belə ki, Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq olunmuş «2008-2015-ci illər üçün AzərbaycanRespublikasında fasiləsiz pedaqoji təhsil və müəllim hazırlığının konsepsiya və strategiyasının həyatakeçirilməsi üzrə tədbirlər planı»na uyğun olaraq ixtisas siyahılarında yeniləşmələr aparılmışdır.Bununla yanaşı, 2008-ci ildən Təhsil Nazirliyinin yanında müstəqil fəaliyyət göstərənməşvərətçi qurum-«Fasiləsiz pedaqoji təhsil üzrə koordinasiya şurası» 2010-cu ildə də fəaliyyətinidavam etdirmişdir.Dünya Bankının dəstəyi ilə həyata keçirilən TSİL-in «Müəllim hazırlığı» alt komponentiçərçivəsində ali təhsilin bakalvr pilləsində ibtidai sinif müəllimlərinin hazırlığı üzrə «Çərçivəkurikulumu»nun tətbiqi 2010-cu ildə eksperiment şəklində 3 pilot ali təhsil müəssisəsində(Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, Gəncə Dövlət Universiteti və Azərbaycan Müəllimlərİnstitutu) davam etdirilmişdir.Bununla bağlı «Təhsilin əsasları» fənninin dərsliyinin hazırlanması və onun tətbiqinəbaşlanılması məqsədilə müvafiq İslahat Proqramının icrası üçün ayrılan vəsaiti hesabına göstərilən aliməktəblərinin professor-müəllim heyəti üçün 2010-cu ilin sentyabrında Azərbaycan Müəllimlərİnstitutunun bazasında növbəti treninq keçirilmişdir.Treninqin dinləyiciləri «Təhsilin əsasları» fənninin əhəmiyyəti, məqsəd və vəzifələri, təhsilintarixi, fəlsəfi, ictimai, hüquqi, siyasi, elmi-nəzəri, metodoloji, iqtisadi əsasları barədə məlumatlaralmış, bu fənnin tədrisi zamanı istiadə edilən forma və üsullarla, habelə qiymətləndirmə meyarları ilətanış olmuşlar.28

Eyni zamanda, 2010-cu ilin noyabr ayında Təhsil Nazirliyi tərəfindən həmin ali məktəblərdəpilot layihə kimi həyata keçirilən «Təhsilin əsasları» fənninin tətbiqi vəziyyətinin monitorinqikeçirilmişdir. Monitorinq zamanı fənni tədris edən müəllimlər və tələbələrlə söhbətlər aparılmış,dərslər dinlənilmiş, təlim prosesində tələbə tədqiqatlarının nəticələrinə əsaslanan yazılı və elektrontəqdimatlar araşdırılmışdır.Kollegiyada müzakirəsi nəzərdə tutulan məsələlər üzrə («Ali təhsil müəssisələrində kreditsisteminin tətbiqi ilə bağlı monitorinqin nəticələri barədə» və «Ali təhsil müəssisələrində təlimprosesinin tədris-metodiki sənədlərlə təminatının vəziyyəti barədə») Təhsil Nazirliyinin müvafiqəmrləri ilə işçi qrupları yaradılmışdır. İşçi qrupları qoyulan məsələlərlə bağlı monitorinqlər aparmışvə müvafiq arayışlar hazırlamışlar.Əvvəlki illərdə olduğu kimi 2009/2010-cu tədris ilində də ali məktəblərə qəbul olunmuştələbələrə Prezident təqaüdünün verilməsi haqqında sərəncamı olmuşdur. Həmin sərəncama uyğunolaraq 102 nəfər tələbəyə Prezident təqaüdünün verilməsi barədə nazirliyin müvafiq əmri olmuş vəhəmin əmr icra üçün ali təhsil müəssisələrinə göndərilmişdir.Hesabat ilində qış və yay imtahan sessiyalarında yuxarı kurslarda təhsil alan Prezidenttəqaüdçülərinin müvəffəqiyyət göstəricələri barədə ali məktəblərin təklifləri alınmış və təqaüdünverilməsinin davam etdirilməsi barədə nazirliyin müvafiq əmrləri ilə rəsmiləşdirilmişdir.«2009-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlətproqramı»nın icrası vəziyyəti daim nəzarət altında saxlanılmış və Təhsil Nazirliyinin FəaliyyətPlanına müvafiq olaraq bir sıra tədbirlər həyata keçirilmiş, görülmüş işlər barədə hesabathazırlanmışdır.Dövlət Proqramı və Fəaliyyət planının icra vəziyyətini öyrənmək məqsədilə Təhsil Nazirliyi13 oktyabr 2009-cu il tarixli, 46-11-6722/17 №-li məktubla ali təhsil müəssisələrinə müraciətetmişdir. Həmin müraciətlə bağlı ali məktəblərdən alınmış məlumatların təhlili göstərir ki, qısamüddət ərzində təhsil müəssisələri tərəfindən xeyli iş görülmüşdür. Belə ki, 2010-cu ildə TəhsilNazirliyinin Fəaliyyət Planına müvafiq olaraq hər bir təhsil müəssisəsinin İşçi planları tərtibolunmuş, «Strateji İnkişaf Proqramı» hazırlanmış və Təhsil Nazirliyinə təqdim edilmişdir.Dövlət Proqramının 2.37-ci bəndinin icrası ilə bağlı işçi qrupu tərəfindən «Təhsilmüəssisələrinin pedaqoci işçilərinin dərs yükü normalarının müəyyən edilməsi haqqında» əsasnaməlayihəsi hazırlanmış və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 24 noyabr 2010-cu il tarixli215 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir.İslahat Proqramına uyğun olaraq Boloniya prosesi çərçivəsində beynəlxalq əməkdaşlığıninkişafı prosesində ali məktəblər haqqında etibarlı informasiyanın alınmasını təmin etmək məqsədiləşöbə tərəfindən Respublika təhsil müəssisələrinin reytinqini müəyyənləşdirən metodika işlənibhazırlanmışdır.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Təhsil haqqında» Qanununun tətbiq edilməsi barədə5 sentyabr 2009-cu il tarixli 156 saylı Fərmamına və buna müvafiq Nazirlər Kabinetinin 17 sentyabr2009-cu il tarixli 247 saylı Sərəncamına uyğun olaraq:- «Müxtəlif səbəblərdən təhsilin hər hansı pilləsini və ya səviyyəsini başavurmayan şəxslərə arayışın verilməsi Qaydası» (Nazirlər Kabinetinin 21yanvar 2010-cu il tarixli qərarı ilə təsdiq olunub).- «Ali təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramı» (Nazirlər Kabinetinin 23aprel 2010-cu il tarixli qərarı ilə təsdiq olunub).- «Magistratura təhsilinin məzmunu, təşkili və «magistr» dərəcələrinin verilməsiQaydaları» (Nazirlər Kabinetinin 12 may 2010-cu il tarixli qərarı ilə təsdiqolunub).- «Bakalavriat təhsilinin məzmunu və təşkili qaydaları» (Nazirlər Kabinetinin 24iyun 2010-cu il tarixli qərarı ilə təsdiq olunub).- «Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsi»haqqında (Nazirlər Kabinetinin 25 iyun 2010-cu il tarixli, 120 saylı qərarı ilətəsdiq olunub).- «Rezidentura təhsilinin məzmunu və təşkili Qaydaları» (Nazirlər Kabinetinin18 mart 2010-cu il tarixli, 50 saylı qərarı ilə təsdiq olunub).29

- «Formal təhsilin təşkili Qaydaları» (Nazirlər Kabinetinin 6 avqust 2010-cu iltarixli, 147 saylı qərarı ilə təsdiq olunub).- «Rezidenturada həkim-mütəxəssis hazırlığı aparılan həkim ixtisaslarınınSiyahısı» (Nazirlər Kabinetinin 6 sentyabr 2010-cu il tarixli, 164 saylı qərarıilə təsdiq olunub).- «Ali təhsil qrantlarının Əsasnaməsi»nin hazırlanması üzrə işçi qrupuyaradılmış və işçi qrupu tərəfindən həmin sənəd hazırlanır.- Dünya Bankının vasitəlisə Yaponiya hökumətindən alınmış qrant hesabına alitəhsil üzrə islahat layihəsi hazırlanır. Layihə aşağıdakı istiqamətlərdənibarətdir:• ali təhsildə keyfiyyətin təmin olunması;• ali təhsil müəssisələrində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi;• qrantların ayrılması mexanizminin müəyyənləşdirilməsi;• Azərbaycan ali təhsilinin ixtisas çərçivəsinin hazırlanmasıLayihənin hazırlanması ilə bağlı bir sıra işlər görülmüşdür. Belə ki, hər bir istiqamət üzrəbeynəlxalq məsləhətçilər seçilmiş, onlarla bir neçə dəfə görüşlər keçirilmişdir. Ali təhsilmüəssisələrindəki vəziyyəti öyrənmək məqsədilə ekspertlər müxtəlif ali məktəblərdə görüşlərikeçirilmiş və burada anket sorğusu apararaq mövcud vəziyyət barədə məlumatlar toplanmışlar.Eyni zamanda 15 dekabr 2010-cu ildə «Azərbaycanda ali təhsil islahatları: nailiyyətlər,çağırışlar və beynəlxalq perspektivlər» mövzusunda beynəlxalq konfransın keçirilməsi nəzərdətutulmuşdur.«Ali təhsil müəssisələrində kredit sistemində tədrisin təşkili və tələbələrin biliyinin cari vəaralıq qiymətləndirilməsi Qaydaları» hazırlanaraq mütəxəssislərin müzakirəsinə təqdim edilmişdir.Ali təhsil pilləsinin bakalavr və magistr diplomlarının nümunəsi və onların verilməsiQaydaları təsdiq edilmişdir.«Ali təhsilin magistratura səviyyəsinin ixtisasları üzrə ixtisaslaşmalarının təsnifatı»nınlayihəsi hazırlanmış və təsdiq üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinə təqdim edilmişdir.Mühasibat uçotu haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədəAzərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanından irəli gələn vəzifələrin icrası ilə bağlı müvafiqtədbirlər həyata keçirilmişdir. Belə ki, beynəlxalq və milli mühasibat uçotu standartlarına müvafiqolaraq «Mühasibat uçotu və audit» ixtisası üzrə dövlət təhsil standartının və tədris sənədlərinintəkmilləşdirilmiş; «Mühasibat uçotu və audit» və iqtisadyönümlü ixtisaslarına aid fənləri tədris edənali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin müəllimləri və həmin ixtisas üzrə sonuncu kursda təhsil alantələbələr üçün treninqlər keçirilmişdir.Hesabat dövründə bir sıra beynəlxalq konfranslar, seminarlar keçirilmişdir. Belə ki, İSESKOilə birgə 21-23 sentyabr 2010-cu il tarixdə «Ali təhsil müəssisələrində təhsilin planlaşdırılması vəidarəolunması» mövzusunda Milli seminar, 22-24 noyabr 2010-cu il tarixində «Ali təhsilmüəssisələrinin özəl sektorla əməkdaşlığı» mövzusunda regional seminar keçirilmişdir.Orta ixtisas təhsili üzrə:I. Əsas statistik göstəricilər:2010-cu hesabat ilində Azərbaycanda 60 orta ixtisas təhsili məktəbi fəaliyyət göstərmişdir.Onlardan 57-si dövlət, 3-ü qeyri-dövlət orta ixtisas təhsili müəssisəsidir. Təhsil Nazirliyinintabeliyində 46, Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyində 7, Mədəniyyət və Turizm Nazirlyinin tabeliyində 2,Azərittifaqın tabeliyində 1, Fövqəladə Hallar Nazirliyinin tabeliyində 1 kollec fəaliyyət göstərir.Orta ixtisas təhsili müəssisələri respublikanın regionları üzrə, demək olar bərabərpaylanmışdır. Belə ki, Bakı şəhərində 23, Naxçıvanda 3, Sumqayıtda 3, Gəncədə 4, Şəkidə 4, Şuşada(hal-hazırda Bakı şəhərində yerləşən) 2, Mingəçevirdə 2, Şamaxıda 2, Ağdamda 2, Şirvanda 1,Bərdədə 1, Zaqatalada 1, Ağdaşda 1, Qazaxda 1, Lənkəranda 1, Tovuzda 1, Sabirabadda 1, Astarada1, Ağcabədidə 1, Qubada 1, Göyçayda 1 orta ixtisas təhsili müəssisəsi fəaliyyət göstərir.Kolleclərdən 16-sı texniki və texnoloci, 18-i iqtisadiyyat və humanitar, 6-sı pedaqoci, 10-umədəniyyət və incəsənət, 7-si tibb profillidir.30

2010-cu tədris ilində orta ixtisas təhsili müəssisələrində 115 ixtisas üzrə 51079 tələbə (ocümlədən 1686 tələbə qeyri-dövlət məktəblərində) təhsil alır. Onların təlim-tərbiyəsi ilə 7013müəllim məşğul olur. Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan məktəblər üzrə isə həmin ildə tələbələrinsayı 43,6 min nəfər, müəllimlərin sayı isə 5595 nəfər olmuşdur.2010-cu ildə orta ixtisas təhsillilər ölkənin məşğul əhalisinin 10,9% təşkil etmişdir.2009/2010-cu tədris ilində Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan orta ixtisas təhsilimüəssisələrinin 12795 plan yerinə 12335 nəfər tələbə qəbul olunmuşdur.Həmin ildə orta ixtisas təhsili müəssisələrini 14573 nəfər, o cümlədən Təhsil Nazirliyinintabeliyində olan təhsil müəssisələrini 12251 nəfər məzun bitirmişdir.II. Görülmüş işlər:2009-cu ildə qəbul olunmuş «Təhsil haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 21-cimaddəsinə görə orta ixtisas təhsilinin əsasən kolleclərdə, ali təhsil müəssisələrinin nəzdində yaradılanmüvafiq stukturlarda həyata keçirilməsi və məzunlara subbakalavr dərəcəsinin verilməsi nəzərdətutulmuşdur. Buna görə də təhsilin bu pilləsinin fəaliyyətini tənzimləyən yeni normativ sənədlərinhazırlanması zərurəti yaranmışdır.Bununla bağlı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Təhsil haqqında» Qanununun tətbiqedilməsi barədə 5 sentyabr 2009-cu il tarixli 156 saylı Fərmamına və buna müvafiq NazirlərKabinetinin 17 sentyabr 2009-cu il tarixli 247 saylı Sərəncamına uyğun olaraq «Orta ixtisas təhsilimüəssisələrinin adlarının dəyişdirilməsi haqqında», «Orta ixtisas təhsili üzrə ixtisasların Təsnifatı»;«Orta ixtisas təhsili pilləsinin Dövlət Standartı və Proqramı»; «Orta ixtisas təhsili haqqında diplomunnümunəsi və onun verilməsi qaydaları»; «Orta ixtisas təhsili pilləsini müxtəlif səbəblərdən başavurmayan şəxslərə arayışın verilməsi qaydası»; «Orta ixtisas təhsili pilləsini yüksək nəticələrlə başavuran məzunların (subbakalavrların) qiymətlərinin müvafiq olaraq uyğun ixtisaslar üzrə ali təhsilmüəssisələrində nəzərə alınması qaydası» hazırlanmış və Azərbaycan Respublikası hökumətininmüvafiq qərarları ilə təsdiq edilmişdir. «Orta ixtisas təhsili müəssisəsinin nümunəviNizamnaməsi»nin layihəsi hazırlanmış və təsdiq üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinətəqdim edilmişdir.Təsdiq olunmuş «Orta ixtisas təhsili pilləsinin dövlət standartı və proqramı»na uyğun olaraqayrı-ayrı ixtisaslar üzrə Təhsil Proqramları hazırlamaq məqsədi ilə Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmriilə işçi qrupu yaradılmış, həmin işçi qrupu tərəfindən mütəxəssis hazırlığı aparılan 100 ixtisas üzrətəhsil proqramları hazırlanmış və Təhsil Nazirliyinin 14 sentyabr 2010-cu il tarixli 1222 saylı əmri ilətəsdiq olunmuşdur. Bu proqramlar subbakalavr hazırlığının məzmununu, orta ixtisas təhsilinin digərtəhsil səviyyələri və pillələri ilə varisliyini, orta ixtisas təhsili müəssisələrində tədris prosesinin kreditsistemi əsasında təşkilini və təlim nəticələrinin qiymətləndirilməsi sistemini özündə əks etdirir.Təbiidir ki, «Təhsil haqqında» yeni Qanun təhsilin bütün sahələrində olduğu kimi, orta ixtisastəhsilində də islahatların aparılmasını tələb edir. Bunu nəzərə alaraq orta ixtisas təhsili sistemininmüasir tələblər səviyyəsində inkişaf etdirilməsi, ölkə iqtisadiyyatının inkişaf istiqamətlərinə əsasənəmək bazarının tələbatına uyğun olaraq istehsal və xidmət sahələrinin yüksək keyfiyyətli orta ixtisaslıkadrlarla təmin edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 13 yanvar 2010-cu il tarixli 6 saylı qərarı ilə «2010-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının orta ixtisas təhsilisistemində islahatlar üzrə Tədbirlər Proqramı» təsdiq olunmuşdur.Bu proqram çərçivəsində orta ixtisas təhsilində aşağıdakı istiqamətlər üzrə islahatlarınaparılması nəzərdə tutulur:- təhsilinin normativ-hüquqi bazasının təkmilləşdirilməsi;- təhsilinin məzmununun və təlim texnologiyalarının yeniləşdirilməsi;- orta ixtisas təhsili strukturunun və idarə olunması sistemininmodernləşdirilməsi;- təhsildə keyfiyyətin təmin olunması;- kadr hazırlığı;- maddi-texniki bazanın müasir tələblərə uyğun qurulması;- təhsilin maliyyələşdirilməsində yeni mexanizmlərin yaradılması.Proqramın reallaşması nəticəsində orta ixtisas təhsilində dövlət təhsil standartları iləmüəyyənləşdirilən yüksək keyfiyyətin əldə olunması; məzunların əmək bazarında rəqabətqabiliyyəti31

və peşə çevikliyinin yüksəldilməsi; orta ixtisas təhsili müəssisələrinin şəbəkəsininoptimallaşdırılması; əmək bazarının ehtiyacları ilə mütəxəssis hazırlığının uyğunluğunun əldəolunması; təhsili müəssisələrində mütəxəssis hazırlığı strukturunun onun yerləşdiyi regionun tələbatıilə uyğunlaşdırılması; sistemin istehsal və xidmət sahələri ilə əlaqəsinin möhkəmləndirilməsi, tədrismüəssisələrinin maddi-texniki bazasının inkişafı üçün maliyyələşdirmə imkanlarınıngenişləndirilməsi; müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi; yeni nəsil dərsliklərin, tədrismetodikədəbiyyatın və təlim vasitələrinin yaradılması; tədris prosesində informasiya sistemlərindənvə texnologiyalarından, telekommunikasiya şəbəkələrindən istifadənin inkişaf etdirilməsi gözlənilir.Nəzərdə tutulan tədbirləri uğurla həyata keçirmək üçün orta ixtisas təhsili müəssisələrindəhəmin sahələr üzrə mövcud vəziyyətin öyrənilməsi zəruriyyəti yaranmışdı. Bu məqsədlə müvafiqtəhsil müəssisələrində monitorinqin aparılması qərara alınmış və Təhsil Nazirliyinin 22 sentyabr2010-cu il tarixli 1249 saylı əmri ilə işçi qrupu yaradılmışdır.Təhsil müəssisələrinin mövcud vəziyyəti barədə məlumatları əldə etmək üçün işçi qruputərəfindən müvafiq formalar hazırlanmış və yerlərə çatdırılmışdır. Orta ixtisas təhsili müəssisələritərəfindən həmin formalara uyğun təqdim olunmuş məlumatlar təhlil edilmiş, yerlərdədəqiqləşdirmələr aparılmışdır. Monitorinqin nəticələri barədə arayış hazırlanmış və nazirliyin növbətikollegiya iclasında müzakirə edilmək üçün təqdim edilmişdir.«Orta ixtisas təhsili müəssisələri tələbələrinin biliyinin qiymətləndirilməsinin çoxballı sistemihaqqında müvəqqəti əsasnamə»yə uyğun olaraq 2008-ci ildən eksperiment şəklində tətbiqinəbaşlanılmış bu qiymətləndirmə sistemi 2010-cu ildə bütün orta ixtisas təhsili müəssisələrini əhatəetmişdir. Bununla əlaqədar olaraq şöbənin əməkdaşları orta ixtisas təhsili müəssisələrində olmuş, busistemin tətbiqi vəziyyətini öyrənmiş, müəllim və tələbələrə lazımi metodiki köməklik göstərmişlər.İş planına müvafiq olaraq orta ixtisas təhsili pilləsində tədrisin kredit sistemi ilə təşkili barədəəsasnamə layihəsi hazırlanmışdır.Əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2010-cu ildə də orta ixtisas təhsili müəssisələrinə həm əsas, həmdə orta təhsil bazasından tələbə qəbulu planı hazırlanmışdır. Plan tərtib edilərkən orta ixtisas təhsilimüəssisələrinin təklifləri, hər bir ixtisas üzrə nazirlik və təşkilatlardan alınmış tələbat haqqındaməlumat, ötən ildəki tələbə qəbulunun nəticələri nəzərə alınmışdır. Orta ixtisas təhsili üzrəhazırlanmış qəbul planının layihəsi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiqedilmişdir.2010-cu ildə orta ixtisas təhsili müəssisələrində imtahan sessiyasının təşkili və gedişi şöbənindiqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Belə ki, bütün təhsil müəssisələrində qərargahlar yaradılmış vəhəmin qərargahlar Təhsil Nazirliyinin «Mərkəzi operativ qərargah»ı ilə əlaqəli fəaliyyət göstərmişdir.Hesabat ilində orta ixtisas təhsili müəssisələrində buraxılış yekun Dövlət AttestasiyaKomissiyaları sədrlərinin seçilib təyin olunması işi davam etdirilmşdir.Şöbənin iş planına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin «Şəffaflığınartırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiya»nın həyata keçirilməsi ilə bağlıFəaliyyət Planında (2007-2011-ci illərdə) ali və orta ixtisas təhsili sahəsində 2010-cu il üçün nəzərdətutulan tədbirlər həyata keçirilmişdir.Elm sahəsiİl ərzində elm şöbəsi tərəfindən təşkil edilən və həyata keçirilən müəyyən tədbirləraşağıdakılardır:1. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Təhsil İşçiləri AzadHəmkarlar İttifaqı Respublika Komitəsinin 31.03.2010-cu il tarixli, 334 nömrəli birgəqərarına əsasən 11 fənn (riyaziyyat, fizika, kimya, informatika, Azərbaycan dili,Azərbaycan tarixi, Azərbaycan coğrafiyası, ingilis dili, alman dili, fransız dili və rusdili) üzrə Ali məktəb tələbələrinin XV Respublika fənn olimpiadası (2010-ci il 26 may,Azərbaycan Texniki Universiteti).32

2. Təhsil Nazirliyinin 10 mart 2010-cu il tarixli, 288 nömrəli əmrinə əsasən TəhsilNazirliyinin təşkilatçılığı ilə Doktorantların və gənc tədqiqatçıların XV Respublika elmikonfransı (2010-cu il 9-10 dekabr, Bakı Dövlət Universiteti).3. Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Ekologiyavə Təbii Sərvətlər Nazirliyi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 08.12.2010-cuil tarixli, 1606 nömrəli birgə qərarına əsasən Doktorantların və gənc tədqiqatçıların XVRespublika elmi konfransında dinlənilmiş “Ən yaxşı məruzəyə görə” akademik ŞəfaətMehdiyev adına mükafat uğrunda müsabiqə təşkil edilmiş və qaliblərmükafatlandırılmışdır.4. Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Ekologiyavə Təbii Sərvətlər Nazirliyi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 08.12.2010-cuil tarixli, 1606 nömrəli birgə qərarına əsasən akademik Şəfaət Mehdiyevin 100 illiyinəhəsr olunmuş konfrans (21 dekabr, Bakı Dövlət Universiteti).5. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət vəTurizm Nazirliyinin 09.07.2010-cu il tarixli, 1067 nömrəli birgə qərarəna əsasənpianoçuların Qara Qarayev adına I Beynəlxalq elmi-ifaçılıq müsabiqəsi (2010-cu il 6-10dekabr, Bakı Müsiqi Akademiyası).6. Ali məktəb tələbələri arasında XV Respublika fənn olimpiadası qaliblərininmükafatlandırma mərasimi (2010-ci il 29 dekabr, Təhsil Nazirliyi).Nazirliyin digər şöbələri ilə birlikdə aşağıdakı tədbirlər hazırlanmışdır:1. “XXI əsrdə MDB və ŞƏT dilləri və mədəniyyətləri arasında dialoq” adlı VI BeynəlxalqForum (2010-cu il 09 noyabr, Bakı Slavyan Universiteti).2. İSESKO və Təhsil Nazirliyi arasında 2010-cu il üzrə Əməkdaşlıq Proqramı çərçivəsində“Ali təhsil müəssisəsələri ilə özəl sektor arasında əməkdaşlıq” mövzusunda regionalseminar (2010-cu ilin 16-18 noyabr, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti).Dövlət Proqramlarının həyata keçirilməsi üzrə aşağıdakı işlər görülmüşdür:1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq sərəncamları ilə təsdiq edilmiş DövlətProqramlarının (“Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdəinkişafı üzrə Dövlət Proqramı”, «Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrəMilli Strategiya» və «Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə MilliStrategiyanın həyata keçirilməsi üzrə Dövlət Proqramı», “2009-2013-cü illərdə AzərbaycanRespublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı”) həyata keçirilməsi istiqamətindəaşağıdakı işlər görülmüşdür:2. İctimai elmlərin vəziyyəti ilə bağlı məsələlər ali təhsil müəssisələrində geniş müzakirəedilmiş, ictimai və humanitar elmlərin inkişafına dair konsepsiya və fəaliyyət planı hazırlanıbAzərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fonduna təqdim olunmuşdur;3. Ali təhsil müəssisələrində islahatlarla əlaqədar nəzərdə tutulan tədbirlərin müəyyənolunmuş müddətdə həyata keçirilməsi məqsədilə Təhsil Nazirliyində ictimai əsaslarla Elmi-Koordinasiya Şurası yaradılmışdır;4. Ali təhsil müəssisələrinin elmi fəaliyyəti ilə əlaqədar ümumi vəziyyət haqqında genişhesabat və arayış hazırlanmışdır;5. “Azərbaycan Respublikasında elmi və elmi-pedaqoji işçilərə elmi dərəcələrinverilməsi üzrə ixtisasların nomenklaturası”nın layihəsi üzərində AAK ilə birgə iş aparılır;6. ali təhsil müəssisələrin elmi fəaliyyətinin monitorinqini həyata keçirmək məqsədiləsuallar tərtib edilib və yaxın vaxtlarda həmin monitorinqin aparılması nəzərdə tutulur;7. ali məktəblərdə elm sahəsində mövcud idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsinə dairtəkliflərin hazırlanması və “Elektron elm” idarəetmə sisteminin qurulması məqsədilə ali təhsilmüəssisələri tərəfindən elmi fəaliyyətdə informasiya texnologiyalarının tətbiqi vəziyyətini əks etdirənsorğu anketi doldurulmuş və AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutuna təqdim edilmişdir.8. Ali təhsil müəssisələrində elektron kitabxanaların yaradılması istiqamətində müəyyənişlər həyata keçirilmişdir: əksər elmi kitabxanalar kompyuter texnikası ilə təchiz olunmuş və33

İnternetə qoşulmuşdur; hazırda müvafiq kompyuter proqramının, elektron kataloqların,kitabxanaların veb-saytlarının açılması istiqamətində iş aparılır;9. Elektron kitabxanalarla bağlı arayış hazırlanmış və Azərbaycan RespublikasıMədəniyyət və Turizm Nazirliyinə tədqim edilmişdir;10. Ali təhsil müəssisələrinin kitabxana fondlarında saxlanılan nadir kitablara dairməlumatlar toplanmış və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə təqdimedilmişdir;11. Ümumtəhsil məktəblərində fəaliyyət göstərən kitabxanalar haqqında məlumatlartoplanmış və M.F.Axundov adına Milli Kitabxanaya təqdim edilmişdir;12. Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında Multimediya Mərkəzinin yaradılmasıməqsədilə işçi qrupu yaradılmış, həmin qrup tərəfindən Mərkəzin Əsasnaməsinin layihəsi və müvafiqtəkliflər hazırlanmışdır;13. Yeni normativ hüquqi sənədlərin layihələri hazırlanmışdır, o cümlədən texnoparklarhaqqında, tələbələrin elmi-tədqiqat fəaliyyəti haqqında əsasnamələr, doktoranturaların yaradılması vədoktoranturaya qəbul qaydaları;14. Ali təhsil müəssisələrinin nəzdində fəaliyyət göstərən elmi-tədqiqat institutları vəRespublika Elmi Pedaqoji Kitabxanası üçün müasir standartlara cavab verən binaların inşası barədəmüvafiq təkliflər hazırlanıb Nazirlər Kabinetinə təqdim edilmişdir.Ali məktəb elminin inkişafı.Ali məktəb elmi ölkəmizdə aparılan elmi tədqiqatların mühüm hissəsini təşkil edir.. Aliməktəblərdə elmi tədqiqatlar həm kafedralarda, həm də elmi tədqiqat müəssisələrində aparılır. HazırdaTəhsil Nazirliyinə tabe olan 20 dövlət ali məktəbində 124 fakültə, 671 kafedra, dövlət büdcəsindənmaliyyələşən 4 elmi-tədqiqat institutu, 5 elmi mərkəz və 92 elmi-tədqiqat laboratoriyası, habelə birtəsərrüfat hesablı elmi-tədqiqat institutu, Təhsil Nazirliyinin tabeliyində Təhsil Problemləri İnstitutufəaliyyət göstərir.2010-cu ildə ali təhsil müəssisələrində elmin infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi istiqamətindəbir sıra addımlar atılmışdır: 2 elmi tədqiqat laboratoriyası yaradılmış (Bakı Dövlət Universitetində“Türkoloji araşdırmalar”, Sumqayıt Dövlət Universitetində “Tətbiqi kimya”), yeni avadanlıq vəcihazlar alınmışdır.Ali məktəblərdə elmi-texniki nailiyyətlərin ümumiləşdirilməsi və yayılması elmi nəticələrinistehsalatda tətbiq edilməsi, innovasiya, ixtiraçılıq və patent-lisenziya fəaliyyəti, elmi jurnalların,dissertasiyaların, elmi məqalələrin, dərsliklərin, tədris-metodik vəsaitlərin hazırlanması və nəşrisahəsində əhəmiyyətli işlər görülmüşdür.Elmə yönəldilən vəsaitin miqdarının artırılması nəticəsində elmi tədqiqatların müasir səviyyədəaparılması və keyfiyyətinin yüksəldilməsi təmin olunmuşdur. Əgər 2007-ci ildə ali məktəb elminə(özünüidarəetmə prinsipi əsasında fəaliyyət göstərən ali təhsil müəssisələri – Bakı DövlətUniversiteti, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti,Naxçıvan Dövlət Universiteti istisna olmaqla) 1 273 888 manat vəsait ayrılmışdısa, 2009-cu ildə bugöstərici 2 dəfə artaraq 2 514 533 manat təşkil etmişdir. 2010-cu ildə 2541914 manat vəsaitayrılmışdır.Təhsil Nazirliyinə tabe olan ali məktəblərdə 9015 elmi və elmi-pedaqoji kadr çalışır. Onlardan871 nəfərin elmlər doktoru, 4060 nəfərin isə fəlsəfə doktoru (elmlər namizədi) elmi dərəcəsi, 899nəfərin professor, 3140 nəfərin dosent elmi adı vardır. AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlərindən 61nəfəri Təhsil Nazirliyi sistemində çalışır.Elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsi üçün əsas maliyyələşmə mənbəyi olan dövlət büdcəsiilə yanaşı digər mənbələrdən də istifadə olunmuşdur: təsərrüfat müqavilələri, beynəlxalq fondlar vətəşkilatlar tərəfindən ayrılan qrantlar və s.Ali məktəb alimləri müxtəlif beynəlxalq qrant proqramlarında da fəal iştirak etməyə başlamışvə elmi-tədqiqat işləri aparmaq üçün bir sıra qrantlar udmuşlar. Azərbaycan Dövlət NeftAkademiyasının nəzdində fəaliyyət göstərən “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” ElmiTədqiqat İnstitutu Yunanıstan, Bolqarıstan, Moldova, Ukrayna, Rumıniya, Azərbaycan və başqaölkələrin daxil olduğu “Xəzər Qara qəniz regionunun tədqiqatlar və energetika siyasəti” regionallayihəsinin aparıcı iştirakçısıdır. İnstitut bu layihə çərçivəsində “Regionun enerji və geosiyasəti,34

Xəzər və Qara dənizi Avropa Birliyi ilə birləşdirən enerji boru xətləri”, “Ətraf mühitinmodelləşdirilməsi”, “Neft və qazötürmə prosesinin təhlükəsizliyi” mövzularının rəhbəridir. Bu işlərinəsasında Qara Dəniz İqtisadi Birliyi ölkələrinin Enerji və İqlim Siyasətinin Şəbəkəsi yaradılmışdır.Elmdə qazandığı nailiyyətlərə görə bu institutun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, professorElmira Ramazanova 23 dekabr tarixində İstanbulda keçirilmiş İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XISammitində həmin Təşkilatın mükafatına layiq görülmüşdür.Son vaxtlar tətbiqi xarakterli tədqiqatların aparılmasına meyl artmışdır. Bu həm alimlərinsərbəst qərar qəbul etmək və işləmək imkanlarının genişlənməsi, həm də iqtisadi maraq amilinin dahaönəmli olduğu mühitin yaranması ilə bağlıdır. İxtiralara görə alınan patentlərin sayı aşağıdakıkimidir: 1998-ci ildə 12, 2006-cı ildə 45, 2009-cu ildə 67, 2010-cu il 37 patent alınmışdır.Respublika üzrə alınan patentlərin təxminən 30%-i Təhsil Nazirliyinin payına düşür.Ali təhsil müəssisələri ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası arasında əlaqələr inkişaf edir:Akademiya sistemində işləyən alimlər ali məktəblərdə tədris prosesinə cəlb olunur, buraxılış işlərinə,dissertasiyalara rəhbərlik edirlər, ali məktəblərdə aparılan elmi işlərin mühüm nəticələri AMEA-nınəlaqələndirmə şuralarında və Rəyasət heyətinin iclasında müzakirə edilir.2010-cu ildə ölkəmizin elmi həyatında vacib bir hadisə baş vermişdir. Azərbaycan elminintarixində ilk dəfə olaraq ölkəmizdə nəşr olunan “Applied and Computational Mathematics” (“Tətbiqivə hesablama riyaziyyatı”) jurnalı Elmi İnformasiya İnstitutunun SCİ (təbiət elmləri üzrə istinadindeksi bazasına ) 0,633 impakt-faktoru ilə daxil edilmişdir.Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi vəBakı Dövlət Universitetinin Tətbiqi Riyaziyyat Elmi Tədqiqat İnstitutu tərəfindən təsis edilmiş və2002-ci ildən ingilis dilində nəşr olunan bu jurnalın fəxri redaktoru professor Tamer Başar (ABŞ,İllinoys ştatı), baş redaktorları akademiklər Əli Abbasov, Fikrət Əliyev, professor Vladimir Larindir(Ukrayna). Onun redaksiya heyətinə 15-dən çox ölkənin tanınmış alimləri daxildir.Bundan başqa məlumdur ki, 2010-cu ilin aprel ayında Azərbaycan Respublikası Prezidentininyanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən dissertasiyaların əsas elmi nəticələrinin dərc olunmasıtövsiyə edilən elmi nəşrlər siyahısı təsdiq edilmişdir. Həmin siyahıya Təhsil Nazirliyi sistemindəki aliməktəblərdə nəşr olunan 35 adda elmi məcmuə və jurnal (o cümlədən, 2 beynəlxalq – yuxarıdasözügedən “Tətbiqi və hesablama riyaziyyatı” və “Mexanika-maşınqayırma”) daxil edilmişdir.Qeyd olunmalıdır ki, ali məktəb alimlərinin elmi fəaliyyətinin nəticələri yalnız məqalələrdə əksolunmur. 2010-cu ildə onlar tərəfindən 416 monoqrafiya, 309 dərslik, 598 dərs vəsaiti, 1660 addaproqram və metodik ədəbiyyat nəşr etdirilmişdir. Alimlərimiz Azərbaycan elmini müxtəlifbeynəlxalq elmi konfranslarda təmsil etmişdir (ABŞ, Böyük Britaniya, Yunanıstan, Rusiya, Pakistan,Türkiyə, Yaponiya, Almaniya, İspaniya, Fransa, Gürcüstan, Ukrayna, Polşa, Portuqaliya, İtaliya,Avstriya, Hollandiya və s.). Xarici jurnallarda alimlərimizin 1978 məqaləsi, beynəlxalq konfranslarınmateriallarında 1623 məruzə tezisi nəşr edilmişdir. Son 3 il ərzində alimlərimiz tərəfindən xaricijurnallarda nəşr olunmuş məqalələrin sayı 686-dan 1978-ə qədər, yəni 2,9 dəfə artmışdır, lakinonlardan impakt-faktoru olan jurnallarda çap olunmuş məqalələrin sayı azdır, 2008-ci ildə - 86, 2009-cu ildə - 159, 2010-cu ildə - 229 məqalələ sözügedən jurnallarda çıxmışdır.Təhsil Nazirliyi müxtəlif elmi tədbirlərin, o cümlədən beynəlxalq və respublika konfranslarınınali məktəblərdə keçirilməsinə xüsusi diqqət yetirmişdir. Belə ki, 2010-cu ildə Nazirlər Kabineti ilərazılaşdırılmış siyahıya əsasən müxtəlif ali məktəblərdə 90 elmi və elmi-praktik konfrans, ocümlədən 23 beynəlxalq konfrans keçirilmişdir.Ali təhsil müəssisələrində mövcud olan istedad potensialının müəyyənləşdirilməsində TəhsilNazirliyi tərəfindən ənənəvi olaraq keçirilən Ali məktəb tələbələrinin respublika fənn olimpiadasıxüsusi yer tutur. Müstəqillik illərində 15 olimpiada keçirilmişdir. Son illər ali məktəb tələbələrininrespublika fənn olimpiadaları Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı RespublikaKomitəsi ilə birgə təşkil edilir.Mövcüd elmi potensialın qorunub saxlanılması və gənc kadrların hazırlanması ali məktəblərqarşısında duran əsas vəzifələrdən biridir.Elmi-pedaqoji kadrların hazırlanması məqsədilə ali məktəblərdə doktorantura fəaliyyət göstərir.Hazırda Təhsil Nazirliyi sistemindəki 20 dövlət ali məktəbindən 18-də və Təhsil Problemləriİnstitutunda doktorantura mövcuddur. 2009-2010-cu illərdə doktoranturaya qəbul keçirilməmişdir.35

2009-cu ildə ali məktəblərdə 14 elmlər doktoru, 10 fəlsəfə doktoru və 36 birdəfəlik dissertasiyaşuraları fəaliyyət göstərmişdir. Həmin şuralarda 37 elmlər doktoru və 206 fəlsəfə doktoru elmidərəcəsi almaq məqsədilə dissertasiya müdafiə edilmişdir.Təhsil Nazirliyi hər il doktorant və gənc tədqiqatçılar tərəfindən alınmış elmi nəticələrinmüzakirələrinin təşkili məqsədilə bütün elm sahələri üzrə elmi konfrans təşkil edir. 2010-cu ildəDoktorantların və gənc tədqiqtçıların XV Respublika elmi konfransı keçirilmişdir.Texniki-peşə təhsiliHazırda Təhsil Nazirliyinin tabeliyində 108 peşə təhsili müəssisəsi, o cümlədən 47 peşə liseyi,1 peşə tədris mərkəzi və 60 peşə məktəbi fəaliyyət göstərir. Peşə məktəblərindən 8-i cəzaçəkməmüəssisələrinin tərkibində fəaliyyət göstərir.Fəaliyyət göstərən peşə təhsili müəssisələrinin 45-i komplekslərdə, 39-u uyğunlaşdırılmışbinalarda, qalanları isə yararsız binalarda yerləşmişdir. Məlum hadisələrlə əlaqədar 50 №-li AğdamPeşə Məktəbi Ağdam rayonunun Quzanlı kəndində, 116 №-li Füzuli Peşə Məktəbi Füzuli rayonununQayıdış qəsəbəsində, 162 №-li Füzuli Peşə Məktəbi Böyük Bəhmənli kəndində, 127 №-li LaçınPeşə Məktəbi Bərdə şəhərində, 189 №-li Kəlbəcər Peşə Məktəbi Tərtər şəhərində, 131 №-li CəbrayılPeşə Məktəbi isə Biləsuvar rayonu 8 nömrəli qaçqın şəhərciyində yerləşən 14 nömrəli orta məktəbinbinasında fəaliyyət göstərir.2010-2011-ci tədris ilində ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində şagird qəbulu planı büdcəhesabına 14150 nəfər, ödənişli əsaslarla isə 2005 nəfər olmuşdur. Cari tədris ilində 145 ixtisas üzrəkadr hazırlığı həyata keçirilmişdir.İllər Qəbul planı Ümumişagird sayıDövləthesabınaÖdənişliəsaslarlaİxtisaslarınsayı2008-2009 14140 25184 12150 1990 1122009-2010 14435 25604 12350 2085 1322010-2011 16165 27672 14185 1980 (+400) 145Ümumilikdə, ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində 2010\2011-ci tədris ilində 27672 şagirdintəlim-tərbiyəsinə 4471 nəfər mühəndis-pedaqoji heyət cəlb edilmişdir. Dövlət proqramının icrasınəticəsində bir sıra ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin əsaslı təmir edilməsi, onların maddi-texnikibazasının güclənməsi, işəgötürən təşkilatlarla əlaqələrin genişlənməsi və məzunların işlə təminolunması səviyyəsinin artması nəticəsində əvvəlki illərə nisbətən ilk peşə-ixtisas təhsilimüəssisələrinə şagird qəbulu planı artırılmışdır. Bundan əlavə, ilk dəfə olaraq son 5 il ərzindəödənişli əsaslarla şagird qəbulu planı 100% yerinə yetirilmiş və əlavə qəbulun aparılması üçünMaliyyə Nazirliyinə müraciət edilmişdir.Texniki peşə təhsili sisteminə ayrılan dövlət vəsaitlərinin inkişaf dinamikasının təhlili göstərirki, əgər 2005-ci ildə 7 mln, 2006-cı ildə 10 mln, 2007-ci ildə 16 mln manat, 2008-ci ildə 20,5 mlnmanat, 2009-cu ildə 26,2 mln manat vəsait ayrılmışdırsa, 2010-cu ildə bu rəqəm 26,9 mln manatayüksəlmişdir. Bununla yanaşı, bir təhsilalana çəkilən xərc də artmışdır. Belə ki, əgər 2005-ci ildə birtəhsilalana 328 manat, 2006-cı ildə 457 manat, 2007-ci ildə 740 manat, 2008-ci ildə 903 manat,2009-cu ildə 1108 manat təşkil etmişdirsə, 2010-cu ildə isə bu rəqəm 1133 manata qədər artmışdır.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 3 iyul tarixli Sərəncamı ilə “AzərbaycanRespublikasında Texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı (2007-2012-ci illər)” qəbuledilmişdir. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 30.07.2007-ci il tarixli əmrinə əsasən dövlətproqramının icrası ilə əlaqədar təsdiq edilmiş Fəaliyyət Planına uyğun işlər davam etdirilir.Fəaliyyət Planına əsasən hesabat ilində 4 və 11 nömrəli Bakı peşə liseylərində əsaslı təmirişləri aparılmış və müasir avadanlıqlarla təchiz edilmişdir. Nəzərdə tutulmuşdur ki, 4 nömrəli Bakıpeşə liseyində əsasən tikinti sahəsi, 11 nömrəli peşə liseyində isə xidmət sahəsi üzrə ixtisaslıkadrların hazırlanması həyata keçirilsin. Bu məqsədlə hər iki müəssisədə müasir tipli tədris otaqları,kompüter laboratoriyası, konfrans zalı və emalatxananın istifadəyə verilməsi planlaşdırılmışdır.36

Həmçinin, Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Məktəbəqədər təhsilvə ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin əsaslı təmirinin təmin edilməsi ilə əlaqədar əlavə tədbirlərbarədə” 15 sentyabr 2010-cu il tarixli Sərəncamına əsasən 13, 16 və 18 nömrəli Bakı peşə liseylərininəsaslı təmirinə başlanılmışdır.Avropa Komissiyası ilə birlikdə həyata keçirilən “Peşə təhsili və təlimi sahəsində islahatlarstrategiyası və Azərbaycanın seçilmiş rayonunda pilot icrası” çərçivəsində İsmayıllı rayonundamüasir tipli peşə məktəbinin tikintisi başa çatmışdır. İsmayıllı peşə məktəbi tədris binası, yeməkxana,idman zalı, konfrans zalı, emalatxana və yataqxana ilə yanaşı, kiçik restoran və otellə təchizediləcəkdir. Bu isə turizm sahəsi üzrə hazırlanan kadrların kompleksi tərk etmədən müvafiq bilik vəbacarıqlara sahib olmasına və təhsil müəssisəsinin əlavə gəlir əldə etmək imkanının artmasına şəraityaradacaqdır. Bununla yanaşı, Təhsil Nazirliyi həmin təhsil kompleksinin Peşə Tədris Mərkəzinəçevrilməsi ilə əlaqədar olaraq Azərbaycan Respublikası Baş nazirinə müraciət etmişdir.Fəaliyyət Planının 5.12 və 5.14-cü bəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə AzərbaycanRespublikası Nazirlər Kabinetinin 23 aprel 2010-cu il tarixli 77 nömrəli Qərarı ilə “İlk peşə-ixtisastəhsili pilləsinin dövlət standartı və proqramı (kurikulum)” sənədi təsdiq edilmişdir.Həmçinin, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 29 aprel 2010-cu il tarixli 82nömrəli Qərarı ilə “Təhsil haqqında dövlət sənədlərinin nümunələri və onların verilməsi Qaydaları”,4 iyun 2010-cu il tarixli 104 nömrəli Qərarla isə “Təhsil proqramlarının (kurikulumlarının) yerinəyetirilməsi müddəti” sənədləri təsdiq edilmişdir. Həmin sənəd əsasında 10-a yaxın peşə üzrə yenikurikulumlar və dərs vəsaitləri hazırlanmışdır.Fəaliyyət Planının 16-cı bəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə Milli Məhsuldarlıq vəRəqabətədavamlılıq Mərkəzi ilə birlikdə respublikanın 3 iqtisadi rayonunda (Quba-Xaçmaz,Lənkəran və Şəki-Zaqatala) əmək bazarının tələbatının öyrənilməsinə başlanılmışdır.Bundan əlavə, Fəaliyyət Planının 5.11-ci bəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə TəhsilNazirliyi tərəfindən yeni ixtisas və ixtisaslaşma klassifikatoru işlənib hazırlanmış və müvafiqqurumlara təqdim edilmişdir. Əmək bazarının öyrənilməsində məqsəd regionlarda fəaliyyət göstərənilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin mövcud vəziyyətini, əmək bazarının tələblərinə müvafiq kadrhazırlığı sisteminin təşkili vəziyyətini və gələcək inkişaf istiqamətlərini müəyyən etməkdir. Nəzərdətutulmuş tədbirlər planına müvafiq olaraq işəgötürənlər, dövlət, qeyri-dövlət təşkilatları, valideyn vəşagirdlərlə aparılan sorğuların nəticələri ümumiləşdirilərək həm regionda, həm də Bakı şəhərindəictimai müzakirələrin təşkil edilməsi və əldə edilmiş nəticələr barədə Azərbaycan RespublikasıHökumətinə hesabatın hazırlanması planlaşdırılmışdır.Fəaliyyət Planının 5.17-ci bəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə 2010-cu il ərzində nəzərdətutulmuş tədbirlər planına əsasən 10 adda dərslik və elektron nəşrlərin hazırlanması nəzərdətutulmuşdur.SıraDərsliklərin adınömrəsi1 Elektrotexnika 25002 Çertyojun oxunması 20003 Dülgər-xarrat işi 10004 Avtomobil çilingəri, tənəkəçi 10005 Bənna, suvaq işi 10006 Nəzarət ölçü cihazları 15007 Bərbər işi 15008 Xalçaçı 15009 Tikiş istehsalı texnologiyası 130010 Geyimin modelləşdirilməsi və konstruksiyalaşdırılması 1300SayıAvropa Komissiyası ilə birlikdə həyata keçirilən “Peşə təhsili və təlimi sahəsində islahatlarstrategiyası və Azərbaycanın seçilmiş rayonunda pilot icrası” çərçivəsində 2010-cu ildə həyatakeçirilən tədbirlər aşağıdakılardır:37

• Lahiyənin səmərəli idarəedilməsini təmin etmək məqsədilə AzərbaycanRespublikası Təhsil naziri M.Mərdanovun rəhbərliyi ilə dövlət və qeyri-dövləttəşkilatlarının nümayəndələrindən ibarət İdarəetmə Şurası yaradılmışdır;• Təhsil Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyi, qeyri-dövləttəşkilatlarının nümayəndələri, beynəlxalq və milli ekspertlərin birgə səyinəticəsində “Aşpaz”, “Turizm agenti”, “Ofisiant”, “Resepsionist” ixtisasları üzrəpeşə standartları hazırlanmışdır;• İşçi Qrupu tərəfindən “Aşpaz”, “Turizm agenti”, “Ofisiant”, “Resepsionist”ixtisasları üzrə tədris proqramı (kurikulum) hazırlanmışdır;• Peşə və təhsil standartlarının, strateji planların, kurikulumların, müəllim hazırlığı,əmək bazarının öyrənilməsi və s. mövzular üzrə 25 sayda seminar və treninq təşkiledilmişdir. Seminar və treninqlərə 20-ə yaxın təhsil müəssisəsinin rəhbərləri və100-ə yaxın mühəndis-pedaqoji heyət cəlb edilmişdir;• “Əmək bazarının öyrənilməsinə dair” metodiki vəsait hazırlanmışdır;• “İlk peşə-ixtisas təhsili üzrə modul proqramların hazırlanması üzrə TəlimatiSənəd” hazırlanmışdır;• 16-23 may tarixlərində dövlət və qeyri-dövlət təşkilatlarının nümayəndələrindənibarət İşçi Qrupu ilk peşə-ixtisas təhsili sahəsi üzrə beynəlxalq təcrübəninöyrənilməsi məqsədilə Şotlandiyaya tədris səfəri etmişdir;• İlk peşə-ixtisas təhsilinin İnkişaf Strategiyasının hazırlanması üzrə İşçi Qrupuyaradılmışdır;• 4 dekabr 2010-cu il tarixində Gəncə şəhərində lahiyə tərəfindən hazırlanmış peşəstrategiyası üzrə sənədin müzakirə olunmuş və sənədə dair rəy və təkliflərtoplanılmışdır.2009-2010-cu tədris ili, həmçinin son 20 ildə inşa edilən və yeganə peşə tədris mərkəzi kimifəaliyyət göstərən Qəbələ Turizm və Otelçilik üzrə Peşə Tədris Mərkəzi ilk məzun buraxılışı iləyadda qaldı. Belə ki, bu tədris ilində məzun olan 45 şagirddən 3 nəfəri hərbi xidmətə çağırılmış, digər42 nəfər isə işlə təmin edilmişdir. Beləliklə, demək olar ki, əmək bazarına daxil olan hər bir məzunmüvafiq iş yeri ilə təmin olunmuşdur.Azərbaycan Respublikasının Təhsil naziri M.Mərdanovun peşə təhsili müəssisələrininrəhbərlərinə ünvanlandığı 29.03.2010-cu il tarixli məktubda məzunların gələcək fəaliyyəti barədəməlumatların noyabr ayının 30-dan gec olmayaraq nazirliyə məlumat verilməsi tələb olunmuşdur.Məktubun icrasını təmin etmək məqsədilə peşə təhsili müəssisələrindən toplanılmış məlumatəlavə olunur (Əlavə 1).Əldə edilmiş məlumata əsasən cari ildə ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrini 12684 nəfərbitirmişdir. Onlardan 3621 nəfəri işlə təmin edilmişdir.Fəaliyyət Planının 5.16-cı bəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə 3 iqtisadi rayonda regionalinkişaf istiqamətlərinə və yeni yaranacaq istehsal və xidmət müəssisələrinin tələbatına uyğun peşəixtisas kadrlarının hazırlanması üzrə proqnozların işlənib hazırlanması üçün tədqiqat işinin aparılmasınəzərdə tutulmuşdur.Dövlət Proqramının icrası nəticəsində ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin maddi-texnikibazası genişlənmişdir. Belə ki, əgər 2006-cı ildə ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində cəmi 129ədəd kompüter avadanlığı vardırsa, bu rəqəm 2010-cu ildə 600-ə yaxınlaşmışdır. Eyni ilə,elektrotexniki və termiki avadanlıqlar, elektrik qaynaq aparatı, tikiş avadanlıqları, çilingər məngənəsivə s. avadanlıqların sayı artmışdır. Lakin metalkəsən, torna, burğu, ağac emal edən dəzgahlar və s.avadanlıqların sayı xeyli azalmışdır. Xüsusən, kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə maşın və avadanlıqlarbazası mənəvi və fiziki baxımdan xeyli köhnəlmişdir. (Cədvəl 1)İllərMetalkəsəndəzgahlarTornadəzgahlarBurğudəzgahlarElektrikqaynaqaparatıTikişavadanlığıÇilingərməngənəsiAğacemaledəndəzgah-KompüteravadanlıqlarıQazQaynağıapa-38

larratı2006 444 123 138 143 200 389 722 239 92007 310 92 76 133 195 506 482 253 52008 310 92 76 133 195 506 482 283 52010 260 82 120 105 222 679 731 838 2Dövlət proqramının icrası nəticəsində ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin büdcədənkənarvəsaitlərinin formalaşmasında da müəyyən irəliləyişlər əldə edilmişdir. Belə ki, ilk peşə-ixtisas təhsilimüəssisələrinin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, ödənişli əsaslarla təhsil alanların sayınınartması və təsərrüfatların inkişaf etməsi nəticəsində təhsil müəssisələrinin büdcədənkənar vəsaitləri2006-cı illə müqayisədə 2010-cu ilin əvvəlində təqribən 3 dəfə artmışdır (Cədvəl 2).Sıra İllər üzrəEmalatxanadanBüdcədənkənar gəlirin mənbəyiTəlim Ödənişli İstehsalatdantəsərrüfatından qəbuldanCəmi1 2006 46900 31168 78971 5166 1622052 2007 48685 59216 176141 8731 2927733 2008 54000 101532 180000 6000 3415324 2010 80909 48204 360112 16300 505525İlk peşə-ixtisas təhsilinin əhatə dairəsinin genişlənməsi, həmçinin, iş və təhsildən ayrılmamaqşərtilə peşə almaq imkanının şəraitinin artırılması məqsədilə Təhsil Nazirliyi və “Bakı” nəşriyyatınınbirgə səyi nəticəsində “Elektron Peşə Təhsili” lahiyəsi həyata keçirilir. Lahiyə çərçivəsindəwww.avel.edu.az təhsil portalı yaradılmış və bir sıra ixtisaslar üzrə elektron resurslaryerləşdirilmişdir. Portala elektron dərsliklər, video dərslər, animasiya, özünüqiymətləndirməvasitələri (test, suallar, tapşırıqlar) və s. yerləşdirilmişdir. Gələcəkdə həmin portal vasitəsilə elektropeşə təhsili almaq imkanı da əldə etmək olacaqdır.World Vision təşkilatı ilə birlikdə həyata keçirilən lahiyə çərçivəsində isə “Elektrik qazqaynaqçısı” və “Təmirçi-çilingər” ixtisasları üzrə yeni kurikulumlar işlənib hazırlanmışdır.Həmçinin, lahiyə çərçivəsində 2010-cu ildə işçi qrupunun Almaniyaya tədris səfəri təşkil edilmişdir.İşçi Qrupuna daxil olan Təhsil Nazirliyinin, İlkin Peşə Təhsilinin İnkişaf Mərkəzinin mütəxəssislərivə 2 peşə təhsili müəssisəsinin rəhbəri Almaniya Peşə Təhsil İnstitutu və bir sıra peşə təhsilimüəssisələrində olmuşlar. Həmçinin, lahiyə çərçivəsində pilot olaraq müəyyən edilmiş 16 nömrəliBakı peşə liseyi və 14 nömrəli Bakı peşə məktəbinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi vəmühəndis-pedaqoji heyəti üçün yeni təlim texnologiyaları üzrə seminarların keçirilməsi təşkiledilmişdir.Bakı Metropoliteni ilə əldə edilmiş razılaşmaya əsasən 2010-cu ildən başlayaraq DövlətDəmir Yolu Liseyində sifariş əsasında metropoliten sahəsi üçün ixtisaslı kadrların hazırlanmasıhəyata keçirilir. Əməkdaşlıq nəticəsində Bakı Metropoliteni sahəsində çalışan lakin ixtisasartırmayaehtiyac olan bir sıra əməkdaşlarının təlimi aparılmış, liseyi uğurla bitirmiş bir sıra məzunlardametropoliten sahəsində işləməyə başlamışdır. Bununla yanaşı, liseydə tədris prosesinin əməkbazarının tələblərinə müvafiq olaraq qurulması üçün metropolitenin peşəkar və təcrübəli işçiləri cəlbedilmiş, Bakı Metropoliteninin Nərimanov deposunda yaradılmış müasir təlim siniflərindən istifadəedilməsi və şagirdlərin “formal” deyil, real iş təcrübəsi əldə edilməsi üçün şəraitin yaradılmasıonların gələcəkdə əmək bazarında rəqabətqabiliyyətlilik səviyyəsinin, təhsil müəssisəsinin isə ictimaistatusunun yüksəlməsinə səbəb olacaqdır. Qeyd etməliyik ki,2010-2011-ci tədris ili üçünpeşə liseyinə büdcə hesabına ayrılan 160 nəfər şagird qəbulu planı yerinə müraciət edənlərin sayı500 nəfəri keçmişdir. Şübhəsiz, ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin maddi-texniki bazasınıngücləndirilməsi, tədris prosesinin əmək bazarının tələblərinə uyğun qurulması və işəgötürəntəşkilatlarla sıx əməkdaşlıq əlaqələrinin yaradılması bu təhsil pilləsinə olan marağın da artmasınayardım edəcəkdir.39

Azərbaycan Respublikası Höküməti və Heydər Əliyev Fondu ilə “YUNESKO” arasındaAzərbaycanda peşə təhsilinin təkmilləşdirilməsi layihəsinin həyata keçirilməsi haqqında 18.06.2007-ci il tarixli Sazişə əsasən həyata keçirilən lahiyə çərçivəsində “Otel nəzarətçisi” və “Kompüter üzrəoperator” ixtisasları üzrə yeni kurikulumlar hazırlanmışdır. Yerli və beynəlxalq mütəxəssislərin birgəsəyi nəticəsində hazırlanmış kurikulumlar YUNESKO-nun Moskva ofisi tərəfindən qiymətləndirilmişvə onların əsasında dərsliklərin hazırlanmasına qərar verilmişdir. Lahiyə çərçivəsində 11 və 12nömrəli Bakı peşə liseylərində xidmət sahəsi üzrə, 7 və 17 nömrəli Bakı peşə liseylərində İKT sahəsiüzrə resurs mərkəzləri yaradılmışdır. Bundan əlavə, ilin sonuna qədər 11 nömrəli Bakı peşə liseyindəmüasir tipli kitabxana fondunun yaradılması da nəzərdə tutulmuşdur.Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və “Azersun Holdinq” Şirkətlər Qrupu ilə birgəhəyata keçirilən “PEŞƏ MƏKTƏBLƏRİNİN İNKİŞAFI” layihəsi çərçivəsində isə Biləsuvar peşəliseyində mühəndis-pedaqoji heyətin qiymətləndirilməsi, regionun və şirkətin tələbatına uyğun olaraqixtisasların seçilməsi və istehsalat təcrübə sahələri müəyyənləşdirilmişdir. Lahiyəyə əsasən 2010-2011-ci tədris ilindən başlayaraq Biləsuvar peşə liseyinin mühəndis-pedaqoji heyəti və şagirdlərimütəmadi olaraq şirkətin istehsal müəssisələrində təcrübə keçməsi, uğurlu məzunların işlə təminedilməsi və peşə liseyində əlverişli təhsil mühitinin yaradılması üçün əlavə tədbirlərin həyatakeçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Lahiyəyə əsasən şirkətin regionda fəaliyyət göstərən istehsalmüəssisələrinə işçilərin qəbul edilməsi zamanı peşə liseyinin məzunlarına üstünlük verilməsi, liseydəisə tədris prosesinin yüksəldilməsi üçün şirkətin peşəkar və təcrübəli işçilərin cəlb edilməsi,həmçinin, xarici mütəxəssislərin cəlb edilməsi üçün şəraitin yaradılması planlaşdırılmışdır.Təhsil nazirinin 852 №-li 24.06.2010-cu il tarixli əmri ilə Təhsil Nazirliyi və AzersunHoldinq Şirkətlər Qrupu arasında “Peşə Məktəblərinin İnkişafı” layihəsinə dair 26.12.2009-cu iltarixdə imzalanan “Niyyət Protokolu” çərçivəsində Biləsuvar peşə liseyində mühəndis-pedaqojiheyətin fəaliyyətinin monitorinqinin keçirilməsi və liseyin ehtiyaclarının müəyyən edilməsiməqsədilə işçi qrupu yaradılmışdır. Həmin işçi qrupu tərəfindən peşə liseyinin mühəndis-pedaqojiheyətinin monitorinqi keçirilmiş və onların ixtisasartırılması üçün əlavə tədbirlər müəyyənedilmişdir.Təhsil Nazirliyi ilə Almaniyanın KNAUF şirkəti arasında yaranmış əməkdaşlıq əlaqələrinəticəsində şirkətin təşəbbüsü ilə respublikada ilkin olaraq 3 peşə təhsili müəssisəsində bir sıra tikintipeşələri üzrə kadrların hazırlanması üzrə birgə fəaliyyət göstərilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki,əldə olunmuş razılaşmaya əsasən 4, 18 nömrəli Bakı peşə liseylərində, o cümlədən 3 nömrəli Gəncəpeşə liseyində “Suvaqçı” peşəsi üzrə müasir təlim otaqları, əyani və dərs vəsaitləri ilə təminedilməsi, müəllim və istehsalat təlimi ustalarının hazırlanması, şagirdlərin müvafiq iş yerlərindəistehsalat təcrübəsi keçməsi və müvəffəqiyyət qazanmış məzunların iş yerləri ilə təmin edilməsimüzakirə edilmişdir.Təhsil Nazirliyi ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsinə vəəmək bazarının tələblərinə müvafiq kadrların hazırlanması üçün birgə fəaliyyət göstərmək üçün“Billur”, “Kür”, “Azal”, Azərbaycan Sənaye Bankı, Bakı Tikiş Evi, “Azərenerji” Səhmdar Cəmiyyətivə s. şirkətlərlə əlaqə yaradaraq, onları bu sahədə həyata keçirilən lahiyələrə cəlb etməyə çalışır.Türkiyə Milli Təhsil Nazirliyi ilə peşə təhsili sahəsində əməkdaşlıq əlaqələri nəticəsində2010-cu il may-iyun aylarında daha 10 nəfər ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində çalışan müəllimvə istehsalat təlimi ustaları ixtisasartırma kurslarında iştirak etmişlər. Bu müddət ərzində onlarTürkiyənin bir sıra ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində tədris prosesi və kadr hazırlığı prosesindəyeni təlim texnologiyalarından istifadə etmə imkanları ilə tanış olmuşlar.Yaponiya səfirliyi ilə əldə edilən razılaşmaya əsasən Yaponiya Hökümətinin təşkilatçılığı ilə“Gənc Liderlər üçün Təlim” lahiyəsi çərçivəsində “Texniki peşə təhsili” sahəsi üzrə 13, 18 nömrəliBakı peşə liseyi və Təhsil Problemləri İnstitutunun İlkin Peşə Təhsilinin İnkişaf Mərkəzininnümayəndəsi oktyabr-noyabr aylarında Yaponiyaya təlim səfərində olmuşlar.Kadr hazırlığı prosesinin dünya iqtisadiyyatının dəyişkən tələbatlarına uyğun olaraqformalaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən lahiyələrdən biri də “Yaşıl Texnologiya üzrə KadrHazırlığı” lahiyəsidir. Dünyada ilk dəfə respublikamızda həyata keçiriləcək olan lahiyənin məqsədişagirdlərin və müəllimlərin yaşıl texnologiya ilə tanış olması, yaşıl texnologiyanın imkanları və ətrafmühitə ziyan vurmamaq şərtilə iş mühitinin yaradılması imkanları haqqında məlumat əldə edəcəklər.40

Şöbənin iş plaanına müvafiq olaraq “Peşə liseyi və peşə məktəbinin fəaliyyətinə dair” 11-Texpeşə №-li forma yenidən işlənilmiş və Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən 25.06.2010-cu iltarixli 40/5 №-li qərarı ilə təsdiq edilmişdir.Həmçinin, “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadiinkişafı Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq regionlarda peşələrə və ixtisaslı kadrlara olan tələbatınproqnozları haqqında məlumatların verilməsi barədə rayon İcra Hakimiyyəti başçılarına məktublamüraciət olunmuş və müvafiq məlumatlar toplanaraq hər bir rayon, o cümlədən respublika üzrəiqtisadiyyatın müvafiq istiqamətləri üzrə ümumiləşdirilmişdir.Peşə təhsili müəssisələrinin idarə olunması məqsədilə yaradılan “Məlumat bazası” alqoritmikproqrama məlumatların yüklənməsi prosesi davam etdirilmişdir.2010-cu il ərzində şöbənin əməkdaşları peşə təhsili sahəsində beynəlxalq təcrübəninöyrənilməsi məqsədilə bir sıra seminar və treninqlərdə iştirak etmişlər:• Texniki peşə təhsili şöbəsinin müdiri N.Məmmədovun 16-20 fevral 2010-cu iltarixdə Moskvada “Gənclərin məşğulluq siyasəti: peşə təhsili müəssisələrinin rolu”adlı seminarda iştirakı ;• Texniki-peşə təhsili şöbəsinin müdiri N.Məmmədov və 6 №-li Bakı peşə liseyinindirektoru S.Rüstəmovun 13-18 aprel 2010-cu il tarixdə “Avstriyada texniki-peşətəhsilinin mövcud vəziyyəti” adlı təlim səfərində iştirakı;• Texniki-peşə təhsili şöbəsinin baş məsləhətçisi İ.Nadirovun 11-12 may 2010-cu iltarixdə Türkiyənin Antalya şəhərində “İslam Konfransı Ölkələrinin Texniki peşətəhsili və tədrisi proqramına Nəzarət və məşvərət Komitəsi üzvlərinin II iclası”ndaiştirakı;• Təhsil nazirinin müavini İ.İsgəndərov və Texniki-peşə təhsili şöbəsinin müdiriN.Məmmədovun 16-23 may 2010-cu il tarixdə “Peşə təhsili və təlimi sahəsindəislahatlar strategiyası və Azərbaycanın seçilmiş rayonunda pilot icrası” layihəsiçərçivəsində Şotlandiyada təlim səfərində iştirakı;• Texniki-peşə təhsili şöbəsinin baş məsləhətçisi Kamil Ağamalıyevin 21-26 iyun2010-cu il tarixdə Cənubi Koreyada “Peşə təhsili siyasətinin formalaşdırılmasıüzrə Koreya təcrübəsi” adlı təlim səfərində iştirakı;• Texniki-peşə təhsili şöbəsinin müdiri N.Məmmədovun 06-09 iyul tarixdəMicrosoft Korporasiyası və YUNESKO-nun birgə təşkilatçılığı ilə Varşavadakeçirilən Təhsil Liderləri Forumunda iştirakı;• Texniki peşə təhsili şöbəsinin müdiri N.Məmmədovun 18-28 oktyabr 2010-cu iltarixində Sinqapurda keçirilən “Rəhbərlər və təlimçilər üçün texniki və peşə təhsilivə tədris proqramı” adlı təlim kursunda iştirakı;• Texniki-peşə təhsili şöbəsinin aparıcı məsləhətçisi Elxan Cəfərov və AzərbaycanTəhsil Problemləri İnstitutunun böyük elmi işçisi Leyla Vahabovanın 7-12 noyabr2010-cu il tarixdə Polşada “Texniki-peşə təhsili üzrə modul proqramlarınınhazırlanması və tətbiqi sahəsində” təlim səfərində iştirakı;• Texniki-peşə təhsili şöbəsinin müdiri N.Məmmədov 23-26 noyabr 2010-cu iltarixdə İtaliyanın Turin şəhərində keçirilən “Avropa Təlim Fondunun partnyorölkələrində innovativ təlim vasitələri ilə işgüzar əlaqələrin inkişaf etdirilməsi”mövzusu üzrə keçirilən seminarda iştirakı.Bununla yanaşı, ilk peşə-ixtisas təhsili sahəsində bir sıra problemlərin hələ də həllolunmaması nəzərə alınmalıdır. Bunlar əsasən aşağıdakılardır:• Dövlət proqramının icrası üçün nəzərdə tutulan vəsaitin ayrılmaması ilə əlaqədarolaraq 2010-cu il üçün əsaslı təmir edilməsi nəzərdə tutulan heç bir peşə təhsilimüəssisəsi təmir edilməmişdir;• Hələ də respublikada fəaliyyət göstərən ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinintədris binalarında, emalatxanalarında, yataqxanalarında təqribən 15 minə yaxınməcburi köçkün məskunlaşmışdır;• İlk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində çalışan mühəndis-pedaqoji heyətinin birqisminin ixtisasartırma və yenidən hazırlanmaya ehtiyacın olması aparılan təhlillər41

nəticəsində təqribən 300-dən artıq müəllim və istehsalat təlimi ustasının qeyriixtisaslıolması müəyyən edilmiş, 600-dən artıq mühəndis-pedaqoji heyətinixtisasartırma və yenidənhazırlanmaya ehtiyacın olması müəyyən edilmişdir;• Bir sıra ixtisaslar üzrə orta ixtisas və ali təhsil müəssisələrində kadr hazırlığınınhəyata keçirilməməsi səbəbindən ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində kadrçatışmazlığı vardır;• İlk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin maliyyə-təsərrüfat müstəqilliyinin olmamasısəbəbindən büdcədənkənar vəsaitlərin əldə edilməsi və xərclənməsi istiqamətindəproblemlərin olması;• Mühəndis-pedaqoji heyətin maddi stimullaşdırılması üçün məhdud resurslarınolması ixtisaslı, peşəkar kadrların cəlb edilməsi istiqamətində çətinliyin mövcudolması;• Əksər peşə təhsili müəssisələrində istifadə edilən əyani və texniki vəsaitlərinmənəvi və fiziki cəhətdən köhnəlməsi səbəbindən onlardan səmərəli istifadə etməkçətinliyinin mövcud olması;• İqtisadi zonalar üzrə əmək bazarının tələbatlarının öyrənilməsi və müvafiqixtisaslar üzrə peşə və təlim standartlarının yaradılmasına olan ehtiyac;Bununla yanaşı, növbəti tədris ili qarşısında ilk peşə-ixtisas təhsili sahəsində aşağıdakı əsasprioritet inkişaf istiqamətləri müəyyən edilmişdir:• Peşə təlimi sahəsində ixtisas və ixtisaslaşma klassifikatorunun təsdiq edilməsi;• İlk peşə-ixtisas təhsili sahəsi üçün yeni dərslik və dərs vəsaitlərinin hazırlanması.Növbəti tədris ilində 9 adda dərsliyin hazırlanması nəzərdə tutulmuşdur. Bunlar:elektrotexnika, çertyojun oxunması, dülgər-xarrat işi, avtomobil çilingəri, tənəkəçi,bənna, suvaq işi, nəzarət ölçü cihazları, bərbər işi, xalçaçı, tikiş istehsalınıntexnologiyası dərslikləridir.• 3 iqtisadi rayonda əmək bazarının tələbatının öyrənilməsi;• Təsdiq edilmiş klassifikatora əsasən yeni peşə kurikulumlarının hazırlanması;• Yeni kurikulumların tələblərinə əsasən mühəndis-pedaqoji heyətin hazırlanması vəkurikulumların icrasının təmin edilməsi;• İşəgötürən təşkilatlarla əlaqələrin genişləndirilməsi və onların kadr hazırlığıprosesinə fəal cəlb edilməsinin təmin edilməsi;• Mühəndis-pedaqoji heyətin peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması məqsədilə dövlət vəqeyri-dövlət təşkilatlarının, sahibkarların tabeliyində olan istehsal və xidmətmüəssisələrində təcrübə keçməsi üçün əlavə imkanların yaradılması;• İlk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində çalışqan mühəndis-pedaqoji heyət arasındarəqabətqabiliyyətlilik səviyyəsinin artırılması, kadr hazırlığı prosesində qeyriənənəvimetodlardan səmərəli istifadə edilməsi və innovativ təlim metodlarınıntətbiqinin yayılması məqsədilə “Ən yaxşı innovativ peşə hazırlığı” müsabiqəsininkeçirilməsi;• Respublikada fəaliyyət göstərən ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin beynəlxalqəlaqələrinin genişlənməsinin dəstəklənməsi;• Peşə təhsilinin əhatə dairəsinin genişlənməsi, iş və təhsildən ayrılmamaqla peşətəhsili əldə etmək imkanının artırılması məqsədilə “Eelektron peşə təhsili”lahiyəsinin davam etdirilməsi;• Dövlət Proqramının Fəaliyyət Planına əsasən ən azı 5 peşə təhsili müəssisəsininəsaslı təmir edilməsi və müasir avadanlıqlarla təchiz edilməsi.42

Monitorinq və qiymətləndirməMonitorinq və qiymətləndirmə şöbəsi Təhsil Nazirliyinin mərkəzi aparatının struktur bölməsiolaraq, öz fəaliyyətini digər struktur bölmələri ilə qarşılıqlı əlaqədə qurub və fəaliyyətində AzərbaycanRespublikasının Konstitusiyası və Qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanvə sərəncamlarını, Təhsil haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununu, digər normativ hüquqiaktları, Təhsil nazirinin əmr və sərəncamlarını və şöbənin Əsasnaməsini əldə rəhbər tutur.Respublikanın ümumtəhsil məktəblərində yeni qiymətləndirmə siyasətinin həyata keçirilməsi,yeni məktəbdaxili və milli qiymətləndirmə sistemlərinin hazırlanması, ölkənin beynəlxalqqiymətləndirmə proqramlarında iştirakının təmin edilməsi məqsədilə yaradılmış şöbə son illərfəaliyyətini daha da genişləndirmişdir. Belə ki, şöbə ümumtəhsil məktəblərində şagird nailiyyətlərininməktəbdaxili, milli və beynəlxalq qiymətləndirilməsi məsələləri ilə yanaşı, ümumi təhsilpilləsində keyfiyyətin idarəedilməsinin monitorinqi sistemlərini əhatə edən işlərin aparılmasını da özfəaliyyət planına daxil etmişdir. Yaxın gələcəkdə bu prosesin təhsilin bütün pillələrini və müvafiqsəviyyələrini əhatə etməsi nəzərdə tutulub.Bu istiqamətdə 2009/10-cu dərs ilinin ikinci yarısında Monitorinq və qiymətləndirməşöbəsində aşağıdakı tədbirlər və alt-tədbirlər həyata keçirilmişdir:2010-cu ilin 22 fevral – 04 aprel tarixlərində Respublikanın (Naxçıvan MR istisna olmaqla)bütün şəhər və rayonlarında 4 bölgə üzrə, bu bölgələrdə məskunlaşmış məcburi köçkün rayonlarını,Təhsil Nazirliyinin birbaşa tabeliyində, ali məktəblərin və peşə liseylərinin nəzdində olan tam ortatəhsil məktəblərini əhatə edən mərkəzləşdirilmiş qaydada yoxlama imtahanı keçirilmişdir.İmtahanların keçirilməsi üçün aşağıdakı işlər yerinə yetirilib:1. Təlimati sirkulyar məktublar hazırlanmış və yerlərə göndərilmişdir;2. İmtahanlara hazırlıq və imtahanların keçirilməsi ilə bağlı müvafiq əmrlər hazırlanmışdır;3. Yerlərdə buraxılış siniflərində təhsil alan şagirdlər, onların fənn müəllimləri vəvalideynləri ilə təlimati seminar-treninqlər aparılmışdır;4. İmtahan nəticələrinin effektli qiymətləndirilməsi məqsədi ilə proqram təminatıtəkmilləşdirilmişdir;5. Şagird siyahıları və kodlaşma məsələləri dəqiqləşdirilmişdir;6. Fənn işçi qrupları tərəfindən test bankı hazırlanmışdır;7. Test kitabçalarının və digər imtahan materiallarının hazırlanması prosesində məxfiliktəmin olunmuşdur;8. İmtahan nəticələri ilə bağlı statistik məlumatlar hazırlanmışdır;9. Keçirilmiş yoxlama test imtahanlarının nəticələrinin təhlili ilə əlaqədar hesabatlarhazırlanmışdır;Peşə liseylərində və ümumtəhsil məktəblərində keçirilmiş yoxlama imtahanlarının nəticələribir neçə istiqamətdə təhlil edilmiş və müvafiq nəticələr çıxarıldıqdan sonra 21.04.2010-cu il tarixdəpeşə liseylərində, 03-18.06.2010-cu il tarixlərində isə ümumi təhsil pilləsində ümumi orta və tam ortatəhsil səviyyələri üzrə mərkəzləşdirilmiş qaydada buraxılış imtahanları aparılmışdır. Ümumi ortatəhsil səviyyəsi üzrə 133772 nəfər, tam orta təhsi səviyyəsi üzrə 91968 şagirdin cəlb olunduğu bu imtahanlarınkeçirilməsi üçün 301 mərkəz müəyyən edilmişdi.Bu imtahanlarda 2009/10-cu dərs ilinin XI sinif şagirdləri ilə yanaşı, ötən tədris ilindəmüəyyən fənlərdən qeyri-kafi qiymət aldığı üçün attestat almayan 8578 nəfər şagird dəmərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilmiş buraxılış imtahanlarına cəlb edilmişdir. Həmin şagirdlər2009/10-cu dərs ilinin məzunları ilə bir yerdə deyil, şəhər və rayonlarda yaradılmış əlavə mərkəzlərdəimtahan vermişlər. Eyni zamanda 2009/10-cu dərs ilində payız imtahanlarına qalmış 19767 nəfər IXsinif şagirdindən 14812 nəfəri 02-08.09.2010-cu il tarixlərində keçirilmiş imtahanlarda iştirak etmiş,onlardan 7251 nəfəri imtahanlarda müsbət qiymət almışdır.Eyni zamanda 24.06.2010-cu il tarixində müəyyən səbəblər üzündən təhsillərini başavurmayan Respublika vətəndaşlarının ümumi orta və tam orta təhsil səviyyələri üzrə eksternatqaydasında buraxılış imtahanları keçirilmişdir. Bu imtahanlara buraxılış imtahanlarında səhhəti iləbağlı üzürlü səbəbdən iştirak etməyən, həmçinin imtahanda xəstələnən şagirdlər də cəlb olunmuşlar.43

Buraxılış imtahanlarının nəticələrinin qiymətləndirilməsi üçün şöbədə dörd istiqamətdəproqram təminatı hazırlanmışdı. Bu proqramlardan istifadə edilməklə 2009/10-cu dərs ilində IX vəXI sinifləri bitirən şagirdlərin, tam orta təhsil səviyyəsi üzrə təkrar imtahanda iştirak edən şagirdlərin,peşə liseylərinin buraxılış sinif şagirdlərinin və “İlin məktəbi” müsabiqəsində iştirak etmişməktəblərin IX sinif şagirdlərinin cavab kartları oxunmuş və qiymətləndirilmişdir. Eyni zamandaeksternat qaydasında imtahan verən şagirdlərin də cavabları optik qurğu tətbiq edilməklə yoxlanılmışdır.İmtahanlarda Respublikanın 3078 ümumi orta və tam orta təhsil məktəblərində təhsil alan128140 nəfər IX, 88852 nəfər XI sinif, peşə liseylərinin 4351 nəfər şagirdi iştirak etmişdir. Dərs iliərzində şöbənin fəaliyyət planına uyğun olaraq, aşağıdakı işlər görülüb:- Ümumi orta və tam orta təhsil məktəblərindən, peşə liseylərindən şagirdlərinsiyahıları alınmış və bazaya daxil olunaraq hər bir şagird üçün 10 rəqəmli fərdikod müəyyən edilmişdir;- Şagirdlərin imtahan verəcəyi mərkəzlər, otaqlar, oturacağı yerlər müəyyənedilmiş və hazırlanmış siyahılar şagirdləri məlumatlandırmaq üçün rayon(şəhər) təhsil şöbələrinə (idarələrinə) və müvafiq təhsil müəssisələrinəgöndərilmişdir;- Məlumatlar təkrar yoxlanılmış, hər bir şagird üçün sual kitabçası variantımüəyyən edilmiş və siyahılar yekunlaşdırılmışdır;- İmtahanlar keçirildikdən sonra şagirdlərin şöbəyə daxil olan cavab kartlarıoptik oxuyucu qurğu tətbiq olunmaqla oxunmuş və nəticələr qiymətləndirilmişdir.- İmtahanların nəticələrinə əsasən ümumilikdə həm Respublika, həm şəhər vərayonlar, həm də hər bir rayon və şəhərin məktəblər üzrə reytinq cədvəlləri vəhər bir şagird üçün fərdi məlumat forması hazırlanmışdır;- Yoxlama və buraxılış imtahanlarında istifadə olunan test kitabçalarındakı hərbir sualın müvəffəqiyyət faizi müəyyən olunmuşdur.Nəzərinizə çatdırırıq ki, Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinin mərkəzləşdirilmiş qaydadayoxlama buraxılış imtahanlarının nəticələri Nazirliyin 01.05.2010-cu il tarixində keçirilmiş kollegiyaiclasında müzakirə olunmuşdur.Bunlarla yanaşı, aşağıdakı işlər də həyata keçirilmişdir:- Respublikanın səkkiz şəhər və rayonunda seçilmiş məktəblərdə istedadlışagirdlər üçün yaradılmış lisey siniflərinə xüsusi istedadı ilə fərqlənən V sinifşagirdlərinin qəbul prosesinin təşkili və seçiminin aparılması məqsədi ilə sualkitabçaları hazırlanmış, imtahanlar aparılmış və nəticələr qiymətləndirilmişdir;- Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Pedaqoji fakultəsində beynəlxalqməsləhətçi Algirdas Zabulionisin iştirakı ilə “Təhsil nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsiüzrə magistratura proqramı” mövzusunda seminar-treninqkeçirilmişdir;- Milli qiymətləndirilmədə ana dili və riyaziyyat fənləri ilə yanaşı, İKT bacarıqlarınınyoxlanılması da nəzərdə tutulmuş, bununla əlaqədar Respublikanınşəhər və rayonlarında işləyən informatika müəllimlərindən ibarət işçi qrupuyaradılmış, onlarla beynəlxalq məsləhətçi Algirdas Zabulionisinqiymətləndirmə vasitələrinin hazırlanması ilə bağlı seminar-treninqikeçirilmişdir.Eyni zamanda, ölkəmizin ümumi təhsil sistemində qiymətləndirmə siyasətinin həyatakeçirilməsini tənzimləyən normativ hüquqi sənədlər hazırlanmışdır:“Ümumtəhsil məktəblərində, peşə liseylərində məktəbdaxili qiymətləndirmə və şagirdlərinsinifdən-sinfə, səviyyədən-səviyyəyə keçirilməsi Qaydaları” hazırlanmış və Dövlət qeydiyyatınaalınmaq üçün Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edilmişdir.44

Ölkəmizin ümumtəhsil məktəblərinin I, II və III siniflərində kurikulumların tətbiqi ilə bağlışagird nailiyyətlərinin fənlər üzrə məktəbdaxili qiymətləndirilməsinə dair metodik tövsiyələrhazırlanmış və bu istiqamətdə fəaliyyət davam etdirilir.2010/11-ci dərs ilində imtahan prosesində qarşıya çıxa biləcək çətinliklərin aradanqaldırılması və nizam-intizamın gücləndirilməsi məqsədi ilə aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsinəzərdə tutulmuşdur:1. Ümumi orta təhsil səviyyəsi üzrə 12 variantda yoxlama imtahan test kitabçalarınınhazırlanması;2. Tam orta təhsil pilləsi üzrə 18 variantda (sinif otağındakı şagirdlərin sayınauyğun) yoxlama imtahan test kitabçalarının hazırlanması;3. İşçi-ekspert qrupunun tərkibinin və fəaliyyətinin genişləndirilməsi;4. Nəzarətçi müəllimlər bazasının təkmilləşdirilməsi;5. Şagirdlərin ümumi orta və tam orta təhsil səviyyələri üzrə yoxlama və buraxılışimtahanlarına buraxılış vəsiqələrinin hazırlanması;6. İmtahan rəhbərlərinin optik qurğu ilə oxunan yeni hesabatvermə kartınınhazırlanması;7. İmtahan nəzarətçilərinin optik qurğu ilə oxunan yeni hesabatvermə kartınınhazırlanması;8. Ümumi orta və tam orta təhsil səviyyələri üzrə imtahan aparılacaq fənlərə dairsualların test bankının yenidən işlənməsi, əlavələr edilməsi və kitabça şəklindəhazırlanaraq yerlərə çatdırılması.Eyni zamanda, yeni qiymətləndirmə sisteminin tətbiq edilməsi ilə əlaqədar Bakı şəhərinin,Biləsuvar və Astara rayonlarının ümumtəhsil məktəblərində monitorinqlər həyata keçirilmiş, digərşəhər və rayonlarda aparılması nəzərdə tutulmuşdur.Bakı şəhərinin ibtidai sinif müəllimləri üçün “İbtidai təhsil səviyyəsində məktəbdaxiliqiymətləndirmə”nin aparılması ilə bağlı seminarlar keçirilmiş və bu proses hazırda davam etdirilir.Şöbədə milli qiymətləndirmə sahəsində aşağıdakı işlər görülmüşdür:Sınaq milli qiymətləndirmənin nəticələri barədə məlumatlar bazası yaradılmış, təhlil edilmiş,yekun hesabat hazırlanmış və ictimaiyyətə çatdırılmışdır. Cari dərs ilində IX siniflərdə milliqiymətləndirmənin əsas mərhələsinin aparılması üçün şagirdlər və onların valideynləri, fənn müəllimləri,məktəb rəhbərləri üçün sorğu vərəqləri hazırlanmışdır. Eyni zamanda ana dili və riyaziyyatfənlərindən təlim nəticələri müəyyən edilmiş, onları ölçə biləcək müvafiq test variantları hazırlanmış,milli qiymətləndirmənin aparılacağı 200 məktəb müəyyən edilmiş və hazırda şagirdlərin seçimidavam etdirilir.Şöbədə beynəlxalq qiymətləndirmə sahəsində aşağıdakı işlər aparılmışdır:2010-cu ilin aprel-may aylarında şagird nailiyyətlərinin beynəlxalq qiymətləndirilməsi(PIRLS və TIMSS) proqramlarının sınaq mərhələsi həyata keçirilmiş, onun nəticələri millikodlaşdırıcılar tərəfindən qiymətləndirilmiş, məlumat bazası hazırlanmış, məlumatlar daxil edilmiş,emal olunmuş və təhlil üçün Təhsil nailiyyətlərinin dəyərləndirilməsi üzrə beynəlxalq Assosiasiyaya(IEA) göndərilmişdir.Qeyd edək ki, tədqiqat aparılacaq məktəblər dörd coğrafi əlamətə: I-paytaxtın mərkəzməktəbləri, II-paytaxtın ətraf məktəbləri, III-Respublikanın digər şəhərlərinin məktəbləri, IVrayonlarınkənd məktəbləri, həmçinin məktəbin tipinə və statusuna) görə müəyyən olunmuşdur.Respublikamızın bütün regionlarını əhatə edən 44 ümumtəhsil məktəbinin 1421 nəfər IV sinifşagirdi qiymətləndirmə vasitələrinə cavab vermiş, onlar və 1419 nəfər valideyni, həmin siniflərdə (67sinifdə) dərs aparan 95 nəfər ibtidai sinif müəllimi və məktəblərin rəhbərləri sorğularda iştirak etmişlər.Sınaq tədqiqatının nəticələri qiymətləndirilmiş və nəticələri beynəlxalq səviyyədə, müqayisəliolaraq qiymətləndirilmək üçün beynəlxalq təşkilata göndərilmişdir.Eyni zamanda, şagird nailiyyətlərinin məktəbdaxili, milli və beynəlxalq qiymətləndirilməsinisəmərəli şəkildə həyata keçirmək üçün fənn işçi qruplarının (FİQ) fəaliyyəti təmin edilmiş və45

genişləndirilmişdir. Hazırda bu istiqamətdə işlər, o cümlədən, FİQ-lər vasitəsilə qiymətləndirməstandartlarının, vasitələrinin (alətlərlərinin) hazırlanması və təhsilin məzmun standartlarına müvafiqnümunəvi qiymətləndirmə (mətn və onun qiymətləndirilməsi) vasitələrinin hazırlanması texnologiyasıüzrə təlimlər davam etdirilir.Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsi öz fəaliyyətini Nazirliyin digər struktur bölmələri iləqarşılıqlı əlaqədə qurmuşdur ki, bu da işin səmərəliliyini artırmaq məqsədi güdür. Dərslik və nəşriyyat,Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunması, həmçinin, Kənd rayonları üzrə ümumitəhsil şöbələri ilə qurulmuş birgə fəaliyyət nəticəsində hazırlanan ümumi tövsiyələr, tədris planınıntəkmilləşdirilməsi və digər məsələlərlə bağlı məqsədyönlü işlər aparılır. Hazırda fənn işçi qruputərəfindən “Müəllim fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi Qaydaları”nın hazırlanması istiqamətində işlərdavam etdirilir.Hesabat ilində “Azərbaycan müəllimi” qəzetində “Monitorinq və qiymətləndirmə” rubrikasıaçılmış və bu rubrika altında ümumi təhsil pilləsində məktəbdaxili, milli və beynəlxalqqiymətləndirmənin bu və digər problemləri ilə bağlı məqalələr dərc olunmuşdur. Eyni zamandakütləvi informasiya vasitələrində və Təhsil Nazirliyinin saytında həyata keçirilmiş tədbirlər vəonların nəticələri ilə bağlı məlumatlar verilmişdir.Ümumi orta və tam orta təhsil səviyyələri üzrə buraxılış imtahanlarının, milli və beynəlxalqqiymətləndirmələrin nəticələrinin təhlili göstərdi ki, Dərslik və nəşriyyat şöbəsi dərsliklərdə nəzəribiliklərin tətbiqinə yönəlmiş məsələlərə geniş yer verməklə yanaşı, dərslik müəlliflərinin, təhsilictimaiyyətinin beynəlxalq qiymətləndirmə proqramında ana dili, riyaziyyat və təbiət elmlərinə aidtəklif olunan suallarla tanış olmalarını və iş təcrübələrində istifadələrini təmin etməlidir.Mərkəzləşdirilmiş qaydada ümumi orta və tam orta təhsil səviyyələri üzrə keçirilmiş yoxlamavə buraxılış imtahanlarında, imtahan prosesində nümunəvi fəaliyyəti ilə fərqlənən nəzarətçilərmüəyyən olunmuş və onlara, ümumilikdə təhsil sisteminin inkişafına xidmət edənlərə birgə işimizdəöz əməklərini əsirgəmədiklərinə görə təşəkkür elan olunmuşdur. Məsuliyyətsizliyi ilə fərqlənənnəzarətçilər inzibati qaydada tənbeh olunmuş və onların adları nəzarətçilərin ümumi siyahısındançıxarılmışdır.Buraxılış imtahanlarının nəticələri kəmiyyət və keyfiyyət baxımından ətraflı təhlil olunmuş,reytinq cədvəlində aşağı yerləri tutmuş şagirdlərin müvəffəqiyyət göstəricilərinin zəif olmasınınsəbəbi kimi yerli təhsil orqanlarının, məktəb rəhbərləri və fənn müəllimlərinin zəif təşkilatçılığı vəpedaqoji fəaliyyətinin nəticəsi göstərilmişdir. Bu məqsədlə yerlərə məktublar göndərilmiş, cari dərsilində zəruri təşkilati-pedaqoji işlər həyata keçirilmişdir. Eyni zamanda şöbə fəaliyyət göstərdiyi beşildə həyata keçirdiyi işlər və qarşıda duran vəzifələrlə bağlı hesabat hazırlamış və təqdimatla çıxışetmişdir.Məktəblərdə şagirdlərin təlim nailiyyətlərinin obyektiv qiymətləndirilməsinin ciddi nəzarətəgötürülməsi və fənn müəllimlərinin, xüsusilə də yuxarı siniflərdə dərs aparan müəllimlərinfəaliyyətinin təhlil edilməsi, vəzifəsinin öhdəsindən gələ bilməyən, elmi-nəzəri səviyyə və peşəkarlıqcəhətdən müasir tələbləri ödəməyən, habelə şagirdləri düzgün qiymətləndirməyən müəllimlərbarəsində təsirli tədbirlər görülməsi ilə bağlı rayon (şəhər) Təhsil Şöbələrinə zəruri tövsiyələrverilmişdir. Bunlar Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunması şöbəsinin fəaliyyətplanında öz əksini tapmışdır.Əldə edilən təcrübə əsasında yoxlama və buraxılış imtahanlarının daha səmərəli keçirilməsiməqsədilə planauyğun işlər görülür, yeni yanaşmalar və istənilən nəticənin əldə olunması üçüntədbirlər həyata keçirilir.Perspektiv fəaliyyət istiqamətində cari dərs ilində müəyyən işlər davam edir:- yerlərdə təlimat xarakterli (hazırlanmış müvafiq tövsiyələr əsasında) tədbirlərinhəyata keçirilməsi;- yoxlama test imtahanlarının, eləcə də buraxılış imtahanlarının daha səmərəlikeçirilməsi istiqamətində işlərin aparılması;- aparılmış imtahanlar nəticəsində təhsilin keyfiyyətinin dəyərləndirilməsi və busahədə strateji istiqamətlərin müəyyən edilməsi;- təhsil sahəsində nəzərə çarpan ənənələrin və tədrisin keyfiyyətinə təsir edənəsas faktorların müəyyənləşdirilməsi;46

- inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi nəzərə alınaraq təhsilin keyfiyyətinin idarəolunmasındaeffektiv metodların tətbiqi;- qiymətləndirmə standartlarının tətbiqi üsullarının hazırlanması;- qiymətləndirmə standartları ilə təhsilin keyfiyyətinin əlaqəli təhlili.Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinin fəaliyyət planının əsasını təşkil edən yeniqiymətləndirmə sisteminin üstün cəhətləri kimi qeyd etmək lazımdır ki, bu sistem hər bir şagirdininkişafı, hərtərəfli təhsil alması üçün həlledici komponent kimi çıxış edəcək və eyni zamanda, uğurqazana bilməyən şagirdləri də diqqətdən kənarda qoymamaq şərtilə, müxtəlif yanaşmalarla onlarınehtiyacları öyrəniləcək və düzgün istiqamətləndirilmələri təmin ediləcəkdir.Təhsilin idarəolunmasının məlumat sistemlərinin tətbiqiTİMS şöbəsində 2010-cu il ərzində iş planına uyğun olaraq aşağıdakı istiqamətlərdə işlərgörülmüşdür:I. Rəhbərlik tərəfindən şöbəyə həvalə edilən və şöbənin kurasiyasında olan sahələr üzrəgörülən işlər:Ümumtəhsil məktəblərində (IX və XI siniflərdə) buraxılış imtahanlarının keçirilməsi,qiymətləndirilməsi və məlumatların İnternetdə yerləşdirilməsi üçün proqram təminatınınhazırlanmasına kömək göstərilmişdir.Əsas və orta təhsil kursu üzrə Nazirlik tərəfindən mərkəzləşmiş qaydada keçirilən buraxılışsınaq və yekün imtahanları üzrə• İmtahanlara hazırlıq işlərinin təşkili ilə bağlı tədbirlərdə iştirak edilmişdir.• IX və XI siniflərdə təhsil alan şagirdlərlə bağlı məlumatlar yığılmış,yoxlanılmış və dəqiqləşdirilərək Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinəverilmişdir.• Şöbə əməkdaşları imtahan rəhbərləri kimi Saatlı, Goranboy, Qəbələ, Ağcabədi,Qobustan, Göy-Göl, Tovuz, Oğuz, Qax, Ağdaş, Gədəbəy, Sabirabad, Samux,Abşeron rayonlarında və Bakı, Sumqayıt və Naftalan şəhərlərində yoxlama vəyekun imtahanların aparılmasını təşkil etmişdir.• 2010/2011-ci dərs ilində Respublikanın bütün ümumitəhsil məktəblərində vəpeşə liseylərində, o cümlədən, ötən dərs illərində buraxılış imtahanlarındanqeyri-kafi qiymət alan şagirdlər, ümumi və tam orta təhsil pillələri üzrəyoxlama və buraxılış imtahanlarının mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılması iləəlaqədar nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi işinin təşkiliməqsədilə Bakı, Şirvan şəhərləri və Hacıqabul, Sabirabad, Saatlı rayonlarındaseminarlar keçirmişdir.TİMS verilənlər bazasından istifadə edərək:• Beynəlxalq qiymətləndirmə TİMSS və PİRLS layihəsi üçün 2009/2010-cutədris ilində 4-cü siniflərdə təhsil alan şagirdlər haqqında məlumat hazırlanıbMonitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinə təqdim olunmuşdur.• Rasionlaşdırma ilə bağlı Respublikanın 2 və daha artıq məktəbləri olan kəndlərhaqqında məlumat Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunmasışöbəsinə təqdim olunmuşdur.47

• Rasionlaşdırma ilə bağlı 30, 50, 100-dək şagirdi olan Respublika üzrəməktəblərin siyahısı hazırlanıb Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrlarınidarəolunması şöbəsinə təqdim olunmuşdur.• 2009/2010-cu tədris ilində Respublika üzrə ingilis və rus dilində təhsil alanşagirdlərin sayı haqqında məlumat hazırlanıb Asiya İnkişaf Bankına təqdimolunmuşdur.• 2009/2010-cu tədris ilində ümumtəhsil məktəblərində yoxlama və yekunimtahanların mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılması işinin təkmilləşdirilməsi vədaha səmərəli təşkili məqsədilə nəzarətçi müəllimlərlə bağlı məlumathazırlanıb Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinə təqdim olunmuşdur.• Respublika ümumtəhsil məktəblərinin kodlaşma siyahısı Tələbə QəbuluDövlət Komissiyasına təqdim olunmuşdur.• Qaçqın rayonların məktəblərinin dislokasiyası haqqında məlumat hazırlanıbStrateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunması şöbəsinə təqdimolunmuşdur.• Təhsil Nazirlinə birbaşa tabe olan məktəblərinin 2009/2010-cu tədris ilində IX,X, XI siniflərdə təhsil alan şagirdlərin adlı siyahısı müvafiq formadahazırlanaraq Səhiyyə Nazirlinə təqdim olunmuşdur.• 2009/2010-cu tədris ilində Bakı məktəblərində direktor vəzifəsində çalışankadrlar haqqında məlumat hazırlanaraq Təhsil Sistemininİnformasiyalaşdırması idarəsinə təqdim olunmuşdur• 2009/2010-cu tədris ilində bir sıra şəhər və rayonların ümumitəhsilməktəblərində çalışan kadrların (texniki işçilər daxil olmamaq şərt ilə) adlısiyahısı müvafiq elektron formada hazırlanıb və Təhsil Sistemininİnformasiyalaşdırması idarəsinə təqdim olunmuşdur.• Xarici ölkələrdə təhsil almış və müəyyən səbəblərdən təhsilini bitirmədənAzərbaycan Respublikasına qayıtmış və ümumtəhsil məktəblərində təhsilinidavam etdirən şagirdlər (AR-ın hansı məktəbində və ümumiyyətlə təhsil alıbalmamaqları) haqqında müvafiq xarici ölkələrin ümumtəhsil məktəblərinrəhbərlərinin sorğularına cavab verilmişdir.“İlin ən yaxşı müəllimi” müsabiqəsinin II turunun təşkili və keçirilməsindəəməkdaşları iştirak etmiş və tərtib edilmiş müvafiq sənədləri rəhbərliyə təqdim etmişlər.şöbəninTəhsil sektorunun İnkişafı Layihəsinə əsasən “Ümumi təhsilin keyfiyyəti və real tələbatlarauyğunluğu” komponenti çərçivəsində “Kurikulum islahatı” alt komponenti üzrə icra planına uyğunolaraq V-XI siniflər üçün İnformatika kurikulumunun layihəsinin hazırlanmasında istifadə edilmişdir.Təhsil sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihənin (TSİİL) yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar2010/2011-ci dərs ilində respublikanın ümumitəhsil məktəblərinin I (birinci) siniflərində dərsdeyəcək ibtidai sinif müəllimlərinin fənn kurikulumlarının tətbiqi sahəsində nəzəri və praktikihazırlığını təmin etmək məqsədilə keçiriləcək treninqlər üçün respublika üzrə 2008/2009 və2009/2010-cu tədris illərində “İlin məktəbi” müsabiqəsinin qalibi olan məktəb direktorları haqqındaməlumatlar müvafiq formada hazırlanıb aparat rəhbərliyinə təqdim edilmişdir.Dövlət qulluğunun 6-8-ci təsnifatı üzrə vakant inzibati vəzifələrin tutulması məqsədiləİnformatikadan keçiriləcək müsahibələrdə istifadə ediləcək sualların proqramı hazırlanıb Stratejitəhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunması şöbəsinə təqdim edilmişdir.“İnformatika” fənni üzrə olimpiadanın müvafiq turlar üçün tapşırıqların hazırlanması, işlərinyoxlanılıb qiymətləndirilməsi, respublika turunun təşkili və keçirilməsinə köməklik göstərilmişdir.48

Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin “Ümumtəhsil məktəblərində İnformatika fənnintədrisinin monitorinqi barədə” 20.09.2010-ci il tarixli 1238 №-li əmri əsasında Bakı, Sumqayıtşəhərlərinin və Abşeron rayonunun ümumtəhsil məktəblərində monitorinq aparan qrupun tərkibindəişləmiş, komissiyanın arayışlarının ümumiləşdirilərək yekun sənəd hazırlanmışdır.“Xalq kompüteri” layihəsi üzrə kompüter alan təhsil işçiləri haqqında məlumatlar TİMSbazası ilə tutuşdurulub, dəqiqləşdirilib və layihənin operatoruna təqdim olunmuşdur. Bütünmuqavilələrin (10 000-dən artıq) qeydiyyatı aparılmışdır.Şöbə əməkdaşları aşağıdakı seminar, treninq, sərgi və dəyirmi masalarda iştirak və çıxışlaretmişlər:• Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin “AzərbaycanRespublikasında Rabitə və İnformasiya Texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı (Elektron Azərbaycan)”nın yerinəyetirilməsinə həsr olunmuş tədbirlərdə;• Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin “AzərbaycanRespublikasında 2010-2011-ci illərdə “Elektron hökümət”in formalaşdırılmasıüzrə Fəaliyyət Proqramı”nın muzakirəsi ilə bağlı tədbirlərdə;• Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin yanında yaradılmışİnternetin inkişafı üzrı Koordinasiya Şurasının tərkibində “Azərbaycandaİnternet təhlükəsizliyi” mövzusunda keçirilən iclaslarda;• Microsoft-Azərbaycan və Azərbaycan Rabitə və İnformasiya TexnologiyalarıNazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən “İnnovasiya gunu”nə həsr olunmuştədbirdə;• Təhsil Nazirliyi, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nzirliyi, HP vəMicrosoft şirkətlərinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən “Xalq kompüteri”layihəsinə həsr olunmuş tədbirdə;• Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nzirliyinin təşkilatçılığı ilə həyatakeçirilən Birinci Azərbaycan-Belarus İKT forumunda;II. İş planına müvafiq olaraq Təhsil Sektorunun İnkişafı Layihəsi üzrə şöbə tərəfindəngörülmüş işlər aşağıdakılardır:“Məktəb şəbəkəsi” hesabat formasına uyğun təlim dilləri üzrə (siniflər göstərilməklə)2009/2010-cu dərs ilinə dair məlumatlar bazaya daxil edilmişdir. 2010/2011-ci dərs ili üçünməlumatlar isə hal-hazırda bazaya daxil edilir.2009/2010-cu tədris ili üçün TİMS məlumat bazasında olan məlumatlar mütəmadi olaraqdəqiqləşdirilmiş və əlavələr edilmişdir.Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 2010/2011-ci dərs ili üçün “Statistika hesabatı” (1-ÜM №-li forma) ilə bağlı məlumatlar bazaya daxil edilmişdir. Yığılmış məlumatlar əsasındaməktəblərdə şagird sıxlığı, müəllim-şagird nisbəti, pedaqoji işçilərin, şagirdlərin və siniflərin sayı,məktəb binasının vəziyyəti, texniki təchizatı və İKT avadanlıqlarının sayı ilə bağlı hesabat almaqmümkün olmuşdur.2009/2010-cu tədris ilində IX və XI sinfi bitirən şagirdlərə verilmiş şəhadətnamə və attestlarınseriyaları, nömrələri və fənlər üzrə qiymətləri TN-nin mərkəzi məlumat bazasına daxil edilmişdir.2010/2011-ci tədris ili üçün Rspublikanın ümumtəhsil məktəblərinin kadrları (Soyadı, adı vəatasının adı, tutduğu vəzifə, əmək kitabçasından bəzi məlumatlar, şəxsiyyət vəsiqəsindəkiməlumatlar, ümumi və fənlər üzrə dərs saatı, bitrdiyi ali məktəb və ixtisası, bildiyi xarici dil və s.) vəməktəbdə təhsil alan şagirdlər haqqında məlumatlar bazaya daxil edilmişdir və mütəmadi olaraq buməlumatlar yenilənir.49

2010/2011-ci tədris ili üçün tam orta və ümumi orta təhsil pillələri üzrə mərkəzləşdirilmişqaydada keçiriləcək imtahanlarla bağlı IX və XI sinif şagirdlərinin adlı siyahısı dəqiqləşdirərəkMonitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinə təqdim edilmişdir.Məktəbəqədər tərbiyə və təhsil şöbələri üzrə TİMS modullarının artırılması məqsədiləmüvafiq qurumların tələbatları öyrənilmişdir.TİMS-in “Məktəbəqədər təhsil” modulunun hazırlanması və tətbiqi üçün proqram təminatıhazırlanır.Təhsil şöbələri üzrə TİMS modulu hazırlanmış və müvafiq məlumatlar bazaya daxiledilmişdir.TİMS-in səmərəli fəaliyyətinin təşkili və idarəetmə strukturu təkmilləşdirilməsi istiqamətindəR(Ş)T şöbələrində TİMS üzrə əlaqələndirici şəxslər müəyyənləşdirilmiş və onlara müvafiq treninqlərkeçirilmişdir.Şöbədə hazırlanmış “TİMS-məktəb” proqramının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı Respublikanınbütün təhsil şöbələrinin, Nazirliyin tabeliyində olan orta ümumtəhsil məktəblərinin, Bakı şəhərininbütün ümumtəhsil məktəblərinin İKT üzrə məsul şəxslərinə treninq-seminarlar keçirilmişdir vəmütəmadi bu iş davam etdirilir.Təhsil şöbələri, məktəblər, şagird və müəllimlər haqqında mətbuatda yayımlanan materiallarmütəmadi izlənilir və TİMS məlumat bazasına daxil edilir.Məktəbəqədər təhsil müəssisələri ilə bağlı məlumatlar (ünvanı, tipi, iş rejimi, mülkiyyət növü,binanın texniki vəziyyəti) verilənlər bazasına daxil edilmişdir.Təhsil və qeyri-təhsil sektorunda çalışan elmlər doktorlarının (adı, atasının adı, soyadı, doğumtarixi, doktorluq dissertasiyasının şifri və ixtisasının adı, müdafiə ili, işlədiyi müəssisə, vəzifəsi, ştatıvə s.) məlumat bazası yaradılmışdır.Nazirliyin mərkəzi aparatının şöbələri TİMS-in mərkəzi bazasına birləşdirilmiş, məlumatalraçıxışları təmin edilmiş və TİMS sistemi ilə işləmək vərdişlərinin öyrədilməsi istiqamətində mərkəziaparatın işçilərinə müvafiq treninqlər keçirilir.Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi, Dövlət Statistika Komitəsi və digər dövlətqurumlarının təhsillə bağlı informasiya sistemlərinə və toplanmış məlumatlar əsasında hazırlanacaqhesabatlara olan tələbatlar öyrənilmişdir.TİMS-in illik iş planı, rüblük hesabatları və İcra Planı hazırlanaraq LƏQ-ə təqdim edilmişdir.III. Mövcud problemlər və onların aradan qaldırılması üçün təkliflər.Problemlər:Təkliflər:• Rayon (şəhər) təhsil şöbələrində və məktəblərdə İKT üzrə mütəxəssislərinkifayət qədər olmaması.• TİMS alt komponentin əsası olan proqram təminatının hazırlanmasına nəzərdətutulmuş vəsaitin ayrılmaması.• Şəbəkə infrastrukturunun zəif olması.• Xarici ölkələrin təcrübəsinin öyrənilməsi məqsədilə TİMS şöbəsininəməkdaşlarının tədris səfərlərinin təşkil olunmaması.• Respublikanın bütün təhsil şöbələrində TİMS üzrə ştat vahidinin ayrılması.• TİMS üçün istifadə edilməsi məqsədilə təhsil şöbələrinin İKT avadanlıqları ilətəchizatı.50

• Bütün tədris müəssisələrində (ümumtəhsil məktəbləri, texniki peşə, orta ixtisasvə ali təhsil müəssisələri) TİMS üzrə əlaqələndiricinin təyin olunması.• Məktəb hesabatlarının yeni dərs ilindən bilavasıtə verilənlər bazası şəklindəformalaşdırılmasını nəzərə alaraq Dövlət Statistika Komitəsi ilə həmin hesabatformalarının təkmilləşdirilməsi istiqamətində işlərin aparılması.IV. Perspektiv fəaliyyət istiqamətləri.• TİMS modullarının artırılması və sistemin təkmilləşdirilməsi – müxtəlif təhsilpillələri (məktəbəqədər tərbiyə) və təhsil şöbələri üzrə yeni modullarınyaradılması üzrə işlərin davam etdirilməsi.• TİMS şəbəkəsinin qurulması – TN və R(Ş)TŞ üçün lazım olan avadanlıqlarınınalınıb quraşdırılması, tələb olunan sistem proqramların və verilənlər bazasınınidarəolunması sisteminin alınıb quraşdırılması.• Sistemin istifadəçilərinin hazırlığı – treninqlərin keçirilməsi.• TİMS-in idarəetmə strukturunun təkmilləşdirilməsi – R(Ş)TŞ-də TİMS-əcavabdeh olan İKT üzrə mütəxəssis ştatının ayrılması, TİMS-in fəaliyyəti üçüncavabdehlik sisteminin qurulması.• Məktəb idarəetmə sisteminin qurulması.Təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması“Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə DövlətProqramı”nın (2008-2012-ci illər) əsas məqsədi Azərbaycan Respublikasında müasir informasiya vəkommunikasiya texnologiyalarını geniş tətbiq etməklə vahid ümummilli təhsil mühitinin yaradılmasıvə əhalinin bütün təbəqələri üçün keyfiyyətli təhsil almaq imkanlarının təmin edilməsidir. Belə ki,2010-cu il ərzində Təhsil Sisteminin İnformasiyalaşdırılması İdarəsi tərəfindən Dövlət Proqramıçərçivəsində bir sıra fəaliyyət istiqamətlərinə müvafiq işlər görülmüşdür:I. Təhsil sistemində İKT infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi.1. Təhsil müəssisələrinin informasiya-kommunikasiya üzrə maddi-texniki bazasınıntəkmilləşdirilməsi, kompüter avadanlığı və digər zəruri rəqəmsal avadanlıqla təminat işininyaxşılaşdırılması üzrə:−−−Respublikanın 500 təhsil müəssisəsində (Hacıqabul, Şirvan, Sabirabad, Gəncə,Saatlı, İmişli, Beyləqan, Göyçay, Ucar, Şəki, Xaçmaz, Yevlax, Agcabədi, Bərdə,Tərtər, Şabran, Neftçala, Biləsuar, Cəlilabad, Balakən, Ağdaş, Siyəzən, Şəmkir,Goranboy, Mingəçevir, Zaqatala, Quba, Masallı, Lənkaran, Astara, Qax, Oğuz,Tovuz, Qəbələ, Qusar, Xudat, Şamaxı, Ağsu, Kürdəmir, Abşeron, Ağstafa, Qazax)kompüter sinifləri, müəllimlər və direktor otaqlarını əhatə edən lokal şəbəkələryaradılmış və şəbəkə avadanlıqları ilə təmin edilmiş;Respublikanın 490 təhsil müəssisəsində (Göyçay, Şəki, Xaçmaz, Yevlax, Neftçala,Cəlilabad, Balakən, Siyəzən, Zaqatala, Quba, Masallı, Astara, Qax, Oğuz, Qəbələ,Qusar) ADSL2+ və ya digər son mil CPE şəbəkə avadanlığı quraşdırılmış;Məlumat və Resurs Mərkəzində korporativ şəbəkə üçün interaktiv mediaməzmunun server platforması (CS), interaktiv serveri (VCS), video portal serverivə interaktiv media sistemi (MCU) quraşdırılmış;51

−−−−−−Respublikanın 20 pilot təhsil müəssisəsində (Zərifə Əliyeva adına məktəb,Respublika Elitar Gimnaziyası, 132-134 saylı təhsil kompleksi, 7, 8, 31 saylı ortaməktəblər ) 6 ədəd şəbəkə interaktiv media dəsti (H323, SİP, H320, H239, HDkamera və mikrafon) quraşdırılmış;Respublikanın 6 pilot təhsil müəssisəsi (Zərifə Əliyeva adına məktəb, RespublikaElitar Gimnaziyası, Azərbaycan Dillər Universiteti, 7, 8, 23 saylı orta məktəblər )6 ədəd proyektor və 2 ədəd tavandan proyektor asma qurğusu ilə təmin edilmiş;Dövlət Proqramı çərçivəsində təhsil müəssisələrinin İKT avadanlıqları ilə təminedilməsi məqsədi ilə imzalanmış satınalma müqavilələrinə əsasən respublika üzrətəhsil müəssisələrinə və təhsil nazirliyinin tabeçiliyində olan şəhər və rayon təhsilşöbələrinə 138 ədəd NEXSUS və 1500 ədəd HP markalı personal kompüterlərin,1500 ədəd HP markalı və 147 ədəd NEXUS markalı LCD monitorların, 402 ədədNEXUS markalı noutbukların və 1500 ədəd İntel markalı netbukların, 403 ədədOptima markalı proyektorların və 11 ədəd tavandan proyektor asmaq üçünqurğuların verilməsi planlaşdırılmış;Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar təhsil sistemində şəbəkə texnologiyalarıvasitəsilə distant təhsil infrastrukturunun yaradılması və distant təhsil sistemlərinininkişaf etdirilməsi məqsədi ilə Təhsil Sisteminin İnformasiyalaşdırılmasıİdarəsinin Məlumat və Resurs Mərkəzinin son illərdə yaradılmış təhsil portalındayerləşən proqram təminatının və elektron resursların modernləşdirilməsi iləəlaqədar imzalanmış satınalma müqavilələrinə əsasən Microsoft Serveri vasitəsilə32 000 ədəd Microsoft Windows XP Pro+Office XP Pro Lisenziyalarının illikuzadılması, 10 000 ədəd Kasperskiy Kav Antivirusunun şəbəkə versiyasının illikuzadılması, məktəblərdəki personal kompüterlər ilə Data Mərkəz arasında bağlantıyaradan, məlumat və internetin ötürülməsini təmin edən Windows Server CALproqramının 3000 ədəd lisenziyasının uzadılması, habelə 4500 ədəd orta məktəbinyerləşdiyi interaktiv xəritə proqram təminatının tətbiqi planlaşdırılmış;“Bir Müəllim Bir Kompüter – Bir Şagird Bir Kompüter” layihəsi çərçivəsindəpilot məktəblər “İntel” Korporasiyası tərəfindən 240 ədəd netbuk ilə təchizolunmuş;Bakı və Sumqayıt şəhərlərində “Elektron məktəb” pilot layihəsi çərçivəsində əlavəolaraq 10 seçilmiş ümumtəhsil məktəbləri şəbəkə avadanlıqları ilə təchiz olunmuş,fiberoptik kabel vasitəsilə Azərbaycan təhsil şəbəkəsinə qoşulmuş və bununla dayüksək sürətli İnternetə və Təhsil nazirliyinin Məlumat və Resurs Mərkəzinəçıxışla təmin olunmuşdur. Məktəblərdə həmçinin direktor, müəllim və sinifotaqları vahid lokal şəbəkəyə qoşulmuş, CİSCO şəbəkə avadanlığı ilə təchizedilmiş və nəticədə “Elektron məktəb” pilot layihəsinə 30 təhsil müəssisəsiqoşulmuşdur.2. Təhsil müəssisələrində İKT avadanlığına texniki nəzarət və dəstək sisteminintəkmilləşdirilməsi, bu məqsədlə müəssisələrarası əlaqə və əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi üzrə:- Təhsil Sisteminin İnformasiyalaşdırılması İdarəsinin Qaynar Xətt, Şəbəkəİdarəetmə və Təhlükəsizliyi mərkəzlərinin avadanlığının işlək vəziyyətdəsaxlanması üçün 8 ay ərzində texniki dəstək xidmətləri göstərilmiş;- 146 nömrəli Qaynar Xətt xidmətində 2000-dən çox zəng qəbul edilmiş və müvafiqtexniki xidmətlər göstərilmiş;- Azərbaycan Pedaqoji Universiteti 50 ədəd kompüter və internetə çıxışla təminedilmiş, Gəncə Dövlət Universitetində, Bakı Pedaqoji Kadrların İxtisasartırma vəYenidənhazırlanma İnstitutunda və Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda kompüterşəbəkəsi qurulmuş, internetə çıxış təmin olunmuş və şəbəkə avadanlıqları ilətəchiz olunmuş;52

- Bakı şəhər və Abşeron rayonu üzrə təhsil müəssisələrinin və Gəncə şəhər üzrətəhsil müəssisəsinin İKT avadanlığının işlək vəziyyətdə saxlanması üçün 8 ayərzində texniki dəstək xidmətlər göstərilmiş;- Məlumat və Resurs Mərkəzində bütün server, şəbəkə avadanlığı, infrastrukturun,köməkçi sistemlərin fasiləsiz işləməsinin təmin edilməsi, yedək parçaların daimsaxlanması üçün 7 ay ərzində resurs mərkəzində texniki dəstək xidməti təminolunmuş;- Təhsil şəbəkəsinin davamlı monitorinqi və təhlükələrdən qorunma sistemi(EduCERT) və zərərli məzmundan qorunması sistemi yaradılmış (MəzmunFiltrasiyası);- Bakı şəhərinin orta məktəblərindən götürülmüş 97 dəst kompüter avadanlığınınmodernləşdirilməsi məqsədilə “KÜR” Elektron Avadanlıqlarının İstehsalızavodunda texniki diaqnostikası aparılmış, kompüterlərin əməliyyat sistemləriyeniləşdirilmiş, çatışmayan və nasaz hissələr yenisi ilə əvəz edilərək Rayon Təhsilşöbələrinə çatdırılmış və 4 sinifdə quraşdırılmış;- 500 yeni məktəblərdəki 5000 ədəd kompüterlərin Data Mərkəzdəki serverlərləəlaqəsi sazlanılmış;- Məktəblərdəki məlumatların daim yenilənməsi, məktəblərə yardım və texnikitreyninqlərin keçirilməsi, istənilən problemin uzaqdan həlli üçün 7 ay ərzində millitəhsil portalının dəstəklənməsi xidməti göstərilmiş;- 20 pilot məktəbdə proqram təminatının fasiləsiz işləməsini təmin etmək, lazımıyardımların göstərilməsi məqsədilə 6 ay ərzində məktəblərdə texniki dəstəkxidməti və texniki qurğuların fasiləsiz işləməsini təmin etmək məqsədilə 8 aymüddətində texniki dəstək xidməti təmin olunmuşdur.3. Təhsil müəssisələrinin korporativ şəbəkə infrastrukturunun, habelə şəbəkəinfrastrukturunun idarəetmə və nəzarət sisteminin yaradılması üzrə:- Məlumat və Resurs Mərkəzində korporativ şəbəkə üçün interaktiv mediaməzmunun idarəedilməsi üzrə proqram təminatı quraşdırılmış;- Məlumat və Resurs Mərkəzində video portal proqram platforması, videoportalının idarəetmə modulu və video portalının video-təqdimat moduluquraşdırılmış;- 100 ədəd Fərdi video müştəri proqram təminatı və lisenziya təhvil verilmiş;- Bakı və Sumqayıt şəhərlərin 130 təhsil müəssisəsində texniki hazırlıq səviyyəsininmüəyyən edilməsi məqsədilə texniki araşdırmalar aparılmış;- Bakı və Sumqayıt şəhərlərin 120 təhsil müəssisəsində kompüter avadanlığınınprofilaktikası aparılmış və işlək vəziyyətə gətirilmiş;- Bakı və Sumqayıt şəhərlərin 110 təhsil müəssisəsində korporativ şəbəkəyə 2Mbps-ADSL "son mil" port ilə və 10 pilot təhsil müəssisəsinin korporativ şəbəkəsinə100Mbps-Ethernet "son mil" port ilə qoşulma təmin edilmiş;- Bakı və Sumqayıt şəhərlərin 120 təhsil müəssisəsi üçün şəbəkə birləşmələrininkonfigurasiyası və İP-ünvanlaşma parametrləri təyin edilmişdir.4. İntranet xidmətlərinin işlənilməsi və İnternet şəbəkəsinə çıxışının təmin olunması üzrə:- Təhsil sistemi üçün Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsi üzərindən təhsil yönümlü İPteleviziyasistemi yaradılmış;- Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə 2010-cu ilə qədər qoşulmuş 478 təhsil müəssisəsi 8ay ərzində ADSL2+ rabitə kanalları ilə təmin edilmiş;- Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə 2010-cu ilə qədər qoşulmuş 22 təhsil müəssisəsi 8ay ərzində Ethernet fibro-optik rabitə kanalları ilə təmin edilmiş;- 2010-cu il ərzində yeni 260 təhsil müəssisəsi ADSL2+ xətti vasitəsi ilə və yeni240 təhsil müəssisəsi simsiz rabitə xətti vasitəsilə Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə(İnternet və İntranet şəbəkələrinə) çıxış ilə təmin edilmişdir.53

Nəticədə 2008 və 2009-cu illər ərzində təhsil şəbəkəsinə qoşulmuş 500 təhsil müəssisəsinədavamlı olaraq İnternet və İntranet xidmətləri göstərilmiş, eyni zamanda 2010-cu il ərzində əlavə500 təhsil müəssisəsi təhsil şəbəkəsinə qoşulmuş və nəticə olaraq 1000 təhsil müəssisəsi İnternet vəİntranet xidməti ilə təmin olunmuşdur.II. Elektron təhsil texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi.1. Milli Təhsil Portalına əlavə funksiyalar tədbiq edilmiş və dəstəklənmişdir:- Milli Təhsil Portalına fizika, kimya, biologiya, və riyaziyyat fənnləri üzrəhazırlanmış 30 dərs əlavə olunmuş, eyni zamanda portalda Azərbaycan epistolyarirsi, Üzeyir Hacıbəyov, Üzeyir Hacıbəylinin "Virtual muzeyi", Azərbaycantarixinin canlı səsləri, Language learning inserts, Learning English kimi elektronresurslar yerləşdirilmiş;- Portalda təhsil resurs və məlumat bazasının idarəetmə proqramları tətbiq edilmiş;- Video dərslər və digər təhsil yönümlü video məzmun yazılmış, adaptasiya edilmişvə portalda yerləşdirilmiş;- Milli Təhsil Portalı (www.edu.az) vasitəsilə Valideyn-Məktəb əlaqəsi qurulmuş;- Məlumatların daim yenilənməsi, məktəblərə yardım, texniki treninqlərinkeçirilməsi, istənilən problemin uzaqdan həlli və yeni versiyalar üzərində işaparılmışdır.2. Elektron tədris resurslarının qiymətləndirilməsi şurası təsis edilmişdir.3. Təhsil müəssisələri interaktiv video kommunikasiya və yazılış həlləri ilə təminedilmişdir.4. Təhsil müəssisələri arasında çoxnöqtəli (multipoint) videokonfransların keçirilməsi vəİnternet vasitəsilə təhsilyönümlü televiziya proqramlarının yayımı imkanı yaradılmış;5. Elektron məktəb idarəetmə sisteminin istifadəsi sahəsində respublikanın ən qabaqcıləlavə 10 məktəbində pilot layihələr həyata keçirilmiş və nəticə olaraq 30 pilot məktəbdə elektronməktəb idarəetmə sistemi tətbiq edilmişdir.- Hər bir elektron məktəb üçün fərdi şəkildə proqramlar hazırlanmış, proqram işi üçünlazım olan məlumat məktəblərdən toplanmış, bu məlumatlar proqramlara yüklənmişvə pilot məktəblərdə elektron jurnalın doldurulmasına tam keçilmiş;- Hər şagird, müəllim və məktəb üçün fərdi veb sayt və e-poçt imkanı yaradılmış;6. Yerli və beynəlxalq şirkətlərin iştirakı ilə 500 saatlıq e-Təhsil interaktiv tədrisvəsaitləri bazası yaradılmışdır.III. Təhsil sistemində idarəetmənin informasiyalaşdırılması.1. Məlumat və Resurs mərkəzi üçün Elektron sənəd dövriyyəsinə başlanılmışdır;2. Təhsil sisteminin vahid idarəetmə infrastrukturu və təhsilin idarə olunmasınınməlumat sistemləri inkişaf etdirilmişdir;3. Təhsildə “Elektron hökumət” xidmətlərinin göstərilməsinə başlanılmışdır;4. AEL, Elektron Dərsləri İdarəetmə proqramı (elektron dərslər, onların yaradılması,idarə edilməsi, virtual sinif yaratma imkanı) və Elektron Məktəb İdarəetmə Proqramı(mövcud məlumat əsasında şagird və müəllimlər haqqında məlumatınavtomatlaşdırılmış idxalı/ixracı və dərs cədvəlinin generasiyası)tətbiq edilmişdir;5. ASM, Elektron Məktəb İdarəetmə Proqramı, hər məktəb üçün – Elektron Jurnal,Elektron cədvəl, müəllimlər üçün resurs idarə etmə platforması, məktəb bazasıyaradılmışdır;54

6. 2009-2010-cu tədris ilindən müəllimlərin işə qəbulu sahəsində elektron vasitələrdənistifadəni nəzərdə tutan yeni mexanizm tətbiq edilməyə başlanmışdır;7. Artıq 7, 8, 20, 23, 31, 60, 160 saylı orta məktəblər, Bakı Avropa Liseyi, “Ankara”liseyi, “Elitar” gimnaziya, Təbiət Elmləri Təmayüllü gimnaziya və Akademik ZərifəƏliyeva adına orta ümumtəhsil məktəbi elektron jurnalın istifadəsinə tam keçmişdir;8. Proqram təminatı vasitəsilə imtahan nəticələri qiymətləndirilmiş və yekun nəticə üzrəyerləşdirmə aparılmışdır;9. 2010-2011-ci dərs ilində ölkə üzrə müəllimlərin işə qəbulu xüsusi proqram təminatıvasitəsilə həyata keçirilmiş, 287 vakant yerə 5000 elektron ərizə qəbul olunmuş,proqram vasitəsilə ilkin qiymətləndirmə aparılmış və 1800 müəllim mərkəzləşmişşəbəkə vasitəsilə imtahana cəlb edilmişdir.IV. Kadr potensialının gücləndirilməsi.1. Zaqatala, Xızı, Oğuz, Siyəzən və s. bölgələrin 2000 nəfər inzibati-idarəetmə heyəti İKTüzrə savadlılığının artırılmasına yönəldilmiş kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə təlimlərdəiştirak etmişdir. Bu təlimlərin keçirilməsi üçün müvafiq şəhər və rayon təhsil şöbələri ilə razılıq əldəolunaraq rayonlar üzrə məktəblər ayrılmış, direktor, direktor müavinləri, kargüzarlar, laborantlar vətəhsil şöbəsinin işçi heyəti üçün işdən uzun müddət ayırmamaq şərti ilə 2 növbəli qruplar təşkiledilmişdir. Təlimləri keçmiş inzibati işçi heyəti təlim vəsaitləri ilə təmin olunmuşdur.İnzibati-idarəetmə heyətinə tədris olunmuşdur:- Kompüter və digər avadanlıqların (Proyektor, Printer, Skaner) istifadə qaydaları;- MS Word, MS Excel, MS PowerPoint və Adobe Photoshop proqram təminatıhaqqında məlumat, işləmə qaydaları;- Relief International-Schools Online (Rİ-SOL) “Müəllimlərin PeşəkarlıqSəviyyəsinin Təkmilləşdirilməsi” və İntel “Gələcək üçün Təhsil” təlim vəsaitlərihaqqında təhsil sisteminin inzibati-idarəetmə heyətinin məlumatlandırılması;- Elektron resurslar (“Madad” HTİB) ” təlim vəsaitləri haqqında təhsil sisteminininzibati-idarəetmə heyətinin məlumatlandırılması;- İnternet və Web 2.0 texnologiyaları haqqında təhsil sisteminin inzibati-idarəetməheyətinin maarifləndirilməsi;- Elektron idarə etmə alətləri:- Qiymət kitabçasının istifadəsi;- Elektron dərsliklərin hazırlanması və tədris olunma qaydaları.2. Təhsil sisteminin pedaqoji heyətinin İKT üzrə savadlılığının artırılmasınayönəldilmiş kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə treninqlər (23000 nəfər):Təhsil sisteminin pedaqoji heyətinə tədris prosesində informasiya və kommunikasiyatexnologiyalarından (İKT) effektiv istifadə edilməsi üçün mövcud 3 kurrikulum - Rİ-SOL“Müəllimlərin Peşəkarlıq Səviyyəsinin Təkmilləşdirilməsi”, İntel “Gələcək üçün Təhsil” təlim və“Elektron təhsil resurslarının yaradılması” vəsaitləri əsasında treninqlərin həyata keçirir. Bununlamüəllimlər şəxsiyyət yönümlü, interaktiv və inteqrativ təlim metodları haqqında biliklər qazanır vətexnologiyaları sinifdə gedən tədris prosesinə necə tətbiq etməyi öyrənir.Rİ-SOL “Müəllimlərin Peşəkarlıq Səviyyəsinin Təkmilləşdirilməsi” təlim vəsaiti 6 auditoriyaməşğələsi (8 saat) və 6 fəaliyyətdən ibarətdir. Bu fəaliyyətlər zamanı müəllimlər şəxsiyyətyönümlü,interaktiv və inteqrativ təlim metodları haqqında biliklər qazanır və texnologiyaları sinifdə gedəntədris prosesinə necə tətbiq etməyi öyrənir. Rİ-SOL “Müəllimlərin Peşəkarlıq SəviyyəsininTəkmilləşdirilməsi” təlim vəsaitlərinin istiqamətləri aşağıdakılardır:- “Mənim İcmam” – İcmanın araşdırılması;- Fikir yürütmə - Şagirdlərin təliminin texnologiya ilə əlaqələndirilməsi;- Kompüer və İdrak - Blum taksonomiyası;- Birgə məlumat bülleteninin yaradılması;55

- Fənlərarası dərsin planlaşdırılması.Intel “Gələcək üçün Təhsil” proqramı ümumtəhsil və ali pedaqoji müəssisələrinmüəllimlərinin tədris prosesində İKT-dən səmərəli istifadə etmələri üçün treninq vəsaitidir. Treninqinproqramı 12 auditoriya məşğələsi modulundan ibarətdir. Hər modulda müəllimlər öz tədris layihələriüzərində işləyirlər.“Gələcək üçün Təhsil” təlim proqramının nəticəsində müəllimlər tərəfindən aşağıdakısənədləri özündə əks etdirən Portfolio yaradılacaq:- Dövlət təhsil standartlarına və tədris proqramlarına uyğun olan layihə planı;- Şagird multimedia təqdimatı, nəşr və veb-sayt;- Qiymətləndirmə formaları və meyarları;- Şagirdlər üçün didaktik materiallar;- Müəllimlər üçün metodik materiallar;- Layihə reallaşdırma planı və s.Adı çəkilən kurrikulumlar üzrə 23000 nəfər müəllimə 48 saatlıq təlimlər keçirilmişdir. Bakı,Sumqayıt və Gəncə şəhərləri, Lənkəran, Balakən, Zaqatala, Hacıqabul, Salyan, Kürdəmir, Qəbələ,İsmayıllı, Yevlax, Tərtər, Bərdə, Beyləqan, Ağcabədi, Göygöl, Ağstafa, Ağdaş, Qazax, Qax, Şəki,Xaçmaz, Quba, Qusar, Neftçala, Biləsuvar, Ucar, Saatlı, Cəbrayıl, Şamaxı, Goranboy, Göyçayrayonları üzrə 130 təlim mərkəzləri yaradılmış, iştirakçılar kurikulumlar üzrə təlim vəsaitləri ilətəmin edilmişdir.3. Təhsil sisteminin texniki heyətinin İKT üzrə savadlılığının artırılmasına yönəldilmişkompleks tədbirlər həyata keçirilmiş (415 nəfər):- Təhsil müəssisələrinin 400 nəfər texniki heyyəti üçün 25 saatlıq "Kompüteravadanlığının profilaktikası və Şəbəkələrinin Əsasları" üzrə təlim kursu təşkiledilmiş;- Təhsil müəssisələrinin 5 nəfər texniki heyyəti üçün 72 saatlıq Cisco ŞəbəkəAkademiyası Proqramı çərçivəsində “İnformasiya Texnologiyasının Əsasları:Kompüter avadanlığı və Proqram Təminatı” təlim kursu təşkil edilmiş;- Təhsil müəssisələrinin 5 nəfər texniki heyyəti üçün 140 saatlıq Cisco ŞəbəkəAkademiyası Proqramı çərçivəsində “Şəbəkə Texnologiyalarının Əsasları 1 və2” təlim kursu təşkil edilmiş;- Təhsil müəssisələrinin 5 nəfər texniki heyyəti üçün 140 saatlıq Cisco ŞəbəkəAkademiyası Proqramı çərçivəsində “Şəbəkə Texnologiyalarının Əsasları 3 və4” təlim kursu təşkil edilmişdir.4. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən seçilmiş pilot məktəblərin (30pilot məktəb) pedaqoji heyətinin təhsil portalından istifadə üzrə savadlılığının artırılmasınayönəldilmiş treninqlər (2000 nəfər).Seçilmiş pilot məktəblərin pedaqoji heyətinə tədris prosesində təhsil portalından istifadəüçün aşağıdakı mövzularda təlimlər keçirilmiş və təlim vəsaitləri ilə təmin edilmiş:1. ASM Məktəb İdarəetmə proqramı;- qiymətlərin əlavə olunması;- qaiblərin əlavə olunması;- şagirdin bilik qiyməti cədvəli.2. AeL İnteraktiv Dərslərin İdarəetmə proqramı:- Virtual sinif otağı- Dərsin aparılması/ təqdim olunması3. Təhsil Portalı(www.edu.az)- Portalda qeydiyyat- Elektron resurslara baxış- Şəxsi səhifənin yaradılması56

Yaradıcı və innovativ müəllimlərin obyektiv qiymətləndirilməsi və səmərəli motivasiyasısistemi yaradılmış və tədris prosessində İKT vasitələrinin tətbiqinin genişləndirilməsi üçün müəllimvə şagirdlər arasında mütəmadi müsabiqələr keçirilmişdir:- "Elm, Təhsil, İnformasiya Texnologiyaları" Festivalı- “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi- “İnnovativ Müəllimlər” MüsabiqəsiV. Normativ hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi.1. Dövlət Proqramının fəaliyyət planına əsasən təhsilin informasiyalaşdırılmasınınhüquqi normativ bazasının yaradılması və təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə aşağıdakı hüquqi sənədlərqəbul edilmişdir:əmr:Təhsil müəssisələrində İKT avadanlığına texniki nəzarət və servisin təkmilləşdirilməsi barədə- Təhsil müəssisələrində İKT avadanlıqlarına və proqram təminatına texniki nəzarətvə servisin təşkili ilə bağlı QAYDALAR;- İKT avadanlıqlarına və proqram təminatına texniki nəzarət və servisin təşkilihaqqında REQLAMENT;- Sifariş əsasında göstərilən xidmətin təhvil-təslim aktı;- Servis təşkilatı tərəfindən plana uyğun olaraq, göstərilən xidmətin təhvil-təslimAktı.Təhsil müəssisələrinin İnternet bağlantısının təşkili barədə əmr:- "2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminininformasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı"nda nəzərdə tutulmuş tədbirlərinicrası üzrə Təhsil Nazirliyinin Fəaliyyət Planı çərçivəsində İnternet şəbəkəsinəqoşulan təhsil müəssisələrinin Siyahısı:Təhsildə informasiya texnologiyalarının tətbiqi sahəsində “Elektron Təhsil” Respublikamüsabiqəsinin keçirilməsi barədə əmr:- “Elektron Təhsil” Respublika müsabiqəsinin Əsasnaməsi;- “Elektron Təhsil” Respublika müsabiqəsinin Təşkilat Komitəsinin tərkibi;- “Elektron Təhsil” Respublika müsabiqəsinin Münsiflər Heyətinin tərkibi.Təhsil müəssisələrində İnternetdən və trafik kvotalarından istifadə barədə əmr:- Təhsil müəssisələrində istifadə olunan internet trafikinin həcmi;- İnternet resurslarından effektiv istifadə ilə bağlı Hesabat formaları.Təhsil müəssisəsi rəhbərlərinin və fənn müəllimlərinin İKT sahəsində bilik və bacarıqlarınınartırılması barədə əmr:- Təhsil müəssisəsi rəhbərlərinin İKT sahəsində bilik və bacarıqlarının siyahısı;- Fənn müəllimlərinin İKT sahəsində bilik və bacarıqlarının siyahısı;- Təhsil müəssisəsi rəhbərinin İKT sahəsində bilik və bacarıqlarının artırılması iləbağlı nümunəvi tədris-tematik plan;- Fənn müəllimlərinin İKT sahəsində bilik və bacarıqlarının artırılması ilə bağlınümunəvi tədris-tematik plan;- Təhsil müəssisəsi rəhbərlərinin və fənn müəllimlərinin İKT sahəsində bilik vəbacarıqlarının qiymətləndirilməsi meyarları.2. Təhsil üzrə İnternet resurslar Kataloqunun hazırlanması.hazırlanması.3. Elektron tədris vəsaitlərinin sınaqdan keçirilməsi (aprobasiya) qaydalarının4. Elektron resursların qəbulu, təhvil-təslim Aktının (Lisenziyanın) hazırlanması.57

5. Elektron təhsil məzmunun formatları üzrə (şəkil, mətn, audio, video, təqdimat,digər) standartların və normativlərin hazırlanması.Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunmasıStrateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarə olunması şöbəsi öz fəaliyyətində AzərbaycanRespublikası qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, digərnormativ-hüquqi aktları, təhsil nazirinin əmr və sərəncamlarını və şöbənin Əsasnaməsini rəhbərtutaraq təhsil strategiyasını müəyyənləşdirir, təhsil siyasətinin və prioritetlərinin formalaşdırılmasıüzrə təkliflər hazırlayır, təhsil sisteminin səmərəliliyi ilə bağlı məlumatları təhlil edir, bütün strukturbölmələrin və təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin strateji və fəaliyyət planlarının hazırlanmasındaiştirak edir, təhsili idarəetmə orqanları və təhsil müəssisələri tərəfindən mövcud qanunvericiliyinyerinə yetirilməsinə təşkilati-metodik köməyi həyata keçirir.Şöbənin hər bir əməkdaşına müvafiq sahələrin inkişaf etdirilməsi haqqında tapşırıqlarverilmiş, şöbənin Əsasnaməsinə müvafiq olaraq həmin tapşırıqların lazımi səviyyədə yerinəyetirilməsi, sənədlərin, hesabatların hazırlanması və icrasının təmin olunması, zəruri məlumatlarıntoplanması üçün bütün imkanlardan səmərəli istifadə olunmuşdur.Şöbə əsas fəaliyyət dairəsinə, həmçinin Nazirliyin 3 illik Strateji Planına (2010-2012-ci illər)əsaslanaraq, hesabat dövründə strateji təhlil və planlaşdırmanın müasir metodlarından istifadə edərək,idarəetmə mexanizminin təkmilləşdirilməsi sahəsində yerli təhsili idarəetmə orqanlarınınfəaliyyətinin istiqamətləndirilməsi, eləcə də, Nazirliyin kadr siyasəti və strategiyası üzrəfunksiyaların həyata keçirilməsi, davamlı inkişaf naminə təhsil siyasəti və strategiyasının, həmçinin,QHT və beynəlxalq təşkilatların layihələrinin həyata keçirilməsi, aparılan təhlillərin nəticələrinəəsasən strateji sənədlərin, hesabatların, islahat layihələrinin hazırlanmasında fəal iştirak etmişdir.Qeyd olunan sahələr üzrə həyata keçirilən tədbirlər və proseslər aşağıda öz əksini tapmışdır.I. İl ərzində strateji təhlil, planlaşdırma və idarəetmə sahəsində həyata keçirilən tədbirlərvə proseslər.2010-cu il ərzində şöbə tərəfindən aşağıdakı işlər icra olunmuş, müvafiq proseslər və tədbirlərhəyata keçirilmişdir:1. Təhsil sisteminin ayrı-ayrı sahələri üzrə strateji təhlillərin aparılması, müxtəlif strukturbölmələr tərəfindən səmərəli həyata keçirilən işlərin əlaqələndirilməsi, mövcud idarəetməmexanizminin təkmilləşdirilməsi məqsədilə Təhsil Nazirliyində strateji planlaşdırma mexanizmitətbiq olunmaqdadır. Buna müvafiq olaraq, strateji planlaşdırma mexanizminin inkişafı istiqamətindəişlər davam etdirilmiş, Nazirliyin növbəti 3 illik Strateji Planı (2010-2012-ci illər) hazırlanmış, həminplan Nazirliyin fəaliyyət planı ilə əlaqələndirilmiş, eləcə də, Strateji Plana daxil edilmiş və TəhsilNazirliyi tərəfindən hazırlanmış bir sıra məqsədli inkişaf proqramlarına əsaslanan və müvafiq olaraqil ərzində nəzərdə tutulan məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilmişdir.2. Təhsil Nazirliyinin növbəti 3 illik strateji planına müvafiq olaraq, R(Ş)TŞ-lərdə (idarələrdə)strateji planlaşdırma və hesabatvermə prosesinin daha səmərəli icra olunması, həyata keçirilməsi və 2illik Strateji Planların hazırlanması məqsədilə yerlərdə məsul şəxslər müəyyənləşdirilmişdir.3. Təhsil sektorunda aparılan islahatların əhatə dairəsinin tamlığı və optimallığı, eyni zamanda,dünyada təhsilin inkişaf tendensiyaları barədə məlumatlar toplanmış, həmçinin, Təhsil Sektorununİnkişafı üzrə İkinci Layihənin (2009-2014-cü illər) həyata keçirilməsi məqsədilə “Təhsil sistemindəidarəetmənin təkmilləşdirilməsi, müəllim peşəsi ilə bağlı reqlamentləşdirici qaydaların yenidənişlənməsi və tətbiqi” alt-komponenti üzrə Dünya Bankının heyəti ilə görüşlər keçirilmiş, müzakirələraparılmış, eyni zamanda, qeyd olunan illərdə həmin alt-komponent üzrə həyata keçiriləcək tədbirlərinİcra Planı hazırlanmış, həmin plana dair müzakirələr aparılmış və həmin alt-komponentin İcraPlanına əsasən cari ilin Yanvar-İyun, İyul-Avqust-Sentyabr və Oktyabr-Noyabr-Dekabr aylarındahəyata keçirilən tədbirlər barədə yarımillik və rüblük hesabatlar hazırlanaraq LayihəninƏlaqələndirmə Qrupuna (LƏQ) təqdim edilmişdir.58

4. 09 yanvar-02 fevral tarixlərində şöbənin əməkdaşı Zöhrab Kəlbəliyev Təhsil Nazirliyinin07.01.2010-cu il tarixli, 11/06 nömrəli əmrilə ABŞ-ın “Xarici Qonaqlar-Liderlik Proqramı”çərçivəsində “ABŞ-da ali təhsilin idarəolunması” mövzusunda keçirilən layihədə iştirak etməkməqsədilə ABŞ-a ezam olunmuşdur.5.28 yanvar tarixində Təhsil Naziri və şöbə müdirinin yanında görüş keçirilmişdir. Görüşünməqsədi 21-28 fevral tarixində ABŞ-ın Cənubi Konnektikut ştatında və Nyu-York şəhərində “MəktəbLiderliyi” layihəsi üzrə təşkil edilən təlimlərdə iştirak etmək məqsədilə müəyyən göstəricilərə əsasənməktəb direktorları, müavinləri və məktəb müəllimlərinin müəyyənləşdirilməsi olmuşdur.5. 29 yanvar tarixində şöbənin əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanındaDövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın Təhsil Nazirliyi üçün keçirdiyi anket sorğusundaiştirak etmişdir.6. Yanvar və dekabr aylarında (ilk altı ay və son altı ay ərzində) “İnsan Hüquqlarının tədrisi”ilə əlaqədar 2009-2010-cu dərs ilində görülən işlər barədə Ombudsman Aparatına hesabat hazırlanıbtəqdim edilmişdir.7. Yanvar ayında Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə və Nairlər Kabinetinə“Demoqrafiya və Sağlamlıq” sorğusu üzrə, Statistika Komitəsinə isə “Demoqrafiya və əhalisakinliyi” üzrə hesabatlar hazırlanmış təqdim edilmişdir.8. Yanvar ayında “Korrupsiyaya qarşı Mübarizə üzrə Milli Fəaliyyət planı”nın icrası ilə bağlı2009-cu ilin son altı ayı ərzində görülmüş işlər barədə, iyul ayında isə 2010-cu ilin ilk altı ayı ərzindəgörülmüş işlər barədə Prezident Aparatının Administrasiyasına və Nazirlər Kabineti Aparatına 27səhifəlik hesabat hazırlanıb təqdim edilmişdir.9. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 aprel 2009-cu il tarixli, 80 nömrəli sərəncamı ilətəsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafıDövlət Proqramı”nda Təhsil Nazirliyi üzrə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin icra vəziyyəti barədə cari ilinyanvar və iyul aylarının ilk və son altı ayı ərzində görülmüş işlər barədə məlumat hazırlanmış vəİqtisadi İnkişaf Nazirliyinə təqdim edilmişdir.10. “2008-2015–ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlıtəminatına dair Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planında nəzərdə tutulantapşırıqların icrasını təmin etmək məqsədilə cari ilin yanvar və iyun aylarında (ildə iki dəfə) TəhsilNazirliyinin gördüyü işlər barədə məlumat hazırlanmış və Nazirlər Kabinetinə göndərilmişdir.11. 05 fevral tarixində şöbənin əməkdaşları “2009-cu ilin yekunları və 2010-cu ildə qarşıdaduran vəzifələr” adlı kollegiya iclasında iştirak etmişlər. Kollegiya iclasında 2009-cu ilin təhsilləbağlı mühüm hadisələrinə dair ümumi statistik məlumatlar, diaqramlar və cədvəllər, eyni zamandason illərdə təhsilin inkişafı sahəsində əldə edilən nailiyyətlər, təhsil pillələri üzrə həyata keçirilən və2010-cu ildə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan tədbirlər, ölkədə kurikulum islahatının həyatakeçirilməsi, həmçinin şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi (məktəbdaxili, milli və beynəlxalqqiymətləndirmə), 2009-cu ildə ali məktəblərə qəbulun nəticələri, istedadlı uşaqlarla iş, dərsliksiyasətinin tətbiqi, kadr təminatı, de-institutlaşma, məktəbdənkənar təhsil, təhsil sisteminininformasiyalaşdırılması, texniki peşə təhsili, orta ixtisas təhsili, ali təhsil, ixtisasartırma təhsili,beynəlxalq əlaqələr və xaricdə təhsil, ali məktəb elmi sahələri ilə bağlı təqdimat xarakterli hesabatverilmişdir.6. 11 fevral tarixində şöbənin təhsil naziri yanında dövlət qulluqçusunun illik xidmətifəaliyyətinin qiymətləndirilməsi və şöbənin 2010-cu il üçün hazırlanmış İş Planının müzakirəsinədair iclas keçirilmişdir. İclas zamanı nazir şöbənin hər bir işçisi barədə təqdim olunanqiymətləndirmə sənədləri ilə əməkdaşları tanış edərək həmin sənədləri imzalamış, şöbəninəməkdaşları barədə öz fikirlərini bildirmiş, hər bir işçiyə aid müəyyən nöqsan və problemləri,perspektivləri, eyni zamanda, müəyyən işçilərin ixtisas dərəcələrinin artırılması barədə ümumiməlumat vermiş və şöbənin 2010-cu il üçün hazırlanmış İş Planı nəzərdən keçirilərək təsdiqedilmişdir. Sonda nazir tərəfindən şöbənin əməkdaşlarına 2010-cu il ərzində gündəlik fəaliyyətlərininqeyd olunması məqsədilə “agenda” dəftərini imzalayıb təqdim etmiş və il ərzində görülən işlərinhəmin dəftərdə qeyd olunmasını bildirmişdir.8. Təhsil naziri yanında struktur bölmələrin illik xidməti fəaliyyətlərinin qiymətləndirilməsi vəstruktur bölmələrin 2010-cu il üçün hazırlanmış İş Planlarının müzakirəsinə dair iclaslar59

tamamlandıqdan sonra həmin planlar nəzərdən keçirilmiş və Nazirliyin 2010-cu il üçün FəaliyyətPlanı şöbə tərəfindən hazırlanmışdır.9. 21-28 fevral tarixlərində şöbənin əməkdaşı Vüqar Əbdülrəhimov Nazirliyin 11 fevral 2010-cu il tarixli 173 nömrəli əmri ilə “Məktəb Liderliyi” layihəsi çərçivəsində bir sıra təhsil işçiləri iləbirgə ABŞ-ın Cənubi Konnektikut Dövlət Universiteti və Nyu-Yorkdakı Kolumbiya UniversitetininMüəllimlər Kollecində təşkil edilən təlimlərdə və görüşlərdə iştirak etmək məqsədilə ABŞ-a ezamolunmuşdur. Təlim səfərinin məqsədi məktəb liderliyi təcrübəsinin öyrənilməsi, bu istiqamətdəpeşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi, idarəetmənin təkmilləşdirilməsi istiqamətində müvafiq bilikvə təcrübənin əldə edilməsi, çevik və müasir idarəetmə bacarıqlarına yiyələnməkdir. Səfərmüddətində Cənubi Konnektikut ştatındakı bir neçə ibtidai, əsas və orta məktəblərin rəhbərləri iləgörüşlər keçirilmiş, məktəblərin idarə olunması, fəaliyyətləri və müəyyən lazımi sənədlər təqdimedilmiş, dərs prosesləri müşahidə edilərək müəyyən tədqiqatlar aparılmışdır. Həmçinin, səfər zamanıCənubi Konnektikut Dövlət Universitetində və Konnektikut Dövlət Təhsil Departamentində liderliyədair seminarlarda “Liderlik standartları və onların məktəblərdə tətbiqi”, “Təhsildə bərabərlik”mövzuları üzrə təqdimatlar dinlənilmiş və həmin mövzular ətrafında fikir mübadiləsi aparılmışdır.Səfər çərçivəsində Nyu-Yorkdakı Kolumbiya Universitetinin Müəllimlər Kollecində professormüəllimheyəti və tələbələr ilə görüşən nümayəndə heyəti ölkəmizdə pedaqoji kadrların fəaliyyəti,müəllimlərin dərs yükü, eyni zamanda, Azərbaycan təhsilində aparılan islahatlar və yenimexanizmlərin tətbiqinə dair verilən tədqiqat xarakterli sualları cavablandırmışlar. Səfərin sonundaölkəmizi təmsil edən iştirakçılara Cənubi Konnektikut Dövlət Universiteti tərəfindən müvafiqsertifikatlar təqdim edilmişdir. Səfərdən qayıtdıqdan sonra həmin təlim səfərinə dair Hesabathazırlanmış və Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinə təqdim edilmişdir.10. 27-28 fevral, 12-14 mart, 02-04 aprel tarixlərində orta təhsil kursu üzrə mərkəzləşdirilmişqaydada yoxlama imtahanlarının, 02-04 iyun və 16-18 iyun tarixlərində isə buraxılış imtahanlarınınkeçirilməsi məqsədilə, şöbənin əməkdaşları Bakı şəhərində və müəyyən rayonlarda təhkim olduqlarımərkəzlərdə həmin imtahanlarda iştirak edən nəzarətçilərlə görüş keçirmiş, imtahan keçirilənmərkəzlərdə təşkilati işlərə nəzarət etmiş və imtahanlara rəhbərlik funksiyasını yerinə yetirmişlər.Yoxlama və buraxıılış imtahanları başa çatdıqdan sonra Hesabat hazırlanmış, Monitorinq vəqiymətləndirmə şöbəsinə təqdim edilmişdir.11. Fevral ayında “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılmasıvə davamlı inkişaf Dövlət Proqramı” üzrə həyata keçirilən tədbirlər ilə əlaqədar Təhsil Nazirliyinin2009-cu il üçün 47 səhifəlik, iyul ayında isə 2010-cu ilin ilk altı ayı ərzində görülmüş işlə barədə 49səhifəlik hesabat hazırlanaraq İqtisadi İnkişaf Nazirliyinə göndərilmişdir.12. Amerika Hüquqşünaşlar Assosiasiyası, Mərkəzi Avropa və Avrasiyada Hüquq Təşəbbüsü(ABA-CEELİ) təşkilatı və Təhsil Nazirliyinin respublikanın ümumtəhsil məktəblərində birgə həyatakeçirdiyi “Canlı Hüquq” proqramı 2010-cu dərs ilində də davam etdirilmişdir. Buna müvafiq olaraqcari ilin fevral ayında Təhsil Nazirliyində həmin proqrama qoşulmuş ümumtəhsil məktəblərinrəhbərləri ilə iştirakçı tələbələrin təntənəli yığıncağı təşkil edilmişdir.13. Təhsil Nazirliyi və Britaniya Şurasının birgə həyata keçirdiyi “Ümumtəhsil məktəblərindəingilis dilinin intensiv tədrisi layihəsi” cari ildə I-III və V-VII siniflərdə davam etdirilmişdir. Bulayihə çərçivəsində xarici dillərin intensiv və səmərəli öyrədilməsi üçün müasir təlimstrategiyalarının tətbiqi, bu sahədə aparılan eksperimentlərin genişləndirilməsi üzrə tədbirlərin həyatakeçirilməsinə uyğun olaraq fevral və may aylarında iki mərhələ üzrə müəyyənləşdirilmişmüəllimlərə təlimlərin keçirilməsi təşkil edilmişdir. 2009-cu ildə olduğu kimi “İngilis dilinin intensivtədrisi” layihəsi cərçivəsində 7 məktəbdə dərslərin monitorinqi keçirilmiş, həmin monitorinqinnəticələri hazırlanmış və məktəb rəhbərləri ilə birlikdə müzakirə edilmişdir. Hesabatlar məktəblərətəqdim edilmişdir.14. 11 mart tarixində fevralın 21-28-də ABŞ-a səfər zamanı “Məktəb Liderliyi” layihəsiçərçivəsində keçirilən təlimlərdə əldə edilən nəticələri müzakirə etmək məqsədilə Müasir Təhsil vəTədrisə Yardım Mərkəzində görüş keçirilmişdir. Görüş zamanı məktəb idarəetməsinə dair əldəolunan təcrübənin nəticələri, liderlik standartları və onların məktəblərdə tətbiqi üsulları, həmçinin,səfər zamanı ABŞ təcrübəsinə əsasən Azərbaycan təhsili kontekstində “Məktəb Liderliyi” layihəsiüzrə hazırlanmış Fəaliyyət Planında nəzərdə tutulan məqsədyönlü tədbirlərin - məktəblərin idarəetməsisteminin daha da təkmilləşdirilməsi, direktor və direktor müavinlərinin, müəllimlərin peşəkarlıq60

səviyyəsinin yüksəldilməsi, onların müasir fəal təlim texnologiyalarının tətbiqi sahəsində müəyyənbacarıqların əldə edilməsi və məktəblərin yararlı monitorinq və qiymətləndirmə metodlarındansəmərəli istifadə etmələrinə dair tədbirlərin gələcəkdə həyata keçirilməsi istiqamətində fikirmübadiləsi aparılmışdır.15. 08 aprel tarixində Təhsil Nazirliyi, Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi ilə birgəhəyata keçirilən “Məktəb Liderliyi” layihəsi çərçivəsində məktəb direktorları və tədris hissə müdirləriüçün strateji planlaşdırma prosesi üzrə təlimlər keçirilmiş və şöbənin əməkdaşı Vüqar Əbdülrəhimovhəmin təlimlərdə iştirak etmişdir.16. 19 aprel tarixində Təhsil Nazirliyində “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsi ilə əlaqədar iclasdakeçirilmişdir. Buna müvafiq olaraq, şöbənin əməkdaşları Sevil Məmmədova və Vüqar Əbdülrəhimov21-23 aprel tarixlərində təhkim olduqları məktəblərdə sinif otaqlarına nəzarət etmiş, müəyyəntəşkilati məsələlərin müzakirəsində, həmçinin açıq dərslərdə iştirak edən ekspert qrupu vəmüəllimlərlə birgə dərs cədvəllərinin müəyyənləşdirilməsi prosesində və nəhayət, açıq dərslərdəiştirak etmişlər. Açıq dərslərdən sonra ekspert qrupu ilə birgə həmin müəllimlərə dərslərinin necə vəhansı üslubda keçmələri, dərs zamanı meydana çıxan müəyyən nöqsan və problemləri, həmçinin,üstün cəhətləri barədə məlumat verilmişdir.17. “Metodik xidmətin təşkili vəziyyəti və onun yaxşılaşdırılmasına dair tədbirlər” və “Məktəbşəbəkəsinin rasionallaşdırılması” mövzuları üzrə kollegiya materialları hazırlanmış və 01 maytarixində həmin mövzulara dair kollegiya iclasları keçirilmişdir.18. 03 may tarixində peşə məktəbi və liseylərində strateji planlaşdırma mexanizminin tətbiqiməqsədilə Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Peşə təhsili və təlimi sahəsindəislahatlar strategiyası və Azərbaycanın seçilmiş rayonunda pilot icrası” layihəsinin ekspertləri DevidHardi, Ellen Jeppesen, Soren Poulsen və Nazirliyin Texniki-peşə təhsili şöbəsinin müdiri NamiqMəmmədov ilə birgə görüş keçirilmişdir. Həmin görüşdə şöbənin əməkdaşı, planlaşdırma sahəsinəməsul olan şəxs Vüqar Əbdülrəhimov da iştirak etmişdir.19. 07 may tarixində şöbənin aparıcı məsləhətçisi Vüqar Əbdülrəhimov Təhsil Nazirliyi,Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi ilə birgə həyata keçirilən “Məktəb Liderliyi” layihəsiçərçivəsində müəyyənləşdirilmiş rayon və şəhərlərin bəzi məktəblərində strateji planlaşdırmamexanizminin tətbiqi məqsədilə Sumqayıt şəhərindəki 24 nömrəli orta məktəbdə həmin mövzu üzrəkeçirilən treninqdə iştirak etmişdir.20. 11 may və 19-20 may tarixlərində şöbənin aparıcı məsləhətçisi Vüqar Əbdülrəhimov “Peşətəhsili və təlimi sahəsində islahatlar strategiyası və Azərbaycanın seçilmiş rayonunda pilot icrası”layihəsi çərçivəsində müəyyənləşdirilmiş peşə məktəblərində strateji planlaşdırma mexanizminintətbiqi məqsədilə həmin peşə məktəblərinin direktor və direktor müavinləri üçün “İrşad” və “KresentBiiç” (Crescent Beach) otellərində keçirilən treninqlərdə iştirak etmişdir.21. Cari ilin may-iyun aylarında şöbənin əməkdaşı Sevil Məmmədova Beynəlxalq MiqrasiyaTəşkilatı və Təhsil Nazirliyinin birgə layihəsi çərçivəsində respublikanın bir çox rayonlarınınümumtəhsil məktəb müəllimləri üçün keçirilən təlimlərdə iştirak etmişdir. Məlumat üçün qeyd etməkistərdik ki, həmin təlimlərdən 800 müəllim keçmişdir, həmçinin həmin layihə çərşivəsindəmüəllimlər üçün Təhsil Nazirliyi tərəfindən redaktə olunmuş 3.510 ədəd azərbaycan dilində, 800ədəd rus dilində vəsait, 19.000 ədəd yaddaş kitabçası, 81.000 ədəd şagird üçün çib kartı, 42.000buklet və 5.750 ədəd plakat Beynəlxalq Miqrasiya təşkilatı tərəfindən çap edilmişdir. Həminmateriallar Təhsil Nazirliyi xətti ilə məktəblərə paylanılmışdır: Eyni zamanda kiçik həcmli filmlərdənibarət hazırlanmış 500 ədəd elektron vəsaitin məktəblərə paylanılması təşkil edilmişdir.21. 01 iyun tarixində şöbənin əməkdaşları Nazirlikdə IX və XI siniflərdə buraxılışimtahanlarının keçirilməsi ilə əlaqədar, həmçinin uşaqların müdafiəsi gününə həsr olunmuş iclaslardaiştirak etmişlər.22. Şöbənin əməkdaşları Vüqar Əbdülrəhimov və Natiq Əliyev Təhsil Nazirliyinin 08 iyun2010-cu il tarixli 11/308 nömrəli əmri ilə 28 iyun-02 iyul tarixlərində Müasir Təhsil və TədrisəYardım Mərkəzi (MTTYM) ilə birgə həyata keçirilən “Məktəb Liderliyi” layihəsi çərçivəsində“Müasir dövrdə liderlik: keçid dövrünü yaşayan cəmiyyətlərdə təhsil liderliyi” mövzusu üzrəGürcüstanda təşkil edilən yay məktəbində iştirak etmişlər. Yay məktəbinin əsas məqsədi təhsildəliderlik təcrübəsini öyrənmək, rəhbər və pedaqoji kadrların idarəetmə sahəsində peşəkarlıqsəviyyəsini yüksəltmək, eyni zamanda, idarəetmənin təkmilləşdirilməsi istiqamətində müvafiq61

ilikləri əldə etmək və müasir idarəetmə bacarıqlarına yiyələnməkdir. Yay məktəbindən qayıtdıqdansonra əldə edilən təcrübənin nəticələrinə dair Hesabat hazırlanmış və həmin hesabat NazirliyinBeynəlxalq əlaqələr şöbəsinə təqdim edilmişdir.23. Təhsil Nazirliyinin 05.07.2010-cu il tarixli 971 nömrəli əmri ilə 06-24 iyul tarixlərindəAzərbaycan Müəllimlər İnstitutunda “Məktəb uşağın dostudur” layihəsi çərçivəsində 100 nəfərməktəb rəhbəri və 10 nəfər rayon (şəhər) təhsil şöbə (idarə) müdirləri üçün “Ümumtəhsilməktəblərinin səmərəli idarəolunması” mövzusunda təlim kursları keçirilmişdir. Həmin təlimkurslarında şöbənin əməkdaşı Sevil Məmmədova iştirak etmişdir. Təlim kursları cari ilin sentyabroktyabraylarında Bakı şəhəri üzrə müəyyənləşdirilmiş məktəblərdə davam etdirilmişdir.24. 04 sentyabr tarixində “2009-2010-cu dərs ilinin yekunları və 2010-2011-ci dərs ilindəqarşıda duran vəzifələr” mövzusunda təhsil işçilərinin respublika Konfransı keçirilmiş və şöbəninəməkdaşları həmin Konfransda iştirak etmişlər.25. 21 oktyabr tarixində şöbənin əməkdaşı Vüqar Əbdülrəhimov “Panasonic” kompaniyası vəonun Azərbaycandakı rəsmi partnyoru “Bakond” şirkətinin “Təhsil sistemi üçün interaktiv kompleksavadanlıqları (panabordlar, proyektorlar)” mövzusu üzrə Avropa otelində keçirilən təqdimatda iştiraketmişdir.26. Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihənin (2009-2014-cü illər) “Təhsil sistemindəidarəetmənin təkmilləşdirilməsi, müəllim peşəsi ilə bağlı reqlamentləşdirici qaydaların yenidənişlənməsi və tətbiqi” alt-komponentin İcra Planında nəzərdə tutulan “Təhsil sistemində idarəetmənintəkmilləşdirilməsi, rayon (şəhər) təhsil şöbələrində (idarələrdə) strateji planlaşdırma vəhesabatvermə sisteminin tətbiqi” vəzifəsinə uyğun olaraq 30 oktyabr tarixində “Ankara məktəbi”məktəb-liseyində “Rayon (Şəhər) təhsil şöbələri (idarələr) üçün strateji planlaşdırma prosesi vəstrateji planların hazırlanması” mövzusu üzrə təlimati seminar keçirilmişdir.Seminarın əsas məqsədi Nazirliyin 2010-2012-ci illəri əhatə edən Strateji Planına əsasənR(Ş)TŞ-lərin (idarələrin) 2011-2012-ci illər üçün 2 illik Strateji Planlarının hazırlanması və bunamüvafiq olaraq yerlərdə strateji planlaşdırma və yeni hesabatvermə mexanizminin daha səmərəlitətbiqi və həyata keçirilməsi vasitəsilə idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsidir.Seminarda Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi, Sumqayıt Şəhər Təhsil Şöbəsi, Gəncə Şəhər Təhsilİdarəsi, ölkənin digər rayon (şəhər) təhsil şöbələri (idarələri) və Naxçıvan Muxtar RespublikasıTəhsil Nazirliyindən strateji planlaşdırma prosesi üzrə müəyyənləşdirilən 66 məsul şəxs iştiraketmişdir.Seminarda şöbənin müdiri Fərzəli Qədirov, həmin şöbənin aparıcı məsləhətçiləri VüqarƏbdülrəhimov, Natiq Əliyev, İqtisadiyyat şöbəsi plan-maliyyə sektorunun müdiri Vüqar Əsgərov,Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihənin Əlaqələndirmə Qrupunun rəhbəri Elvin Rüstəmov,Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzinin koordinatoru Raziyə İsayeva çıxış etmiş, fikir vətəkliflərini bildirmişlər. Həmçinin seminar iştirakçılarına strateji planlaşdırmanın məqsədi, buprosesin həyata keçirilməsi üçün yerlərdə müvafiq işçi qrupunun yaradılması və həmin prosesəmaraqlı tərəflərin cəlb edilməsi, strateji planın elementləri, fəaliyyət və büdcə planlarınınhazırlanması barədə təqdimatlar vasitəsilə ətraflı məlumat verilmiş, bu istiqamətdə müzakirələraparılmış, iştirakçıları maraqlandıran suallar cavablandırılmışdır. Eyni zamanda, müvafiq sənədlərtoplusu (Nazirliyin Strateji Planı (2010-2012-ci illər), “R(Ş)TŞ-lər (idarələr) üçün stratejiplanlaşdırma prosesi və strateji planların hazırlanması” adlı təqdimatın tezisləri və R(Ş)TŞ-lər(idarələri) üçün strateji planın çərçivəsi) təqdim edilmişdir.27. 2010-cu dərs ilində YUNİSEF, Təhsil və Fövqəladə Hallar Nazirlikləri ilə birgə “Təhsildəfəlakət riskinin aradan qaldırılması” (DİPECHO) layihəsi həyata keçirilməyə başlanılmışdır. Layihəçərçivəsində işçi qrupu yaradılmış və tədbirlər planı hazırlanmışdır. Həmin tədbirlər planı Təhsil vəFövqəladə Hallar Nazirləri tərəfindən 29 oktyabr tarixində imzalanmışdır. Layihə çərçivəsində 07-14noyabr tarixlərində şöbənin aparıcı məsləhətçisi Sevil Məmmədova İsveçrənin Çenevrə şəhərindəezamiyyədə olmuş, həmçinin 24-29 noyabr tarixlərində həmin layihə üzrə seçilmiş 6 regionun ( Bakışəhəri, Şamaxı, Şəki, Zaqatala, Sabirabad və Saatlı rayonları) 10 pilot məktəbinə səfər etmiş vəonların ehtiyacları nəzərdən keçirilərək siyahıya alınmışdır.28. 29 noyabr-03 dekabr tarixlərində şöbənin əməkdaşı Sevda Abbasova RusiyaFederasiyasının Moskva şəhərində MDB və Baltikyanı dövlətlərin VIII Beynəlxalq rus diliolimpiadası və rus dili festivalında iştirak etmişdir.62

29. 01-04 dekabr tarixlərində şöbənin əməkdaşı Sevil Məmmədova Beynəlxalq MiqrasiyaTəşkilatı, Daxili İşlər və Təhsil Nazirliklərinin birgə həyata keçirdiyi “Azərbaycanda insan alverininqarşısının alınması üzrə orta məktəb təhsili” layihəsi çərçivəsində Gürcüstan Respublikasındakeçirilən beynəlxalq konfransda iştirak etmişdir.30. 5-11 dekabr tarixlərində şöbənin müdiri Fərzəli Qədirov, Əlavə təhsil sektorunun müdiriZöhrab Kəlbıliyev Nazirliyin Akkreditasiya şöbəsinin bəzi əməkdaşları ilə birgə Böyük Britaniyada“Əlavə və ali təhsil müəssisələrinin akkreditasiyası ilə bağlı Britaniya Akkreditasiya Şurasının iştəcrübəsinin öyrənilməsi” məqsədilə İngiltərədə ezamiyyədə olmuşlar.Yuxarıda qeyd olunan məsələləri nəzərə alaraq şöbə tərəfindən 2010-cu il ərzində aşağıdakıdigər ümumi işlər həyata keçirilmişdir:1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “İcra intizamının möhkəmləndirilməsi və icrayanəzarətin təşkilinin təkmilləşdirilməsi tədbirləri haqqında” 26 oktyabr 2006-cı il tarixli, 472 nömrəliFərmanının icrası ilə əlaqədar 2009-cu ildə ölkə başçısı tərəfindən imzalanmış fərman və sərəncamlarüzrə görülmüş işlər barədə 92 səhifəlik məlumat hazırlanmışdır. Məlumatda Dövlət Proqramlarında,Milli Fəaliyyət və Tədbirlər Planlarında icrası 2009-cu il üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlərin yerinəyetirilməsi, görülən işlərin keyfiyəti və kəmiyyəti barədə məlumatlar öz əksini tapmışdır.2. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 15 sentyabr tarixli, 3043 nömrəlisərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2008-2015–ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğunazaldılması və davamlı inkişaf Dövlət Proqramı”nın Tədbirlər Planına uyğun olaraq 2011-2015-ciillər üzrə növbəti Tədbirlər Planının hazırlanması məqsədilə Dövlət Proqramına yenidən baxılmış,Dövlət Proqramının məqsəd və hədəflərinə uyğun olaraq 2011-2015-ci illər üzrə Tədbirlər Planınınhazırlanması məqsədilə tədbirlərin icrası və həyata keçirilməsi üçün 15 səhifəlik rəy və təkliflərİqtisadi İnkişaf Nazirliyinə təqdim edilmişdir.3. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15.05.07 tarixli, 2167 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiqolunmuş “Azərbaycan Respublikası Məşğulluq Strategiyasının həyata keçirilməsi üzrə DövlətProqramı (2007-2010-cu illər)”nın icrası ilə əlaqədar Təhsil Nazirliyinin cari ilin 6 ayı ərzindəgördüyü işlər barədə 10 səhifəlik məlumat hazırlanmış və həmin məlumatlar Əmək və ƏhalininSosial müdafiəsi Nazirliyinə təqdim edilmişdir.4. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 18.02.2009-cu il tarixli, № 163 nömrəli Sərəncamıilə təsdiq edilmiş “2009-cu ilin “Uşaq ili” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər planı”nın icrası ilə bağlıTəhsil Nazirliyinin gördüyü işlər barədə 24 səhifəlik məlumat hazırlanmış və AzərbaycanRespublikası Prezidenti Administrasiyasına və Ombudsman Aparatına təqdim edilmişdir.5. YUNİSEF-in Təhsil Nazirliyi ilə birgə həyata keçirdiyi layihələr 2010-cu ildə də davametdirilmiş və YUNİSEF-in cari il üzrə tədbirlər planına rəy və təkliflər verilərək yenidən işlənilmiş vətəsdiq edilimişdir.6. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasının İnsan alverinə qarşımübarizə üzrə Milli Fəaliyyət Planının (2009-2013-cü illər) təsdiq edilməsi” haqqında 06.02.2009-cuil tarixli, 133 nömrəli Sərəncamının icrasına uyğun olaraq Təhsil Nazirliyinin 09.04.2009-cu iltarixli, 398 nömrəli əmri ilə Tədbirlər Planı təsdiq edilmişdir. Tədbirlər planında nəzərdə tutulanbirgə tədbirlərin icrası ilə əlaqədar Nazirliyin müvafiq struktur bölmələrinə və yerli təhsil idarəetməorqanlarının və təhsil müəssisələrinin rəhbərlərinə tapşırıq verilmişdir. Həmin tədbirlər planına uyğunolaraq insan alverinin profilaktikasının gücləndirilməsi istiqamətində 2009-cu ildən etibarənBeynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı, Daxili İşlər və Təhsil Nazirliklərinin birgə həyata keçurdiyi“Azərbaycanda insan alverinin qarşısının alınması üzrə orta məktəb təhsili” layihəsi cari ildə davametdirilmişdir.7. Cari ildə insan alverinin mahiyyəti və təhlükəsi, qanunsuz miqrasiyanın doğurduğutəhlükələr barədə məlumatlandırma məqsədilə ali, orta ixtisas və texniki peşə təhsili müəssisələrindəhəmin layihə çərçivəsində müəllimlər, şagirdlər, valideynlərin iştirakı ilə tədbirlər, o cümlədənseminarlar, “dəyirmi masalar”, debatlar təşkil edilmişdir. İctimai fənlərin məzmununda uyğunmövzuların tədrisi prosesində qanunsuz miqrasiyanın azaldılması, insanlarla ticarətin qarşısınınazaldılması və aradan qaldırılması üçün dövlət qurumları tərəfindən görülən işlər barədə şagird vətələbələrə biliklər verilmişdir. IX-XI siniflərdə tətbiq ediləcək müəllimlər üçün vəsaitin modulu63

hazırlanmış, 2009-2010-cu dərs ilində seçilmiş 15 pilot məktəbində yeni hazırlanmış vəsait sınaqdankeçirilərək, müəllim, şagird və valideynlər üçün marifləndirmə tədbirləri keçirilmişdir.8. 2010-2011-ci dərs ilində həm Bakı şəhəri, həm də respublikanın rayonları üzrə 35ümumtəhsil məktəblərinin I və V siniflərində “Rus dilinin intensiv tədrisi” layihəsi davametdirilmişdir. Layihə çərçivəsində ən yaxşı müəllim, ən yaxşı şagird müsabiqələri keçirilmişdir.Rusiya ilə Əməkdaşlıq Təşəbbüsləri Federal Agentliyinin ölkəmizdə birgə həyata keçirdikləri “Rusdili (2006-2010-cu illər) proqramı” çərçivəsində Gəncə, Xaçmaz, Lənkəran, Masallı, Cəlilabad,Yardımlı, rayonlarının təhsil işçilərinin, fəal tələbə və şagirdlərin iştirakı ilə müzakirələrkeçirilmişdir. Layihə çərçivəsində İyul-avqust aylarında 9 nəfər şagird yuxarı sinif, 5 nəfər isə 5 və 6sinif şagirdləri və 1 nəfər müəllim Moskva şəhərinə yay-idman sağlamlıq düşərgəsinə göndərilmişdir.Həmin layihə çərçivəsində noyabr ayında 6 nəfər rus dili müəllimi Sankt-Peterbruq şəhərində 15günlük ixtisasartırma kurslarında iştirak etmişdir. Bu layihə çərçivəsində pilot məktəblərinə xeylisayda pulsuz bədii ədəbiyyat və rus dili dərslikləri paylanılmışdır.9. Cari ildə “ANS” Müstəqil Yayım və Media Şirkəti Təhsil Nazirliyi ilə birgə hazırlanan 11-ci sinif şagirdlərinin iştirakı ilə “Ağıl Dəryası” erudisiya, əyləncə və intellektual yarış xarakterlilayihə həyata keçirilmişdir. Həmin yarışın şəffaf həyata keçirilməsi üçün layihə çərçivəsində 7 fənnmüəllimlərindən ibarət işçi qrupu yaradılmışdır. Fənlər üzrə testlər işçi qrupu tərəfindənhazırlanahhraq layihə rəhbərinə təqdim edilmişdir.10. “Gənclərin Nailiyyəti” Azərbaycan təşkilatının “Azərbaycan məktəblərində iqtisadiyyatıntədrisi” proqramı cari ildə davam etdirilmiş, həmin proqrama müvafiq olaraq müəyyənləşdirilmişkollec, lisey və orta məktəblərdə proqramın həyata keçirilməsi üçün əmr və təlimati məktubhazırlanmış və yerlərə göndərilmişdir.11. 2010/2011-ci dərs ilində 1-ci sinifdə işləyəcək ibtidai sinif müəllimlərinin “Yeni fənnkurikulumunun tətbiqi ilə əlaqədar 6 günlük (36 saat) təlim kurslarına cəlb edilməsi ilə əlaqədartəşkilati işlər görülmüş və bununla əlaqədar digər vəzifələr yerinə yetirilmişdir. Təqdim olunmuşsənədlərin araşdırılması və qiymətləndirilməsi üzrə keçirilmiş tender komissiyalarının qərarı əsasında4 təşkilat təlim kurslarını keçirmək hüququ qazanmışdır. “Müasir təhsil və tədrisə yardım mərkəzi”1-ci, 8-ci və 9-cu lotlar üzrə 28 təlim mərkəzində 1851 müəllimin, “İnkişaf” elmi mərkəzi 2-ci, 3-cüvə 6-cı lotlar üzrə 28 təlim mərkəzində 2073 müəllimin, “Azad Müəllimlər Birliyi” 4-cü, 5-ci və 7-cilotlar üzrə 43 təlim mərkəzində 2304 müəllimin, “Şəxsiyyətin inkişafı və yeni pedaqoji texnologiyalarüzrə İctimai Birlik” 10-cu, 11-ci və 12-ci lotlar üzrə 28 təlim mərkəzində 2049 müəllimin,mumilikdə, 12 lot üzrə 127 təlim mərkəzində 8277 müəllimin kursdan keçirilməsiproqnozlaşdırılmış və bu kursların 109 təlimçi tərəfindən aparılması nəzərdə tutulmuşdur.Yuxarıda adları qeyd olunan təşkilatlar onlarla bağlanacaq müqavilə şərtlərinə uyğun olaraqTəhsil Nazirliyinin təsdiq etdiyi təlim planı və proqramı, onlara əlavə olunan nümunəvi təlimmaterialları əsasında cari ilin iyun-sentyabr aylarında təlim kursları həyata keçirilmiş və özləritərəfindən müəyyənləşdirdikləri metodologiya əsasında təlim iştirakçılarının təlimdən sonrakıfəaliyyətlərinin keyfiyyətinin yekun qiymətləndirilməsi aparılmışdır. Təlimlərin nəticələri, təlimiştirakçılarının fərdi iştirak səviyyəsi, hər təlim qrupunun təlim nailiyyətləri haqqında təşkilatlartərəfindən Təhsil Nazirliyinə təqdim edilmiş hesabatlar araşdırılaraq onlara rəy veririlmişdir.Ümumilikdə, 7778 nəfər ibtidai sinif müəllimi həmin təlim kurslarından keçərək müvafiq sertifikatlarəldə etmişdir.12. Əməkdaşlıq etdiyimiz təşkilatların - “British Council”, “Uşaqların Xilası” “Ümidli GələcəkGənclər”, “Dünyaya Baxış” təşkilatları, “Avrasiya fondu”, “Buta” uşaq fondu və digər təşkilatların,həmçinin, QHT nümayəndələri ilə görüşlər keçirilmiş və şöbənin əməkdaşları həmin tədbirlərdəiştirak etmişlər.13. İl ərzində təhsil işçilərinə fəxri adların verilməsi, dövlət təltiflərinə namizədlər haqqındaməlumatların hazırlanması və təltif olunanların şəxsi işlərinin toplanması, Təhsil Nazirliyinintəltiflərinin verilməsi üzrə sənədləşdirmə işlərinin aparılması həyata keçirilmişdir. 2010-cu il ərzində182 nəfərin Təhsil Nazirliyinin ”Qabaqcıl təhsil işçisi” döş nişanı və 258 nəfərin Fəxri Fərmanlatəltif edilməsi üzrə sənədləşdirmə işləri yerinə yetirilmişdir. Eyni zamanda, yüksək dövlət təltifialmağa namizədlərin, o cümlədən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünənamizədlərin siyahılarının hazırlanması və barələrində olan məlumatların daxil edilməsi yerinəyetirilmişdir. Həmçinin, 2010-cu ildə Dövlət təltifi almış təhsil işçilərinin şəxsi işlərinin, məlumat64

kartlarının və barələrində qısa elektron arayışların Prezident Administrasiyasına təqdim olunmaqüçün hazırlanması işi icra olunmuşdur.14. Təhsil Nazirliyinin birbaşa tabeliyində olan məktəblərin ÜM-1 hesabatlarına müəllim-şagirdnisbətinə dair mütəxəssis qeydləri aparılmışdır.15. Təhsil Nazirliyində planlaşdırılmış tədqiqatların istiqamətlərinin dəqiqləşdirilməsiməqsədilə araşdırmalar aparılaraq, müəyyən olunmuş dövlət sənədlərindən çıxarışlar edilmiş vətövsiyələr hazırlanmışdır. Eyni zamanda, Təhsil Nazirliyinin, digər dövlət müəssisələrinin,beynəlxalq və milli QHT-lərin, maliyyə qurumların fəaliyyət planlarında əks olunan təhsil sahəsinədair məsələlər müəyyənləşdirilmiş və əlaqələndirilmişdir.16. Şöbələrdən daxil olan statistik və yazılı məlumatlar ümumiləşdirilmiş, yekun məlumatlarhazırlanmış, il ərzində şöbəyə daxil olan məktublara, ərizə və şikayətlərə, nəzarət xarakterli sənədlərəbaxılmış və həmin sənədlər icra olunmuşdur.17. Eyni zamanda, şöbənin əməkdaşları mütəmadi olaraq vətəndaşların qəbulu prosesindəiştirak edərək, onların müraciətlərinə və şikayətlərinə aidiyyatı üzrə cavab verilmişdir.18. Həmçinin, Nazirliyin “Qaynar Xətt” xidmətinə daxil olan məlumatlar araşdırılmış, təhliledilmiş və nəticələr ilə bağlı Arayış hazırlanmışdır.19. İl ərzində şöbənin İş Planında əsk olunan tədbirlər nəzərdən keçirilmiş və əsas fəaliyyətistiqamətləri üzrə görülən işlərin icrası barədə şöbə müdirinə məlumat verilmişdir.20. Nazirlikdə strateji planlaşdırmanın icrası prosesini nəzərə alaraq, şöbələrin il ərzindəgördükləri işlərə dair hesabatları nəzərdən keçirilmiş və müvafiq struktur bölmələrlə birgə Nazirliyin2010-cu ildə gördüyü işlərə dair ümumi hesabatı hazırlanmışdır.21. Təhsil Nazirliyinin illik fəaliyyət planı nəzərdən keçirilərək, görülən işlər qiymətləndirilmişvə düzəlişlərə dair tövsiyələr verilmiş, təhsil sektorunda aparılan islahatların əhatə dairəsininbütövlüyü və səmərəliliyi haqqında məlumatlar toplanmış və təhlillər aparılmışdır.22. Hesabatvermənin daha səmərəli təşkili, həmçinin, gündəlik fəaliyyətin qeyd edilməsiməqsədilə nazir tərəfindən şöbənin hər bir əməkdaşına “agenda” dəftəri imzalanıb təqdim edilmiş vəil ərzində görülən işlər gündəlik olaraq həmin dəftərdə qeyd olunmuşdur.II. İl ərzində təhsil nazirliyinin mərkəzi aparatinda və təhsil sistemində kadrlarin idarəolunmasi sahəsi üzrə şöbə tərəfindən görülən işlərin icra vəziyyəti.Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin qarşısında duran vacib istiqamətlərdən biri dəümumtəhsil məktəblərində pedaqoji kadr təminatı probleminin aradan qaldırılması ilə əlaqədardır.Ümumiyyətlə, təhsil sektorunun ümumtəhsil məktəbləri şəbəkəsində pedaqoji kadrçatışmazlığı, həmin ixtisaslı mütəxəssislərin konkret iş yerləri ilə təminatı problemlərinin həlli sonnəticədə Azərbaycan təhsilinin keyfiyyət göstəricilərinə öz müsbət təsirini göstərməklə gələcəkinkişafa təkan verərək mühüm fəaliyyət istiqaməti kimi qiymətləndirilir.Aydın məsələdir ki, Nazirlər Kabinetinin «Kənd yerlərindəki ümumtəhsil məktəblərinəpedaqoji kadrların cəlb olunmasının həvəsləndirilməsi tədbirləri haqqında» 22 iyun 2004-cü il tarixli85 nömrəli qərarı imzalanmış, 04 noyabr 2004-cü il tarixli 230 (s) nömrəli Sərəncamı ilə «2005-2009-cu illər üçün Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil məktəbləri şəbəkəsində pedaqoji kadrtəminatı üzrə İnkişaf Proqramı» təsdiqlənmişdir. Bu qərara və İnkişaf Proqramının I və IIistiqamətlərinə əsasən 2005-ci ildən etibarən Respublikanın kənd rayonlarında yerləşən ümumtəhsilməktəblərinin pedaqoji kadr tələbatını ödəmək məqsədilə dövlət ali və orta ixtisas məktəblərinipedaqoji ixtisaslar üzrə bitirərək, dövlət sifarişinə uyğun konkret iş yerlərində əmək fəaliyyətinəbaşlayan və 3 il müddətində bu fəaliyyəti davam etdirən gənc mütəxəssislərə, eləcə də həminbölgələrdə işləmək arzusunu bildirən digər kateqoriyalı pedaqoji kadrlara 3 il müddətində kommunalxidmətlərini ödəmək üçün ayda şərti maliyyə vahidinin 10 misli məbləğində kompensasiya verilməsivə yerli icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən müvafiq qurumlarla birgə onlara lazımi mənzil-məişətşəraitinin yaradılması, daimi məskunlaşmaq üçün torpaq sahələrinin ayrılması və kreditlərinverilməsinə kömək göstərilməsi, yol xərci, əmlakın daşınması üçün nəqliyyat xərci və ilkin yaşayışşəraitinin yaradılması məqsədilə bir stavka aylıq əmək haqqı həcmində birdəfəlik yardım ödənilməsi,gənc mütəxəssislər üçün lazımi əmək şəraitinin yaradılması məqsədilə təhsilin yerli idarəetməorqanlarının fəaliyyətinin gücləndirilməsi, bu kateqoriyadan olan işçilərə diqqət və qayğınınartırılması, müvafiq stimullaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi, real tələbata uyğun iş yerlərinə65

göndərilən gənc mütəxəssislərin tədris edəcəkləri fənn üzrə dərslik, dərs vəsaiti, tədris planı vəproqramlarla, digər yardımçı materiallarla təmin edilməsi qarşıya məqsəd kimi qoyulmuşdur.Aparılmış məqsədyönlü fəaliyyət nəticəsində «Kənd yerlərindəki ümumtəhsil məktəblərinəpedaqoji kadrların cəlb olunmasının həvəsləndirilməsi tədbirləri haqqında» Azərbaycan RespublikasıNazirlər Kabinetinin 2004-cü il 22 iyun tarixli 85 nömrəli qərarına əlavələr və dəyişikliklər edilməsibarədə» Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 17.04.2006-cı il tarixli 107 nömrəli qərarıimzalanmışdır. Qeyd olunan qərara əsasən Respublikanın kənd rayonlarında yerləşən ümumtəhsilməktəblərinin pedaqoji kadr tələbatını ödəmək, pedaqoji kadrların yerlərə cəlb olunması prosesindəhəvəsləndirmə tədbirlərini gücləndirmək məqsədilə dövlət ali və orta ixtisas məktəblərini pedaqojiixtisaslar üzrə bitirərək, dövlət sifarişinə uyğun konkret iş yerlərində əmək fəaliyyətinə başlayan və 3il müddətində bu fəaliyyəti davam etdirən gənc mütəxəssislərə, eləcə də həmin bölgələrdə işləməkarzusunu bildirən digər kateqoriyalı pedaqoji kadrlara 3 il müddətində kommunal xidmətləriniödəmək üçün ayda şərti maliyyə vahidinin 10 misli məbləği 30 misli ilə əvəz edilmişdir. Həmçininrayon mərkəzindən 20 km-dən artıq məsafədə yerləşən ümumtəhsil məktəblərində əmək fəaliyyətinəbaşlayan hər bir nəfər üçün 3 il müddətində aylıq əmək haqqına şərti maliyyə vahidinin 20 misliəvəzinə 60 misli məbləğində əlavələrin ödənilməsi, habelə dövlət sifarişinə uyğun konkret işyerlərinə göndəriş almış gərc mütəxəssislərə yol xərci, əmlakın daşınması üçün nəqliyyat xərci vəilkin yaşayış şəraitinin yaradılması məqsədilə bir stavka aylıq əmək haqqı əvəzinə əmək haqqının ikimisli miqdarında birdəfəlik yardım verilməsi qərara alınmışdır.Qeyd etmək lazımdır ki, 5 illik müddəti əhatə edən Azərbaycan Respublikası NazirlərKabinetinin 04 noyabr 2004-cü il tarixli, 230 (s) nömrəli sərəncamı ilə «2005-2009-cu illər üçünAzərbaycan Respublikası ümumtəhsil məktəbləri şəbəkəsində pedaqoji kadr təminatı üzrə İnkişafProqramı» 2009-cu ildə başa çatmış, bu dövr ərzində pedaqoji kadrlara olan tələbatın ödənilməsiistiqamətində müsbət və əhəmiyyətli nəticə əldə olunmuşdur.Aparılmış məqsədyönlü fəaliyyət nəticəsində və «Təhsil haqqında» AzərbaycanRespublikasının Qanununun tətbiq edilməsi barədə» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cuil 05 sentyabr tarixli, 156 nömrəli Fərmanının icrasını təmin etmək məqsədilə AzərbaycanRespublikası Nazirlər Kabinetinin «Pedaqoji profilli ixtisaslar üzrə ali və orta ixtisas təhsilimüəssisələrini bitirmiş və ümumi təhsil müəssisələrində işə başlamış gənc mütəxəssislər üçün əlavəgüzəştlər və stimullaşdırıcı tədbirlərinin müəyyən edilməsi haqqında» 14 aprel 2010-cu il tarixli, 67nömrəli qərarı imzalanmışdır. Bu qərara əsasın Nazirlər Kabinetinin yuxarıda adı çəkilən 22.06.2004-cü il tarixli, 85 nömrəli və 17 aprel 2006-cı il tarixli, 107 nömrəli qərarları qüvvədən düşmüş vəəvvəlki qərarlardan fərqli olaraq bu qərarda gənc mütəxəssislərə tətbiq olunan maliyyə vəsaitləriartırılmış, ipoteka kreditlərinin verilməsi məsələsi planlaşdırılmışdır. Əhəmiyyətli amillərdən biri dəbu qərarın həyata keçirilməsində zaman məhdudiyyətinin qoyulmaması və onun daimi xarakterdaşımasıdır.Beləliklə, bu qərara əsasən pedaqoji profili ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrini bitirmişgənc mütəxəssislərin kənd rayonlarında yerləşən ümumi təhsil müəssisələrinə işə cəlb olunmasınınstimullaşdırılması və həmin müəssisələrdə pedaqoji kadr tələbatının ödənilməsi məqsədilə dövlətsifarişinə əsasən iş yerlərində əmək fəaliyyətinə başlayan və 3 il müddətində bu fəaliyyəti ümumitəhsil müəssisələrində davam etdirən gənc mütəxəssislərə aşağıdakı həvəsləndirmə tədbirlərinintətbiq olunması öz əksini tapmışdır:Yol xərci, əmlakın daşınması üçün nəqliyyət xərci, ilkin yaşayış şəraitinin yaradılmasıməqsədilə əmək haqqının 2 (iki) misli həcmində birləfəlik yardım;3 il müddətində kommunal xidmətlərini ödəmək üçün 40 (qırx) manat məbləğindəkompensasiya;yaşayış sahələrinə ehtiyaclarının ödənilməsi;torpaq sahələrinin ayrılması;ipoteka kreditlərinin verilməsi.Rayon mərkəzlərindən 20 km-dən artıq məsafədə yerləşən ümumi təhsil müəssisələrindəəmək fəaliyyətinə başlayan hər bir müəllimə yuxarıda göstərilən həvəsləndirmə tədbirləri ilə yanaşı,həm də 3 il müddətində 70 (yetmiş) manat məbləğində aylıq əmək haqqı əlavə ödəniləcəkdir. Başqasözlə, 20 km-dək məsafədə yerləşən məktəblərdə fəaliyyət göstərənlərə ayda 40 (qırx) manat, 20 km-66

dən artıq məsafədə yerləşən məktəblərdə dövlət sifarişinə uyğun işləyənlərə ayda 110 manat (yüz onmanat) məbləğində maliyyə vəsaiti ödəniləcəkdir.Gənc mütəxəssislərin yaşayış sahələrinə ehtiyaclarının ödənilməsinə, daimi məskunlaşmaqüçün torpaq sahələrinin ayrılmasına və ipoteka kreditlərinin verilməsinə köməklik göstərilməsi yerliicra hakimiyyəti orqanları tərəfindən bələdiyyələrlə birlikdə həyata keçirilir.Bu qərarın icrası ilə əlaqədar Təhsil Nazirliyinin 20.04.2010-cu il tarixli, 455 nömrəli əmriimzalanmış və aidiyyəti struktur bölmələrə, pedaqoji profilli ali və orta ixtisas məktəblərinə, yerlitəhsil idarəetmə orqanlarına müvafiq tapşırıqlar verilmiş, 2010/2011-ci tədris ili üçün adı çəkilənqərara uyğun həvəsləndirmə tədbirləri tətbiq edilən kontingent sayı (limit yerləri) müəyyənləşdirilmişvə bu məlumat rəsmi qaydada Maliyyə Nazirliyinə, eləcə də hər bir rayona ayrı-ayrılıqdagöndərilmişdir.Ölkədə perspektiv inkişafın təminatı baxımından dövlət əhəmiyyətli bu sənədlərdə pedaqojikadrların işlə təmin edilməsi, kadr tələbatının ödənilməsi, ən nəhayət isə pedaqoji profilli gəncmütəxəssislərin konkret iş yerlərinə göndərilməsi probleminin həlli kimi aktual məsələlər nəzərdətutulmuşdur.Qeyd olunan problemlərin həlli istiqamətində hər il olduğu kimi, 2010-cu ildə də rayon vəşəhər ümumtəhsil məktəblərində boş olan müəllim yerinin tutulması üçün yerli təhsil orqanlarındanvakant dərs saatları haqqında məlumatlar toplanmış, bu istiqamətdə Nazirlikdə təhlil aparılmış vəümumi tələbat müəyyənləşdirilmişdir. Eyni zamanda, ali və orta ixtisas məktəblərinin sonuncukursunda təhsil alan tələbələrin adlı siyahısı, orada ünvanı və ailə vəziyyəti göstərilməklə təhlilolunmuşdur. Verilən həmin siyahılar ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə təhlil edilmiş, rayonlar üzrə vakantyerlərin bölgüsü aparılmış, ali və orta ixtisas müəssisələrində yaradılmış dövlət təyinatkomissiyalarına göndərilmişdir. Bu prosesdə son dərəcə tələbənin daimi yaşadığı region (rayon,kənd) mütləq əsas kimi götürülmüşdür. Təyinat bölgüsü məzunların istək və arzuları nəzərəalınmaqla mövcud reqlamentləşdirici sənədlər çərçivəsində həyata keçirilmişdir.Kadr çatışmazlığı probleminin həlli, dövlət sifarişinin tam ödənilməsinə nail olmaq, qarşıyaçıxan məsələləri operativ şəkildə həll etmək məqsədilə təhsil müəssisələrində keçirilən təyinatbölgüsü prosesində şöbə əməkdaşlarının iştirakı təmin olunmuş, proses ciddi nəzarətə götürülmüşdür.İşəgöndərilmə prosesi zamanı könüllülük prinsipləri əsas götürülmüş, eləcə də bu və ya digərsəbəblərdən əmək fəaliyyətinə başlamaqdan rəsmi imtina edən şəxslərə onların ərizələri əsasındamüstəqil işə düzəlmə hüququnun verilməsində məhdudiyyət qoyulmamışdur. Ümumiyyətlə, prosesingedişinin tam koordinasiyası həyata keçirilmiş, Proqramın statistik göstəriciləri ilə bütün yerli təhsiliidarəetmə orqanları rəsmi məlumatlandırılmış və xüsusi məlumat bankı yaradılmışdır.Respublikanın ümumtəhsil məktəblərində pedaqoji kadr tələbatını ödəmək, xüsusiləhəvəsləndirmə tədbirləri tətbiq olunan yerlərə cəlbi gücləndirmək məqsədilə mətbuatda və müxtəlifteleviziya kanallarında (ANS, SPASE, ATV, AzTV) bu barədə geniş informasiyalar verilmiş vəizahat xarakterli məlumatlar əhaliyə çatdırılmışdır. «Azərbaycan müəllimi» qəzetinin 24 avqust2010-cu il tarixli sayında isə Nazirlər Kabinetinin qərarına uyğun həvəsləndirmə tədbirləri tətbiqolunan yerlər üçün rayonlar və ixtisaslar üzrə, habelə kənd məktəblərinin rayon mərkəzlərindənməsafəsi və dərs yükləri göstərilməklə elan dərc edilmişdir. Eyni zamanda bütün rayon (şəhər) təhsilşöbələrinə həvəsləndirmə tədbirləri tətbiq olunan yerlərə pedaqoji kadrların cəlbini gücləndirməküçün lazımi tapşırıqlar verilməklə rəsmi məktub göndərilmişdir.Aparılmış məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində və dərc olunmuş elana əsasən Nazirliyə kəndyerlərində yerləşən məktəblərdə işləmək üçün çoxsaylı müraciətlər olunmuş, onlara da bir dahahəmin məsələnin mahiyyəti barədə geniş izahat verilmişdir. Hər il olduğu kimi, 2010-cu ildə dədövlət ali və orta ixtisas məktəblərini bitirən məzunların göndərildikləri iş yerlərində əməkfəaliyyətinə başlamaları vəziyyəti öyrənilmiş və bu istiqamətdə müəyyən təhlillər aparılmışdır.Beləliklə, istər Nazirliyə, istərsə də yerli təhsili idarəetmə orqanlarına həvəsləndirmə tədbirləri tətbiqolunan kənd məktəblərində işləmək üçün müraciət edənlərdən səmərəli istifadə olunmaqla 800 nəfərəyaxın pedaqoji kadr yerləşdirilmişdir.Son 5 ildə respublikanın ümumtəhsil məktəblərində müəllim və şagirdlərin say tərkibininmüqayisəsi göstərmişdir ki, məktəblərdə şagird kontingentinin 219.000 nəfər azalmasınabaxmayaraq, müəllimlərin sayı 11.000 nəfər artmış, bu isə respublika üzrə müəllim/şagird nisbətinin67

10,1-dən 8,4-ə düşməsinə səbəb olmuşdur. Heç bir ehtiyac olmadan müəllimlərin işə götürülməsi,onların sayının süni surətdə şişirdilməsi müəllimlərin əmək haqlarının artırılmasında və digərstimullaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsində problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır.2010/2011-ci tədris ilində respublikanın ümumtəhsil məktəblərində pedaqoji işçilərin işə qəbuluTəhsil Nazirliyinin 25 avqust 2009-cu il tarixli 1016 №-li əmrinə, 26.08.2008-ci il tarixli 1019nömrəli əmrilə təsdiq olunmuş «Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi sistemininnomenklaturası» ilə müəyyənləşdirilmiş Qaydalara, 27 avqust 2008-ci il tarixli, 46-25-6062/16nömrəli təlimati məktubuna və işə qəbul prosesinin tənzimlənməsi məqsədilə hazırlanmış reqlamentəuyğun test üsulu ilə keçirilən imtahan nəticələrinə əsasən həyata keçirilmişdir. Müəllimlərin işəqəbulu mexanizminin təkmilləşdirilməsi məqsədilə 12 iyun 2010-cu il tarixində beynəlxalqməsləhətçi Reks Kinder şöbəyə cəlb olunmuş, yuxarıda qeyd olunan normativ hüquqi sənədlər həminbeynəlxalq məsləhətçi ilə birgə ətraflı müzakirə edilmiş, mövcud problemlərin aradan qaldırılmasıyolları barədə ümumi nəticəyə gəlməklə müəyyən təkliflər verilmişdir.Müəllimlərin işə qəbulu üzrə yeni reqlamentləşdirilmiş qaydalar, eyni zamanda, elektronresurslar tətbiq edilməklə “ULTRA” şirkəti tərəfindən işə qəbulun proqram təminatı hazırlanmışdır.Tətbiq edilən yeniliklərdən biri də Nazirliyin rəsmi internet saytında açılmış “Müəllimlərin işə qəbuluüzrə müsabiqə” bölməsində hər bir müəllim üçün fərdi səhifələrin açılmasıdır.Belə ki, Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsindən və yerli təhsili idarəetmə orqanlarından daxil olanvakant yerlər barədə məlumatlar toplanılaraq ətraflı araşdırılmış, Təhsil Nazirliyinin rəsmi İnternetsaytında açılmış “Müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqə” səhifəsində və “Azərbaycan müəllimi”qəzetində elanların verilməsi təmin edilmişdir. Müsabiqədə iştirak etmək istəyənlər elektronərizələrlə müraciət etmiş, müvafiq sənədlər (kadrların şəxsi uçot vərəqi, diplomun surəti, əməkkitabçasının surəti, göstəriciləri təsdiq edən digər sənədlərin surəti və elektron ərizə forması)toplanılaraq araşdırılmış, həmin sənədlər əsasında və qəbul olunmuş meyarlara müvafiq olaraq ilkinqiyməyləndirmə aparılmış və göstəriciləri vakant yerlərin tutulması üçün qoyulmuş şərtlərə uyğungələn və müəyyən olunmuş meyarlar üzrə keçid balı toplamış namizədlər müsabiqənin II mərhələsinə- imtahana buraxılmışlar.Beləliklə, vakant yerlərə işə qəbul üzrə 06-17 sentyabr 2010-cu il tarixlərdə müvafiq kompüterproqramı vasitəsilə keçirilən test imtahanlarında 1815 müəllim iştirak etmiş, həmin kompüterproqramı tərəfindən nəticələr qiymətləndirilmiş və vakant yerlərə yerləşdirmə aparılmışdır. Məlumatüçün qeyd edək ki, sualların 80%-nə və daha çoxuna cavab verərək keçid balı toplamış kadrlarseçdikldəri məktəbdəki vakant yerlərə həmin məktəbin direktorunun əmri ilə ixtisasları üzrə müəllimtəyin edilmişlər. Eyni zamanda, ümumtəhsil məktəblərindəki vakant yerlərə keçirilən müsabiqəninnəticələri və müvafiq məlumatlar Nazirliyin rəsmi internet saytında açılmış “Müəllimlərin işə qəbuluüzrə müsabiqə” bölməsində hər bir müəllim üçün müəyyənləşdirlən fərdi səhifələrdəyerləşdirilmişdir.2010/2011- ci tədris ili üçün I və II istiqamətlər üzrə həvəsləndirmə tədbirlərinin tətbiqinəzərdə tutulmuş, lakin təyinat zamanı vakant qalmış yerlərə (Şuşa, Lənkəran, Ağdam, Ağstafa,Ağcabədi, Oğuz, Qax, Qubadlı,Qəbələ, Daşkəsən, Zəngilan, Zərdab, Kəlbəcər, Kürdəmir, Goranboy,Göyçay, Laçın, Tərtər, Saatlı, Sabirabad, Salyan, Samux, Tovuz, Füzuli, Göygöl, Xızı, Xocalı,Hacıqabul, Şəmkir rayonları) Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 14.04.201-cu il tarixli67 №-li Qərarında nəzərdə tutulmuş tədbirlər tətbiq edilməklə 161 müəllimin işə qəbulu barədəTəhsil Nazirinin imzası ilə məktublar hazırlanaraq göndərilmişdir.Ümumtəhsil məktəblərində və məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində vakant direktorvəzifəsinə təqdim olunmuş namizədlərlə test imtahanın aparılması məqsədilə «Təhsil Qanunu»,təhsilin idarəolunması ilə bağlı normativ huquqi sənədlər, kurikulum, yeni qiymətləndirməmexanizmləri, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları və s. ilə bağlı test sualları hazırlanmışvə onların bazası yaradılaraq müvafiq kompüter proqramında yerləşdirilmişdir.Məktəb və məktəbdənkənar təhsil müəssisəsi direktorlarının Nazirliyin uçot nomenklaturasınagötürülməsi ilə əlaqədar rəhbərlik və struktur bölmə müdirlərinin daxil olduğu komissiyayanamizədlər barədə məlumatlarla birlikdə direktor vəzifəsi vakant olan məktəbdə şagirdlərin sayı, sinifkomplektləri, məktəbin maddi-texniki bazası, kadr potensialı, tədris ilində ali və orta ixtisas68

məktəblərinə qəbul olunmuş şagirdlər, onların topladıqları ballar, olimpiada iştirakçıları, məktəbdəaparılan təmir-tikinti və s. barədə məlumatlar hazırlanaraq təqdim olunmuşdur. Vakant vəzifəyənamizədlərlə test yoxlama imtahanı aparılmış, suallardan 80 %-dək cavab verən namizədlərləkomissiyada qəbul edilərək söhbət aparılmış 91 namizəddən 22-nin məktəb direktoru təyin edilməsiməqsədə müvafiq hesab olunmamış, digərləri barədə isə komissiyanın çıxardığı qərara əsasənvəzifəyə təyinlərinin rəsmiləşdirilməsi üçün müvafiq məktublar hazırlanaraq R(Ş)TŞ-lərəgöndərilmişdir. Eyni zamanda, stajçı və ya sınaq müddətinə dövlət qulluğu vəzifələrində çalışmış 35dövlət qulluqçusunun hesabatları öyrənilərək onlara rəy bildirilmiş və rəhbərliyə təqdim edilmişdir.Rəhbərliyin rəyi, kurator nazir müavininin təqdimatı və hesabatları əsas götürülməklə «Dövlətqulluğu haqqında» Qanunun 28.6 maddəsinə uyğun olaraq onlarla sınaq müddətinə və ya daimidövlət qulluğuna qəbulla bağlı əmək müqaviləsi bağlanmış və əmək münasibətləri əmrlərəsmiləşdirilmişdir.Respublikanın ümumtəhsil məktəblərində vakant direktor vəzifəsinin tutulması üçün təqdimolunmuş namizədlərin həmin vəzifəyə seçilib yerləşdirilməsinin təşkili məqsədilə «Təhsil haqqında»Azərbaycan Respublikası Qanunun, təhsilin idarəolunması ilə bağlı normativ hüquqi sənədlər,kurikulum, yeni qiymətləndirmə mexanizmləri və s sahələri əhatə edən test sualları hazırlanaraqyaradılmış test bazası kompyüterdə yerləşdirilmişdir. Cari ilin dekabr ayının 24-də respublikanın 48məktəbində vakant direktor vəzifəsinə namizədlərlə Təhsilin Sisteminin İnformasiyalaşdırılmasıİdarəsinin bazasında test imtahanı keçirilmiş, onlar nazir tərəfindən qəbul edilərək, 25 sualdan 60%-nə cavab vermiş 36 nəfərinin təqdim olunduqları vəzifəyə təyinləri barədə təhsili yerli idarəetməorqanlarına müvafiq məktublar hazırlanaraq göndərilmişdir. Yerdə qalan 12 nəfərə isə testimtahanlarına hazırlaşmaq üçün yenidən vaxt verilmişdir.Respublikanın məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində çalışan pedaqoji işçilərin (müdir,metodist, tərbiyəçi və musiqi rəhbərləri) faktiki tərkib quruluşunun analizi və işə qəbulu vəziyyətininöyrənilməsi göstərmişdir ki, bəzi hallarda ştatlar heç bir ehtiyac olmadan bölünərək, eyni zamanda,məktəbəqədər təhsili olmayan kadrlar pedaqoji işə qəbul edilirlər. Bu isə öz növbəsindəməktəbəqədər təhsilin keyfiyyətinə təsir edərək, onun aşağı düşməsinə səbəb olur.«Təhsil haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununda təhsil pillələrindən biri kimimüəyyənləşdirilmiş məktəbəqədər təhsil təhsilin ilk pilləsi kimi ailə və cəmiyyətin maraqlarını, ocümlədən uşaqların erkən yaş dövründə intellektual, fiziki inkişafının, istedad və qabiliyyətləriniaşkara çıxarmaqla yanaşı, beş (5) yaşdan başlayaraq uşaqların məktəbə hazırlığını da həyatakeçirməlidir. Ona görə də digər təhsil pillələrində olduğu kimi, məktəbəqədər təhsilin keyfiyyətininyüksəldilməsi yollarından biri də yüksək uşaq bağçalarının ixtisaslı kadrlarla təmin edilməsidir.Yuxarıda qeyd olunan nöqsanların aradan qaldırılması, məktəbəqədər yaşlı uşaqların hərtərəfliinkişafı və məktəbə hazırlığının yaxşılaşdırılması, pedaqoji işçilərin körpələr evi-uşaq bağçalarınaqəbulunun səmərəli sisteminin yaradılması məqsədilə Təhsil Nazirliyinin 26 avqust 2008-ci il tarixli,1019 nömrəli əmrində qismən dəyişiklik aparılmış və məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində tərbiyəçivəzifəsi Nazirliyin uçot nomenklatırasına daxil edilmişdir.Bununla əlaqədar, 2010/2011-ci tədris ilindən başlayaraq məktəbəqədər tərbiyəmüəssisələrində pedaqoji kadrların işə qəbulu Təhsil Nazirliyinin sisteminin vəzifə funksiyalarıbarədə Nazirliyin müvafiq əmri ilə müəyyənləşdirilmiş Qaydalara uyğun həyata keçirilməsi üçünməktəbəqədər tərbiyə müəssisələrindəki vakant yer barədə rəsmi məlumat və şəxsi iş (işlər) təhsilşöbələri (idarələri) və Nazirliyin birbaşa tabeliyindəki məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsinin rəhbərləritərəfindən əlavə olunmuş formaya uyğun Təhsil Nazirliyinə təqdim olunması, vakant yerlər barədəməlumat və şəxsi işlər Nazirliyin aidiyyəti struktur bölməsi tərəfindən araşdırılması, təhsili, pedaqojistajı, iş təcrübəsi əsas götürülməklə göstəriciləri qoyulmuş tələblərə cavab verən namizədin (və yanamizədlərin) nazirin müvafiq razılıq məktubu əsasında işəgötürən tərəfindən vakant yerə təyinolunmasının əmrlə rəsmiləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.Məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsində 1 ştat vahidi boş olduqda yerin vakant sayıldığı,məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsində çalışan pedaqoji işçilər analıq məzuniyyətinə çıxarkən ilknövbədə müəssisədə çalışan ixtisaslı kadrlarla həmin müddətə əmək müqaviləsinin bağlanılmalıolduğu, təlimati məktubun tələblərinə ciddi əməl olunmasına görə yerli təhsili idarəetmə orqanları vəməktəbəqədər tərbiyə müəssisə rəhbərlərinin bilavasitə məsuliyyət daşıdıqları onların nəzərinəçatdırılmışdır. Qeyd olunmuş normativ hüquqi sənədlərin tələblərinə uyğun olaraq Bakı Şərəri üzrə69

Təhsil İdarəsinin tabeliyindəki məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə 54, Sumqayıt şəhər 48№-likörpələr evi – uşaq bağçasına 1 nəfər tərbiyəçinin işə qəbuluna razılıq verilməsi barədə məktublarhazırlanaraq göndərilmişdir.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrəKomissiyanın təşkil etdiyi müsabiqə və müsahibələrlə bağlı Təhsil Nazirliyi sistemində 6-9-cutəsnifat vakant inzibati vəzifənin tutulması üçün məlumatlar hazırlanaraq həmin Komissiyayagöndərilmişdir. Komissiya tərəfindən 05 fevral 2010-cu il tarixdə müsabiqə müsahibə elan edilmişvə həmin yerlərdən 10 vəzifə müsahibəyə, 52 vəzifə isə müsabiqəyə çıxarılmışdır.Təhsil Nazirliyi sistemində 6-9-cu təsnifat 52 vakant yerə 245 nəfər ərizə vermişdir. 6-cıtəsnifat üzrə 10 yerə 172, 8-ci təsnifat üzrə 3 yerə 2, 9-cu təsnifat üzrə 39 yerə 71 nəfər ərizə vermiş,lakin 74 nəfər test imtahanından müvəffəqiyyətlə çıxmışdır. 74 nəfərlə aparılmış müsahibədən isə 13nəfər müsbət nəticə əldə etmişdir. Təhsil Nazirliyində nazir həmin namizədləri qəbul edərkənonlardan 11 nəfəri iddia etdikləri vəzifələrə (Bakı ŞTİ–də baş hüquqşünas, Plan- maliyyə sektorundaməsləhətçi, Mühasibatlıq sektorunda baş məsləhətçi, Monitorinq və qiymətləndirmə sektorundaaparıcı məsləhətçi, İnformasiya texnologiyaları sektorunda məsləhətçi, Kürdəmir RTŞ-ində aparıcıməsləhətçi, Göyçay RTŞ-ində aparıcı məsləhətçi, Laçın RTŞ-ində məsləhətçi, Şuşa RTŞ-ində aparıcıməsləhətçi, Hacıqabul RTŞ-ində məsləhətçi) təyin olunmuş, 2 nəfər isə vəzifəni tutmaqdan imtinaetdiklərinə görə adları ehtiyat kadrlar siyahısına salınmaları üçün Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrəKomissiyaya göndərilmişdir.Təhsil Nazirliyi sistemində 6-9-cu təsnifat vakant vəzifələrin müsahibə yolu ilə tutulmasıüçün elan olunmuş 10 vakant vəzifəyə 9 nəfər ərizə vermiş, lakin onlardan 3 nəfəri Əsgərov VüqarTəhsil Nazirliyi İqtisadiyyat şöbəsi Plan-Maliyyə sektorunun müdiri, Alıyev Adil Laçın RTŞ-ninmüdir müavini, Əliyev Sabir Lənkəran ŞTŞ-nin aparıcı məsləhətçisi vəzifələrinə müsahibədənmüvəffəqiyyətlə çıxaraq müvafiq vəzifələrə təyin edilmişlər.Təhsil Nazirliyi sistemində dövlət qulluğu vəzifələrində işlə təmin edilmələri məqsədiləAzərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyatərəfindən adı ehtiyat kadrlar siyahısına salınmış 142 nəfərin siyahısı və onlar barədə ətraflı məlumatTəhsil Nazirliyinə göndərilmişdir. Onların sənədləri diqqətlə araşdırılmış və 3 nəfərin MəmmədovQafar, Quliyeva Mehriban Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsində, Məmmədova Səkinəxanım isə TəhsilNazirliyində işlə təmin olunmuşlar.Biləsuvar RTŞ-nin müdir müavini və Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsində baş məsləhətçivəzifələrinə müsahibədən keçməmiş namizədlərin apellyasiya şikayətinə baxılmış və onların iddialarıtəmin edilməmişdir.Təhsil Nazirliyi sistemində 6-9-cu təsnifat inzibati vakant vəzifələrin siyahısı hazırlanaraqAzərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyayagöndərilmişdir. 21 oktyabr 2010-cu il tarixdə elan olunmuş müsabiqəyə 67 yer, müsahibəyə isə 2 yerçıxarılmışdır. Müsabiqəyə çıxarılmış 67 yerə 148 nəfər, müsahibəyə 2 nəfər ərizə vermişdir. ŞəkiRTŞ-də vakant müdir müavini vəzifəsinə sənəd vermiş namizəd müsahibədən keçməsə də,Ə.Qənbərov müsahibədən müvəffəqiyyətlə çıxaraq Biləsuvar RTŞ-nin müdir müavini vəzifəsinətəyin edilmişdir,Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə KomissiyaTəhsil Nazirliyinə məktub göndərərək «Dövlət qulluğu haqqında» Azərbaycan RespublikasıQanununun 28-29-cu maddələrinə uyğun dövlət orqanlarında inzibati vəzifələrin 6-9-cu təsnifatınadaxil olan vakant vəzifələrin tutulması məqsədilə müsahibələrin keçirilməsində əsas götürüləcəkmüsahibə proqramı və həmin proqramın tərtibi zamanı istifadə olunmuş ədəbiyyatların siyahısınıhazırlayaraq təqdim olunmasını xahiş etmişdir. Müsahibə proqramının hazırlanmasında məqsədkeçirilən müsahibələrə namizədlərin daha yaxşı hazırlaşmalarını, müsahibələrin səmərəliliyininartırılmasını və subyektivliyin qarşısının alınmasını təmin etməkdən ibarətdir.Hazırlanmış müsahibə proqramı Təhsil Nazirliyinin ümumi təyinatı və Nazirliyin strukturbölmələrinin fəaliyyət istiqamətlərini əhatə edərək 2 hissədən ibarət olmaqla, hər bir hissə həmnəzəri, həm də qanunvericilik biliklərini yoxlamağa imkan verən mövzulardan təşkil olunmuşdur..Təhsil Nazirliyinin ümumi təyinat üzrə proqramına Nazirliyin ümumi fəaliyyəti üzrəmövzular (məs: Nazirliyin yaranması, məqsədləri, fəaliyyət istiqamətləri, reallaşdırılan layihələr vəs.) daxil edilmişdir. Həmin mövzuların tərtibində asan əldə edilən mənbələrdən, yəni normativ70

hüquqi aktlar, dərsliklər, əsasnamələr, Nazirliyin rəsmi internet saytından ədəbiyyat kimi istifadəolunmuşdur. Struktur bölmənin fəaliyyəti ilə bağlı proqramda isə şöbədə, o cümlədən vəzifənin icrasızamanı görülən işlərlə bağlı zəruri biliklərin yoxlanması üçün mövzular öz əksini tapmışdır..Əlavə olaraq Təhsil Nazirliyi sistemi üzrə 6-9-cu təsnifat inzibati vakant vəzifələrin tutulmasıüçün keçirilən müsahibələr zamanı namizədlərə veriləcək suallar həmin proqram çərçivəsindəkimövzulardan kənara çıxmağa imkan vermədiyinə görə kifayət qədər ətraflı və dəqiq hazırlanmışdır.Təhsil Nazirliyinin, Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin və yerli təhsili idarəetmə orqanlarında6-9-cu təsnifat vakant vəzifələrin tutulması zamanı namizədlərə dövlət qulluğu üzrə zəruriqanunvericiliyə, Təhsil Nazirliyinin ümumi təyinatı və vakan vəzifənin aid olduğu sahə üzrəmüsahibə proqramları, onlara aid ədəbiyyatların siyahısı aidiyyəti struktur bölmələri ilə birlikdəişlənib hazırlanmış və DQMK-ya təqdim olunaraq bazaya yerləşdirilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasından daxil olmuş məktuba əsasən06.03-30.07.2009-cu il tarixlərdə vakant inzibati vəzifələrin siyahısı, vakansiyalar, ştat vahidləri,həmin dövrdə dövlət qulluğuna qəbul olunmuş namizədlər, ehtiyat kadrlar siyahısına daxil edilmiş vəya oradan işə təyin olunmuş kadrlar barədə ətaflı məlumat, müvafiq cədvəl və sənədlər hazırlanaraqPrezident Administrasiyasına təqdim edilmişdir.Həmçinin, “Dövlət qulluqçularının reyestrinin aparılması Qaydaları”na uyğun olaraq Nazirliyinmərkəzi aparatında struktur və ştat cədvəlində aparılmış dəyişikliklər və dövlət qulluqçuları barədəyeni məlumatlar mütəmadi olaraq mərkəzləşdirilmiş kompüter proqramı vasitəsilə məlumat bazasınadaxil edilmiş və həmin məlumatlar Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət QulluğuMəsələləri üzrə Komissiyaya və Prezident Administrasiyasına göndərilmişdir.2010-cu ilin hər yarımilliyində Nazirliyin mərkəzi aparatında çalışan dövlət qulluqçularınınsayı, ixtisas dərəcələri, yaşa, cinsə və qulluq stajına görə tərkibi analiz edilərək hazırlanmış hesabatAzərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin Nərimanov şöbəsinə təqdim olunmuşdur.Eyni zamanda, Nazirliyin mərkəzi aparatında çalışan dövlət qulluqçularının qulluq stajındanasılı olaraq əmək haqlarına əlavələrin hesablanaraq ödənilməsi üçün hər ay müvafiq təqdimat vəəmrlər hazırlanmışdır.Azərbaycan Respublikasının Statistika Komitəsindən «2009-2013-cü illərdə AzərbaycanRespublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı»nın müvafiq bəndlərinin icrasıilə bağlı hazırlanmış «İşəgötürənlərin ali ixtisas təhsilinə malik olan mütəxəssislərə tələbatınınöyrənilməsinə dair seçmə statistik müayinə anketi» layihəsinə təkliflər hazırlanaraq təqdimolunmuşdur.Eyni zamanda, Nazirliyin mərkəzi aparatında çalışan dövlət qulluqçularının qulluq stajındanasılı olaraq əmək haqlarına əlavələrin hesablanaraq ödənilməsi üçün hər ay müvafiq təqdimat vəəmrlər hazırlanmışdır.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyatərəfindən 15-19 fevral 2010-cu il tarixində mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının məsul əməkdaşlarıüçün təşkil olunmuş insan resurslarının idarə edilməsi üzrə təlimdə (Kleraus Rimas) iştirakedilmişdir. Təlimdə insan resurslarının elmi əsasları, onların xüsusiyyətləri və müasir tendensiyalarbarədə məlumat verilmiş, kadrların idarəolunmasında planlaşdırma, onların seçilməsi vəfəaliyyətlərinin qiymətləndirilməsi, rəhbərin nüfuzunun və ona inamın artırılması, hədəflərinmüəyyənləşdirilməsi, məqsəd və tapşırıqların formalaşdırılması, iş vaxtının idarəolunması ilə bağlıfikir mübadiləsi aparılmışdır.Dövlət qulluqçularının peşə bayramı münasibəti ilə keçirilən «Dövlət qulluğunun aktualproblemləri» mövzusunda elmi praktik konfrans keçirilmiş və şöbənin əməkdaşları həminkonfransda iştirak etmişdir.Həmçinin, Avropa Birliyi tərəfindən maliyyələşdirilən Rəhbərlik və İdarəetməninTəkmilləşdirilməsinə Dəstək (Siqma) Təşkilatı, İqtisadi İnkişaf və Əməkdaşlıq Təşkilatı vəAzərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın 07dekabr 2010-cu il tarixdə birgə təşkil etdiyi «Dövlət qulluğunda insan resurslarının idarə edilməsisahəsində qanunçuluq və məcburilik» mövzusunda seminar keçirilmiş və şöbənin əməkdaşları həminseminarda iştirak etmişdir.71

Yerli təhsili idarəetmə orqanlarında çalışan dövlət qulluqçuları, vakant ştatlar barədəməlumatlar toplanaraq kompüterdə yaradılmış məlumat bazası ilə tutuşdurulmuş və vakantvəzifələrin tutulma qaydaları dəqiqləşdirilmişdir.“Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyavə Türkiyə Respublikasının Dövlət Kadrlar İdarəsi arasında 2010-2011-ci illər üçün əməkdaşlıq üzrəFəaliyyət Proqramı”na əsasən hər iki ölkənin dövlət orqanları arasında 28.11-04.12.2010-cu iltarixlərində təcrübə mübadiləsinin aparılması məqsədilə təşkil olunmuş görüşdə “AzərbaycanRespublikasının təhsil sisteminin inkişaf perspektivləri” mövzusunda prezentasiya və Türkiyənin 18dövlət orqanın məsul işçilərinin Nazirlikdə rəhbər əməkdaşları ilə görüşü keçirilmiş, onlarımaraqlandıran suallar cavablandırılaraq aktiv dialoq təşkil edilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 04 sentyabr 2007-ci il tarixli 2373№-li Sərəncamı ilətəsdiq olunmuş «Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi» və «Ən yaxşı müəllim» mükafatının təsis edilməsiilə bağlı müsabiqə keçirilmiş və şöbənin əməkdaşı Kəmalə Mirzəyeva həmin müsabiqıdə informatikafənni üzrə nəzarətçi funksiyasını yerinə yetirmişdir. İnformatika müəllimlərinin keçdikləri dərslərdinlənirək həmin dərslərin müzakirə olunması, rəylər ümumiləşdirilərək qiymətləndirilmilməsindəobyektivliyin təmini və prosesin düzgün tənzimlənməsi üçün şəraitin yaradılmasına nəzarətedilmişdir.2010-cu ilin oktyabr-noyabr aylarında bütün rayon təhsil şöbələrindən məktəb şəbəkəsi iləbağlı hesabatlar qəbul edilmiş, rayonda kadra olan tələbat, müəllim/şagird nisbəti, ümumtəhsilməktəblərində şagird və müəllim sayının dəyişməsi səbəbləri araşdırılaraq, rəy bildirilmişdir. Eynizamanda, rayonların ümumtəhsil məktəblərindən məktəbdəki ştatlı, əvəzçi, saathesabı müəllimlərinsayını, müəllim/şagird nisbəti, sinif komplektlərinin pillələr üzrə sayını, kadrların təhsil səviyyəsiüzrə bölgüsünü, işə qəbul olunan və işdən çıxarılan kadrların sayını, onların dərs saatına, cinsinə,yaşına görə bölgüsünü, ixtisasartırma və yenidənhazırlanma təhsilinə cəlbini, təyinat vasitəsilə işyerinə gəlmiş kadrlar barədə məlumatları əhatə edən kadrların faktiki tərkib quruluşu və kadrlaraolan real tələbat barədə hesabatlar toplanılmışdır. Kadrlara olan real tələbat barədə hesabat formasıümumi təhsil məktəblərində tədris olunan fənlər üzrə ştatlı, əvəzçi, saathesabı qaydasında işləyənmüəllimlər, hər hansı fənn üzrə təyinat yerinə gələn və kadra olan tələbat barədə məlumatların əldəedilməsi, problemlərin aradan qaldırılması üçün atılacaq addımların istiqamətlərininmüəyyənləşdirilməsinə imkan yaradır.Cari ildə şöbəyə 4857 ərizə, 1404 məktub daxil olmuşdur ki, onların 589-dan artıq əmrihazırlanmış, 1299-dan artıq ərizə və 668- dək məktub icra olunmuşdur.2010-cu ildə təhsil sistemində çalışmış 165-dən artıq işçiyə «Əmək veteranı» kitabçasıverilmişdir.Yuxarıda qeyd edilən məsələlərlə yanaşı, cari ildə Dünya Bankının maliyyə dəstəyi ilə həyatakeçirilən Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihənin (2009-2014-cü illər) «Pedaqoji kadrlarüçün əlavə təhsilin müasirləşdirilməsi» komponenti çərçivəsində də xeyli işlər görülmüşdür məlumatüçün qeyd edək ki, layihə üçün ayrılmış 45.4 milyon ABŞ dolları həcmində olan vəsaitin 15.1milyonu bu komponent üçün nəzərdə tutulmuşdur. Həmin komponentin “İcra planı”nda zəruri əlavəvə dəyişikliklər edilmiş, bunun üçün Layihənin Əlaqələndirmə Qrupunda (LƏQ) müvafiqməsləhətləşmə və müzakirələr aparılmış, həmçinin “İxtisasartırma təhsilində xidmətlərin təklifisahəsində rəqabət mühitinin yaradılması” istiqamətində beynəlxalq və milli məsləhətçi ilə birgənəzərdə tutulmuş normativ-hüquqi sənədlərin layihələri işlənib hazırlanmış, konkret olaraqbeynəlxalq və milli məsləhətçi, işçi qurupun üzvləri ilə birlikdə “Əlavə təhsilin məzmunu, təşkili vəixtisasartırma təhsili almış şəxslərə müvafiq sənədin verilməsi qaydası”, “Ümumi təhsil və ilk peşəixtisastəhsili müəssisələrində işləyən müəllimlərin ixtisasartırma təhsilinin Kurikulum Çərçivəsi”işlənib hazırlanmışdır.Qeyd edək ki, “Əlavə təhsilin məzmunu, təşkili və əlavə təhsilin hər hansı istiqaməti üzrətəhsil almış şəxslərə müvafiq sənədin verilməsi qaydası” sənədinin Nazirlər Kabinetinin 6 sentyabr2010-cu il tarixli, 163 nömrəli qərarı ilə qəbul edilmişdir. Həmin sənədin elan edilməsi ilə əlaqədarəmr layihəsi hazırlanmış, həmçinin 25 noyabr 2010-cu il tarixdə Təhsil Nazirliyində “Əlavə təhsilləbağlı qarşıda duran vəzifələr” mövzusunda təqdimat xarakterli müşavirə keçirilmiş və şöbəninəməkdaşlarl həmin müşavirədə iştirak etmişlər.72

“Azərbaycan Respublikası dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (Deinstitutlaşma)və alternativ qayğı Dövlət Proqramı (2006-2015-ci illər)”nın həyata keçirilməsi iləəlaqədar nəzərdə tutulmuş təşkilati tədbirlərdən biri də uşaq evləri və internat tipli təlim-tərbiyəmüəssisələri bazasında uşaqlar üçün ailə əsaslı sosial xidmət mərkəzlərinin və alternativ xidmətlərsisteminin, ümumtəhsil internat məktəblərinin bazasında ümumi təyinatlı ümumtəhsil məktəblərinin,lisey və gimnaziyaların yaradılması, həmçinin sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün internat tiplitəlim-tərbiyə müəssisələrinin bir hissəsinin reabilitasiya mərkəzlərinə çevrilməsidir. Bu məqsədləyeni yaradılacaq təhsil müəssisələrində müvafiq ixtisaslar üzrə sosial işçilərin hazırlanması üçün BakıPedaqoji Kadrların İxtisasartırma və Yenidənhazırlanma İnstitutunun bazasında “Sosial iş” ixtisasıüzrə yenidənhazırlanma təhsilinin təşkili ilə əlaqədar nəzərdə tutulmuş işlər yerinə yetirilmişdir.Həmçinin, 2010-2011-ci dərs ilində yenidənhazırlanma təhsilinə sənəd təqdim edənlərin şəxsiişlərinin araşdırılması və onların müsahibəyə buraxılmasına dair təklif verilmişdir.Əlavə təhsil üzrə:Cari il ərzində əlavə təhsil sahəsində aşağıdakı digər məsələlər və proseslər icra olunmuş,həyata keçirilmiş və xeyli işlər yerinə yetirilmişdir:1. Bakı Pedaqoji Kadrların İxtisasartırma və Yenidənhazırlanma İnstitutunun yeni strukturuişlənib hazırlanmış və bu sahədə müvafiq təkliflər verilmişdir.2. Məktəblərdə işləyən praktik-psixoloqların 13, 14 və 15-ci ödəmə dərəcələri ilə əməkhaqlarının hesablanması məqsədilə onların daha mürəkkəb psixokorreksiya və psixodiaqnostikaəməliyyatları keçirilməsi üçün xüsusi ixtisasartırma mexanizmi işlənib hazırlanmış və müvafiq təhsilmüəssisələrinin mütəxəssislərinin müzakirəsinə təqdim edilmişdir.3. AMİ-nin bazasında bütün əlavə təhsil müssisələrinin professor-müəllim heyətinin iştirakı ilə«Təhsil menecerləri» tədris-tematik planın müzakirəsi təşkil edilmiş, orada qeyd olunan mövzudageniş çıxış olunmuş və tətbiq üçün müəyyən tövsiyyələr edilmişdir.4. Yenidənhazırlanma qaydalarının təzədən işlənib hazırlanması üçün təkliflər paketi tərtibolunmuş və rəylərin toplanması üçün aidiyyəti təhsil müəssisələrinə göndərilmişdir.2010/2011-ci tədris ilində yenidənhazırlanma təhsili üçün sənədlərin qəbulunun tənzimlənməsiilə əlaqədar baza ixtisasları müəyyənləşdirilmiş və əmrlə təsdiq olunmuşdur.5. Dərs ilinin başlanması ilə əlaqədar ayrı-ayrı müəssisələrin yenidənhazırlanma təhsilinintəşkili ilə bağlı tənzimləyici sənədlər işlənib hazırlanmış və əmrlə təsdiq olunmuşdur.6. Əlavə təhsil üzrə fəaliyyət göstərən təhsil müəssisələri və fakültələrin təqdimatına əsasənyenidənhazırlanma təhsilinə sənəd təqdim etmiş müdavimlərin tərkibi dəqiqləşdirilmiş, müsahibəyəburaxılanlar barədə Nazirliyin razılıq məktubu hazırlanmış və yerlərə göndərilmişdir.7. Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun filiallarında əlavə təhsillə bağlı monitorinq keçirilmişvə onların AMİ-də hesabatları dinlənilmişdir.8. AMİ-nin müvafiq qurumları ilə birlikdə yerli təhsili idarəetmə orqanları və əlavə təhsilmüəssisələrinin qarşılıqlı müqavilə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi vəziyyəti öyrənilmiş və bununlabağlı nəticələr təhlil olunmuşdur.9. Rusiya Federasiyasına ezamiyyə zamanı Rusiya Elm və Təhsil Nazirliyindən əldə edilmişsənədlər əsasında geniş təhlil aparılmış, bu sənədin əldə edilmiş təcrübədən ölkəmizdə istifadəolunması imkanları barədə təkliflər təqdimat formasında Nazirliyin rəhbərliyinə təqdim edilmişdir.10. Əlavə təhsil üzrə görülmüş işlərin nəticəsində 2010-cu ildə 18.000 nəfərə yaxın dinləyiciixtisasartırma təhsilinin üçaylıq, ikiaylıq, 24 günlük, 12 günlük, 6 günlük kurs və seminarlarına cəlbolunmuş, əlavə təhsil müəssisələrinin professor-müəllim heyətinin, aparıcı metodiki korpusunun yerlitəhsili idarəetmə orqanlarının sifarişləri və məqsədli ezamiyyələri zamanı yüzlərlə pedaqoji işçi iləseminarlar, treninqlər, görüşlər təşkil edilmişdir.Əldə edilmiş müsbət təcrübələrin, ənənələrin davam və inkişaf etdirilməsinin nəticəsidir ki,Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24.10.2009-cu il tarixli kollegiyasında əlavə təhsilsahəsində görülən işlər yüksək qiymətləndirilmişdir.11. Əlavə təhsil sahəsində 2010-cu tədris ilində təşkil edilmiş kurs və seminarların qrafikhesabatının təhlili göstərir ki, yerli təhsil orqanlarının, təhsil müəssisələrinin heç də hamısındaixtisasartırma təhsilinə birmənalı münasibət yoxdur.73

Aparılan təhlillər sübut edir ki, ixtisasartırma təhsilinin məzmunu, keyfiyyəti yüksəldikcədinləyici kontingentinin əhatə dairəsi genişlənir, yerli sifarişlərin sayı artır. Dərs ili ərzində Salyan,Qəbələ, Bərdə, Tərtər, Sumqayıt, Bakı təhsil orqanlarının sifarişləri əsasında həmin təhsilorqanlarının bazasında, AMİ-nin Zaqatala, Mingəçevir filiallarında keçirilən yerli seminar –treninqlər rəğbətlə qarşılanmışdır.12. Cari ildə uzun illərdən bəri həllini gözləyən tədris bazası şəbəkəsi AMİ-nin rəhbərliyininsəyi ilə Təhsil Nazirlyində təsdiq edilmiş, Bakı və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron rayonunun aparıcı23 təhsil müəssisəsi tədris bazası kimi təsdiq olunmuşdur.13. Məlum olduğu kimi, hazırda AMİ və onun filiallarında tətbiq edilən pedaqoji kadrlarınixtisasartırma təhsili üçün tədris-tematik planlar 2007-ci ildə AMİ-nin Elmi Şurasında təsdiqolunmuşdur. Həmin dövrdən keçən müddət ərzində Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunuqəbul olunmuş və əlavə təhsil sahəsində yeni mexanizmlər yaradılmış yeni strukturlar təsisedilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Milli Təhsil Konsepsiyasının (Milli Kurikulum) təhsilsisteminə tətbiqi başlanmış və digər təhsil sahələrində yeni mexanizmlər yaradılmışdır. Belə ki, tətbiqolunan tədris-tematik planların təkmilləşdirilməsi zərurəti meydana çıxmış, pedaqoji kadrlarınixtisasartırma təhsilinin tədris-tematik planlarının təkmilləşdirilməsi üçün işçi qrupu yaradılmışdır.İşçi qrupu AMİ-nin kafedraları ilə birlikdə həmin tədris-tematik planları yeni variantdatəkmilləşdirmişdir.14. Əlavə təhsil sahəsində 2010-cu ilin qrafiki tərtib edilərək həmin ilin yanvar ayında təhsilorqanlarına göndərilmişdir.Bağlanmış müqavilələrə əsasən 2011-ci il 20.000 nəfər pedaqoji kadrın kurslara cəlb olunmasıproqnozlaşdırılmışdır.15. Yeni dərs ilində institutun digər qurumları kimi, əlavə təhsil sahəsi də yeni tərtibat vətəchizat cəhətdən zənginləşdirilmiş maddi-texniki və tədris bazası ilə işə başlamışdır.Belə ki, «Təhsilin əsasları» fənni üzrə kursu 61 nəfər, «Həyati bacarıqlara əsaslanan» seminarı70 nəfər bitirmiş, ali məktəb müəllimlərinin üçaylıq, orta ixtisas məktəblərinin ikiaylıq kurslarında 90nəfər ixtisasartırma təhsilinə cəlb edilmişdir.16. Əlavə təhsilin strukturunda, məzmununda, formalarında dislokasiyadan, kateqoriyalardanasılı olaraq müəyyən dəyişikliklər edilmişdir.Tədris ili ərzində təqdim etdikləri hesabatlardan görünür ki, əlavə təhsil sahəsində hər təhsilmüəssisəsinin dislokasiyasına daxil olan rayonlarda çalışan pedaqoji kadrların sayı ilə kurs vəseminarlara cəlb edilənlərin sayı arasında xeyli fərq yaranır. Təqdim olunan hesabtlar göstərir ki,2010-cu tədris ili ərzində ixtisasartırmaya cəlb edilənlərin illik təkibi 400-500 nəfər çoxluq təşkiledir. Dayaq məntəqələrində təkmilləşdirməyə cəlb edilənlərin sayı daha çoxdur. Lakin bu gün dayaqməntəqələrinin həm özünün fəaliyyəti, həm də filiallarımızın onlarla əlaqəsi günün tələbləri iləayaqlaşmır.17. Əlavə təhsilin məzmununda müsbət dəyişikliklər yaratmaq məqsədilə əlavə təhsilmüəssisələrinin rəhbərləri ilə məsləhətləşmələr aparılaraq müxtəlif tədbirlər müəyyənləşdirilmişdir.Belə ki, AMİ-də və onun 11 filiallarında fəaliyyət göstərən kabinetlərin işinin analizi, proqnozu vəmövcud vəziyyətini öyrənib, «Ən yaxşı kabinet» müsabiqəsi keçirilmişdir.18. Cari ildə orta ixtisas təhsili məktəblərində monitorinq keçirilmiş və nəticələr təhliledilmişdir.Bu məqsədlə şöbənin əməkdaşı Musa Əhmədov Bakı şəhərində 2, Gəncə şəhərində 3, Qazax,Tovuz və Quba rayonlarında bir (1) təhsil müəssisəsində ezamiyyədə olmuş, buna müvafiq olaraqarayış hazırlanmış və Nazirliyin ali və orta ixtisas təhsili şöbəsinə təqdim edilmişdir.Azərbaycanın təhsil sisteminin inkişafında əvəzedilməz yeri olan pedaqoji kadrların əlavətəhsilinin həyata keçirilməsində seçilmək, uğur qazanmaq üçün rəqabət mühiti yaranmışdır.Müəssisələr arasında tədris-maddi bazasına, kadr potensialına görə rəqabət apara biləcək müəssisələrçoxdur. Bu gün təhsil sistemində çalışan bütün kadr potensialını auditoriya şəraitində əlavə təhsiləcəlb etmək qeyri-mümkündür. Amma təhsilini artırmadan, təhsil sistemindəki yeniliklərdən xəbərtutmadan uğur qazanmaq olmaz. Əlavə təhsilin çevik formalarını axtarıb tapmaq, dayaqməntəqələrinin fəaliyyətini canlandırmaq, metodik korpusun təhsil müəssisələrində çalışanlarlaəlaqələrini genişləndirmək, distant təhsil üçün əməkdaşlıq mühiti yaratmaq və s. əlavə təhsil74

sahəsində çalışan hər bir əməkdaşın qarşısında duran problemdir. Əlavə təhsil sahəsində icrayanəzarətin gücləndirilməsi bu fəaliyyətin kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşdırılması üçünən zəruri şərtdir.Nəticə olaraq bildirmək istərdik ki, il ərzində ölkə səviyyəsində təhsil nailiyyətləriniyüksəltmək məqsədilə inkişaf etdirilə biləcək sahələrin müəyyənləşdirilməsi üçün təhlillər aparılmış,təhsil siyasəti və strategiyasının müəyyənləşdirilməsi məqsədilə, həyata keçirilmiş və hazırda həyatakeçirilən islahatlar barədə Hesabatlar, təhsil sektorunun ayrı-ayrı sahələri üzrə inkişaf proqramları,ölkədə təhsilin inkişafı ilə əlaqədar beynəlxalq və yerli qeyri-hökümət təşkilatların Hesabatları təhliledilmiş və müvafiq təkliflər hazırlanmışdır.Dərslik və nəşriyyat sahəsiDərslik və nəşriyyat şöbəsi 2010-cu ildə fəaliyyətini Nazirliyin təsdiq etdiyi iş planına uyğundavam etdirmiş və nəzərdə tutulan tədbirləri həyata keçirmişdir.2010/2011-ci tədris ilinə I, III, VI və VIII-XI siniflər üçün nəşri nəzərdə tutulan dərslik vədərslik komplektləri “Ümumi təhsil sistemində dərslik siyasəti”, “Azərbaycan Respublikasındaümumi təhsilin konsepsiyası (Milli Kurikulumu)” və “Dərsliklərin nəşri, çapı və paylanmasıqaydalarına” müvafiq olaraq respublikanın mövcud şagird kontingenti (proqnoz əsasında), eləcə dəGürcüstanın və Dağıstanın təlim Azərbaycan dilində olan məktəblərinin, xarici ölkələrdəki “Bazargünü” məktəblərinin təlabatı nəzərə alınmaqla müzakirə edilmiş, onların siyahısı və tirajırazılaşdırılmışdır.Nazirliyin 02 fevral 2010-cu il tarixli, 127 nömrəli əmri ilə I, III, VI və VIII-XI siniflər üçün111 adda 4506650 nüsxə dərsliyin və müəllim üçün metodik vəsaitin (Azərbaycan bölməsi üçün 56adda 4106400 nüsxə, rus bölməsi üçün 55 adda, 400250 nüsxə) siyahısı, tirajı, həcmi və çapformatları təsdiq edilmiş, nəşr və çap məsələlərinin həllinə başlanılmışdır.Əmrdə III siniflər üçün 19 adda dərsliyin ümumi şagird kontingentinin 105%-i, 21 addamüəllim üçün metodik vəsaitin müəllimlərin sayının 105% həcmində çap olunması nəzərdətutulmuşdur.I, VI və VIII-XI siniflər üçün nəşri nəzərdə tutulan 70 adda dərsliyin12-sinin mövcud şagird kontingentinin 30%-i, 58-nin isə 105%-i həcmində, 1 adda müəllim üçünmetodik vəsaitin isə 105% həcmində çap olunması nəzərdə tutulmuşdur.2010-cu ildə I, VI və VIII-XI sinif dərsliklərinin məzmunca təkmilləşdirilməsi, poliqrafikbaxımdan yeniləşdirilməsi istiqamətindəki işin daha səmərəli təşkili məqsədilə verilmiş Nazirliyin“Dərsliklərin nəşrinə hazırlıq işlərinin yaxşılaşdırılması haqqında” 01 mart 2010-cu il tarixli 250nömrəli əmrinə əsasən müvafiq fənlər üzrə 133 nəfər praktik müəllimdən ibarət işçi qruplarıyaradılmışdır. Dərsliklərin məzmun və poliqrafik keyfiyyətinə nəzarət etmək üçün şöbəninəməkdaşları arasında bölgü aparılmışdır. Orta məktəb müəllimləri tərəfindən dərsliklərə dair verilmişrəy və təkliflər şöbə əməkdaşlarının iştirakı ilə müəllif, elmi redaktor və nəşriyyat redaktorlarıtərəfindən müzakirə olunmuş, dərsliklər üzərində müəyyən iş aparılmışdır.Təhsil Nazirliyində mart ayının 2-də 2010-2011-ci tədris ili üçün dərsliklərin nəşrə və çapahazırlanması ilə bağlı geniş müşavirə keçirilmişdir. Müşavirədə hörmətli nazir Misir Mərdanovdərslik siyasətinin uğurları barədə danışmış, son illərdə dərsliklərin məzmunu və poliqrafikkeyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində xeyli işlər görüldüyünü bildirmiş, bununla yanaşı, vacibməqamlardan biri kimi, onların hazırlanmasına orta məktəb müəllimlərinin daha çox cəlb olunmasınıvurğulamışdır. Müşavirədə dərsliklərin şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğunluğu, qavrama səviyyəsi,həcmi, dili, tərcüməsi və s. barədə tövsiyələr verilmiş, iştirakçıların rəy və təklifləri dinlənilmişdir.Nazirlikdə həmçinin, nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələrinin rəhbərlərinin, bir qrup müəllif vəredaktorların iştirakı ilə dərsliklərin həcmi, məzmunu, bədii və texniki tərtibatı barədə məsələlərləbağlı yığıncaq keçirilmiş və onların rəy və təklifləri dinlənilmiş, müvafiq tövsiyələr verilmişdir.75

I, VI və VIII-XI sinif dərsliklərinin nəşrə hazırlanması üçün ciddi hazırlıq işləriningörülməsinə, format dəyişikliyinin aparılmasına, çapa təsdiq edilməsinə və çap prosesinə müəyyənvaxt sərf ediləcəyini, həmin dərsliklərin alternativi və əvəzedicisi olmadığını, görüləcək işlər üçünmüvafiq qaydada ödəniləcək maliyyə vəsaitinin açılmasına vaxt tələb olunduğunu, yeni dərs ilininəvvəlinədək dərsliklərin ümumtəhsil müəssisələrinə çatdırılmasının vacibliyini, bu işin dövlətəhəmiyyətli məsələ olduğunu nəzərə alaraq, əvvəlki illərdə olduğu kimi, istisna hal kimi busatınalmanın nəşriyyatlarla bağlanacaq birbaşa müqavilələr əsasında icra olunması məqsədiləSatınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinə müraciət (№ 48-22-681/16, 03.02.2010-cu il) olunmuşdur.Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyi qeyd olunanları nəzərə alaraq 2010/2011-cu tədris ilinə 70adda dərsliyin və 1 adda müəllim üçün metodik vəsaitin nəşr və çapı işlərinin xüsusi nəşretməhüququna məxsus olan “Çaşıoğlu”, “Təhsil”, “Aspoliqraf”, “Xəzər-Etiket”, “Bakı”, “Kövsər”, “XXI”YNE, və “Altun-Kitab” nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələri ilə birbaşa müqavilə əsasında həyatakeçirilməsini mümkün hesab (№ İÇ/324, 10.03.2010-cu il) etmiş, bu işin davamı olaraq həmindərsliklərin nəşri və çapının birbaşa müqavilələr əsasında təşkili üçün Nazirliyin 29 mart 2010-cu iltarixli 328 nömrəli əmri ilə satınalma komissiyası yaradılmışdır.Mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq nəşriyyatlardan alınan qiymət təklifləri əsasında“Çaşıoğlu”, “Təhsil”, “Aspoliqraf”, “Xəzər-Etiket” “Bakı”, “Kövsər”, “XXI”YNE və “Altun-Kitab”nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələri ilə birbaşa satınalma müqavilələri bağlanmışdır.Bağlanmış müqavilələrə uyğun olaraq hər bir nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsi Nazirliyin işçiqrupları tərəfindən təqdim olunmuş və dərslik müəlliflərinin qəbul etdikləri irad və rəyləri nəzərəalaraq dərsliklərdə müvafiq düzəlişlər etmiş və son maketləri Nazirliyə təsdiq üçün təqdim etmişlər.Həmin dərslik maketləri bir daha işçi qrupları və eləcə də ayrıca dəvət olunmuş alim, metodist vəfənn müəllimləri (ekspertlər) tərəfindən oxunduqdan sonra çapa təsdiq olunmuşdur.Nəşriyyatlarla bağlanmış müqavilələrin şərtlərinə və götürülmüş öhdəliklərə uyğun olaraqdərslik və müəllim üçün metodik vəsaitlərin çapına və onların Maddi-Texniki Təchizat İdarəsinə tamtirajla təhvil verilməsinə ciddi nəzarət olunmuşdur.2010-cu ildə çapı nəzərdə tutulmayan VIII siniflər üçün “Rəsmxət” dərsliyi “Şərq-Qərb”nəşriyyatı tərəfindən hazırlanaraq Nazirliyə təqdim olunmuş, Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinin17 avqust 2010-cu il tarixli İÇ/1112 nömrəli məktubuna uyğun olaraq həmin nəşriyyat-poliqrafiyamüəssisəsi ilə bağlanmış birbaşa müqavilə əsasında 130000 nüsxə çap olunmuşdur.Xüsusi məktəblər üçün 12 adda 1070 nüsxə dərslik xüsusi şriftlərlə və brayl əlifbası ilə“Ərgünəş” Kiçik Müəssisəsində (mətbəəsində) çap olunmuşdur.Milli azlıqlar üçün dərslik hazırlığı işi 2010-cu ildə də davam etdirilmiş,II siniflər üçün 350 nüsxə “Udi dili” (“Nanay muz”) dərsliyi hazırlanmış və “Şərq-Qərb”nəşriyyatında çap olunmuşdur. 2010-cu ildə çap olunan və məktəblərimizə çatdırılan I siniflər üçün“Azərbaycan dili”, II siniflər üçün “Fransız dili”, “Alman dili”, “Ərəb dili” dərslik komplektlərinin,VIII siniflər üçün “Rəsmxət”, IX siniflər üçün “Coğrafiya” və “Azərbaycan RespublikasınınKonstitusiyası” və XI siniflər üçün “İnformatika” dərsliklərinin ilk məşridir.I, VI və VIII-XI sinif dərsliklərinin çap faizinə əsasən, respublikanın ümumtəhsilməktəblərinin, internat məktəblərinin, gimnaziya, lisey və digər ümumtəhsil müəssisələrinin mövcudşagird kontingenti, Gürcüstan və Dağıstanın təlim Azərbaycan dilində olan məktəbləri, eləcə də xariciölkələrdəki “Bazar günü” məktəbləri nəzərə alınmaqla bu dərsliklərin bölgüsü işlənərək təsdiqedilmişdir.“Ümumi təhsil sistemində dərslik siyasəti” sənədinə və “Azərbaycan Respublikasında ümumitəhsilin konsepsiyası (Milli Kurikulumu)”na uyğun olaraq 2010-cu ildə III siniflər üçün dərslikkomplektlərinin hazırlanması və çap olunması ilə əlaqədar müvafiq işlər görülmüşdür. Təlim dilləriüzrə 19 adda dərsliyin, 19 adda iş dəftərinin və 21 adda müəllim üçün metodik vəsaitin hazırlanmasıvə çapı nəzərdə tutulmuşdur.Son iki ildə olduğu kimi, dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitlərin nəşri və çapı dövlətbüdcəsi hesabına, iş dəftərləri isə nəşriyyatların öz vəsaiti hesabına planlaşdırılmışdır.“Dövlət satınalmaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq III sinifdərslik komplektlərinin hazırlanması və çapı dövrü mətbuatda (“Xalq” və “Azərbaycan müəllimi”qəzetlərinin 29.08.2009-cu il tarixli nömrələrində) verilən elana və bundan əlavə (“Xalq” qəzetinin76

05.09.2009-cu il tarixli və “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin 11.09.2010-cu il tarixli nömrələrində)verilən bildirişə əsasən 14 lot üzrə açıq tender proseduru ilə həyata keçirilmişdir.Açıq tenderdə iştirak etmək barədə 11 nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsi müraciət etmişdir.“Pedaqogika” nəşriyyatı Təhsil Nazirliyinin Tender komissiyasının 24.12.2008-ci il tarixli iclasınınqərarına əsasən tenderdən kənarlaşdırılmışdır. “Naksuana” MMC təqdim etdiyi sənədlərdə 2 lot üzrəiştirak edəcəyini bildirsə də tenderə heç bir təklif verməmişdir. Digər 9 nəşriyyat-poliqrafiyamüəssisəsindən isə 22 təklif daxil olmuş və müvafiq qaydada sənədləşdirilmişdir. Tenderin 8-ci(“Fransız dili”) və 9-cu (“Alman dili”) lotları üzrə isə heç bir təklif daxil olmamışdır.Dərslik komplektlərinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı Dərslikləri Qiymətləndirmə Şurasının(DQŞ) üzvləri və ekspertlər üçün ayrı-ayrılıqda seminar-müşavirələr təşkil olunmuşdur. Dərslik vənəşriyyat şöbəsində 20 aprel 2010-cu il tarixdə nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələrinin rəhbərlərininiştirakı ilə iclas keçirilmiş və onlara tenderin “Əsas şərtlər toplusu”nun tələbləri, təkliflərin verilməqaydaları bir daha izah edilmiş, təlimati biliklər verilmişdir. Həmin iclasdakı müzakirələrin nəticəsiolaraq “Dövlət satınalmaları haqqında” Qanunun 30.2-ci maddəsinə və “Əsas şərtlər toplusu”nun 8.1-ci maddəsinə uyğun olaraq tender təkliflərinin təqdim olunması ilə bağlı “Əsas şərtlər toplusu”ndadəyişiklik edilmiş və nəşriyyatlara bu barədə rəsmi məktub (№ 48-22-2499/16, 27.04.2010-cu il)təqdim olunmuşdur.Hər bir lot üzrə dərslik komplektlərinin maketləri (məzmun və keyfiyyətə görə) və eləcə dəqiymət (maliyyə) təklifi zərfləri 06 may 2010-cu il tarixdə qəbul edilmiş və qeydiyyata alınmışdır.Tender prosedurları 07, 24 may, 21 iyun, 06 avqust 2010-cu il tarixlərində keçirilmiş Tenderkomissiyası iclaslarının müvafiq qərarlarına əsasən dərslik komplektləri DQŞ tərəfindənqiymətləndirilmiş, qiymətləndirmənin nəticələri elan olunmuş, həmin qərarlara uyğun olaraq müvafiqişlər görülmüşdür. İlk olaraq 1-ci (“Azərbaycan dili”), 5-ci (“İnformatika”) və 7-ci (“İngilis dili”)lotlar üzrə tender baş tutmuş təkliflər məzmun və keyfiyyət qiymətləndirilməsi üçün DQŞ-yə təqdimolunmuşdur. Digər lotlar (2-ci, 3-cü, 6-cı, 10-cu, 11-ci, 12-ci, 13-cü və 14-cü) üzrə tender proseduru(üçdən az təklif daxil olduğu üçün) baş tutmadığından onların açılıb qiymətləndirməyə cəlbolunmasına razılıq verilməsi üçün Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinə müraciət olunmuşdur.Agentliyin razılığı əsasında həmin lotlar üzrə təkliflər açılaraq qiymətləndirilməyə cəlbolunmuş, keçid balını toplayan və qiymət təklifi qəbul olunan nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələri iləIII siniflər üçün “Azərbaycan dili”, “Azərbaycan dili” (rus bölməsi), “Russkiy yazık” (rus bölməsi),“Riyaziyyat”, “Həyat bilgisi”, “İnformatika”, “İngilis dili”, “Russkiy yazık” (Azərbaycan bölməsi),“Texnologiya”, “Musiqi”, “Təsviri incəsənət” və “Fiziki tərbiyə” dərslik komplektlərinin nəşri üzrəmövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq “Çaşıoğlu”, “Təhsil”, “Bakı”, “Aspoliqraf”, “XXI”YeniNəşrlər Evi, “Altun-Kitab”, “Kövsər” nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələri ilə bağlanmış satınalmamüqavilələrinə əsasən çap olunmuş dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitlər Nazirliyin Maddi-Texniki Təchizat İdarəsinə təhvil verilmişdir. Respublikanın ümumtəhsil müəssisələrinin mövcudşagird kontingenti nəzərə alınmaqla onların bölgüsü işlənilərək təsdiq olunmuşdur.2009-cu ildə tenderə II siniflər üçün 8-ci və 9-cu (“Fransız dili” və “Alman dili”) lotlar üzrətəqdim olunmuş dərslik komplektləri DQŞ-nin qiymətləndirilməsində keçid balınıtoplamadıqlarından onlar çap olunmamış və yenidən işlənilmək üçün “Kövsər” nəşriyyat-poliqrafiyamüəssisəsinə təqdim olunmuşdur. “Kövsər” nəşriyyatı öz növbəsində 2010-cu ildə həmin dərslikkomplektlərini yenidən işləyərək qiymətləndirməyə təqdim etmiş və keçid balını toplamışdır.Bununla yanaşı “Kövsər” nəşriyyatının sifariş yolu ilə hazırladığı “Ərəb dili” dərslik komplekti dəkeçid balını toplamışdır. Həmin dərslik komplektlərinin üzərində işçi qrupunun rəyləri də nəzərəalınmaqla düzəlişlər aparılmış və təsdiq olunmuşdur.Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinin 20 oktyabr 2010-cu il tarixli İÇ/1445 nömrəliməktubuna uyğun olaraq II siniflər üçün “Fransız dili”, “Alman dili” və “Ərəb dili” dərslikkomplektləri “Kövsər” nəşriyyatı ilə bağlanmış birbaşa satınalma müqaviləsi əsasında çapolunmuşdur. Onların da mövcud şagird kontingentinə uyğun bölgüsü işlənmiş və təsdiq olunmuşdur.2010-cu ildə ümumi təhsilin kurikulumu əsasında 2011/2012-ci tədris ilinə IV siniflər üçündərslik komplektlərinin hazırlanması və çapı ilə əlaqədar müvafiq işlər görülmüşdür. Həmin dərslikkomplektlərinin hazırlanması və çapına dair “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin 13 mart 2009-cu iltarixli nömrəsində bildiriş və bu bildirişə uyğun olaraq “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin 09 iyul2010-cu il və “Xalq” qəzetinin 15 iyul 2010-cu il tarixli nömrələrində tender elanı dərc olunmuşdur.77

Tender elanına əsasən 14 lot üzrə 19 adda dərsliyin, 21 adda müəllim üçün metodik vəsaitin və 19adda iş dəftərinin hazırlanması və çapı nəzərdə tutulmuşdur.Ümumtəhsil məktəbləri üçün IV sinif dərslik komplektlərinin hazırlanması və çapına dairsatınalmanın təşkili və keçirilməsi üçün Təhsil Nazirliyinin 29.06.2010-cu il tarixli, 873 nömrəli əmriilə tender komissiyası yaradılmışdır.Tenderin “Dövlət satınalmaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğunolaraq keçirilməsi üçün “Əsas şərtlər toplusu” hazırlanmış və Maliyyə və İqtisadi İnkişafNazirliklərinin, Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinin rəy və təklifləri əsasında müvafiq düzəlişləraparıldıqdan sonra Tender Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmişdir.Tender elanına əsasən 9 nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsi 18.08.-20.08. 2010-cu il tarixlərindəNazirliyə müraciətlə müvafiq sənədləri təqdim etmişlər. Həmin sənədlər mövcud qaydalara uyğunolaraq qeydiyyata alınmış və iştirakçılara “Əsas şərtlər toplusu” təqdim olunmuşdur.“Ümumi təhsil sistemində dərslik siyasəti” və “Dərsliklərin nəşri, çapı və paylanmasıqaydaları” sənədlərinə uyğun olaraq 2011/2012-ci tədris ilinə nəşri mövcud şagird kontingentinin105%-i həcmində nəzərdə tutulan VII-XI sinif dərsliklərinin (Azərbaycan və rus dillərində) dəhazırlanması və çapının satınalınmasının açıq tender yolu ilə həyata keçirilməsi üçün müvafiqtədbirlər görülmüşdür.Həmin satınalmanın təşkili və keçirilməsi Təhsil Nazirliyinin 29.06.2010-cu il tarixli 873nömrəli əmri ilə tender komissiyası yaradılmışdır.“Dövlət satınalmaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraqtenderin “Əsas şərtlər toplusu” hazırlanmış, Maliyyə və İqtisadi İnkişaf Nazirliklərinin, Satınalmalarüzrə Dövlət Agentliyinin təklifləri nəzərə alınmaqla Tender Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmişdir.Tender elanı “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin 25 iyun 2010-cu il və “Xalq” qəzetinin 26 iyun 2010-cu il tarixli nömrələrində dərc edilmişdir. Tender elanına əsasən27 lot üzrə VII-XI sinif dərsliklərinin hazırlanması və çapı nəzərdə tutulmuşdur. Tender elanınauyğun olaraq 8 nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsi 16.07-23.07.2010-cu il tarixlərdə Nazirliyəmüraciətlə müvafiq sənədləri təqdim etmişlər. Sənədlər mövcud qaydada qəbul edilmiş, qeydiyyataalınmış, iştirakçılara “Əsas şərtlər toplusu” verilmişdir.Həmin 27 adda VII-XI sinif dərsliyinin (Azərbaycan və rus bölmələri üçün) fənn (13 fənnüzrə) proqramlarının yenidən işlənilməsi məqsədilə cari ilin iyun ayında Təhsil naziri cənab MisirMərdanovun yanında Nazirliyin aidiyyəti qurumlarının əməkdaşlarının, alimlərin, Elmi-MetodikŞuranın aidiyyəti bölmə sədrlərinin, proqram müəlliflərinin, orta məktəb müəllimlərinin iştirakı iləgeniş müşavirə keçirilmiş, rəy və təklifkər dinlənilmiş və müvafiq tövsiyələr verilmişdir.Yenidən işlənmiş “İnsan və cəmiyyət” (X-XI siniflər); “Rus dili” (təlim Azərbaycan dilindəolan məktəblər üçün, VII-IX, XI siniflər); Russkiy yazık (təlim rus dilində olan məktəblər üçün, VII-XI siniflər); “Literatura” (VII, IX siniflər); “Fransız dili” (VII-IX, XI siniflər); “Alman dili” (VIIIsinif); “İnformatika” (VII sinif), “Yeni tarix” (IX sinif); “Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı” (X-XIsiniflər); “Zoologiya” (VII-VIII siniflər); “Biologiya” (IX sinif); “Azərbaycan Respublikasının fizikicoğrafiyası” (VIII sinif); “Azərbaycan Respublikasının iqtisadi və sosial coğrafiyası” (VIII sinif)proqramları təsdiq edilmiş və Nazirliyin 22.09.2010-cu il tarixli 48-22-5897/16 nömrəli məktubu ilənəşriyyat-poliqrafiya müəssisələrinə təqdim olunmuşdur. Tender yolu ilə hazırlanması və çapolunması nəzərdə tutulan yuxarıda adları çəkilən VII-XI sinif dərsliklərinin Qiymətləndirməmeyarları hazırlanmış və Təhsil Nazirliyinin 14.09.2010-cu il tarxili 1221 nömrəli əmri ilə təsdiqolunmuşdur.Ümumtəhsil məktəblərinin I, III, VI və VIII-XI sinifləri üçün dərslik və dərslikkomplektlərinin bölgü əsasında rayon (şəhər) təhsil şöbələrinin vasitəsilə ümumtəhsil məktəblərinə,eləcə də internat məktəb, gimnaziya, lisey və digər təhsil müəssisələrinə, Gürcüstanın və Dağıstanıntəlim Azərbaycan dilində olan məktəblərinə, eləcə də digər xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən “Bazargünü” məktəblərinə çatdırılması və təhvil verilməsini təmin etmək üçün müvafiq işlər görülmüşdür.Belə ki, ilk növbədə işin həcmi müəyyənləşdirilmiş, bu işə xeyli vaxt sərf olunacağı, yeni tədris ilininəvvəlinədək dərslik və dərslik komplektlərinin ümumtəhsil müəssisələrinə çatdırılmasının və təhvilverilməsinin dövlət əhəmiyyətli məsələ olduğu nəzərə alınmış və bu işə dair satınalmanın “Bakı Ş”Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti ilə birbaşa müqavilə əsasında icra olunmasına razılıq verilməsi üçünSatınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinə müraciət (№ 48-22-3174/16, 25.05.2010-cu il) edilmişdir.78

Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinin razılıq məktubuna əsasən (№ İÇ /759, 01.06.2010-cu il),Təhsil Nazirliyinin Satınalma komissiyasının qərarına uyğun olaraq müvafiq işlər görülmüş və “BakıŞ”Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti ilə 08 iyun 2010-cu il tarixli DD-01 nömrəli birbaşa satınalmamüqaviləsi bağlanmışdır.Cari ilin avqust ayının əvvəlinə dərsliklərin təxminən 70%-i təhsil müəssisələrinəçatdırılmışdır. Qalan dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitlər isə dərs ili başlananadək yerlərəgöndərilmişdir.Gürcüstanın və Dağıstanın təlim Azərbaycan dilində olan məktəblərinin də “Ədəbiyyat” və“Azərbaycan dili” dərslikləri ilə təmin edilməsi üçün bölgüdə müvafiq miqdarda dərsliklər nəzərdətutulmuşdur.Bununla yanaşı, MDB və digər xarici ölkələrdəki “Bazar günü” məktəblərinə, eləcə dəAzərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə Azərbaycan Respublikasının xariciölkələrdəki səfirliklərinə “Əlifba”, “Oxu”, “Azərbaycan dili”, “Ədəbiyyat”, “Azərbaycan tarixi”,“Azərbaycan coğrafiyası” və s. dərsliklər, coğrafi xəritələr və digər tədris vəsaitləri göndərilmişdir.Almaniyanın Humboldt Universitetində Azərbaycan tarixi kafedrasının açılması ilə bağlıTəhsil naziri cənab Misir Mərdanov Berlində olarkən həmin kafedraya 150-dən artıq kitab, ocümlədən dərsliklər, lüğət, ensiklopediya, coğrafi və tarixi xəritələr və digər tədris ədəbiyyatı hədiyyəetmişdir.2010-cu ildə “Xüsusi istedada malik uşaqların (gənclərin) yaradıcılıq potensialının inkişafıüzrə Dövlət Proqramı (2006-2010-cu illər)”nın icrası ilə bağlı 1 adda 13000 ədəd vəsait (Elementarriyaziyyatın əlavə fəsillərinə dair olimpiada məsələləri – I və II cild) nəşrə hazırlanmış və çapolunmuşdur.Eləcə də ümumtəhsil məktəblərinin II sinifləri üçün 6 adda, III sinifləri üçün 53 adda dərsliyə,müəllim üçün metodik vəsaitə və iş dəftərinə, VIII-XI siniflər üçün 4 adda dərsliyə qrif verilmişdir.İl ərzində şöbəyə 2059 məktub və ərizə daxil olmuşdur. Onlar məzmunundan vəmahiyyətindən asılı olaraq araşdırılmış, tədbirlər görülmüş və müvafiq olaraq cavablandırılmışdır.İl ərzində ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrindən daxil olmuş 1733 adda proqram, dərslik,dərs vəsaiti və metodik vəsaitin əlyazması Nazirliyin Elmi-Metodik Şurasının müvafiq bölmələrinəmüzakirəyə göndərilmişdir. Həmin müzakirələrdən sonra çapa məsləhət görülən və ya tövsiyə edilən1682 adda əlyazması mövcud qaydalara uyğun olaraq sənədləşdirilmiş və rəhbərliyə təqdim olunaraqtəsdiq edilmişdir. Hesabat dövrü ərzində 980 adda proqrama, 143 adda dərsliyə, 312 adda dərsvəsaitinə, 247 adda metodik vəsaitə Təhsil Nazirliyinin əmri ilə nəşr hüququ (qrifi) verilmişdir.Ümumtəhsil məktəb kitabxanalarının iş fəlaiyyətinin yaxşılaşdırılması, kitabxana fondlarınınzənginləşdirilməsi, nümunəvi məktəb kitabxanalarının yaradılması sahəsində də müvafiq işlərgörülmüşdür. O cümlədən, Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihənin 1.2-ci alt-komponenti(“Yeni tədris materiallarının hazırlanması və məktəb kitabxanalarının müasirləşdirilməsi”) (2009-2014-cü illər) çərçivəsində 2010-cu ildə müvafiq tədbirlər görülmüşdür.Respublikada çap edilmiş bütün təlim və oxu materialları haqqında məlumatları özündə əksetdirən Kataloq hazırlanmış və çap edilmişdir.Kataloq və Sifariş Vərəqi müşayiətedici məktubla (46-22-3925/16№li, 25.06.2010-cu iltarixli) Layihə çərçivəsində seçilmiş 500 məktəbə göndərilmişdir. Kataloq əsasında ümumtəhsilməktəblərindən daxil olacaq sifarişlərin təhlil edilməsi, tələb olunan təlim və oxu materiallarınınmüəyyənləşdirilməsi, onların çapı və məktəblərə çatdırılması tədbirlərini həyata keçirilməsiməqsədilə Təhsil Nazirliyinin 841№li, 23.06.2010-cu il tarixli əmrilə Komissiya yaradılmışdır.Kataloq əsasında doldurulmuş Sifariş Vərəqləri Təhsil Nazirliyinə daxil olmuş və sifarişedilmiş materiallar araşdırılmışdır.Layihə çərçivəsində seçilmiş 500 məktəbin kitabxana işçiləri haqqında məlumat toplamaqməqsədilə müvafiq rayon təhsil şöbələrinə anket vərəqləri (46-22-3811/16№li, 22.06.2010-cu iltarixli məktubla) göndərilmiş və daxil olan məlumatlar təhlil edilmişdir.Təhsil Nazirliyinin 18.02.2010-cu il tarixli, 11/79 nömrəli əmri ilə TSİİL çərçivəsində təşkiledilmiş, nazir müavini İsgəndər İsgəndərovun rəhbərlik etdiyi heyət 9-17 aprel 2010-cu il tarixlərindəBraziliyaya səfər etmişdir.79

Ümumtəhsil məktəblərinin kitabxana fondlarında olan dərsliklərin, xüsusilə I, II, III və IV-XIsinif dərsliklərinin qorunub saxlanılması ilə bağlı rayon (şəhər) təhsil şöbələrinə, digər təhsilmüəssisələrinin rəhbərlərinə müvafiq tövsiyə və tapşırıqlar verilmişdir.Ümumtəhsil məktəblərinin dərsliklərlə təminatı məsələləri ilə bağlı Nazirliyin “Qaynarxətt”indən şöbəyə daxil olan şikayətlər, eləcə də rayon (şəhər) təhsil şöbələrinin müraciətləri diqqətləaraşdırılmış və lazımi tədbirlər görülmüşdür.Təhsil Nazirliyinin Kollegiyasında baxılması nəzərdə tutulan “2010-2011-ci tədris ilinəümumtəhsil məktəblərinin dərslik və dərslik komplektləri ilə təminatı vəziyyəti” məsələsi daimadiqqət mərkəzində olduğundan, bu məsələ Nazirliyin rəhbərliyinin yanında dəfələrlə müzakirəedildiyindən onun Kollegiyaya çıxarılmasına ehtiyac duyulmamışdır.Ümumtəhsil məktəbləri üçün çap edilmiş və şagirdlərin istifadəsinə verilmiş I, II və III sinifdərslik komplektlərinin tətbiqinin monitorinqi, qiymətləndirilməsi və müəllimlərə əməli köməkgöstərilməsi məqsədilə bu ilin noyabr ayının 29-u və 30-da nazir müavini İsgəndər İsgəndərovunrəhbərliyi ilə Bakı və Sumqayıt şəhərlərində Nazirliyin müvafiq qurumlarının əməkdaşlarının, təhsilişçilərinin, məktəb direktorlarının, metodistlərin, ibtidai sinif müəllimlərinin, dərslik müəlliflərinin vənəşriyyat redaktorlarının iştirakı ilə müzakirələr keçirilmişdir.Ümumtəhsil məktəblərinin dərsliklərlə təminatı, dərslik siyasətinin həyata keçirilməsi ilə bağlıdövri mətbuata müntəzəm olaraq məlumatlar verilmiş, televiziya kanalları tərəfindən çəkilişləraparılmış, çıxışlar edilmişdir. Bu sahədə görülən işlər barədə internetə məlumatlar ötürülmüşdür. Carıilin noyabr, dekabr aylarında respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin kitabxana-dərslik fonduna dairhesabatların toplanmasına başlanılmış və yekun hesabatları araşdırılmışdır.Hazırda şöbədə “Ümumi təhsil sistemində dərslik siyasəti” sənədinin və onun tərkib hissəsiolan digər sənədlərin təkmilləşdirilməsi üzərində iş aparılır.Şöbənin əməkdaşları ümumtəhsil məktəblərinin IX və XI siniflərində mərkəzləşdirilmişqaydada keçirilən sınaq və buraxılış imtahanlarında imtahan mərkəzinin rəhbəri və “Ən yaxşımüəllim” müsabiqəsində müxtəlif fənn müəllimlərinin açıq dərslərinin təşkili və keçirilməsindəiştirak etmişlər.Hazırda ümumtəhsil məktəblərinin II, IV və V-XI sinifləri üçün nəşri nəzərdə tutulandərsliklərin və müəllim üçün metodik vəsaitlərin tirajının, həcminin, çap formatının və nəşr faizinindəqiqləşdirilməsi üzərində müvafiq işlər görülür.Hesabat dövründə şöbədə 7 nəfər əməkdaş fəaliyyət göstərmişdir.Şöbə müdiri Faiq Şahbazlı “Qabaqcıl təhsil işçisi” döş nişanına və “Əməkdar müəllim” fəxriadına layiq görülmüşdür.Dərslik və nəşriyyat şöbəsinin qarşısında duran əsas vəzifələr aşağıdakılardır:• Ümumtəhsil məktəblərinin IV sinifləri üçün kurikulum əsasında dərslikkomplektlərinin və VII-XI siniflər üçün dərsliklərin hazırlanması və çapı iləbağlı tender prosedurunun mövcud qanunvericiliyə uyğun keçirilməsini təminetmək.• Tender komissiyasına təqdim olunacaq və tender proseduru baş tutacaqtəklifləri, dərslik komplektlərini və dərslikləri qiymətləndirmək üçünDərslikləri Qiymətləndirmə Şurasına mövcud qaydada təqdim etmək və onunişini əlaqələndirmək.• Keçid balını toplamış, maliyyə təklifi qəbul edilmiş və Tender komissiyasınınqərarına əsasən qalib hesab olunmuş dərslik komplektlərinə qrif verilməsi vəhəmin dərslik komplektlərinin (dərslik və müəllim üçün metodik vəsait) çapıüzrə nəşriyyat-poliqrafiya müəssisələri ilə müvafiq satınalma müqavilələrininbağlanmasını təmin etmək.• 2011-2012-ci tədris ilinə nəşri nəzərdə tutulan dərsliklərin məzmununun,poliqrafik icra keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə orta məktəbmüəlimlərindən ibarət yaradılmış işçi qruplarının müəllif, elmi redaktor vənəşriyyatlarla birgə işini təşkil etmək.• Ümumtəhsil məktəblərinin II, IV, V-XI sinifləri üçün dərsliklərin və müəllimüçün metodik vəsaitlərin mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq çapının təşkili80

və onların ümumtəhsil müəssisələrinə bölgü əsasında yeni dərs ilininəvvəlinədək çatdırılması ilə bağlı müvafiq tədbirlər görmək.• “Ümumi təhsil sistemində dərslik siyasəti” və onun tərkib hissəsi olansənədlərin təkmilləşdirilməsi istiqamətində təkliflər hazırlayıb rəhbərliyətəqdim etmək.• “Təhsil” Qanunundan irəli gələn məsələlərlə bağlı normativ sənədlərinhazırlanmasında iştirak etmək.• Məktəb kitabxanalarının oxu materialları, o cümlədən bədii, tədris,ensiklopedik, sorğu xarakterli və digər ədəbiyyatlarla zənginləşdirilməsinitəmin etmək.• Xüsusi tipli məktəblər üçün və milli azlıqların dillərində dəsrliklərinhazırlanması, nəşri və çapı ilə bağlı müvafiq tədbirlər görmək.• Dərslik və dərslik komplektlərinin tətbiqinin nəzəri, təcrübi və texnikiparametrlərinə, xüsusilə onlarda verilən materialların kurikulumun tələblərinə,şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğunluğuna, təlim materiallarınınplanlaşdırılmasına dair vahid proqram və strategiya əsasında treninqlərinkeçirilməsinin təşkilini təmin etmək və bu sahədə müvafiq ölkələrintəcrübəsinin öyrənilməsini davam etdirmək.Beynəlxalq əlaqələrI. Təqaüdlər hesabına xaricdə təhsil.2010-cu ildə istər qüvvədə olan ikitərəfli razılaşmalar, istərsə də müxtəlif ölkələrinAzərbaycan vətəndaşlarına ayırdığı təqaüdlər çərçivəsində azərbaycanlı gənclərin dövlət xətti ilədünyanın müxtəlif ölkələrində müxtəlif pillələr üzrə təhsil almağa göndərilməsi davam etdirilmişdir.Bu ölkələr sırasında Türkiyə, Rusiya, Çin və.s ölkələrinin adlarını göstərə bilərik. Göndərilən tələbəkontingentinin sayına görə isə Türkiyə və Rusiyanın adı xüsusilə qeyd olunmalıdır.2000-ci ilin dekabrında imzalanmış Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə TürkiyəRespublikası Milli Təhsil Nazirliyi arasında təhsil və elm sahələrində əməkdaşlıq haqqındaProtokolunun 1, 2 və 4-cü maddələrinə əsasən azərbaycanlı gənclərin Türkiyənin ali məktəblərindədövlət xətti ilə təhsil almaları üçün Türkiyə dövləti 2010-2011-ci tədris ili üçün 150 nəfərlik (25 nəfərAhıska türkü mənşəli Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları) kontingent ayırmışdır. Hazırdadövlət xətti ilə Türkiyə ali məktəblərində 503 nəfər Azərbaycan vətəndaşı təhsil alır.2002-ci ilin fevralında imzalanmış «Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə RusiyaFederasiyası Təhsil Nazirliyi arasında təhsil sahəsində əməkdaşlıq haqqında» Protokola görə2010/2011-ci tədris ili üçün Rusiyanın Azərbaycan vətəndaşları üçün ayırdığı təqaüdlər hesabınatəhsillərini müxtəlif pillələr üzrə bu ölkənin ali məktəblərində davam etdirmək üçün daha 58 nəfərazərbaycanlı gənc Rusiya ali məktəblərinə qəbul olunmuşdur ki, bunların 26 nəfəri ÜmumrusiyaAzərbaycan Konqresinin nümayəndəsidir. Hazırda 234 azərbaycanlı gənc Rusiya ali məktəblərininmüxtəlif pillələrində dövlət xətti ilə təhsillərini davam etdirir.Tələbələrimizin Çin Xalq Respublikasının ali məktəblərində təhsil alması 2002-ci ilin iyunayında Çin Xalq Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi arasındaimzalanmış Saziş çərçivəsində həyata keçirilir. Çin Xalq Respublikası universitetlərində 2010/2011-ci tədris ilində Təhsil Nazirliyinin xətti ilə 26 nəfər təhsil alır. Bunlardan 20 nəfəri bakalavr, 4 nəfərmagistratura və internatura və 2 nəfər isə doktorantura pilləsində təhsillərini davam etdirir.Magistratura və doktoranturada təhsil alanlar bakalavr təhsilini də Çində başa vurmuşlar. Buməqsədlə Çin tərəfi Azərbaycana 2010-cu tədris ilində 5 yer ayırmışdır.2008-ci ildə Təhsil Nazirliyi ilk dəfə olaraq Koreya Respublikasında təhsil almaq məqsədilə 7nəfər tələbə göndərmişdir, 2009-cu ildə daha 1 nəfər bu fürsətdən istifadə etmişdir. Hal-hazırdaKoreya Respublikasında 8 nəfər Azərbaycanlı gənc dövlət xətti ilə təhsillərini davam etdirirlər.81

Beləliklə, müxtəlif ölkələrin Azərbaycana ayırdığı təqaüdlər çərçivəsində bu ölkələrin aliməktəblərinin bakalavr, mütəxəssis, magistr, doktorantura, tibdə uzmanlıq və aspiranturasəviyyələrində təhsil almaq məqsədilə hal-hazırda 789 nəfər Azərbaycan Respublikası vətəndaşıgöndərilmişdir.Öz hesabına və müxtəlif mübadilə proqramları çərçivəsində isə 5000-dən artıq tələbərespublikamızdan kənarda təhsillərini davam etdirirlər.Təqaüdlər hesabına xaricdə təhsil alanlarla işin idarə olunması ilə bağlı hesabat dövründəaşağıdakı işlər görülmüşdür:1. Xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan tələbə, aspirant və doktorantların sektorunəməkdaşları tərəfindən «Tələbə elektron proqramı»na daxil edilməsi, hər birinə aidmüvafiq şəxsi vərəqənin doldurulması;2. İldə iki dəfə (qış və yay sessiyalarından sonra) ali məktəb və ölkələrdəkisəfirliklərimiz tərəfindən təqdim olunmuş xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alanazərbaycanlı tələbələrin arayışlarının toplanması, təhlili və tələb olunduğu təqdirdəmüvəffəqiyyətsiz tələbələrə qarşı müvafiq tədbirlərin görülməsi;3. Xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan tələbə, aspirant və doktorantların təhsil aldıqlarıölkə, ali məktəb, ixtisas və kurslar üzrə (ev ünvanlarını və əlaqə vasitələrini qeydetməklə) siyahıların və statistik materialların hazırlanması;4. Xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin aylıq təqaüdlərininverilməsi üçün müvafiq siyahıların hazırlanması və tələbələrin təqaüdlə təminolunması üçün bütün lazımi tədbirlərin görülməsi;5. Xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin illik qeydiyyatlarınınaparılması;6. Xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan və müxtəlif səbəblərə görə təhsil aldıqları ölkəninTəhsil nazirlikləri tərəfindən təqaüdləri kəsilən azərbaycanlı tələbələrin xariciölkələrdə təhsil alanların siyahılarından çıxarılması üçün tədbirlərin görülməsi(müvafiq təqdimatların və əmrlərin hazırlanması);7. Yay tətili dövründə xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrinqeydiyyatı zamanı toplanmış məlumatların şəxsi vərəqələrdə və elektron bazadayenilənməsi;8. Yeni elektron bazasının yaradılması və istifadəyə verilməsi;9. Türkiyə Respublikası və Rusiya Hökumətlərinin 2010/2011-ci tədris ili üçünAzərbaycana ayırdıqları təqaüdlərə uyğun olaraq bu ölkələrin ali məktəblərinə qəbuluilə bağlı əlaqədar strukturlarla yazışmaların hazırlanması, TQDK tərəfindən keçirilənimtahanlarda iştirak etmək, qəbul olunanlara aid müvafiq əmrlərin hazırlanması,onların qeydiyyata alınması, sənədlərin toplanıb müvafiq ölkələrin Təhsilnazirliklərinə göndərilməsi, yeni tələbələrin Təhsil nazirinin müavini ilə görüşlərinintəşkil edilməsi və onların təhsil yerlərinə yola salınması;10. Çin Xalq Respublikasının 2010/2011-ci tədris ili üçün Azərbaycana ayırdığıtəqaüdlərə uyğun olaraq bu ölkənin ali məktəblərinə qəbulu ilə bağlı əlaqədarstrukturlarla yazışmaların hazırlanması, qəbul olunanlara aid müvafiq əmrlərinhazırlanması, onların qeydiyyata alınması, sənədlərin toplanıb müvafiq ölkələrinTəhsil nazirliklərinə göndərilməsi, tələbələrin təhsil yerlərinə yola salınması;11. Xaricdə dövlət xətti ilə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrinin təhsillərinə aid müvafiqarayışların (10 saylı və «tələb olunan yerə») hazırlanması və tələbələrə təqdimedilməsi;12. Türkiyə Respublikası Milli Təhsil Nazirliyi və Yüksək Öyrətim Kurulu ilə əlaqələrinqurulması, bu strukturlarla aparılan bütün yazışmaların hazırlanması, bu strukturlarınnümayəndələrinin Azərbaycana gəldikləri zamanı təşkil olunan bütün tədbirlərinhazırlanması və bu tədbirlərdə iştirak edilməsi;13. Xaricdə təhsil almaq hüququ əldə etmiş, təhsillə bağlı müxtəlif yarışlarda iştiraketməli olan 18 yaşına çatmayan vətəndaşlara ümumvətəndaşlıq passport verilməsiüçün Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin Pasport-Qeydiyyat və82

Miqrasiya Xidməti İdarəsi və Regionlardan şöbələrinə müvafiq məktublarınhazırlanması;14. Xidməti vəzifəsi ilə əlaqədar olaraq və ya xaricdə müxtəlif konfranslarda iştiraketmək məqsədilə xidməti passport almaq üçün müraciət etmiş müxtəlif vəzifəlişəxslərə Xarici İşlər Nazirliyinin Konsulluq İdarəsinə təqdim etmək üçün müvafiqməktubların hazırlanması;15. Respublikamızın müvafiq strukturlarından və vətəndaşlardan Təhsil Nazirliyinə daxilolmuş məktub və ərizələrdə qeyd olunan məsələlərin araşdırılması, müvafiqtədbirlərin görülməsi və nəticəsi barədə ünvanlara cavabların yazılması (1000-dək).Hər il olduğu kimi, 2010-cu ilin iyul-avqust-sentyabr aylarında mütəmadi olaraq dövlət xəttiilə xarici ölkələrin ali məktəblərində təhsil alan tələbələrin Nazirliyin rəhbərliyi ilə görüşükeçirilmişdir.Eyni zamanda Nazirlər Kabineti tərəfindən qəbul edilmiş müvafiq qərarlara əsasən xariciölkələrin ali məktəblərində təhsil alan tələbələrin Vətənə gəlməsi və təhsil yerinə dönmələri üçün cariilin iyun ayından oktyabr ayının sonuna qədər onların aviabiletlərlə təmin olunması üçün tədbirlərhəyata keçirilmişdir.Hər il olduğu kimi, cari ilin sentyabr-oktyabr aylarında xarici ölkələrin ayırdığı təqaüdlərhesabına ali məktəblərin müxtəlif pillələrinə qəbul olunmuş tələbələrin şəxsi vərəqəsi doldurularaqonlar haqqında məlumat şöbənin məlumat bazasına yerləşdirilmişdir.II. Əcnəbi tələbələrin Azərbaycan ali məktəblərində təhsili.Azərbaycan Respublikası ali məktəblərində əcnəbi vətəndaşlar bakalavr, magistratura,aspiranturada dövlət hesabına və ya ödənişli əsaslarla təhsil alırlar.2010-cu ildə ali məktəblərdən toplanmış statistik məlumatlar cari tədris ilindərespublikamızda əcnəbi tələbələrin sayının ötən illərlə müqayisədə biraz azaldığını göstərmişdir.Əgər 2006/2007-ci tədris ilində 5500-ə yaxın (5417) tələbə təhsil alırdısa, 2009/2010-cu tədris ilində7000-ə yaxın (6813) yüksəlmişdisə, 2010/2011-ci tədris ilində Azərbaycan ali məktəblərindədünyanın 47 ölkəsindən gələn 6100 əcnəbi tələbə (19.11.2010-cu il tarixinə olan məlumata əsasən),magistr və aspirant dövlət və qeyri-dövlət xətti ilə təhsil alır.Azərbaycan ali məktəblərində xarici ölkələrdən təhsil alan əcnəbi tələbələrin çoxu hər ilolduğu kimi, Türkiyə Respublikası, Rusiya Federasiyası, İran İslam Respublikası və Çin XalqRespublikası təşkil edir.Azərbaycan ali məktəblərində təhsil alan əcnəbi tələbələrlə işin idarə olunması ilə bağlıhesabat dövründə aşağıdakı işlər görülmüşdür:1. “Respublikamızın ali məktəblərində təhsil alan əcnəbi tələbələrin məlumat bazası”reformasiya edilmiş və respublikamızın 23 ali məktəbində təhsil alan əcnəbilərhaqqında toplanmış məlumatları həmin bazada yerləşdirilmişdir;2. Respublikamızın ali məktəblərində təhsil alan əcnəbi vətəndaşlarının ümumi siyahısıvə statistik məlumatlar hazırlanmışdır;3. Dövlət xətti ilə təhsil alan tələbələrin illik qeydiyyatı aparılmışdır;4. İl ərzində müxtəlif səbəblərə görə ali məktəblərdən xaric olunmuş əcnəbivətəndaşlarının qeydiyyatı aparılmış, onlar haqqında müvafiq strukturlara məlumatlarverilmişdir;5. Əcnəbi tələbələrin ali məktəblərə qəbul müddətinin bitməsindən sonra (30 oktyabr)onların Azərbaycan Respublikasında müvəqqəti yaşamalarına icazə verilməsi üçünAzərbaycan Dövlət Miqrasiya Xidmətinə məktubların yazılması (6100 əcnəbi tələbəüçün).6. Tədris ilinin sonunda ali məktəblərin nəzdində fəaliyyət göstərən hazırlıq fakultə,mərkəz və şöbələrində buraxılış imtahanlarının keçirilməsi ilə bağlı məlumatlarıntoplanması, müvafiq əmrin hazırlanması və imtahanların gedişinə nəzarət edilməsi;7. Ali məktəblərin beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektorları və əcnəbi tələbələrlə iş üzrəmüvafiq qurumların rəhbərlərinin Təhsil nazirinin müavini E.Qasımovun rəhbərliyi iləkeçirilən müşavirələrin təşkili;83

8. Xarici İşlər Nazirliyindən sektora daxil olmuş müvafiq sorğuların araşdırılması vəcavabların yazılması (il ərzində);9. Xarici ölkələrin Azərbaycandakı səfirliklərindən sektora daxil olmuş məktubların vəsorğuların araşdırılması və müvafiq cavab məktublarının yazılması (il ərzində).10. Azərbaycanın ali məktəblərində dövlət xətti ilə təhsilə qəbul olunmuş əcnəbivətəndaşlara müvafiq “Göndəriş”lərin hazırlanması və ali məktəblərə çatdırılması;11. Növbəti il üçün ödənişli əsaslarla təhsil alacaq əcnəbi vətəndaşlarının təhsilhaqqlarının müəyyən edilməsi və ali məktəblərdən daxil olmuş təkliflərinaraşdırılması və razılaşdırılma üçün Tarif (Qiymət) Şurasına təqdim edilməsi;12. İki ölkənin Təhsil nazirlikləri arasında mövcud olan Əməkdaşlıq haqqında İcraProqramına əsasən respublikamızın ali məktəblərində dövlət xətti ilə təhsil alan MisirƏrəb Respublikası, İordaniya Haşimilər Krallığı, Çin Xalq Respublikası və TürkiyəRespublikası vətəndaşlarının ali məktəblərə yerləşdirilməsi və onların təhsil ilə bağlıproblemlərin həlli üçün ali məktəblərə müvafiq məktubların yazılması (il ərzində);13. Respublikamızın müvafiq strukturlarından və vətəndaşlardan Təhsil Nazirliyinə daxilolmuş məktub və ərizələrdə qeyd olunan məsələlərin araşdırılması, müvafiq tədbirləringörülməsi və nəticəsi barədə ünvanlara cavabların yazılması (400-dən artıq);14. Bu işlərlə yanaşı mütəmadi olaraq Beynəlxalq Əlaqələr şöbəsinə müraciət edənvətəndaşların qəbulu (il ərzində);15. Təhsil nazirinin müavini E.Qasımovun və şöbə müdirinin cari tapşırıqlarının vaxtındavə tələb olunan səviyyədə yerinə yetirilməsi.III. «2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə DövlətProqramı»nın icrası.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16.04.2007-ci il tarixli, 2090 nömrəli Sərəncamı ilətəsdiq edilmiş «2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə DövlətProqramı»nın icrası ilə bağlı aşağıdakı işlər Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi tərəfindən görülmüşdür.1. «Dövlət Proqramı» çərçivəsində xarici ölkələrin ali məktəblərinə qəbul olunmuşAzərbaycan Respublikası vətəndaşlarına aid əmrlərin hazırlanması, onların qeydiyyat,təhsil və məişətləri ilə bağlı müvafiq tədbirlər görülmüşdür.2. «Dövlət Proqramı» çərçivəsində xarici ölkələrin ali məktəblərinə qəbul olunmuşAzərbaycan Respublikası vətəndaşları müvafiq qaydada qeydiyyata alınmışdır(«Tələbə» elektron proqramına daxil edilməsi və şəxsi vərəqələrin doldurulması).3. «Dövlət Proqramı» çərçivəsində xarici ölkələrin ali məktəblərində təhsil alanAzərbaycan Respublikası vətəndaşlarının təhsillə bağlı maliyyələşdirilmə sənədlərihazırlanmış və mütəmadi olaraq nazirliyin İqtisadiyyat şöbəsinə təqdim edilmişdir(ilboyu).2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”təhsil sahəsində qəbul olunmuş proqramlar içərisində Azərbaycanın gələcəkdə dayanıqlı və davamlıinkişafını təmin etmək baxımından xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, bu Proqram çərçivəsində2007-2015-ci illər ərzində müxtəlif sahələr üzrə Azərbaycana bu gün və gələcəkdə lazım olan kadrpotensialının gücləndirilməsi məqsədilə 5000 gəncin dünyanın nüfuzlu ali məktəblərində təhsilalmağa göndərilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Artıq Proqramın icrasına başlandığı ötən iki il ərzində buProqram çərçivəsində xaricdə oxuyanlar barədə konkret statistika söyləmək olar.Dövlət Proqramının icrası ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Təhsilüzrə Komissiya tərəfindən xaricdə təhsil almaq üçün tövsiyə olunan namizədlərin təhsilininmaliyyələşdirilməsi və təhsil yerinə göndərilməsi ilə bağlı 2010-cu ildə Təhsil Nazirliyində zəruritədbirlər həyata keçirilmişdir. Təqdim olunan siyahılara əsasən, ölkələr üzrə tələbələrin təhsil yerinəgöndərilməsi üçün aşağıdakı tədbirlər görülmüşdür.2010-cu ildə Rusiyanın ali məktəblərinə müstəqil şəkildə qəbul olunan 17 gəncimizin adı“Dövlət Proqramı” çərçivəsində təhsil alanların siyahısına daxil edilmişdir. Bunlardan 2-si bakalavr,3-ü aspirantura, 2-si ordinatura, 2-si mütəxəssis, 1-i doktorantura, 1-i magistratura və 6-sıixtisasartırma pilləsində təhsil alır.84

2010-cu ildə “Dövlət Proqramı” çərçivəsində Türkiyənin ən nüfuzlu ali məktəblərinə 48tələbə təhsil almaq üçün göndərilmişdir.Təhsil Nazirliyinin Alman Akademik Mübadilə Xidməti ilə əməkdaşlığı çərçivəsindəimzalanmış Sazişdə nəzərdə tutulduğu kimi Almaniyadan gəlmiş ekspertlərin iştirakı ilə iddiaçılararasında keçirilmiş müsabiqədə müəyyən olunmuş qaliblər Almaniyanın nüfuzlu universitetlərindətəhsil almağa göndərilmişlər. Bu tələbələrinn əksəriyyətinin tibb ixtisası üzrə təhsil almağagöndərilməsi xüsusi diqqətə layiqdir. Digərləri isə əsasən mühəndislik və iqtisadiyyat ixtisaslarınayiyələnirlər. Bununla yanaşı 2010-cu ildə bu ölkənin ali məktəblərinə müstəqil şəkildə 35 nəfər tələbəmüxtəlif ixtisaslar üzrə qəbul olunmuşdur.2008-ci ilin iyun ayında Təhsil Nazirliyində ABŞ Dövlət katibinin müavini xanım QoliAmerinin Azərbaycana səfəri zamanı Azərbaycan Respublikası hökuməti ilə ABŞ hökuməti arasındatəhsil sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş imzalandı. Bu Sazişdə Dövlət Proqramı çərçivəsindəgənclərin ABŞ-da təhsilinin təşkili üçün ABŞ-ın Fullbright Proqramı ilə əməkdaşlıq öz əksinitapmışdır.Bu Sazişə əsasən 2008-ci il sentyabr ayında ABŞ ali məktəblərində magistr dərəcəsi almaqməqsədilə təşkil olunan müsabiqə barədə elan verilmişdir. ABŞ-ın Azərbaycandakı Səfirliyindəkeçirilən müsabiqənin nəticələrinə əsasən ilkin seçim aparılmış və qərar qəbul olunması üçünseçilmiş 19 nəfər namizədin sənədləri Amerika Səfirliyi tərəfindən Vaşinqtona göndərilmişdir. Beləki, bu tələbələrin 5 nəfəri seçim prosesinin qalibləri kimi 2009-2010-cu tədris ilində təhsil almaqüçün ABŞ-a göndərilmişdir. Bu prosesin davamı kimi, ABŞ-ın Azərbaycandakı Səfirliyində keçirilənmüsabiqənin nəticələrinə əsasən ilkin seçim aparılmış və qərar qəbul olunması üçün seçilmiş 6 nəfərnamizədin sənədləri Amerika Səfirliyi tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Çoxmərhələli seçim prosesininqalibləri 2010-2011-cu tədris ilində ABŞ ali məktəblərində təhsillərinə başlamışlar.Yuxarıda Dövlət Proqramı çərçivəsində tərəfdaş qurumlarla əməkdaşlıqda qrup şəklindəgənclərimizin təhsil almağa göndərildiyi ölkələr qeyd olunmuşdur. Lakin 2007, 2008 və 2009-cuillərdə olduğu kimi 2010-cu ildə də fərdi qaydada dünyanın nüfuzlu ali məktəblərinə qəbul olunmuşazərbaycanlı gəncimiz Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Təhsil üzrə Komissiyanın qərarıilə “Dövlət Proqramı”nın təqaüdçüləri olmuşdur. Bu ölkələrin coğrafiyası Türkiyə, Almaniya, ABŞ,Böyük Britaniya, Belçika, Fransa, Rusiya Federasiyası, İsveç Krallığı, İsveçrə, İrlandiya, İspaniya,İtaliya, Çexiya, Niderland Krallığı, Kanada, Koreya Respublikası, Avstriya, Çin Xalq Respublikasıvə Avstraliya kimi ölkələri əhatə edir.Eyni zamanda bildiririk ki, bu günədək Dövlət Proqramı çərçivəsində 51 nəfər Azərbaycanlıgənc məzun olmuşdur.Bütövlükdə isə “Dövlət Proqramı” çərçivəsində 259 nəfər Azərbaycanlı gənc 2010-cu ildəmüxtəlif ölkələrə göndərilmişdir.“Dövlət Proqramı” çərçivəsində xarici ölkələrdə təhsil alan azərbaycanlı gənclərin təhsilaldıqları istiqamətlər üzrə bölgüsü barədə məlumatlar aşağıdakı kimidir :85

Proqram təqaüdçülərinin təhsil aldığı istiqamətlərKənd təsərrüfatı2%mədəniyyət1%tikinti2%Elm5.6%Hazırlıq1.4%Xidmət2.4%İqtisadiyyat vəidarəetmə28%sənaye və mühəndislik8.6%IKT10.7%Sosial elmlər və hüquq15%Tibb26.9%86

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 aprel 2007-ci il tarixli 2090 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «2007-2015-ci illərdə Azərbaycangənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı» çərçivəsində 2010/2011-ci tədris ilində təhsil alan azərbaycanlı tələbələrə aid№ Ölkənin adı Tələbəninümumisayı1. AmerikaHazırlıq Şagird Bakalavr/MütəxəssisS T A T İ S T İ K M Ə L U M A T(2010-cu il)Magistratura,İnternatura87Klinikordinatura/RezidenturaAspirantura Doktorantura İxtisasartırma17 - - - 13/ - 1 3 -Birləşmiş Ştatları2. Avstraliya 9 - - 2/ 6/ - - 1 -3. Avstriya 6 - - - 4/ /2 - - -4. Almaniya 103 8 - 25/8 48/ /10 - 4 -5. Belçika 2 - - - - - - 2 -6. Böyük Britaniya 96 - - 50/ 39/ - - 7 -7. İsveç 16 - - - 16/ - - - -8. İsveçrə 14 - - 8/ 5/ /1 - - -9. İrlandiya 2 - - 1/ 1/ - - -10. İtaliya 6 - - - 6/ - - - -11. İspaniya 3 - - - 3/ - - - -12. Yaponiya 1 - - 1/ - - - - -13. Yeni Zellandiya 2 - - 2/ - - - - -14. Kanada 35 - - 32/ 2/ - - 1 -15. Koreya 26 - - 26/ - - - - -16. Malayziya 2 - - 2/ - - - -17. Niderland 26 - - 16/ 9/ - - 1 -18. Rusiya 46 - 1 9/10 1/1 5/ 12 1 619. Sinqapur 5 - - 5/ - - - -20. Türkiyə 113 - - 22/34 5/ /50 - 2 -21. Finlandiya 1 - - 1/ - - - -22. Fransa 34 - - 27/ 6/ - - 1 -23. Çexiya 7 - - - 6/ - - 1 -24. ÇXR 2 - - - 2/ - - - -Cəmi 574 8 1 229/52 172/1 5/63 13 24 6

№ Ölkənin adı Tələbəninümumi sayıXarici ölkələrdə dövlət xətti ilə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrə aidDilhazırlığıS T A T İ S T İ K M Ə L U M A T(01.12.2010)Bakalavr/MütəxəssisMagistratura,İnternaturaKlinikordinatura,RezidenturaAspiranturaDoktorantura1. Türkiyə Respublikası 503 40 202/ 61 101 - 992. Rusiya Federasiyası 234 - 41/ 172 1 7 12 13. Misir Ərəb Respublikası 14 - 14/ - - - -4. Çin Xalq Respublikası 26 5 15/ 4 - - 25. Çexiya Respublikası 2 - 2/ - - - -7. Slovakiya Respublikası 2 1/ 1 - - -8. Koreya Respublikası 8 - 1/ 7 - - -Cəmi 789 45 276/172 74 108 12 10288

Аzərbaycan ali məktəblərində təhsil alan əcnəbi tələbələr haqqındaS T A T İ S T İ K M Ə L U M А T(19.11.2010-cu il tarixinə olan məlumata əsasən)(2008/2009, 2009/2010 və 2010/2011-ci tədris illəri)№ Аli məktəb Hazırlıq Əsasfakultə892010/2011-ci tədris ili2009/2010-cu tədris ili2008/2009-cu tədrisili1 Бakı Dövlət Universiteti 68 763 831 1097 12492 Аzərbaycan Texniki73 273 346 382 444Universiteti3 Аzərbaycan Memarlıq və 208 713 921 1000 967İnşaat Universiteti4 Аzərbaycan Dövlət14 88 102 100 105Mədəniyyət və İncəsənətUniversiteti5 Аzərbaycan Dövlət32 58 90 116 201Pedaqoji Universiteti6 Бakı Slavyan Universiteti 58 216 274 280 2237 Аzərbaycan DillərUniversiteti8 Аzərbaycan TibbUniversiteti9 Аzərbaycan DövlətRəssamlıq Аkademiyası6 203 209 289 387137 1005 1142 1067 923- 62 62 57 6510 Аzərbaycan Dövlət Neft 74 507 581 644 679Аkademiyası11 Аzərbaycan Dövlət İqtisad 30 492 522 646 747Universiteti12 Бakı Musiqi Аkademiyası 7 50 57 70 7713 Аzərbaycan Milli4 16 20 18 19Konservatoriyası14 Sumqayıt Dövlət6 107 113 80 53Universiteti15 Gəncə Dövlət Universiteti - 53 53 51 3116 Naxçıvan Dövlət199 199 261 281Universiteti17 Аzərbaycan Dövlət Aqrar - 22 22 18 5Universiteti18 Azərbaycan Dövlət Bədən - 4 4Tərbiyəsi və İdmanAkademiyası19 Qafqaz Universiteti 76 306 382 452 44920 Odlar Yurdu Universiteti 3 15 18 29 3221 Qərb Universiteti - 12 12 22 2322 Xəzər Universiteti - 138 138 132 14823 Azərbaycan Universiteti - 2 2 2Cəmi 796 5304 6100 6813 7150

Azərbaycan ali məktəblərində təhsil alan əcnəbi vətəndaşların ölkələr üzrə 2010-2011-ci dərs ili üçünS T A T İ S T İ K M Ə L U M A T(19.11.2010-cu il tarixinə olan məlumata əsasən)№ ÖlkəSayıÜmumi sayıDövlət xətti ilə Qeyri-dövlət xətti ilə1 Türkiyə 112 3340 34522 İran 5 1316 13213 Çin 16 239 2554 Rusiya 2 207 2095 Türkmənistan - 179 1796 Pakistan - 140 1407 İraq - 129 1298 Gürcüstan - 83 839 Hindistan - 71 7110 Misir 20 2 2211 Suriya - 26 2612 Nigeriya - 24 2413 Cənubi Koreya - 24 2414 İordaniya 2 19 2115 Sudan - 13 1316 Yəmən - 11 1117 Qazaxıstan - 10 1018 İsrail - 12 1219 Fələstin - 8 820 Özbəkistan 2 9 1121 Əfqanıstan - 15 1522 Ukrayna - 8 823 Ş.Kipr - 3 324 Almaniya - 5 525 Livan - 3 326 Belarus - 2 227 Banqladeş - 10 1028 ABŞ - 7 729 Kanada - 1 130 Malavi - 2 231 İsveç - 1 132 Oman - 1 133 Moldova - 3 334 Finlandiya - 1 135 Filippin - 1 136 Efiopiya - 1 137 Danimarka - 1 138 Bolqarıstan - 1 139 Qırğızıstan - 2 240 B.Britaniya - 1 141 Burkino Faso - 1 142 Kuveyt - 1 143 Rumıniya - 1 144 S.Ərəbistanı - 3 345 Tacikistan - 2 246 Xorvatiya - 1 147 Yaponiya - 1 1Cəmi: 159 5941 610090

IV.Təhsil Nazirliyinin tərəfdaş beynəlxalq təşkilatlarla təhsil sahəsində əməkdaşlığı.Beynəlxalq təhsil mübadilə proqramları ilə əməkdaşlıqda ötən ilin nəticələrinə nəzər saldıqda,bu sahədə nəzərəçarpacaq dinamikanı görə bilərik. Бu sahədə Аzərbaycan Respublikası TəhsilNazirliyinin əməkdaşlıq etdiyi ən böyük təşkilatlar Аmerika Бirləşmiş Ştatlarının АCCELS, IREX,Аlmaniyanın DААD, habelə Аçıq Cəmiyyət İnstitutunun Бakı Təhsil Məlumat Mərkəzi olmuşlar.Məlumat üçün qeyd edək ki, 2010/2011-ci tədris ili üzrə АCCELS tərəfindən idarə olunan «Ortaməktəb şagirdləri üçün Gələcək Liderlərin Mübadiləsi Proqramı (FLEX)» çərçivəsində 42 nəfərməktəbli, “Ali məktəb müəllimləri üçün stajkeçmə Proqramı (JFDP)” çərçivəsində 5 nəfər, “OpenWorld” Proqramı çərçivəsində 50 nəfər və İREX tərəfindən idarə olunan «Bakalavr üçün birillikmübadilə Proqramı (UGRАD)» çərçivəsində 10 nəfər tələbə, «Edmund S.Muskie» Proqramıçərçivəsində 15 nəfər magistr Аmerika Бirləşmiş Ştatlarına getmişlər.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinin müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığı uğurla davametdirilmişdir.24-26 fevral 2010-cu il tarixlərində Strazburqda Avropa Şurasının Təhsil üzrə RəhbərKomitəsinin iclası keçirilmişdir. İclasda Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisiAzad Axundov iştirak etmişdir. Tədbirin məqsədi 2008-2009-cu illər üçün Əməkdaşlıq Proqramıçərçivəsində Avropa Şurasına üzv ölkələrdə həyata keçirilmiş layihələr və proqramlar haqqındahesabatın müzakirəsi və bu layihələrin 2010-2011-ci illərdə davam etdirilməsi, 2010-2012-ci illərüçün Avropa Şurasına üzv ölkələrlə əməkdaşlıq prioritetlərinin müəyyənləşdirilməsi, 11-12 mart2010-cu il tarixlərində Budapeşt və Vyanada keçiriləcək Avropa ölkələri Təhsil NazirlərininKonfransında qəbul edilməsi nəzərdə tutulan Deklarasiyanın müzakirəsi və Avropa Şurasının Təhsilüzrə Rəhbər Komitəsinin büro sədrinin və sədr müavininin seçilməsindən ibarət idi.Bununla yanaşı 11-12 mart 2010-cu il tarixlərində Budapeşt və Vyanada təşkil olunmuşBolonya prosesinə üzv ölkələrin Təhsil Nazirlərinin Konfransında Təhsil Naziri cənab MisirMərdanovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti iştirak etmişdir. Tədbirin əsas məqsədi Bolonyaprosesinə üzv ölkələr tərəfindən bu proses çərçivəsində görülmüş tədbirlərin və əldə olunmuşnailiyyətlərin müzakirəsidir.24-25 mart 2010-cu il tarixlərində Strasburqda keçirilmiş Avropa Şurasının Ali Təhsil üzrəRəhbər Komitəsinin iclasında Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi AzadAxundov iştirak etmişdir. İclas zamanı Avropa Şurasında struktur dəyişiklikləri ilə bağlı AvropaŞurasının yeni seçilmiş Baş katibinin təşəbbüsləri, Bolonya prosesi – nailiyyətlər, vəzifələr vəgələcək perspektivlər, bu prosesin Avropa ölkələrin həyata keçirilməsində Avropa Şurasının rolu,Avropa ölkələrinin ali təhsil sistemində ixtisas dərəcələri strukturunun hazırlanması, Avropaölkələrində ali təhsil ixtisaslarının qarşılıqlı tanınması, Sloveniyada keçiriləcək Avropa Şurasına üzvölkələrin Təhsil Nazirlərinin Daimi Konfransının 23-cü sessiyası ilə əlaqədar hazırlıq işləri ilə bağlıətraflı müzakirələr aparılmışdır.15-16 aprel 2010-cu il tarixlərində “Demokratik vətəndaşlıq üçün təhsil” layihəsi çərçivəsindəStrasburqda keçirilmiş “Demokratiya və insan hüquqlarının tədrisi” mövzusu üzrə BeynəlxalqKonfransda Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi Azad Axundov iştiraketmişdir. Tədbirin məqsədi Avropa Şurasının “Demokratik vətəndaşlıq üçün təhsil” layihəsiçərçivəsində üzv dövlətlərdə həyata keçirilmiş tədbirlər üzrə hesabatların dinlənilməsi, demokratiyavə insan hüquqlarının tədrisinin keyfiyyəti və bu sahədə müəllimlərin rolu və səriştələri, demokratiyavə insan hüquqlarının tədrisi sahəsində təhsil siyasətinin təkmilləşdirilməsi, təhsil müəssisələrinindemokratik idarə olunması və s-dir.4-5 iyun 2010-cu il tarixlərində Lyubliyanada keçirilmiş Avropa Şurasına üzv dövlətlərinTəhsil Nazirlərinin Daimi Konfransının 23-cü sessiyasında Təhsil Nazirinin müavini Elmar Qasımovvə Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi Azad Axundov iştirak etmişdir. Tədbirzamanı Avropa regionunda insan hüquqlarına hörmət prinsipinə əsaslanan sosial baxımdan dayanıqlıcəmiyyətin formalaşmasında təhsilin rolu, qlobal böhran şəraitində təhsilin prioritet vəzifələri,müəllim hazırlığı və ixtisasartırma, Avropa Şurası ilə üzv dövlətlər arasında 2010-2014-cü illər üzrə

Təhsil Sahəsində Əməkdaşlıq Proqramı, təhsil sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq və s. məsələlərmüzakirə olunmuşdur.24-25 sentyabr 2010-cu il tarixlərində İsveçin Upsala şəhərində keçirilmiş Avropa Şurasınaüzv dövlətlərin Pestalotzi proqramı üzrə milli koordinatorlarının 14-cü plenar iclasında NazirliyinBeynəlxalq əlaqələr şöbəsinin aparıcı məsləhətçisi Könül Məhərrəmova iştirak etmişdir. İclasınəsas məqsədi milli koordinatorlar arasında əlaqələrin genişləndirilməsi, həmçinin AvropaŞurasının təhsil sahəsində dəyərlərinin yayılması və üzv dövlətlərdə müəllim hazırlığının inkişafıistiqamətində səylərin artırılması idi.2-4 noyabr 2010-cu il tarixlərində Cenevrədə Avropa Şurası tərəfindən “Təhsil alanlarınkeyfiyyətli və bərabər təhsil alma hüququ” mövzusunda keçirilmiş Hökumətlərarası ForumdaNazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin Xaricdə təhsil və əcnəbi tələbələrlə iş sektorununməsləhətçisi Elnarə Hüseynova iştirak etmişdir.Tədbirin məqsədi Avropaya gələn miqrant tələbələrintəhsilində yaranmış problemlər və Avropanın çoxdilli ölkələrində vahid dilin tədrisidir.22-24 iyun 2010-cu il tarixlərində Fransanın Sevr şəhərində keçirilmiş Lissabon Konvensiyasıüzrə Komitənin beşinci iclasında Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi AzadAxundov iştirak etmişdir.İclasın məqsədi üzv ölkələrdə Lissabon Konvensiyasının həyata keçirilməsivə bu Konvensiyanın daha səmərəli tətbiqinə nail olmaq üçün tövsiyələrin hazırlanmasıdır.Avropa İttifaqı ilə təhsil sahəsində əlaqələri özünəməxsus yer tutur. Bu əlaqələr ikitərəflisəfərlər çərçivəsində həyata keçirilir.1-2 mart 2010-cu il tarixlərində Kiyev şəhərində keçirilmiş Avropa İttifaqının Universitetlərinidarəolunması üzrə Tempus regional seminarında Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin aparıcıməsləhətçisi Könül Məhərrəmova iştirak etmişdir. Seminarın əsas məqsədi ali təhsil sahəsində çalışanşəxslər, nazirlik nümayəndələri və universitetlərin idarəolunması sahəsində çalışan mütəxəssislərarasında ali təhsilin idarəolunması ilə bağlı ümumi problem və istiqamətlərin nəzərdən keçirilməsi,həmçinin Tempus proqramının bu sahədə göstərdiyi dəstək ətrafında fikir mübadiləsinin aparılmasıidi.27 may 2010-cu il tarixində Avropa İttifaqının “Şərq Tərəfdaşlığı Proqramı” çərçivəsindəBrüsseldə keçirilmiş “İnsanlararası əlaqələr” üzrə IV Platformanın növbəti iclasında NazirliyinBeynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Qulu Novruzov iştirak etmişdir. Iclas zamanı “ŞərqTərəfdaşlığı Proqramı” çərçivəsində Brüsseldə keçirilmiş “İnsanlararası əlaqələr” üzrə IV Platformasıçərçivəsində bu günədək görülmüş işlər və 2010-2011-ci illər üzrə Fəaliyyət Planı, AvropaKomissiyası tərəfindən təklif olunan proqramlar, təlim və tədqiqat sahəsində tələbə və gənclərinmobilliyinin genişləndirilməsi imkanları ətraflı müzakirə olunmuşdur.25-26 oktyabr tarixlərində Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı Proqramının IV Platformasıçərçivəsində Kiyevdə keçirilmiş “Jean Monnet və Şərq Tərəfdaşlığı” mövzusu üzrə Regionalseminarda Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin aparıcı məsləhətçisi Könül Məhərrəmova iştiraketmişdir. Seminarın məqsədi iştirakçı dövlətlərə Avropa Komissiyasının dəstəyi ilə ali təhsilmüəssisələrində həyata keçirilən Jean Monnet proqramı haqqında ətraflı məlumatlar vermək,həmçinin bu sahədə qarşılıqlı təcrübə və informasiya mübadiləsini həyata keçirmək idi.Hazırda Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında müxtəlif sahələr üzrə Assosiativ sazişinimzalanması üzrə müzakirələr aparılır. Bununla əlaqədar olaraq Avropa İttifaqı tərəfindən göstərilənsaziş layihəsi hazırlanaraq baxılması üçün Azərbaycan tərəfinə təqdim edilmişdir. Bu Sazişlayihəsinə əlavə və düzəlişlərin edilməsi məqsədilə Avropa İttifaqının nümayəndələri iləAzərbaycanın aidiyyatı dövlət qurumları arasında video konfranslar təşkil olunmuşdur.22-23 iyul tarixlərində ATƏT-in Daimi Şurasının 801-ci iclası çərçivəsində “Milli azlıqlaramənsub olan şəxslərin təhsili: inteqrasiya və bərabər imkanlar” mövzusunda Vyanada keçirilmişKonfransda Təhsil Nazirinin müavini Elmar Qasımov və Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsininbaş məsləhətçisi Azad Axundov iştirak etmişdir.Konfransın məqsədi Avropa ölkələrində Milliazlıqların dillərində tədrisin təminatı ilə bağlı vəziyyətin və ATƏT-in bu məsələ ilə bağlıtövsiyələrini üzv ölkələr tərəfindən həyata keçirilməsinin müzakirəsi idi.92

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Beynəlxalq əməkdaşlığının əsasistiqamətlərindən biri də İSESKO ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsidir. Bu əlaqələr İSESKO tərəfindəntəşkil olunan seminar və konfranslar çərçivəsində daha geniş vüsət almışdır.28 iyun - 1 iyul 2010-cu il tarixlərində Tehranda İSESKO-ya üzv ölkələrin MilliKomissiyalarının əməkdaşları üçün keçirilmiş Seminarda Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsininbaş məsləhətçisi Aqil Vəliyev iştirak etmişdir. Seminarın məqsədi İSESKO-ya üzv ölkələrin MilliKomissiyalarında idarəetmə sahəsində çalışan müətxəssislərin peşə bacarıqlarının təkmilləşdirilməsivə İSESKO ilə üzv ölkələrin Milli Komissiyaları arasında əməkdaşlıq mexanizmlərinin inkişafetdirilməsidir.6-8 oktyabr 2010-cu il tarixlərində Pakistan İslam Respublikasının İslamabad şəhərindəkeçirilmiş İslam ölkələrində təhsilin idarəedilməsi üzrə Beynəlxalq Konfransda NazirliyinBeynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi Aqil Vəliyev iştirak etmişdir. Tədbirin məqsədiİSESKO Milli Komissiyaları arasında idarəetmə və beynəlxalq əlaqələr sahəsində fikir mübadiləsininaparılması, təhsilin idarəolunması sahəsində müsbət praktikaya dair təcrübə mübadiləsi və bu sahədəbeynəlxalq layihələrin hazırlanması mexanizmlərinin müzakirəsidir.19-21 oktyabr 2010-cu il tarixlərində Malayziyanın Kuala-Lumpur şəhərində keçirilmiş İslamölkələrinin Ali Təhsil və Elmi Tədqiqat Nazirlərinin beşinci Konfransında Təhsil Nazirinin müaviniElmar Qasımov və Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi Azad Axundov iştiraketmişdir. “İslam ölkələrinin inkişafı naminə tədris, tədqiqat və innovasiya prosesində keyfiyyətprinsipləri” mövzusunda keçirilmiş konfransın əsas məqsədi İslam ölkələrində ali təhsil və elmitədqiqat sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, bu sahədə reallaşdırılan milli proqramlar, texnolojiinkişafda yeni cərəyanlar, İslam ölkələrində universitetlərin reytinqləri və İslam dünyasındainnovasiyaların tətbiqi kimi məsələlər ətrafında fikir mübadiləsinin aparılması, eləcə də yuxarıdagöstərilən məsələlərin həllində ali təhsil və elmin rolunun müzakirəsi idi.21-23 sentyabr 2010-cu il tarixlərində Bakıda “Ali təhsil müəssisələrində təhsilin idarəedilməüsulları” mövzusunda Milli Seminar keçirilmişdir. Tədbirin məqsədi ali təhsil müəssisələrində tədrisprosesinin planlaşdırılması, o cümlədən bu sahədə tətbiq olunan beynəlxalq təcrübə və ali təhsilmüəssisələrinin səmərəli şəkildə idarə olunması məqsədi ilə tətbiq edilən müasir metodlara dair genişmüzakirələrin aparılmasıdır. Seminarda Azərbaycan tərəfindən 30 nümayəndə, bir nümayəndəİSESKO-dan və 2 nəfər beynəlxalq ekspert iştirak etmişdir.22-24 noyabr 2010-cu il tarixlərində Bakıda İSESKO-nun təşkilatçılığı ilə “Ali təhsilmüəssisələri ilə özəl sektor arasında əməkdaşlıq” mövzusunda Regional Seminar keçirilmişdir.Seminarın əsas məqsədi elmi tədqiqatlar nəticəsində əldə olunmuş nailiyyətlərin ali təhsilmüəssisələrinin fəaliyyətində tətbiq edilməsi, bu istiqamətdə ali məktəblərlə özəl sektor arasındaəməkdaşlığın daha səmərəli yollarının müəyyənləşdirilməsi, həmçinin bu sahədə tətbiq olunanbeynəlxalq təcrübəyə dair geniş müzakirələrin aparılmasıdır.Seminarda Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrində iqtisadiyyat sahəsi üzrə çalışan müəllim vəprofessorlardan ibarət 10 nəfər şəxs və 1 nəfər İSESKO və 5 ölkədən 8 nəfər ekspert iştirak etmişdir.V. Təhsil sahəsində xarici ölkələrlə ikitərəfli əməkdaşlıq.Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi 2010-cu ildə Beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsindəmüxtəlif ölkələrin Təhsil Nazirlikləri ilə əməkdaşlıq əlaqələrinin davam etdirir. Bu əlaqələr sırasınaLitva ilə təhsil sahəsində əlaqələr xüsusi yer tutur.14-17 yanvar 2010-cu il tarixlərində Litva Respublikasının Təhsil və Elm naziri cənabGintaras Steponavisiusun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Bakıda səfərdə olmuşdur. Səfərin əsasməqsədi Dünya Bankının dəstəyi ilə təşkil olunmuş Ali Təhsilin Maliyyələşdirilməsi Mexanizmlərimövzusunda seminarda iştirak etmək idi. Nümayəndə heyətinin tərkibinə, həmçinin Təhsil və Elmnazirinin müşaviri cənab Gitautas Damijonaitis, Kaunas Texnologiya Universitetinin rektoru prof.Raimundas Siausounas, Vilnüs Texniki Universitetinin rektoru prof. Romualdas Ginevisius vəKaunas Tibb Universitetinin rektoru prof. Remigijus Zaliunas da daxil idi.Səfərin nəticəsi olaraq Litva ilə təhsil sahəsində əməkdaşlığı faydalı hesab edərək aşağıdakılarbarədə razılıq əldə olunmuşdur:93

1. Litva ilə təhsil sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdiriləsi məqsədi ilə iki ölkənin2. Təhsil nazirlikləri arasında əməkdaşlıq haqqında sazişin imzalanması;3. Azərbaycanda təhsilin maliyyələşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilməsi4. nəzərdə tutulan tədbirlərdə Litva təcrübəsinin öyrənilməsi məqsədi ilə Azərbaycantərəfindən bir neçə ekspertin Litvaya ezam olunması;5. Avropa İttifaqının təhsillə bağlı layihələri çərçivəsində tərəfdaş olaraq Litva6. universitetləri ilə əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi;7. Azərbaycanda Bolonya prosesi çərçivəsində həyata keçirilən islahatlarda8. Litvanın təcrübəsindən faydalanmaq;9. Universitetlərarası əməkdaşlıq çərçivəsində gənc tədqiqatçıların mübadiləsi və10. ali məktəb müəllimlərinin ixtisasartırılması sahələrində əməkdaşlıqda konkretaddımların atılması.Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində əməkdaşlıq etdiyi digər ölkə TürkiyəRespublikasıdır. Bu əlaqələr qarşılıqlı səfərlər, tələbə mübadiləsi, birgə elmi tədqiqatların aparılmasıvə s. çərçivəsində həyata keçirilməkdədir. 20-22 yanvar 2010-cu il tarixlərində TürkiyəRespublikasının Milli Təhsil naziri xanım Nimət Çubukçunun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətiBakıda səfərdə olmuşdur. Səfərin əsas məqsədi iki ölkə arasında təhsil sahəsində mövcud əməkdaşlıqəlaqələri, habelə təhsilin qarşılıqlı maraq doğuran sahələri üzrə gələcək əməkdaşlıq perspektivləribarədə geniş müzakirələrin aparılması idi. Nümayəndə heyətinin tərkibinə, həmçinin TürkiyəRespublikası Milli Təhsil Nazirliyinin Xarici təhsil baş idarəsinin rəisi Hasan Kaplan, nazirmüşavirləri Dilək Hande Binnət, Halimə Sevil, Timur Yalçın, Yusuf Büyük, Gökhan Yücəl,Cəmaləddin Saylık, Yavuz Şişman və Nurhayat Akar da daxil idilər.Səfər çərçivəsində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri, əməkdaşlığın gələcək inkişafı və birgətələbə mübadiləsi ilə bağlı məsələlər müzakirə olundu, həmçinin təhsilin müxtəlif sahələrində,xüsusilə də texniki peşə və ali təhsildə əməkdaşlıq üçün daha geniş imkanların olduğu vurğulandı.Son illərdə Azərbaycan Respublikası ilə Macarıstan Respublikası arasında təhsil sahəsindəəlaqələr getdikcə artmaqdadır. Belə ki, 21-26 fevral 2010-cu il tarixlərində Azərbaycan RespublikasıHökuməti ilə Macarıstan Respublikası Hökuməti arasında İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə BirgəKomissiyanın birinci iclası və elecə də iclas çərçivəsində hər iki ölkənin iş adamlarının iştirakı ilətəşkil olunmuş Biznes Forumunda Təhsil Nazirinin müavini Elmar Qasımov iştirak etmişdir. İclaszamanı Sent İstvan Universiteti ilə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti arasında birgə Protokolunimzalanması, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə Macarıstan Təhsil və MədəniyyətNazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Saziş layihəsinin imzalanmasının sürətləndirilməsi, KorvinusUniversitetinə hər il 15-20 tələbənin təhsil almağa göndərilməsi və s. məsələlər müzakirəolunmuşdur.7-9 mart 2010-cu il tarixlərində Tripoli şəhərində keçirilmiş Azərbaycan Respublikası iləBöyük Liviya Ərəb Xalq Sosialist Cəmahiriyyəsi arasında Müştərək Komissiyanın ikinci iclasındaTəhsil Nazirinin müavini Elmar Qasımov iştirak etmişdir.Bununla yanaşı Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində əməkdaşlıq etdiyi ölkələrsırasında Böyük Britaniya xüsusi yer tutur. 6-9 mart 2010-cu il tarixlərində Azərbaycan BeynəlxalqBankının dəstəyi ilə Londonda keçirilmiş “Britaniya Azərbaycanda: Ticarət və İnvestisiya Forumu”adlı işgüzar konfransda Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Qulu Novruzov iştiraketmişdir. Konfransın məqsədi Böyük Britaniya və Azərbaycan arasında mövcud biznes əlaqələrininmüzakirəsi, eləcə də ticarət və investisiya sahəsində gələcək əməkdaşlıq perspektivlərinin nəzərdənkeçirilməsi idi.24-25 aprel 2010-cu il tarixlərində Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının Riyad şəhərindəkeçiriləcək “İslam ölkələrində universitetlərin reytinqləri” mövzusunda ekspertlərin texniki iclasındaNazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi Azad Axundov iştirak etmişdir. İclasınməqsədi İslam ölkələrində ali təhsil müəssisələrinin reytinqlərin hazırlanması ilə bağlı məsələlərinmüzakirəsidir.94

Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində əməkdaşlıq etdiyi ölkələr sırasında RusiyaFederasiyası xüsusi çəkiyə malikdir. 22 may 2010-cu il tarixində Moskva şəhərində keçiriləcəkRusiya Federasiyasında yaşayan və təhsil alan Azərbaycanlı gənclərin AMOR ictimai təşkilatınınnövbəti konfransında Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin baş məsləhətçisi Sevinc İsmayılovaiştirak etmişdir. Tədbir zamanı “Təhsil, elm və mədəniyyət” başlığı altında keçirilən seksiyadaiştirakçılara Azərbaycan tələbələrinin xaricdə təhsil almaları barədə və həmçinin Azərbaycanda təhsilalan əcnəbi vətəndaşlar haqqında ətraflı məlumat verilmişdir.Bununla yanaşı Azərbaycan Respublikasının Latviya ilə təhsil sahəsində əməkdaşlıq əlaqələriözünəməxsus yer tutur. 24-26 may 2010-cu il tarixlərində Latviya Respublikasının Təhsil və ElmNaziri xanım Tatyana Kokenin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Bakıda rəsmi səfərdə olmuşdur.Nümayəndə heyətinin tərkibinə Latviya Respublikasının Təhsil və Elm Nazirliyinin əməkdaşları,ölkənin on bir universitetinin rektorları, həmçinin qeyri-universitet tipli özəl ali təhsil ocaqlarınınnümayəndələri daxil idilər.Səfərin məqsədi iki ölkə arasında təhsil sahəsində mövcud əlaqələrin müzakirə edilməsi,habelə təhsilin qarşılıqlı maraq doğuran sahələri üzrə gələcək əməkdaşlıq perspektivləri barədə fikirmübadiləsinin aparılması idi. Səfər çərçivəsində, həmçinin Azərbaycan Respublikası TəhsilNazirliyinin əməkdaşları və ölkəmizin bir çox ali təhsil müəssisələrinin rektor və nümayəndələrininiştirakı ilə Azərbaycan-Latviya Təhsil Forumu keçirildi.Tədbir çərçivəsində, həmçinin Latviya ali təhsil müəssisələrinin sərgisi təşkil olundu. LatviyaRespublikası nümayəndə heyətinin üzvləri üçün Bakı Dövlət Universitetində kiçik ekskursiyakeçirildi, qonaqlar universitetin tarixi və fəaliyyəti ilə yaxından tanış olmaq imkanı əldə etdilər.Tədbirdə, həmçinin Bakı Dövlət Universiteti ilə Riqa Texniki Universiteti arasında AnlaşmaMemorandumu da imzalandı.Azərbaycan Respublikasının Almaniya Federativ Respublikası ilə təhsil sahəsində əməkdaşlıqəlaqələri özünəməxsus yer tutur. 5-9 iyul 2010-cu il tarixlərində İctimai teveviziyanın “Açıq dərs”tok şousunun Almaniyada keçirilmiş növbəti çəkilişində Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsininmüdiri Qulu Novruzov iştirak etmişdir.4 noyabr 2010-cu il tarixində Astana şəhərində keçirilmiş Azərbaycan Respublikası iləQazaxıstan Respublikası arasında iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Birgə Hökumətlərarası Komissiyanın 7-ciiclasında Təhsil Nazirinin müavini Elmar Qasımov iştirak etmişdir.Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində əməkdaşlıq etdiyi ölkələrdən biri dəEstoniyadır. Belə ki, iki ölkə arasında təhsil sahəsində hüquq-müqavilə bazasının yaradılmasıməqsədilə 7 aprel 2010-cu il tarixində Tallin şəhərində “Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyivə Estoniya Respublikasının Təhsil və Tədqiqat Nazirliyi arasında təhsil sahəsində əməkdaşlıqhaqqında Saziş” imzalanmışdır.VI. Təhsil Nazirliyi əməkdaşlarının xarici ölkələrə səfərləri.Cari ildə Təhsil Nazirliyinin ümumilikdə 37 əməkdaşı ABŞ, İsveç, Böyük Britaniya, Fransa,Almaniya, Belçika, İsveçrə, Avstriya, İtaliya, Latviya, Litva, Estoniya, Polşa, Çexiya, Macarıstan,Sloveniya, Rusiya, Ukrayna, Türkiyə, Gürcüstan, Avstraliya, Braziliya, Kolumbiya, Malayziya,Sinqapur, Qazaxıstan, Türkmənistan, Pakistan, Liviya, Səudiyyə Ərəbistanı və İran daxil olmaqla 63ezamiyyə səfərinə göndərilmişdir. Bu səfərlər sırasında 9 ezamiyyə Təhsil Nazirinin müavinlərininrəhbərlik etdiyi və ya təmsil olunduğu nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə təşkil olunmuşdur ki,bunlar da başlıca olaraq hökumətlərarası və müştərək komissiyaların iclasları, Avropa Şurası vəİSESKO tərəfindən təşkil olunmuş beynəlxalq konfranslar, ibtidai və orta təhsil, həmçinin peşə təhsilivə təlimi sahəsində islahat və strategiyaların müzakirəsi ilə bağlı təlim və təcrübə səfərləri, eləcə də“2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”çərçivəsində təhsil alan azərbaycanlı tələbələrlə keçirilmiş görüşlərlə bağlı olmuşdur.Qeyd olunmuş səfərlərlə bağlı 18 ezamiyyənin xərcləri Təhsil Nazirliyinin büdcəsi hesabına,9-u TSİİL (Dünya Bankı) üzrə ayrılmış vəsaitlər, 4-ü “Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaqmüəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi və alternativ qayğı Dövlət Proqramı”nda “Xariciezamiyyələr” maddəsi üzrə ayrılmış vəsaitlər, 2-si Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının95

Gücləndirilməsi Layihəsi (DİKPGL) üzrə ayrılmış vəsaitlər hesabına, qalanları isə təşkilatçılartərəfindən ödənilmişdir.2010-cu ildə Təhsil Naziri prof. Misir Mərdanovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətiAvstriya, Macarıstan, Səudiyyə Ərəbistanı və Almaniyada ezamiyyədə olmuşdur. Bu səfərlərBolonya prosesinə üzv ölkələrin Təhsil nazirlərinin konfransı, Səudiyyə Ərəbistan Krallığı iləAzərbaycan Respublikası arasında təhsil sahəsində əməkdaşlıq əlaqələrinin genişləndirilməsi,həmçinin “Almaniyada Azərbaycan Elm və Təhsil Həftəsi” çərçivəsində Humboldt UniversitetindəAzərbaycan tarixi kafedrasının açılış mərasimində iştirak məqsədi ilə təşkil edilmişdir.Yuxarıda qeyd olunmuş səfərlərin ümumilikdə 14-ü bilavasitə Beynəlxalq əlaqələr şöbəsininəməkdaşlarının xarici ölkələrə ezamiyyələri ilə bağlı olmuşdur. Bu ezamiyyələr əsasən İSESKO,Avropa Şurası və Avropa İttifaqının müxtəlif layihə və proqramları, Avropa Şurasının təhsil və alitəhsil üzrə Rəhbər Komitələrinin iclasları, Avropa Komissiyasının Tempus, Jan Mone, AvropaŞurasının Pestalozzi proqramları, həmçinin Dövlət Proqramı çərçivəsində xaricdə təhsil alantələbələrimizlə görüşlərdə iştirak məqsədi ilə təşkil olunmuş səfərlərdir.VII. Perspektiv fəaliyyət istiqamətləri.Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi 2010-cu ildə aşağıdakı prioritet isitqamətlər üzrə fəaliyyətgöstərəcəkdir:1. Beynəlxalq təşkilatlarla təhsil sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi;2. Avropa İttifaqı, Avropa Şurası, YUNESKO, İSESKO kimi nüfuzlu beynəlxalqtəşkilatlar ilə birgə layihələrin həyata keçirilməsi;3. Xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlarla mövcud olan təhsil sahəsində sazişlərin vəprotokolların səmərəli şəkildə həyata keçirilməsi və digər ölkələrlə bu Sazişlərinlayihələrinin hazırlanması;4. Xarici təşkilatlarla Azərbaycanda birgə konfransların, seminarların keçirilməsi;5. Xaricdə keçirilən beynəlxalq tədbirlərdə Nazirliyin əməkdaşlarının iştirakının təminedilməsi;6. Xarici ölkələrin və beynəlxalq təşkilatların Azərbaycanda təhsil sahəsində həyatakeçirilən islahatlar haqqında məlumatlandırılması;7. Azərbaycan təhsil sisteminə əlavə sərmayələrin cəlb olunması məqsədilə xariciölkələrlə və donor təşkilatlarla işin gücləndirilməsi;8. Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrində çalışan professor-müəllim heyətinin9. xaricdə keçirilən beynəlxalq tədbirlərdə iştirakının təmin edilməsi;10. “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət11. Proqramı” çərçivəsində seçilən ali təhsil müəssisələrinin və müvafiq ixtisasların12. yenidən hazırlanması və tədbirlərin həyata keçirilməsi;13. Avropa Ittifaqı ilə imzalanacaq Assossiativ Saziş çərçivəsində təhsil sahəsindəəməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi;14. Avropa İttifaqının Erasmus-Mundus, TEMPUS və Jan Mone proqramlarınınimkanlarından geniş istifadə olunması;15. Azərbaycanın orta təhsil müəssisələrinin Avropa İttifaqının e-twinninq proqramınaqoşulmasını təmin etmək;16. Təhsil Nazirliyi tərəfindən hazırlanmış Xarici ölkə və beynəlxalq təşkilatlarla təhsilsahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş və protokol layihələrinin imzalanmasınınsürətləndirilməsi;17. Xarici ölkələr tərəfindən təklif olunan təqaüd proqramlarında Azərbaycan gənclərininiştirakının təmin edilməsi.96

Tərbiyə və məktəbdənkənar müəssisələrlə işAzərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin fəaliyyətində uşaq və gənclərin tərbiyəsi xüsusiyer tutur. Qloballaşan dünya prosesləri bizdən həyati bacarıqlara yiyələnən insanın tərbiyəolunmasını tələb edir. Təhsil alan uşaq və gənclərin dövlətçilik ruhunda tərbiyəsi prioritetsahələrdəndir. Bu baxımdan, təhsil müəssisələrində tərbiyə işləri aşağıdakı istiqamətlər üzrə aparılır.Azərbaycan dövlətinin qurucusu olan ümummilli lider Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətinintəhsil müəssisələrində tədrisi, böyüməkdə olan nəslin onun nümunəsində tərbiyə olunmasıistiqamətində “Heydər Əliyev irsinin təhsil sistemində təbliğ edilməsi yolları”, “Heydər Əliyevinrəhbərliyi dövründə Azərbaycanın iqtisadi inkişafı”, “Heydər Əliyev və Azərbaycan” mövzularındaelmi-praktik konfranslar, dərslər keçirilmiş, yazılar, müsabiqələr təşkil olunmuşdur.Hər bir təhsil müəssisəsində ümummilli liderin fəaliyyətini əks etdirən foto guşələr və onunfəaliyyəti ilə bağlı dərslər aparılan otaqlar yaradılmışdır. Ənənəvi olaraq bütün tip təhsilmüəssisələrində Azərbaycan Respublikasının atributları təbliğ olunur, məktəblilərdə onlara məhəbbəthissi aşılanır. Dövlət bayrağının, gerbinin, himninin yaranması və qorunub saxlanmasında, tətbiqindəulu öndər Heydər Əliyevin fəaliyyəti məktəblilərə öyrədilir.Dövlətçilik tərbiyəsinin mahiyyətini daha da zənginləşdirmək baxımından AzərbaycanRespublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənablarının sərəncam və çıxışlarından irəli gələn vəzifələrtəhsil müəssisələrində pedaqoji ictimaiyyətə çatdırılır.Təlim prosesində və məktəbdənkənar tədbirlərdə diqqət yetirilən əsas məsələlərdən biri millimənəvitərbiyədir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev milli-mənəvi dəyərlərimizlə,adət-ənənələrimizlə, musiqimizlə, ədəbiyyatımızla, tariximizlə bağlı çıxışlarına istinad olunaraq,məktəblilərlə bu istiqamətdə aparılan işin konsepsiyası işlənmişdir. “Gənclərin milli-mənəvi dəyərlərəsasında tərbiyəsi”nin məzmunu, forması, metodları və yolları yeniləşdirilmişdir.Vətənpərvərlik tərbiyəsi öz vətəninə sevgi, məhəbbət hissinin, məsuliyyət hissinin, hər an özvətəninin, öz xalqının müdafiəsinə qalxmağa hazırlığın formalaşmasıdır.Azərbaycan Respublikasının ərazisinin 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğal olunduğu birvaxtda gənclərin vətənpərvərlik tərbiyəsi daha böyük aktuallıq tələb edir. Qloballaşan dünyamızdamilli-mənəvi dəyərlərin qorunmasının əhəmiyyəti məktəblilərə aşılanır.İlkin hərbi bilik, bacarıq və vərdişlərin gənclərin inkişafına böyük təsiri olur. Bu məqsədləməktəblərdə ənənəvi olaraq “Cəsurlar”, “Şahin”, “Sərhəd” hərbi-idman və turizm respublika oyunlarıkeçirilir. Təhsil Nazirliyinin Gənclər və İdman Nazirliyi, Müdafiə Nazirliyi və Dövlət SərhədXidməti ilə birgə həyata keçirdiyi bu tədbirlərə məktəblərdə böyük maraq yaradılmışdır.Uşaqların tərbiyəsində ailənin əsas rol oynadığı nəzərə alınaraq BMT, UNİSEF, İnsanHüquqları üzrə Müvəkkilliklə birgə ailə tərbiyəsi sahəsində fəaliyyət planı hazırlanmış vəmüvəffəqiyyətlə yerinə yetirilir.Tərbiyə sahəsində millilik gücləndirilmiş, yeni variantlarda tərbiyə proqramlarının layihələriişlənmişdir. Layihədə tərbiyə prosesinin bütün sahələri: fiziki, əqli, mənəvi, estetik, əmək, hərbivətənpərvərlikvə s. əhatə olunmuşdur.Tərbiyə işləri üzrə direktor müavinlərinin, sinif rəhbərlərinin, uşaq birliyi rəhbərlərinin iştirakıilə bölgələrdə seminarlar keçirilərək, Uşaq Hüquqları Konvensiyasının və “Uşaq hüquqları haqqında”Azərbaycan Respublikası Qanununun öyrədilməsi yolları müzakirə olunmuşdur. Müzakirə olunanmövzular “Sinif rəhbərinin illik tərbiyəvi iş planı”na, məktəbin pedaqoji şurasının iş planına daxiledilmiş və sistemli hüquqi biliklər verilmişdir. Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrəMüvəkkili ilə birlikdə 2010-cu ildə Uşaq hüquqlarının tədrisinə aid birgə tədbirlər planı hazırlanıbhəyata keçirilir.Məktəblərimizdə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə nəzərdə tutulmuş tarixigünlər, bayramlar, yubileylər yüksək səviyyədə həyata keçirilir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “2005-2015-ci illərdə futbolun inkişafına dair DövlətProqramının təsdiq edilməsi haqqında” 10 oktyabr 2005-ci il tarixli, 1038 nömrəli sərəncamınınicrası ilə bağlı 2010-cu ildə bir sıra tədbirlər hazırlanıb həyata keçirilmişdir.97

Gənclərin narkomaniyadan, QİÇS-dən və digər zərərli vərdişlərdən qorunması istiqamətindəpraktik işlər aparmaqla yanaşı, həm də təhsil müəssisələrinə metodik tövsiyə və kitabçalar, əyanitəşviqat vasitələri: plakatlar, bukletlər paylanmışdır. Mətbuatda pedaqoji və tibbi maarifləndirməyəxidmət göstərən məqalələr çap olunmuşdur. Müəllimlərin, valideynlərin bu sahələrdəmaarifləndirilməsi əsas məsələlərdən biri olmuşdur.Məktəblilərin asudə vaxtının düzgün qurulmasında məktəbdənkənar təhsil müəssisələrininböyük rolu vardır. Hazırda Respublikamızın 380 məktəbdənkənar təhsil müəssisəsində 400 minəyaxın şagird məşğul olur.Texniki yaradıcılıq mərkəzlərinin direktorlarının iştirakı ilə respublika müşavirəsi keçirilmiş,uşaqların mərkəzlərə cəlbi, onların işinin təkmilləşdirilməsi, nöqsanların aradan qaldırılması yollarımüzakirə edilmişdir. Bu sahədə aparılan işləri daha da canlandırmaq məqsədilə təhsil nazirininmüvafiq əmri ilə 2010-cu ildə “Uşaq və yeniyetmələrin elmi-texniki yaradıcılıq işlərinə respublikabaxış-müsabiqəsi” keçirilmişdir.Fiziki tərbiyə və idman dövlət üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən biridir. Məhzbunun nəticəsidir ki, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, müstəqil Azərbaycan dövlətininqurucusu Heydər Əliyevin Respublikaya rəhərlik etdiyi dövrlərdə ölkədə bədən tərbiyəsi vəidmanın inkişafına xüsusi dövlət qayğısı olmuşdur. Hazırda Heydər Əliyev siyasi məktəbininlayiqli davamçısı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənablarının fəaliyyətindəbu sistem prioritet sahələrdən birini təşkil etməkdədir.Ölkədə idmana göstərilən diqqət və qayğı nəticəsində son illər Azərbaycan idmançılarıbeynəlxalq yarışlarda böyük uğurlar əldə edirlər. Məhz buna görə də ölkəmizdə çoxlu sayda Avropa,dünya birincilikləri, olimpiya təsnifat turnirləri keçirilməkdədir. Azərbaycan Respublikası TəhsilNazirliyi sistemində 159 Uşaq Gənclər İdman və Şahmat Məktəbləri fəaliyyət göstərir. Onlardan: 83-ü uşaq gənclər idman məktəbi, 9-u ixtisaslaşdırılmış olimpiya ehtiyatları uşaq gənclər idman məktəbi,63-ü uşaq gənclər şahmat məktəbi, 3-ü ixisaslaşdırılmış olimpiya ehtiyatları uşaq gənclər şahmatməktəbidir, 1-i uşaq-gənclər fiziki hazırlıq kursudur.Ümumi təhsil, orta ixtisas və ali təhsil müəssisələrində yeniyetmə və gənclərin idmanla məşğulolması üçün əlverişli şərait yaradılmış, futbolun inkişaf etdirilməsi istiqamətində həyata keçiriləntədbirlər nəticəsində şagird və tələbələr arasında idmanın bu növünə maraq xeyli artmışdır.Uşaq, yeniyetmə və gənclər arasında futbol idman növünü təbliğ etmək, onların ustalıqlarınıartırmaq, perspektivli futbolçuları üzə çıxartmaq məqsədilə Təhsil Nazirliyi tərəfindən il ərzindəuşaq-gənclər idman məktəbləri, ümumtəhsil, texniki peşə, orta ixtisas və ali təhsil müəssisələrininşagird və tələbələri arasında mütəmadi olaraq müxtəlif yaş qrupları üzrə məktəbdaxili, rayon, şəhərvə respublika səviyyəli yarış, birincilik və çempionatlar keçirilmişdir.Dövlət Proqramından irəli gələn vəzifələri yerinə yetirmək məqsədilə Azərbaycan FutbolFederasiyaları Assosasiyası ilə birgə ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ciildönümünə həsr olunan Universitet tələbələri arasında futbol üzrə III Respublika çempionatıkeçirilmişdir. Çempionatda Tələbə Liqası statusunu almış 16 ali təhsil müəssisəsinin futbolkomandaları iştirak etmişdir.Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş təqvim planına uyğun olaraq uşaq, yeniyetmə vəgənclər arasında il ərzində futbol idman növü üzrə müxtəlif səviyyəli yarış, birincilik vəçempionatlar keçirilmişdir.Futbolun inkişafına dair Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar yeni idman meydançalarınınsalınması, futbolun yeniyetmələr və gənclər arasında kütləviliyinə nail olunması, onlarınustalıqlarının artırılması istiqamətində işlər davam etdirilmişdir.Cari ildə “Təhsil” Respublika İdman Mərkəzinin Bakı filialının bazasında Uşaq-Gənclər FutbolMəktəbi yaradılmışdır.Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosasiyasının birgə təşkilatçılığı iləBakı şəhəri ümumtəhsil məktəblərinin qabaqcıl fiziki tərbiyə müəllimləri üçün seminar, Bakı şəhərməktəblilərinin veteran futbolçularla görüşləri keçirilmiş, Bakı şəhəri 201, 239 və 240 nömrəli ortaməktəblərin V, VI, və VII siniflərində futbol dərsləri tədris olunmuşdur. Futbol dərsləri tədris olunan98

siniflər və məktəblər arasında turnirlər keçirilmişdir. Əksər futbolçuları 201 nömrəli məktəbdə təhsilalan 15 yaşlı qızlardan ibarət milli yığma komanda yaradılmışdır.Bakı şəhərinin 51, 171, 237, 239, 136 nömrəli orta, Makarenko adına internat, Füzuli rayonu 27nömrəli orta məktəblərində və “Təhsil” Respublika İdman Mərkəzində yeni süni örtüklü futbolmeydançaları yaradılmışdır.Qeyd olunan ümumtəhsil məktəblərində AFFA-nın mütəxəssislərinin iştirakı ilə futbol dərsləritədris olunur.Futbolun inkişafına dair Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar yeni idman meydançalarınınsalınması, futbolun yeniyetmələr və gənclər arasında kütləviliyinə nail olunması istiqamətində işlərdavam etdirilir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “2009-2014-cü illərdə Azərbaycanda şahmatın inkişafetdirilməsi Dövlət Proqramı”nın təsdiq edilməsi barədə 05 may 2009-cu il tarixli, 260 nömrəliSərəncamının icrası ilə bağlı Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin əmri ilə Təhsil Nazirliyinintədbirlər planı təsdiq edilmişdir.2010-cu ildə təcrübə mübadiləsi aparmaq, məktəbli şahmatçılara əməli və metodiki köməkgöstərmək, eləcə də hakimlik etmək üçün Təhsil Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən şahmatməktəblərinin əməkdaşlarının, eyni zamanda beynəlxalq qrossmeysterlərin müxtəlif ölkələrdəkeçirilən Avropa, dünya birinciliklərində, çempionatlarında və turnirlərdə iştirakları təminedilmişdir.2010-cu ildə şahmat məktəbləri komandalarının respublika komanda çempionatının zonayarışları, Bakı şəhərində ümummili lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ci ildönümünə həsrolunmuş Respublika turniri, IX əsr dahi Azərbaycan şahmatçısı Cəlaləddin Naxcıvaninin xatirəsinəhəsr olunmuş məktəblilərin respublika çempionatı, Respublika Gününə, Novruz bayramına həsrolunmuş respublika turnirləri, Yeniyetmələrin respublika şahmat olimpiadası və Təhsil Nazirliyininaçıq respublika birinciliyi keçirilmişdir.Aparılan işlərin, yaradılan şəraitin nəticəsidir ki, məktəbli şahmatçılar Avropa, dünya vəbeynəlxalq səviyyəli yarışların mükafatçıları sırasında olmuşlar.Müvafiq bazası olan şahmat məktəblərinin bina və yarış zallarında təlim-məşq prosesindənkənar vaxtlarda əhalinin bütün yaş təbəqələri nümayəndələrinə yarışların və şahmatla bağlı digərtədbirlərin keçirilməsi üçün müvafiq şərait yaradılıb. Belə ki, şahmat məktəblərində təlim-məşqprosesindən kənar vaxtlarda əhalinin bütün yaş təbəqələri nümayəndələri ilə yarışların və şahmatlabağlı digər tədbirlərin keçirilməsi üçün şahmat məktəblərində təşkilat komitələri yaradılmış, bununlabağlı məlumat-maarifçilik və təbliğat işinin təşkili üzrə müxtəlif elanlar hazırlanaraq şagird vəvalideynlər arasında yayılmışdır. Şəraiti olan şahmat məktəblərində həftənin bir neçə günü, müəyyənolunmuş saatlarda “Açıq qapı” günləri təşkil olunur, əhalinin müxtəlif yaş təbəqələrinin iştirakı ilə“Blits turnir”, “Master klass” və s. yarış, turnirlər keçirilir, şahmat ustaları, qabaqcıl məşqçimüəllimlərvə hakimlərlə görüşlər təşkil olunur.Eyni zamanda məktəblilərin tətil günlərində əhalinin bütün yaş təbəqələrindən olannümayəndələri ilə şahmat məktəblərinin yetirmələri arasında turnir və yarışlar keçirilir.Şahmat məktəblərinin maddi və tədris-texniki bazalarının möhkəmləndirilməsi istiqamətindəmüəyyən işlər görülmüşdür. Şahmat məktəbləri kompütür və kompüter avadanlığı, eləcə də digərlazımi inventar və avadanlıqlarla vaxtaşırı olaraq təmin olunurlar. Naxçıvan Şəhər Şahmat Məktəbiüçün yeni, dünya standartları səviyyəsində, müasir inventar və avadanlıqlarla təmin olunmuş binatikilib istifadəyə verilmişdir. Təhsil Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Respublikaİxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi, Goranboy, Yardımlı,Neftçala, Ağstafa, Salyan, Quba, Qax, Astara, Zaqatala, Yevlax, Bərdə, Xızı, Xaçmaz, Şamaxı, BakıŞəhəri 1N-li İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi və Bakı Şəhəri 2N-li Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi əsaslı təmir olunmuş və lazımi avadanlıqlarla təmin olunmuşdur.Sumqayıt, Mingəçevir şahmat məktəbləri isə əsaslı surətdə yenidən qurulur və yaxın vaxtlardaistifadəyə veriləcəkdir.Şahmat məktəblərinin yeni dərs vəsaitləri ilə təmin olunması istiqamətində də müvafiq işləraparılır. Şahmat məktəblərində şahmat dərslərinin tədrisi üçün elektron dərs vəsaitləri hazırlanaraq99

çapa təqdim edilmişdir. Dərs vəsaitlərinin təkmilləşdirliməsi və yeni metodiki vəsaitlərinhazırlanması üzərində iş gedir.Hazırda şahmatla bağlı normativ hüquqi sənədlərin təkmilləşdirməsi ilə bağlı Gənclər və İdmanNazirliyi ilə birgə müvafiq işlər aparılır.Təhsil Nazirliyi tərəfindən respublikanın bütün şəhər və rayonlarını əhatə edən müxtəlif yaşqrupları və idman növləri üzrə 30-dan çox yarış, çempionat, turnir və kütləvi tədbirlər keçirilmişdir.Bu tədbirlər bölgələrdə idmanın inkişafına güclü təkan verir. Beynəlxalq səviyyəli birincilik vəçempionatlara hazırlıq məqsədilə idman növləri üzrə yığma komandalar üçün 50-yə yaxın təlim-məşqtoplanışları keçirilib. Bunun nəticəsi olaraq idmançılar respublika birincilik və çempionatlarında,eləcə də milli yığma komandaların tərkiblərində Avropa, dünya birinciliyində və beynəlxalqturnirlərdə müvəffəqiyyətlə çıxış edirlər.İdman növləri üzrə bir sıra yarışlar keçirilmiş, şəhər, respublika və beynəlxalq səviyyəliçempionat, birincilik və turnirlərdə idmançılarımız müvəffəqiyyətlə çıxış etmişlər. Respublika vəbeynəlxalq yarışlarda yüksək nəticələr göstərən idmançılar arasında 1 və 2 saylı RespublikaİOEUGİM-ri, Respublika İOEUG Gimnastika və Şahmat məktəbləri, Sumqayıt, Gəncə, Lənkəran vəNaxçıvan şəhərlərinin yetirmələri də vardır.Hazırda Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin müvafiq əmrinə əsasən istedadlı gəncidmançıları, məşqçi müəllimləri aşkar etmək məqsədilə uşaq gənclər idman və şahmat məktəblərininrespublika müsabiqəsi keçirilmiş, qaliblər Təhsil Nazirliyinin diplomu və qiymətli hədiyyələri iləmükafatlandırılmışlar.Qeyd olunan nailiyyətlər, görülən işlərlə yanaşı, uşaq və gənclər arasında idmanı daha dainkişaf etdirmək üçün müəyyən problemləri aradan qaldırmağı vacib hesab edirik. Bir çox rayonidman məktəblərinin özünün müstəqil binaları yoxdur. Stadionlar, idman meydançaları azlıq təşkiledir. İnventar və avadanlıqla təchizat yaxşılaşdırılmalıdır.Nazirliyin kütləvi idman tədbirlərinin təqvim planına müvafiq olaraq təhsil müəssisələrindəidmanın müxtəlif növləri üzrə tələbə və şagirdlər arasında universiadalar, spartakiadalar, birinciliklər,dövlət əhəmiyyətli bayramlara həsr olunmuş tədbirlər və xatirə turnirləri keçirilir. Bu tədbirlərdə ali,orta ixtisas, peşə məktəbləri, peşə liseyləri və ümumtəhsil məktəblərində təhsil alan tələbə vəşagirdlər iştirak etmişdir. Bu yarışların tələbə və şagirdlərin idmana marağının artırılmasında böyükrolu vardır.2010-cu ilin may ayında Təhsil Nazirliyi Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi, Ailə,Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi və “Futurologiya” ictimai birliyi ilə birlikdə inşamüsabiqəsi keçirmişdir. “Gələcək nəsillərlə üz-üzə” adlı bu müsabiqədə 15 qlobal mövzu üzrə 45qalib müəyyən edilmiş, oktyabr ayında isə qaliblər qiymətli hədiyyələrlə mükafatlandırılmışlar.“Azərbayca Respublikası Prezidentinin “Rəsul Rzanın 100 illik yubileyinin keçirilməsihaqqında” 14 yanvar 2010-cu il tarixli, 681 nömrəli, “Mirzə Ələkbər Sabirin 150 illik yubileyininkeçirilməsi haqqında” 01 iyun 2010-cu il tarixli, 941 nömrəli və “Mirzə Fətəli Axundzadənin 200illik yubileynin keçirilməsi haqqında” 13 aprel 2010-cu il tarixli, 851 nömrəli sərəncamlarının icrasıilə bağlı Təhsil Nazirliyi tərəfindən hazırlanmış Tədbirlər Planına müvafiq olaraq təhsilmüəssisələrində tədbirlər həyata keçirilmişdir. Hal-hazırda bu istiqamətdə işlər davam etdirilir.Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmrinə əsasən uşaq və yeniyetmələrin respublika elmi-texnikiyaradıcılıq müsabiqəsi və kiçikyaşlı məktəblilərin əl işlərinə respublika baxış müsabiqəsikeçirilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu ilin “Uşaq ili” elan edilməsi haqqında 22dekabr 2009-cu il tarixli, 103 nömrəli Sərəncamının icrası ilə bağlı Təhsil Nazirliyi tərəfindənhazırlanmış tədbirlər planına müvafiq olaraq təhsil müəssisələrində uşaqlar üçün silsilə tədbirlərhəyata keçirmək, konsertlər və əyləncəli proqramlar hazırlamaq, muzeylərə ekskursiyalar təşkiletmək, milli mənəvi dəyərlər, ailə dəyərlərini qoruyub saxlamaq, uşaqları zərərli vərdişlərdənçəkindirmək, asudə vaxtlarının səmərəli təşkil etmək məqsədilə yerli təhsili idarəetmə orqanlarınamüvafiq tapşırıqlar verilmişdir.Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 01 mart 2010-cu il tarixli, 258 nömrəli əmri ilətəsdiq edilmiş ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ci ildönümü münasibətilə100

ümumtəsil məktəblərinin şagirdləri arasında “Heydər Əliyev və müstəqil Azərbaycan” mövzusundarespublika rəsm müsabiqəsi keçirilmiş, I, II,III yerlərə layiq görülmüş məktəblilərə diplomlar vəhədiyyələr verilmişdir.Təhsil Nazirliyinin 01 mart 2010-cu il tarixli, 257 nömrəli əmri ilə Azərbaycana vəazərbaycanlılara qarşı ermənilərin tarix boyu törətdiyi soyqırımları, qəddarlıqları, qətliyamları,düşmənçiliyi tanıtmaq, böyüməkdə olan uşaq və gənclərdə erməni terroruna, erməni millətçiliyinəbarışmaz münasibət formalaşdırmaq məqsədilə “Erməni genosidi” mövzusunda respublika rəsmmüsabiqəsi keçirilmişdir. Müsabiqədə ümumtəhsil, peşə təhsili, orta ixtisas və ali məktəblərin şagirdvə tələbələri iştirak etmişdir. Qaliblər nazirliyin diplom və hədiyyələri ilə mükafatlandırılmışdır.Nazirliyin 12 fevral 2010-cu il tarixli, 176 nömrəli əmri ilə Bakı şəhərində yerləşən peşə təhsiliməktəblərinin şagirdləri arasında ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ciildönümünə həsr olunmuş şeir və mahnı müsabiqəsi keçirilmiş, qaliblər nazirliyin diplom vəhədiyyələri ilə mükafatlandırılmışdır.Azərbaycan Respublikasının Təhsil, Xarici İşlər, Mədəniyyət və Turizm, Gənclər və İdmanNazirlikləri və Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin 19 oktyabr 2010-cu iltarixli, 1371 nömrəli Qərarına əsasən Azərbaycanda akkreditə olunmuş xarici ölkələrin diplomatiknümayəndəliklərinin və beynəlxalq təşkilatlarının nümayəndəliklərinin əməkdaşlarının uşaqlarıarasında “Azərbaycan haqqında nə bilirəm” mövzusunda I respublika müsabiqəsi keçirilmiş, qaliblərdiplom və hədiyyələrlə mükafatlandırılmışlar.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası Rəhbərinin 19 mart 2010-cu il tarixli, 19nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında 2010-cu ildə Novruz bayramınınkeçirilməsi ilə bağlı tədbirlər planı”na uyğun olaraq rayon və şəhərlərdə keçirilən Novruz bayramışənliklərində uşaq yaradıcılıq mərkəzlərinin kollektivlərinin fəal iştirakını təmin etmək məqsədilərayon, şəhər təhsil şöbələrinə təlimati məktub göndərilmiş, müvafiq tapşırıq verilmişdir.Ölkəmizdə uşaq hüquqlarının təbliği, təmini və müdafiəsini daha da artırmaq məqsədi iləAzərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinin 20 oktyabr – 20 noyabr 2010-cu iltarixlərini respublikamızda “Uşaq hüquqları aylığı” keçirilməsi ilə bağlı təşəbübsünə uyğun olaraq,təhsil müəssisəsində 01-10 noyabr 2010-cu il tarixlərində “Uşaq hüquqları aylığı” ilə bağlı müvafiqtədbirlər həyata keçirilmişdir. 10 dekabr – Beynəlxalq İnsan Hüquqları Konvensiyasının 60 illiyimünasibətilə İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinin təşəbbüsü və nazirliyin müvafiq təlimatiməktubuna əsasən ümumtəhsil məktəblərinin şagirdləri arasında “Mən və hüquqlarım” mövzusundarəsm müsabiqəsi keçirilmişdir. Müsabiqənin qalibləri 10 dekabr 2010-cu il tarixdə Ombudsmanaparatında yekun tədbirdə mükafatlandırılmışdır.Tabeliyinizdə olan təhsil müəssisələrinin istedadlı şagirdlərinin həmin rəsm müsabiqəsindəiştirakını təmin etməyiniz xahiş olunur.BMT-nin təşəbbüsü ilə hər ilin 21 sentyabr tarixinin Beynəlxalq Sülh Günü kimi qeydedildiyini nəzərə alaraq, Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili təhsilmüəssisələrində Milli Fəaliyyət Planının 38 və 39-cu bəndlərində göstərilmiş müddəalara uyğunolaraq təhsil müəssisələrində hüquqi maarifləndirmə, insan hüquqları və sülh mədəniyyətini təbliğedən tədbirlərin keçirilməsi təklifinə uyğun olaraq, bütün təhsil müəssisələrində dərslərdən birininsülh mövzusuna həsr edilməsi ilə bağlı nazirliyin müvafiq təlimati məktubu göndərilmişdir.Hər il ənənəvi olaraq, Ümumdünya Poçt İttifaqının xətti ilə “Azərpoçt” Dövlət MüəssisəsininTəhsil Nazirliyi ilə birgə keçirdiyi epistolyar inşa müsabiqəsi ilə bağlı 2010-2011-ci dərs ilindəkeçiriləcək müsabiqə ilə bağlı yerlərə nazirliyin təlimati məktubu göndərilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə 2010-cu ilin Azərbaycanda “Ekologiyaili” elan edilməsi ilə əlaqədar Təhsil Nazirliyi tərəfindən silsilə tədbirlər həyata keçirilmişdir. BMTninƏtraf Mühit Proqramı (UNEP) tərəfindən İtaliyanın Genuya, İsveçrənin Cenevrə və Bakışəhərləri Dünya Ətraf Mühit Gününün 2010-cu ildə Avropa regionunda qeyd edilməsi üzrə mərkəzşəhərlər elan etməsi və BMT-nin Ətraf Mühit Proqramının Avropa bürosunun direktoru cənab KristofBuvye Dünya Ətraf Mühit Gününün qeyd olunması münasibətilə 03 iyun 2010-cu il tarixdə Bakıdaağacəkmə tədbirində iştirak etməsini nəzərə alaraq Bakı şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisələrininkollektivlərinin həmin tədbirdə fəal iştirakını təmin etmək məqsədilə təlimati məktub göndərilmişdir.101

Təhsil Nazirliyi və Fövqəladə Hallar Nazirliyinin 28 oktyabr 2010-cu il tarixli, 123 nömrəliəmri ilə “Fövqəladə hallar uşaqların gözü ilə” respublika uşaq yaradıcılıq müsabiqəsinin keçirilməsihaqqında əsasnamə təsdiq edilmişdir. Bunula bağlı rayon, şəhər təhsil şöbələrinə müsabiqənin yüksəksəviyyədə keçirilməsi ilə bağlı Təhsil Nazirliyinin müvafiq təlimati məktubu göndərilmişdir.Əsasnamə və təlimati məktub nazirliyin internet səhifəsində yerləşdirilmişdir.“Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununamüvafiq olaraq məktəblərin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi işini təkmilləşdirmək, onların ekolojibiliklərə yiyələnməsi üçün lazımi şərait yaratmaq məqsədilə ötən tədris ilində bir çox tədbirlərhəyata keçirilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 yanvar 2003-cü il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş“Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa vəAzərbaycan Respublikası Prezidentinin 28 sentyabr 2006-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş“Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçünKompleks Tədbirlər Planı”na uyğun olaraq gənc nəslin fasiləsiz ekoloji biliklərə yiyələnməsi, onlarınekoloji maarifləndirilməsi və tərbiyəsi işini təkmilləşdirmək məqsədilə 2010-cu ildə bir çox tədbirlərhəyata keçirilmişdir. Məktəblilər və gənclər arasında ekoloji maarifləndirmə və təbliğat işlərinigücləndirmək məqsədilə konfranslar, seminarlar, dəyirmi masalar, olimpiadalar, breyn-rinqlər, baxışmüsabiqələr,yaradıcılıq sərgiləri, viktorinalar və s. kütləvi tədbirlər keçirilmişdir.RETTM və Azərbaycan Gənclər İttifaqının birgə təşəbbüsü və Norveç Təbiəti Mühafizəİttifaqının dəstəyi ilə həyata keçirilən «Enerjiyə qənaət» proqramı üzrə təhsil müəssisələrində, ekolojidərnəklərdə məşğələlər təşkil edilmiş, məktəblilər alternativ enerji mənbələri haqqındaməlumatladırılmışlar.Məktəblilərin ekoloji maarifləndirilməsini yaxşılaşdırmaq məqsədilə 2008-2009-cu tədrisilindən başlayaraq Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Respublika Ekoloji Tərbiyə vəTəcrübəçilik Mərkəzinin nəşr etdirdiyi «Ekoloji dərnək, klub və digər birləşmələrin nümunəvi tədrisproqramları və metodik tövsiyələr» adlı tədris metodik vəsait üzrə "Quşların ekologiyası", "Ekolojitəhlükəsizlik", "Ekoloji hüquq", "İnsan ekologiyası" və s. mövzularda ekoloji dərnəklər təşkilolunmuşdur. "Məktəblərdə bitkiçiliyin əsasları üzrə dərnək məşğələlərinin keçirilməsi metodikası","Məktəb və məktəbdənkənar müəssisələrdə ağac, kol və dekorativ bəzək bitkilərinə qulluq edilməsiqaydaları", "Məktəblilərdə ekoloji mədəniyyətin formalaşması" metodiki tövsiyələr hazırlanmışdır.Təbiətin Mühafizəsi Beynəlxalq İttifaqının (İUCN) təşəbbüsü ilə Azərbaycanda həyata keçirilən“Avropa Qonşuluq Siyasətinə üzv ölkələr və Rusiyada Meşə Haqqında Qanunun Tətbiqi və İdarəedilməsi” adlı proqram çərçivəsində Avropa təcrübəsindən istifadə edilərək bir sıra tədbirlərlə yanaşı,məktəblilərdən ibarət gənc meşəçilər dərnəklərinin yaradılması, meşələrin mühafizəsi ilə bağlımaarifləndirici tədbirlərin həyata keçirilməsinə başlanmışdır.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənablarının “AzərbaycanRespublikasında bioloji müxtəlifliyin qorunması və davamlı istifadəsinə dair Milli Strategiya vəFəaliyyət Planı”nın təsdiq edilməsi haqqında 24 mart 2006-cı il tarixli və “Ətraf mühitin mühafizəsiilə bağlı Azərbaycan Respublikasının qoşulduğu beynəlxalq konvensiya və sazişlərdən irəli gələnməsələlər sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” 30 mart 2006-cı il tarixli sərəncamlarına müvafiqolaraq məktəblilərin biomüxtəliflik və ətraf mühitin qorunması sahəsində biliklərini artırmaqməqsədilə gənc nəslin ekoloji maarifləndirilməsi, ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində bilik vəbacarıqların aşılanmasında ekoloji tədbirlərin böyük əhəmiyyəti vardır. Bu məqsədlə məktəblilərarasında “Biomüxtəlifliyi qoruyaq” mövzusunda yarışlar keçirilmiş, şagirdlərin yaradıcılıq işlərindənibarət sərgilər təşkil olunmuşdur.ARDNŞ-nin dəstəyi ilə il ərzində kütləvi-ekoloji tədbirlər, məktəb ekoloji monitorinqi,məktəblilərin AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağına, Mərdəkan Dendrarisinə, Zooloji Muzeyə, Zooparka,Milli Parka ekskursiyaları təşkil edilmişdir.Ekoloji maariflənmənin daha da təkmilləşdirilməsi məqsədilə Xəzər dənizi ekosistemlərinin vəbiomüxtəlifliyinin qorunması məqsədilə aprel ayında Xəzəryanı rayonların ümumtəhsil məktəblərininmüəllimlərininin iştirakı ilə Xəzərin bioloji müxtəlifliyinə aid «Xəzərin quşları» adlı tədris posteritəyinediciaçarın təqdimatına həsr edilmiş seminar-treninq keçirilmişdir. Xəzər ətrafı 5 ölkənin:102

Azərbaycan, Rusiya, Qazaxıstan, Türkmənistan və İranın ümumtəhsil məktəbləri şagirdlərininXəzərin bioloji müxtəlifliyinə dair biliklərini artırmaq və ekoloji maarifləndirmək məqsədilə XəzərEkoloji Proqramı, Böyük Britaniyanın FSC (təbiətdə təlim şurası) və «Darvin təşəbbüsləri» fondunundəstəyi ilə nəşr edilmiş poster vasitəsi ilə məktəblilər quşlar üzərində müşahidələr və qeydləraparmışlar. Məktəblilər üçün Səngəçal terminalında yerləşən Xəzər Enerji Mərkəzinə, dəniz sahilinəekskursiyalar təşkil edilmişdir.Şirin su mənbələrinin mühafizəsinin təmin edilməsi məqsədilə 2010-cu ilin mart ayında "Suhəyatdır" devizi altında məktəblilərin içməli suya qənaət aylığı həyata keçirilmişdir. Məktəblilər "22mart - Ümumdünya su günü"nə həsr edilmiş kütləvi ekoloji tədbirlərdə, yerli ərazilərdə içməli sumənbələrinin qorunmasında, məktəb ekoloji monitorinqinin keçirilməsində, su hövzələrininçirklənmə səbəblərini aşkar edib aradan qaldırılmasında, əhali arasında, məktəblərdə ekoloj təbliğatınaparılmasında yaxından iştirak etmişlər. Bakı, Naxçıvan, Sumqayıt, Şəki, Şirvan şəhərlərinin,Cəlilabad, Hacıqabul, Quba, Qusar, Saatlı, Tərtər, Ağsu rayonlarının məktəbliləri ölkənin suehtiyatlarının qorunmasında xüsusi ilə fəal iştirak etmişlər.2010-cu ilin mart, aprel və oktyabr-noyabr aylarında ənənəvi olaraq "Vətənimizi yaşıllıqlardiyarına çevirək" devizi altında Respublika məktəblilərinin yaşıllaşdırma aylığı həyata keçirilmişdir.Rayon (şəhər) ETTM-lərinin dərnək üzvləri, ümumtəhsil məktəblərinin şagirdləri ekoloji mühitinyaxşılaşdırılması və yaşıllıqların artırılması tədbirlərində iştirak etmişlər. Məktəblilər yaşayışyerlərində, məktəbyanı ərazilərdə, yol kənarlarında minlərlə ağac və kol bitkiləri əkmiş, abadlaşdırmaişlərində böyüklərə yardımçı olmuşlar.Çirklənmiş ərazilərin təmizlənməsi sahəsində Bakı şəhərinin gənc ekoloqları xüsusi fəallıqgöstərmişlər. Məktəblilərdən ibarət "Ekoloji patrul", "Yaşıl patrul", "Məktəb meşəçiliyi" dəstələri,dərnək üzvləri əhali arasında təbii sərvətlərin davamlı istifadəsi, alternativ enerji mənbələrininistifadəsi, ekoloji vəziyyətin sağlamlaşdırılması barədə müntəzəm maarifləndirmə və təbliğat işləriaparmış, yaşıllıqların artırılmasına nail olmuşlar. Yerli ərazilərdə məktəb ekoloji monitorinqikeçirilmiş, qiymətli bitki və heyvan növlərinin mühafizəsi üçün əməli tədbirlər həyata keçirilmişdir.Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1581 nömrəli, 07.12.2010-cu il tarixli əmrinəəsasən məktəblilər arasında ekoloji maarifləndirmə işlərini genişləndirmək məqsədilə 2010-cu ilin 21dekabr tarixində Respublika Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzində Ekologiya ilinə həsrolunmuş “Ekologiya ilinə töhfəmiz” mövzusunda məktəblilərin II Respublika Uşaq Ekoloji Forumukeçirilmişdir. Forumda ölkənin bütün regionlarından ekoloji mərkəzlərin dərnək üzvləri olan 100-dən artıq V- XI sinif şagirdi iştirak etmişdir. Gənc ekoloqların «Su-həyatdır», «Biomüxtəlifliyinqorunması», «Sağlamlıq və ətraf mühit», «Təbii sərvətlərin davamlı istifadəsi» mövzusunda bölmələrüzrə təqdim etdikləri referat işləri məktəblilərin ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılmasısahəsində konkret fəaliyyəti əks etdirmişdir.Forumda məktəblilərin ekologiyaya aid yaradıcılıq işlərindən ibarət sərgi də nümayişetdirilmişdir. Forumun yekunlarına görə Sumqayıt, Şirvan, Hacıqabul məktəblilərinə I, II, IIIdərəcəli, 13 məktəbliyə fərqlənmə diplomları, diğər iştirakçılara sertifikatlar, ExxonMobil, BPşirkətlərinin, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin hədiyyələri, kitablar təqdim olunmuşdur.Görkəmli alim-təbiətşünas, akademik Həsən Əliyevin xatirəsinə həsr edilmiş tədbirlər ənənəviolaraq davam etdirilmiş, «Təbiəti qorumaq-həyatı qorumaq deməkdir» devizi altında ümumtəhsilməktəblərində ekoloji gecələr, dəyirmi masalar, konfrans, viktorinalar və d. tədbirlər keçirilmişdir.2010-cu ilin mayında «Ekoloji Standartların Qiymətləndirilməsinin Monitorinqi» təşkilatınıntəşəbbüsü ilə gənclər arasında «Ətraf mühiti öyrənək və qoruyaq» adlı növbəti ekoloji aksiyakeçirilmişdir. Aksiyada Təhsil Nazirliyinin, ekoloji tərbiyə və təcrübəçilik mərkəzlərinin, AzərbaycanEkologiya Standartlarının Monitorinqi fondunun, AMEA-nın Mərkəzi Nəbatat bağının, AzərbaycanRespublikası Dövlət Neft Şirkətinin əməkdaşları və bir çox ali məktəblərin tələbələri iştirak etmişlər.Keçirilən monitorinqdə tədbir iştirakçıları günün aktual mövzusu olan ekoloji problemlərdən, onunhəlli yollarından, ekologiya elminin məqsəd və vəzifələrindən bəhs edərək ekoloji maariflənməninnə dərəcə səmərəli olduğunu qeyd etmişlər.Son dövrdə bəşəriyyəti narahat edən problemlərdən biri də bioloji müxtəlifliyin qorunmasıdır.Bioloji müxtəliflik -Yer üzərində olan bütün canlıların, onların yaşadıqları ekosistemlərin103

müxtəlifliyidir. Ətraf mühitdə ekoloji tarazlığın qorunub saxlanmasında hər bir növün öz yeri və roluvardır. Hər hansı bir növun təbiətdə tükənməsi ekoloji sistemin davamlılığını azaldaraq qidaəlaqələrinin pozulmasına səbəb olur. Həyatımızın əsasını təşkil edən biomüxtəlifliyin qorunmasıüzərimizə düşən başlıca vəzifələrdən biridir.Azərbaycan Diabet Cəmiyyəti ilə birlikdə uşaqlar arasında endokrin xəstəliklərin vaxtındaaşkarlanması və müvafiq müalicə-profilaktik tədbirlərin hazırlanması məqsədilə ÜmumdünyaSəhiyyə Təşkilatının proqramına uyğun maarifləndirici tədbirlər həyata keçirilir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 mart 2006-cı il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş“Azərbaycan Respublikasında bioloji müxtəlifliyin qorunması və davamlı istifadəsinə dair MilliStrategiya və Milli Fəaliyyət Planı”nda ölkəmizdə olan biomüxtəlifliyin genetik ehtiyatlarınınqorunması, ətraf mühitə antropogen təsirin qiymətləndirilməsində ictimaiyyətin fəal iştirakı üçünimkanların yaradılması, əhalinin ekoloji maarifləndirilməsi, ekoloji təhsilin ardıcıllığının təminolunması əsas fəaliyyət istiqamətləri kimi nəzərdə tutulmuşdur.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda 2010-cuilin “Ekologiya ili” elan edilməsi, eyni zamanda bu ilin BMT tərəfındən “Ümumdünya biomüxtəliflikili” elan olunması ölkənin flora və faunasının qorunmasında və artırılmasında əhəmiyyətli roloynayaraq, ekoloji maarifləndirmə işlərinin geniş vusət almasına səbəb olmuşdur. Bu baxımdan gəncnəslin bioloji muxtəlifliyin öyrənilməsi və qorunması sahəsində xüsusi bilik və bacarıqlarayiyələnməsi istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir.2010-cu ildə 22 may-Beynəlxalq biomüxtəliflik günü Təhsil Nazirliyi, Ekologiya və TəbiiSərvətlər Nazirliyi və Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyətinin (GTZ) Cənubi QafqazdaBiomüxtəlifliyin davamlı idarə olunması proqramının birgə tədbiri şəklində həyata keçirilmişdir.Azərbaycanın müxtəlif şəhər və rayonlarından 12 Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzi, 100-dənartıq məktəb və 1500-ə qədər məktəbli bu tədbirdə iştirak etmişdir.Bu məqsədlə Respublika Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzində təlimçılər üçün ümuminəzəri biliklər və biomüxtəlifliyin qirmətləndirilməsi ilə bağlı treyninq-seminar keçirilmişdir.Respublika Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzində Bakı şəhəri 19, 51, 58, 64, 68, 43, 194,254, 269 saylı məktəblərin biologiya müəllımləri üçün seminar təşkil edilmiş, onlaraGTZ-nin təşəbbüsü və mütəxəssislərin iştirakı ilə nəşr edilmiş biomüxtəlifliyə aid təyinedici vəsaitlərtəqdim olunmuşdur. Daha sonra bu təlimçilər 12 regionda Ekoloji Tərbiyə və TəcrübəcilikMərkəzlərinin və seçilmiş məktəblərin müəllimləri ücün təlim seminarları təşkil etmişlər.Tədbirin davamında məktəblilər 22 may 2010-cu il tarixdə öz məktəblərinə yaxın ərazilərdə(yaşıllıq ərazilərdə, parklarda) bitki və heyvan növlərini təyin etmişlər. 2 saatlıq ekskursiya zamanımüşahidə olunan növlərin siyahısı hazırlanmiş, uşaqların çəkdiyi foto-şəkillər və rəsmlər siyahıyaəlavə edilmişdir. Həmçinin təbiətdə ekoloji oyunlar təşkil edilmişdir. Müəllimlər şagirdlərə yerliərazinin biomüxtəlifliyinin, nadir bitki və heyvan növlərinin təyin olunmasında köməklikgöstəmişlər.7-9 Dekabr 2010-cı il tarıxdən Tbilisı şəhərində GTZ- in təşəbbüsü ilə “Cənubi Qafqazdabiomüxtəlifliyin davamlı idarə olunması” mövzusundakı Beynəlxalq Konfransda “ÜmumdünyaBiomüxtəliflik ili”nin yekun hesabatları dinlənilmiş, Azərbaycanın biomüxtəlifliyi barədəvideofilmlər və təqdimat tipli çap materialları nümayiş olunmuşdur. Azərbaycanı təmsil edənnümayəndə heyətinin tərkibində Tərbiyə və məktəbdənkənar müəssisələr şöbəsinin müdiri Ağababaİbrahimov iştirak etmişdir.Konfrans layihənin davam etdirilməsinə qərar verdi. 2011-ci ildə Azərbaycanın 20 rayonu və 200məktəbi layihəyə cəlb oluncaqdır.Azərbaycanın nümayəndə heyəti ümummilli lider Heydər Əliyevin Tibilisi şəhərində ucaldılmışabidəsi ziyarət edilərək, 1 dəqiqəlik sükutla ulu öndərin xatirəsi anılmişdir.“Əhalinin ekoloji maarifləndirilməsi” haqqında Azərbaycan Respublikası Qanunundan vəAzərbaycan Respublikası Prezidentinin “”Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətinyaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün Kompleks Tədbirlər Planı”nın təsdiq edilməsihaqqında 28 sentyabr 2006-cı il tarixli, 1697 №-li sərəncamından irəli gələn vəzifələri yerinəyetirmək və Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən elan edilən “Ekologiya ili”ndə görülən104

işləri qiymətləndirmək məqsədilə 21 dekabr 2010-cu ildə Bakı Şəhərində ümumtəhsil məktəblərininşagirdləri arasında “Ekologiya ilinə töhfəmiz” mövzusunda respublika ekoloji forumu keçirilmişdir.Forumda Respublikanın bütün regionlarından ekoloji mərkəzlərin dərnək üzvləri iştirak etmişdir.Forum “Sağlamlıq və ətraf mühit”, “Su həyatdır”, “Təbii sərvətlərin davamlı istifadəsi” və“Biomüxtəlifliyin qorunması” nominasiyaları üzrə keçirilmişdir.Bu forumda dərnək üzvləri göstərilən nominasiyalar üzrə “Ekologiya ili”ndə görülmüş işlərəaid referat işlərini və öz nailiyyətlərini əks etdirən foto-lövhələr, albomlar, plakatlar və s. ibarət əlişlərini təqdim etmişlər.Forumun qalibləri Təhsil Nazirliyinin diplom və hədiyyələri ilə mükafatlandırılmışdır.Məktəblilər arasında ekoloji maarifləndirmə işlərini genişləndirmək məqsədilə 2010-2011-citədris ilində ümumtəhsil məktəbləri arasında “Ətraf mühiti qoruyaq” mövzusunda respublika foto vərəsm müsabiqəsi keçirilir.Müsabiqə foto və rəsm nominasiyaları üzrə 3 yaş qrupunda 3 mərhələdə keçirilir.Məktəblilərin ekoloji təhsili və tərbiyəsi sahəsində rayon, şəhər ETTM-lərinin, ümumtəhsilmüəssüsələrinin iş təcrübəsinə, keçirilən ekoloji tədbirlərə həsr olunmuş məqalələr mütəmadi olaraq«Ekoloji tərbiyə» qəzetində dərc olunur.Respublika Gənc Turistlər və Diyarşünaslıq mərkəzi tərəfindən il ərzində məktəblilər və dərnəküzvləri arasında respublika turizm yarışları, əl işlərinə baxış-müsabiqə və diyarşünaslıq olimpiadalarıkeçirilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 28 dekabr 2006-cı il tarixli, 1880 nömrəli Sərəncamı ilətəsdiq edilmiş “İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planı” ilə bağlı nazirliyin 23yanvar 2007-ci il tarixli, 52 nömrəli əmri ilə tədbirlər planı təsdiq olunmuşdur. Tədbirlər planınauyğun olaraq 2009-cu ildə də müvafiq işlər davam etdirilmişdir.Təhsil Nazirliyi ilə Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman)arasında ümumtəhsil məktəblərində “İnsan hüquqları üzrə pilləli tədris” layihəsi ilə bağlı birgəmüqavilə imzalanmışdır. Pilot layihənin həyata keçirilməsi məqsədilə Bakı şəhərinin 5, 31 və 207nömrəli orta məktəbləri təyin edilmişdir.“21 sentyabr – Beynəlxalq Sülh Günü” ilə bağlı nazirliyin təlimati məktubu ilə bütün təhsilmüəssisələrində konfrans, seminar, açıq dərs, disput, sinif saatları, mühazirələr keçirilmişdir.Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) ümumtəhsilməktəblərinin şagirdləri arasında “Ekstremal şəraitdə uşaq hüquqlarının müdafiəsi” mövzusundakeçirdiyi rəsm müsabiqəsi ilə bağlı təhsil müəssisələrinə təlimati məktub göndərilmiş, şagirdlərin fəaliştirakı təmin edilmişdir.12 noyabr Konstitusiya Günü ilə əlaqədar Konstitusiya Məhkəməsi ilə birgə Bakı şəhərininməktəbliləri arasında “Konstitusiya, şəxsiyyət və hüquqi dövlət” mövzusunda ənənəvi hüquqolimpiadası keçirilmişdir. Olimpiadanın keçirilməsi üçün Bakı şəhərinin 22 məktəbi müəyyənedilmişdir.“İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə üzrə Milli Fəaliyyət Planı”nın icrası ilə bağlı əmr və tədbirlətplani hazırlanmış, insan alverinə qarşı mübarizə ilə bağlı aidiyyəti dövlət qurumları ilə birgə müxtəliftədbirlər keçirilmişdir. “İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə haqqında” Azərbaycan RespublikasıQanununun 7.2-ci maddəsinə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 06 fevral 2009-cu il tarixliSərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının insan alverinə qarşı mübarizə üzrə MilliFəaliyyət Planı (2009-2013-cü illər)”nın, eləcə də Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 22aprel 2009-cu il tarixli 29/1-29 nömrəli qərarına əsasən Tədbirlər Planının aidiyyəti bəndləri üzrəTəhsil Nazirliyi tərəfindən müəyyən işlər görülmüşdür.Belə ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il tarixli, 133№-li “AzrərbaycanRespublikasının İnsan alverinə qarşı mübarizə üzrə Milli Fəaliyyət Planının (2009-2013-cü illər)təsdiq edilməsi haqqında” Sərəncamının icrası ilə bağlı nazirliyin 09 aprel 2009-cu il tarixli, 398nömrəli əmri ilə tədbirlər planı təsdiq edilmişdir. Tədbirlər planının icrası nazirliyin müvafiq strukturbölmələrinə, yerli təhsili idarəetmə orqanlarına və təhsil müəssisələrinin rəhbərlərinə tapşırılmışdır.Milli Fəaliyyət Planının 8-ci bəndinə əsasən insan alveri qurbanı olmuş körpələrin müvəqqətiolaraq körpələr evi-uşaq bağçalarına yerləşdirilməsi və məktəbyaşlı uşaqların təhsilə cəlb olunması105

məqsədilə Bakı şəhərinin 303 nömrəli körpələr evi-uşaq bağçası və 212 nömrəli orta məktəbiməqsədəmüvafiq hesab edilmişdir. Daxili İşlər Nazirliyinin insan alveri qurbanları üçün yaratdığısığınacaqda həmin qurbanların təhsil almaları üçün Təhsil Nazirliyi tərəfindən sığınacağa partalar,yazı lövhəsi və dərsliklər verilmişdir.“Azərbaycan Respublikasında demoqrafiya və əhali sakinliyinin inkişafı sahəsində DövlətProqramının təsdiq edilməsi haqqında” 11 noyabr 2004-cü il tarixli, 517 nömrəli AzərbaycanRespublikası Prezidentinin sərəncamının icrası ilə bağlı fəaliyyətlərin davam etdirilməsi məqsədiləmüvafiq əmr və tədbirlər planı hazırlanıb yerlərə çatdırılmışdır.Nazirliyin İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi ilə birlikdə şöbənin internet səhifəsi yenilənmişdir.Şöbənin əməkdaşları il ərzində bir sıra yerli və beynəlxalq tədbirlərdə iştirak etmişlər.Təhsilin iqtisadiyyatı, maliyyələşdirilməsi vətəhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsiI. 2010-cu ildə iqtisadi durum, dövlət büdcəsindən təhsilə ayrılan xərclər.2010-cu hesabat ili dünya iqtisadiyyatında baş vermiş qlobal maliyyə böhranının mənfinəticələrinin aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlərin görülməsi, əksər ölkələrdə iqtisadigeriləmənin, əhalinin maddi gəlirlərinin azalmasının, sosial sahədə vəziyyətin pisləşməsinin, işsizliksəviyyəsinin yüksəlməsinin davam etməsi ilə yadda qaldı. Lakin böhran dövründə iqtisadi inkişaftempini qoruyub saxlaya bilən, son illərdə ümumi daxili məhsulun əhəmiyyətli həcmdə artımınıtəmin edən, əhalisinin maddi gəlirlərinin artımına və beləliklə də ümumi rifah halının yüksəlməsinənail olmuş ölkələrdən biri olan Azərbaycan Respublikası 2010-cu ildə də iqtisadi inkişaf tempinəgörə dünyada qabaqcıl olkələrin siyahasına daxil oldu. Bu, ölkəmizdə iqtisadi sahədə həyata keçirilənsiyasətin kifayət qədər praqmatik və reallıqlara əsaslandığını, ən xırda detallarına qədəruzaqgörənliklə düşünüldüyünü bir daha göstərir.Belə ki, iqtisadi sferada ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən son dərəcə dəqiqliklədüşünülmüş siyasətin nəticəsidir ki, digər dünya ölkələrində fəsadları hələ də davam edən qlobalmaliyyə böhranı Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün demək olar ki, təsirsiz ötüşmüşdür.Qeyd edilənlər Azərbaycanın seçdiyi iqtisadi inkişaf yolunun kifayət qədər düzgün müəyyənolunmasını bir daha sübut edir və qarşıdakı dövr ərzində də ölkəmizin yeni uğurlar qazanacağınıqətiyyətlə deməyə əsas verir.Ölkə başçısı Möhtərəm Prezident Cənab İlham Əliyev bununla bağlı bildirmişdir: "Son altı ilərzində iqtisadiyyatımız demək olar ki, üç dəfə artıb. Bizim iqtisadiyyat son bir neçə ildə dünyada ənsürətlə artan iqtisadiyyatdır. Ölkəmizdə bir sıra əsas infrastruktur layihələri həyata keçirməyə nailolduq. İşsizliyin və yoxsulluğun azaldılması sahəsində bir çox nailiyyətləri əldə etdik. Azərbaycandayaşayış şəraiti yaxşılaşır. Son altı ildə büdcə xərclərimiz 10 dəfədən çox artmışdır. Bu, sosialproblemlərə və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə daha çox vəsait sərf etməyə imkan verir".Ölkə başçısı tərəfindən uğurla davam etdirilən sosial-iqtisadi strategiya respublikamızda digərbütün sahələrlə yanaşı təhsil sferasını da əhatə etmiş və 2010-cu ildə də təhsil prioritet sahə kimidövlətin birbaşa nəzarəti və qayğısı altında olmuşdur.2010-cu ildə dövlət büdcəsinin ümumi xərcləri 12.275.300,0 min manat, təhsil xərcləri1.276.855,1 min manat (ümumi büdcə xərclərinin 10,4 %-i) məbləğində nəzərdə tutulmuşdur ki, buda 2009-cu ildə faktiki icra olunmuş təhsil xərclərindən 128953.8 min manat və ya 11.2% çoxdur.Təhsil xərclərinin tərkibində 2010-cu ilə Təhsil Nazirliyinə 402.039,5 min manat vəsaitinayrılması nəzərdə tutulmuşdur ki, bu da ümumilikdə təhsil xərclərinin 31,5 %-ni təşkil edir.Təhsil Nazirliyinə ayrılması nəzərdə tutulmuş 402.039,5 min manat vəsaitin tərkibində:- 258.527,0 min manat və ya 64,3 % təhsil işçilərinin əməkhaqqı, əməkhaqqınaüstəliklər və əməyin ödənişi ilə bağlı digər xərclər;- 4.290,7 min manat və ya 1,1 % cari və əsaslı təmir xərcləri;106

- 45.865,6 min manat və ya 11,4 % təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasınınmöhkəmləndirilməsinə yönəldilən xərclər;- 17.848,8 min manat və ya 4,5 % kommunal xərclər;- 29.539.7 min manat və ya 7,3 % təqaüd xərcləri və digər sosial müavinətlər;- 20.459, 5 min manat və ya 5,1 % ərzaq məhsullarının alınması xərcləri;- 25.508,2 min manat və ya 6,3 % sair cari xərclər (dərmanların, sarğıləvazimatlarının, dəftərxana və təsərrüfat mallarının alınması, mətbəə, mühafizə,ezamiyyə, yanacaq, nəqliyyat xidməti, bank xərcləri və sair xərclər ) təşkil edir.2010-cu ilin dövlət büdcəsində Təhsil Nazirliyinin bilavasitə tabeliyində olan vəmərkəzləşdirilmiş xərclərdən maliyyələşən təhsil müəssisə, idarə və təşkilatların saxlanılmasıməqsədi ilə 402.039,5 min manat məbləğində nəzərdə tutulmuş vəsaitin təhsilin səviyyələri nöqteyinəzərindənstruktur tərkibi aşağıdakı kimidir:Məktəbəqədər və ibtidai təhsil üzrə 32.230,5 min manat, natamam və orta təhsil üzrə144.553,3 min manat, internat və xüsusi məktəblər üzrə 33.897,8 min manat, ilk peşə-ixtisas təhsilimüəssisələri üzrə 26.869,1 min manat, orta ixtisas təhsili müəssisələri üzrə 29.414,4 min manat, aliməktəblər üzrə 71.661,2 min manat, təhsil sahəsində tətbiqi tədqiqatlar və digər xidmətlər üzrə63.413,2 min manat.Təhsil sahəsində həyata keçirilən bir sıra dövlət proqramlarının və xüsusi əhəmiyyətlitədbirlərin icrası ilə bağlı Təhsil Nazirliyinin 2010-cu ilə proqnozlaşdırılmış büdcəsinin 10,5 %-ihəcmində və yaxud 42.010,1 min manat məbləğində vəsait nəzərdə tutulmuşdur:- 8.000,0 min manat Respublikanın ümumi təhsil məktəblərində oxuyan şagirdlərinpulsuz dərsliklərlə təmin olunması üçün;- 3196,0 Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil məktəblərinin avadanlıqla təminatıProqramı”na əsasən nəzərdə tutulan tədbirlərlə bağlı xərclər;- 16.362,0 min manat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 iyun 2008-ci il tarixli2856 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "2008-2012-ci illərdə AzərbaycanRespublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı"nınicrası üçün;- 187,0 min manat Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3 fevral 2005-ci iltarixli 20 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında xüsusiqayğıya ehtiyacı olan (sağlamlıq imkanları məhdud) uşaqların təhsilinin təşkili üzrəİnkişaf Proqramı (2005-2009-cu illər)"na əsasən nəzərdə tutulan tədbirlər üçün;- 700,0 “Sos Uşaq Kəndləri – Azərbaycan” Assosiyasiyası üzrə tədbirlərin icrası üçün;- 645,0 min manat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 mart 2006-cı il tarixli1386 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaqmüəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (De-institusionalizasiya) və alternativqayğı Dövlət Proqramı(2006-2015-ci illər)" üçün;- 300,0 min manat yeni dərslik və dərs vəsaitlərinin hazırlanması üçün;- 5.081,6 min manat "Azərbaycan Respublikasında məktəbəqədər təhsilinyeniləşdirilməsi Proqramı (2007-2010-cu illər)"nın icrası üçün;- 941,0 min manat məktəb kitabxanalarının maddi-texniki bazasınınmöhkəmləndirilməsi və müasir informasiya texnologiyaları ilə təchizatına dairtədbirlər üçün;- 1.219,5 min manat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 03 iyul 2007-ci il tarixli2282 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş "Texniki peşə təhsilinin İnkişaf Proqramı(2007-2012-ci illər)"nın icrası üçün;- 176,5 min manat Respublika Prezidentinin müvafiq sərəncam və fərmanlarına əsasəngənc istedadlara xüsusi təqaüdlərin ödənilməsi üçün;- 1.000,0 min manat ilin ən yaxşı ümumi təhsil məktəbi və ən yaxşı müəllimmükafatlarının ödənilməsi üçün ;107

- 1.914,0 min manat ümumi təhsil məktəblərinə tədris laboratoriya (fizika, kimya,biologiya) avadanlıqlarının alınması üçün;- 797, 5 min manat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 22 may 2009-cu il tarixli295 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “2009-2013-cü illərdə AzərbaycanRespublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı” nın icrası üçün;- 1.490,0 min manat “2009-2014-cü illərdə Azərbaycanda şahmatın inkişaf etdirilməsiDövlət Proqramı”nın icrası üçün.2011-cu ildə dövlət büdcəsinin xərcləri 2010-cu illə müqayisədə 472,7 milyon manat və ya10,4 % çox olmaqla 12.748,0 milyon manat məbləğində proqnozlaşdırılır .2011-cu ildə təhsil xərclərinin maliyyələşdirilməsi məqsədi ilə dövlət büdcəsində 1338,5milyon manat və ya ümumi büdcə xərclərinin 10,5 %-i nəzərdə tutulmuşdur ki, bu da 2010-cu ilənisbətən 61,6 milyon manat və ya 5 % çoxdur.2011-cu ildə Təhsil Nazirliyinə 426.718,0 min manat vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulmuşdurki, bu da təhsil xərclərinin 33,5%-ni təşkil etməklə, 2010-cu ilə nisbətən 24.678,6 min manat və ya6,1 % çoxdur.Təhsil Nazirliyinə 2011-ci ildə ayrılması nəzərdə tutulmuş 426718,0 min manat vəsaitintərkibində:- 271.105,4 min manat və ya 63,5 % təhsil işçilərinin əməkhaqqı, əməkhaqqınaüstəliklər və əməyin ödənişi ilə bağlı digər xərclər ;- 4.905,0 min manat və ya 1,2 % cari və əsaslı təmir xərclər;- 55.971,5 min manat və ya 13,1 % təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasınınmöhkəmləndirilməsinə yönəldilən xərclər;- 13.851,3 min manat və ya 3,3 % kommunal xərclər;- 20.546,7 min manat və ya 4,8 % təqaüd xərcləri və digər sosial müavinətlər;- 21.403, 5 min manat və ya 5 % ərzaq məhsullarının alınması xərcləri;- 38.934,6 min manat və ya 9,1 % sair cari xərclər (dərmanların, sarğıləvazimatlarının, dəftərxana və təsərrüfat mallarının alınması, mətbəə, mühafizə,ezamiyyə, yanacaq, nəqliyyat xidməti, bank xərcləri və sair xərclər ) təşkil edir.Bundan əlavə 2010-cu ilin sentyabr ayından əməkhaqlarının və təqaüdlərin artırılması iləəlaqədar Respublika Maliyyə Nazirliyi tərəfindən Təhsil Nazirliyinə 8956.3 min manat, o cümlədən7433.5 min manat əməkhaqqı xərclərinə, 1522.8 min manat isə təqaüd xərclərinə əlavə vəsaitayrılmışdır.II. Proqnozlaşdırma və maliyyələşdirmə.Dövlət büdcəsinin Təhsil Nazirliyinə aid hissəsinin icrası məqsədi ilə hesabat dövrü ərzindətəhsil müəssisələrinin vaxtlı-vaxtında maliyyələşdirilməsi təmin olunmuşdur. Bu məqsədlə hər aykredit açılmasına dair sifarişlər, məxaric cədvəlləri və xəzinəarası köçürmə sərəncamlarıhazırlanmış, Nazirliyin rəhbərliyi tərəfindən təsdiq edilmiş və Maliyyə Nazirliyinə təqdimolunmuşdur.Nazirliyin müvafiq əmr və sərəncamları ilə rəsmiləşdirilməklə mərkəzləşdirilmiş tədbirlərinmaliyyələşdirilməsi təmin olunmuşdur.Nazirliyin mərkəzləşdirmiş xərclərinin ayrı-ayrı bölmə və paraqrafları üzrə 2011-2014-cüillər üçün icmal büdcə layihəsi və 2011-2014-cü illərdə proqnozlaşdırılan büdcədənkənar vəsaitlərüzrə icmal gəlir və xərclər smetasının layihəsi hazırlanmış və Maliyyə Nazirliyinə təqdimolunmuşdur.Dövlət büdcəsinin mərkəzləşdirilmiş xərclərindən maliyyələşən ayrı-ayrı müəssisə, idarə vətəşkilatları üzrə 2010-cu ilin yanvar ayında icmal və fərdi xərclər smetaları, daha sonra il ərzindəmütəmadi olaraq dürüstləşdirilmiş icmal və fərdi xərclər smetaları hazırlanmış, rəhbərlik tərəfindəntəsdiq olunmuş, Maliyyə Nazirliyinə təqdim olunmuş və təhsil müəssisələrinə işlərində rəhbərlik vəicra üçün çatdırılmışdır.108

Bundan başqa Nazirliyin məktəbdənkənar tədbirlər üzrə mərkəzləşdirilmiş vəsaitləri hesabınaRespublika daxilində müxtəlif olimpiadaların, konfransların, seminarların, baxış-müsabiqələrin vədigər tədbirlərin keçirilməsi ilə bağlı, Respublika nümayəndə heyətlərinin beynəlxalq olimpiadalardavə yarışlarda iştirakı ilə bağlı, Türkiyə, Rusiya Federasiyası və Ukraynadan başqa digər xariciölkələrdə Azərbaycan Respublikasından dövlət xətti ilə təhsil alan tələbələrin təhsil yerinə getmələrivə Vətənə dönmələri ilə əlaqədar yol xərclərinin ödənilməsi ilə bağlı, Türkiyədə, RusiyaFederasiyasında, Ukraynada və digər ölkələrdə Azərbaycan Respublikasından dövlət xətti ilə təhsilalan tələbələrin təhsil yerinə getmələri və vətənə dönmələri ilə əlaqədar yol xərclərinin ödənilməsi iləbağlı, digər mərkəzləşdirilmiş məktəbdənkənar tədbirlər üzrə xərclərlə bağlı, AzərbaycanRespublikası Prezidentinin müvafiq Fərman və Sərəncamlarına əsasən 64 nəfər istedadlı şagirdəxüsusi təqaüdün ödənilməsi ilə bağlı, Rusiya Federasiyasının, Ukraynanın, Türkiyənin və Misir ƏrəbRespublikasının ali məktəblərində Azərbaycan Respublikasından dövlət xətti ilə təhsil alan tələbələrətəqaüdün ödənilməsi ilə bağlı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Fərmanlarına əsasənqəbul imtahanlarında yüksək bal toplamış Qafqaz Universitetinə və Xəzər Universitetinə daxil olmuştələbələrə Prezident təqaüdünün ödənilməsi ilə bağlı, həmçinin 2010/2011-ci tədris ilində kadrhazırlığı üzrə dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak etmiş ali məktəblərə cari tədris ilininsentyabr-dekabr ayları üçün təsdiq olunmuş bölgüyə əsasən köçürmələrin edilməsi ilə bağlısərəncam layihələri hazırlanmışdır. Bu məqsədlə Dövlət Xəzinədarlıq Agentliyi (DXA) tərəfindənkredit açılması üçün müvafiq sifarişlər, məxaric cədvəlləri, xəzinəarası köçürmə sərəncamlarıhazırlanmış Maliyyə Nazirliyinə təqdim olunmuşdur.Təhsil müəssisələrinin əsaslı tikintisi və yenidən qurulması məqsədi ilə 2010-cu ilinbüdcəsində 80.405,6 min manat, o cümlədən 68.405,6 min manat İnvestisiya Proqramı çərçivəsindəvə 12000,0 min manat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Ehtiyat fondunun vəsaiti hesabınaayrılmışdır.Bununla yanaşı Nazirliyin mərkəzləşdirilmiş vəsaitlərinin 2010-cu ilə xərclər smetasıhazırlanmış və müvafiq hesablamalar da əlavə olunaraq təsdiqə təqdim olunmuşdur. Eyni zamandaTəhsil Nazirliyinə «Təhsil xərcləri» bölməsi üzrə dövlət büdcəsindən 225411 «İnventarın alınması»və 225200 «Yumşaq inventar, yataq ləvazimatı və xüsusi geyimlərin alınması» xərc maddələri üzrə2010-cu ilə ayrılmış vəsait hesabına təhsil müəssisələrinin Maddi-Texniki Təchizat İdarəsi tərəfindənmərkəzləşdirilmiş qaydada yumşaq inventar və paltarlarla, bərk inventar və avadanlıqlarlatəminatının bölgüsü layihəsi hazırlanmış və təsdiq olunmuşdurTəhsil Nazirliyi sistemi üzrə 2010-cu ildə büdcənin gözlənilən icrası, 2011-cu iləproqnozlaşdırılan büdcə göstəriciləri barədə müxtəlif arayışların hazırlanması təmin olunmuşdur.İl ərzində mütəmadi olaraq təhsilin iqtisadiyyatına dair (adambaşına düşən xərc, orta aylıqəməkhaqqı və sair) hesablamalar aparılmış və müxtəlif məlumatlar hazırlanmışdır.Təhsil sistemi üzrə büdcənin formalaşdırılması və icrası ilə bağlı daxil olan sənədlər təhlilolunmuş, lazımi hallarda irad və təkliflər hazırlanmışdır.2010-cu ildə tədris müəssisələrinin, idarələrin və təşkilatların büdcədənkənar vəsaitləri üzrəgəlir və xərclər smetalarının layihələrinə baxılmış, Maliyyə Nazirliyi tərəfindən təqdim olunmuş2010-cu ilin dövlət büdcəsinin ayrı-ayrı bölmələrinin layihəsində Azərbaycan Respublikası TəhsilNazirliyi üzrə büdcədənkənar vəsaitlərin göstəricilərini əks etdirən protokola müvafiq olaraq«Təhsil xərcləri» bölməsi, «Elm xərcləri» və «Mədəniyyət və incəsənət sahəsində fəaliyyət» köməkçibölmələrinin büdcədənkənar vəsaitlər üzrə icmal gəlir və xərclər smetası Maliyyə Nazirliyinə təqdimedilmişdir. Maliyyə Nazirliyi tərəfindən büdcədənkənar vəsaitlərin təsdiq edilmiş icmal gəlir vəxərclər smetası əsasında ayrı-ayrı təhsil müəssisələri və təşkilatları üçün fərdi smetalarınhazırlanaraq təsdiq edilib yerlərə çatdırılması təmin edilmişdir.Təhsil Nazirliyinin 2010-cu ilə «Təhsil» bölməsi üzrə büdcədənkənar vəsaitlər üzrə gəlir vəxərclər smetası 23.000 min manat, «Elm» köməkçi bölməsi üzrə büdcədənkənar vəsaitlər üzrə gəlirvə xərclər smetası 200,0 min manat və «Mədəniyyət və incəsənət sahəsində fəaliyyət» köməkçibölməsi üzrə isə 45,0 min manat təsdiq edilmişdir.109

2010-ci ildə ödənişli əsaslarla təhsil alan tələbələrin sayı 45144 nəfər olmuşdur.Büdcədənkənar vəsaitlər üzrə bir tələbəyə düşən xərc 509 manat, o cümlədən ali məktəblərdə 672,2manat, ixtisasartırma institutlarında 661,8 manat, kolleclərdə isə 218 manat təşkil etmişdir.«Təhsil» bölməsi üzrə 2010-cu ilə təsdiq edilmiş büdcədənkənar vəsaitlərin 46,4 %-i əməyinödənişinə, 3,8 %-i kommunal və kommunikasiya xidmətlərinin ödənilməsinə, 13%-i inventar vəavadanlığın alınmasına, 16 %-i cari və əsaslı təmirə, 4 %-i dəftərxana və təsərrüfat xərclərinə, 0,9 %-i nəqliyyat vasitələrinin alınmasına, 15,9 %-i isə sair cari xərclərə yönəldilmişdir.2009-2014-cü illərdə müvafiq olaraq faktiki və proqnozlaşdırılan xüsusi vəsaitlər haqqındaməlumat (ayrı-ayrı bölmələr və paraqraflar üzrə) büdcə təsnifatına uyğun hazırlanmış və MaliyyəNazirliyinə təqdim olunmuşdur.2010-cu ildə Bakının Xətai rayonu, Binəqədi rayonu, Gəncə şəhəri və Xaçmaz rayonununərazisində yerləşən ali məktəblərin, kolleclərin, peşə liseylərinin və peşə məktəblərininbüdcədənkənar vəsaitləri üzrə aylıq sifarişləri hazırlanaraq Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilmişdir.«Dövlət rüsumu haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa dəyişikliklər və əlavələredilməsi barədə» Azərbaycan Respublikasının 2007-ci il 9 noyabr tarixli 489–III QD nömrəliqanununun tətbiq edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 19 dekabrtarixli 683 nömrəli Fərmanının icrasını təmin etmək məqsədilə Təhsil Nazirliyinə tabe olan müəssisəvə təşkilatlarda hüquqi və fiziki şəxslərə göstərilən ödənişli xidmətlər ilə əlaqədar olaraq MaliyyəNazirliyi ilə birgə məlumatlar işlənilmişdir.Nazirliyin mərkəzi aparatının normal maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin təmin olunması məqsədiilə il ərzində xərclər smetasında dəyişikliklərlə bağlı təkliflər hazırlanmış, Maliyyə Nazirliyinətəqdim olunmuş və əldə olunmuş razılığa əsasən xərclər smetasında dəyişikliklər aparılmışdır.Həmçinin mərkəzi aparatın 2010-cu ilə strukturu, ştat cədvəli və xərclər smetası, ştatcədvəlində dəyişikliklərlə bağlı sənədlər vaxtlı-vaxtında hazırlanmış və icra üçün Nazirliyinaidiyyəti struktur bölmələrinə çatdırılmışdır.Tədris müəssisə, idarə və təşkilatların ştat cədvəlləri, pedaqoji işçilərin tarifləşmə siyahılarıyoxlanılmış, yol verilmiş nöqsanların qüvvədə olan təlimati-normativ sənədlərə uyğun aradanqaldırılması məqsədi ilə təkliflər irəli sürülmüş və digər müvafiq tədbirlər görülmüşdür.Hesabat dövründə mütəmadi aparılan işlərdən biri də Nazirliyin tabeliyində olan tədrismüəssisələrinin, idarələrin, təşkilatların 2009-cı il, 2010-cu ilin I yarımilliyi və 9 ayı üçün mühasibathesabatlarının qəbulu və təhlili olmuşdur. Təhlilin nəticəsində aşkar olunmuş nöqsanların aradanqaldırılması məqsədi ilə təhsil müəssisələri ilə müvafiq izahat işləri aparılmış, təkliflərhazırlanmışdır.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 05.09.2009-cu il tarixli, 156 №-li Fərmanı ilə təsdiqedilmiş «Təhsil haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə bağlı hazırlanmış bir sıranormativ sənədlərə aidiyyəti üzrə şöbədə baxılmış, rəy və təkliflər verilmişdir.Nazirliyin rəsmi internet saytında yerləşdirilməsi məqsədi ilə təhsilin iqtisadiyyatına dair birsıra göstəricilər barədə məlumatlar hazırlanmışdır.İnternat tipli təhsil müəssisələrində təhsil alan, dövlət təminatında olan şagirdlərin yeməklətəmin olunması məqsədi ilə keçirilən satınalma prosedurlarının qanunvericiliyin tələblərinə uyğunaparılması məqsədi ilə müxtəlif protokollar, Əsas Şərtlər Toplusu, müqavilələr tərtib olunmuş,hesablamalar aparılmışdır.Cari ilin 29 sentyabr 2010-cu il tarixində Təhsil Nazirliyində Bakı və Sumqayıt şəhərlərindəyerləşən və birbaşa Nazirlikdən maliyyələşən təhsil müəssisələrinin baş mühasiblərinin iştirakı iləseminar-müşavirə keçirilmiş və seminar-müşavirədə əsasən aşağıdakı məsələlər müzakirəolunmuşdur:- Birbaşa Təhsil Nazirliyindən maliyyələşdirilən xərclərin 2009-cu il üzrə icrası, 2010-cu ilin 9 ayı üzrə icra vəziyyəti və 2011-ci ilin proqnoz göstəriciləri, mövcudproblemlər və qarşıda duran vəzifələr.- Beynəlxalq və Milli Mühasibat Uçotu Standartlarının tətbiqi, problemlər və qarşıdaduran vəzifələr.110

- Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşdirmə mexanizminin tətbiqi işləriningedişatının vəziyyəti və bu sahədə görüləcək işlər.- Əməkhaqlarının artımı ilə bağlı qarşıda duran vəzifələr, ştat və tarifləşməcədvəllərinin yenidən hazırlanması ilə bağlı məsələlər.- Rüblük və illik mühasibat hesabatlarının təqdim edilməsi barədə bir sıra məsələlər,təlimatlar, izahatlar və tövsiyyələr.- "İlk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrinin büdcə təminatı normativlərinin hesablanmasımetodikası və tətbiq olunma Qaydaları"nın təsdiq edilməsi haqqında AR NK-nin 17avqust 2010-cu il tarixli, 150 nömrəli Qərarının icrası ilə bağlı qarşıda duran vəzifələr.III. Təhsil müəssisələrində aparılmış təftiş-nəzarət işlərinin nəticələri.Hesabat ilində Respublika Hesablama Palatası və Maliyyə Naziriliyi tərəfindən TəhsilNazirliyinin tabeliyində olan təşkilatlarda müvafiq dövrələri əhatə etməklə aparılmış təftiş vəauditlərin nəticələri barədə daxil olmuş məktublara əsasən müvafiq tədbirlər görülmüşdür. Belə ki,cari ildə Təhsil Nazirliyinə Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi tərəfindən Sumqayıt DövlətUniversitetində, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Univeristetində, AzərbaycanMüəllimlər İnstitutunun Qazax filialında, Naftalan Şəhər Təhsil Şöbəsində, Xaçmaz Rayon TəhsilŞöbəsində, Şamaxı Rayon Təhsil Şöbəsində, Kəlbəcər Rayon Təhsil Şöbəsində, Xızı Rayon TəhsilŞöbəsində, Şabran Rayon Təhsil Şöbəsində, Şirvan Şəhər Təhsil Şöbəsində, Ağdaş Rayon TəhsilŞöbəsində, Sabirabad Rayon Təhsil Şöbəsində, Füzuli Rayon Təhsil Şöbəsində, Yevlax ŞəhərTəhsil Şöbəsində, Ucar Rayon Təhsil Şöbəsində, Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsində, Şəki 1 saylıPeşə Məktəbində, Şəki 2 saylı Peşə Məktəbində, Balakən 2 saylı Peşə Məktəbində, Beyləqan PeşəMəktəbində, İsmayıllı Peşə Məktəbində, Neftçala Peşə Məktəbində, Şamaxı Peşə Liseyində,Dəvəçi Peşə Məktəbində, Goranboy Peşə Məktəbində, Naftalan Peşə Məktəbində, Balakən PeşəMəktəbində, Yevlax Peşə Məktəbində, Daşkəsən Peşə Məktəbində, Salyan Peşə Liseyində,Abşeron-Ceyranbatan Peşə Liseyində, Sumqayıt 2 saylı Peşə Liseyində, Sumqayıt 3 saylı PeşəLiseyində, Qazax Peşə Liseyində, Tovuz Peşə Liseyində, Göyçay Peşə Liseyində, Xaçmaz PeşəLiseyində, Sabirabad Peşə Liseyində, Göyçay Dövlət İdarəetmə və Texnologiya Kollecində, ŞamaxıDövlət Sənaye İqtisad Kollecində, Şuşa Humanitar Kollecində, Bakı İdarəetmə və TexnologiyaKollecində, Bakı Humanitar Kollecində, Azərbaycan Milli Konservatoriyası nəzdində MusiqiKollecində, Bakı-Qida Sənayesi Kollecində, Şuşa Musiqi Kollecində, Sumqayıt Musiqi Kollecində,Bakı Dövlət İqtisadiyyat və Humanitar Kollecində, Şəki Dövlət Texniki kollecində, Şəki DövlətPedaqoji Kollecində, Qazax Dövlət Sosial-İqtisadi kollecində, Şamaxı Humanitar Kolleci, ŞirvanDövlət İqtisadiyyat və Humanitar Kollecində, Ağdaş Dövlət Humanitar Kollecində, Ağdaş ŞəhərM.Şeyxzadə adına İnternat tipli texniki, humanitar və təbiət fənləri təmayüllü gimnaziya, Şəki ŞəhərQarışıq Tipli Uşaq Evində, Humanitar və Təbiət Fənləri Təmayüllü Gimnaziyada, Yel XəstəlikliUşaqlar üçün Sanatoriya tipli 10 saylı İnternat Məktəbində, 11 saylı Xüsusi İnternat Məktəbində,"Təhsil" Respublika İdman Mərkəzinin Şirvan Uşaq-Gənclər İdman məktəbində, Yevlax ŞəhərTəhsil Şöbəsinin Xaldan Kənd Kompleks orta məktəbində dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərintəyinatı üzrə səmərəli xərclənməsi üzərində nəzarəti təmin etmək məqsədi büdcə və büdcədənkənarvəsaitlər üzrə xərclər smetalarının təftişinin nəticələri barədə daxil olmuş məktub və məlumatlararaşdırılmışdır.Təftiş aparılmış müəssisə, idarə və təşkilatlarda aşkar olunmuş nöqsan və çatışmazlıqlarıntam aradan qaldırılması və gələcəkdə onların təkrarına yol verilməməsi məqsədi ilə müvafiq əmrlərhazırlanmış və bu əmrlərə əsasən təftiş və yoxlamalar nəticəsində aşkar olunmuş nöqsan vəpozuntularla yol verilməsində təqsiri və məsuliyyəti olan bütün şəxslər barəsində ƏməkMəcəlləsinin müvafiq bəndlərinə uyğun olaraq inztizam tənbehi tətbiq edilmiş,onlara ciddi tapşırıqlarverilmiş və bir sıra rəhbər işçilər isə işdən azad olunmuşdur.Bundan əlavə cari ildə Respublika Maliyyə Nazirliyi tərəfindən Azərbaycan RespublikasıMüəllimlər İnstitutunun Ağcabədi filialında, Azərbaycan Respublikası Müəllimlər İnstitutununSalyan filialında, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Şamaxı filialında, Xızı Rayon Peşə111

Məktəbində, Zaqatala Rayon Peşə Liseyində, Qax Rayon Peşə Liseyində, Zərdab Rayon PeşəLiseyində, Cəlilabad Peşə Liseyində, Qubadlı Rayon 126 saylı Texniki Peşə Məktəbində, KəlbəcərRayon 189 saylı Texniki Peşə Məktəbində, Cəbrayıl Rayon 131 saylı Texniki Peşə Məktəbində,Füzuli Rayon 116 saylı Texniki Peşə Məktəbində, Astara Pedaqoji Kollecində, Sumqayıt DövlətTexniki Kollecində, Xarici Dillər Təmayüllü Gimnaziyada, Quba Xüsusi İnternat orta ümumi təhsilMəktəbində, Lənkəran Şəhəri əqli və fiziki cəhətdən qüsurlu uşaqlar üçün Xüsusi İnternatMəktəbində, Gözdən əlil uşaqlar üçün Respublika İnternat orta məktəbində, 7 saylı Xüsusi İnternatMəktəbində, Azərbaycan Milli Konservatoriyası tərkibində Respublika İncəsənət Gimnaziyasında,V.İbrahimov adına Lerik Şəhər İnternat orta Məktəbində, Quba Rayonu Xınalıq Kənd İnternat OrtaMəktəbində, Cəbrayıl Şəhər İnternat orta Məktəbində, həmçinin Azərbaycan RespublikasıHesablama Palatası tərəfindən Zaqatala və Şəki rayon təhsil şöbələrində müvafiq dövrləri əhatəetməklə dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərin təyinatı üzrə səmərəli xərclənməsi üzərində nəzarətitəmin etmək məqsədi büdcə və büdcədənkənar vəsaitlər üzrə xərclər smetalarının təftişininnəticələri barədə daxil olmuş məktub və məlumatlar hal-hazırda şöbədə araşdırılır və müvafiq əmrlayihələri hazırlanır.IV. Uçot və hesabat.Şöbədə Nazirliyin mərkəzi aparatının fəaliyyəti ilə bağlı ayrılmış büdcə vəsaitləri üzrəəməliyyatların hərəkətinin uçotu və hesabatının təmin edilməsi, Nazirliyin Mərkəzləşdirilmişvəsaitlər hesabı üzrə (ümumi təhsil məktəblərinin şagirdləri üçün dərsliklərin nəşri və çapı, ilk peşəixtisastəhsili haqqında diplom və attestatların, orta təhsil haqqında attestat və şəhadətnamələrinhazırlanması, məktəb sənədlərinin hazırlanması, digər metodiki iş, texniki təbliğat və təhsil üzrəmərkəzləşdirilmiş tədbirlərlə bağlı konkret məqsədlər üçün açılmış maliyyələşmələrə əsasənxərclərin ödənilməsi, dövlət proqramları ilə müəyyən olunmuş mərkəzləşdirilmiş tədbirlərin vəlayihələrin icrası ilə bağlı xərclərin ödənilməsi, təhsil müəssisələrinin mərkəzləşdirilmiş qaydadayumşaq inventar və geyimlərlə təmin edilməsi, təhsil müəssisələrinin mərkəzləşdirilmiş qaydada bərkinventar və avadanlıqla təmin olunması, ümumi təhsil məktəblərin informasiya və kommunikasiyatexnologiyaları ilə təminatı, mərkəzləşmiş vəsait hesabına məktəb tikintisi ilə bağlı verilmiş konkretsərəncamlar əsasında köçürmələrin aparılması və bu əməliyyatların mühasibat uçotunun təminedilməsi, məktəb tikintisi ilə bağlı debitor və kreditor borclarının uçotunun təmin edilməsi və busahə üzrə rüblük və illik hesabatın hazırlanması, Respublika daxilində müxtəlif olimpiadaların,konfransların, seminarların, baxış-müsabiqələrinin, qaliblərin mükafatlandırılması, diplomların, döşnişanlarının hazırlanması Rusiyada, Türkiyədə, Ukraynada, Çində, Amerikada, İngiltərədə və s. digərxarici ölkələrdə dövlət xətti ilə və dövlət proqramı əsasında təhsil alan tələbələrə çəkilən xərclərinhərəkətinin uçotu və hesabatı) uçot və hesabat işlərinin aparılması, Nazirliyin mal-materialqiymətlilərinin hərəkətinin uçotu və hesabatının aparılması, Nazirliyin kassa və bankəməliyyatlarının hərəkətinin uçotu və hesabatı, xəzinədarlıqla və bankla əlaqəli işinin aparılması,Təhsil nazirliyinin tabeliyində olan müəssisələr üzrə həm köhnə qaydada, həm də Milli MühasibatUçot Standartları əsasında rüblük və illik mühasibat hesabatlarının qəbulu, Nazirlik üzrə yekunmühasibat hesabatın tərtibi və direktiv orqanlara təqdim edilməsi və qeyd edilən bütün məsələlərüzrə avtomatlaşdırma işlərinin həyata keçirilməsi və onlara nəzarətin təmin edilməsi istiqamətindəişlər aparılmışdır.4.1. Nazirliyin Mərkəzi aparatı üzrə uçot və hesabat.Nazirliyin mərkəzi aparatı üzrə aparılan mühasibat uçot və hesabat işləri əsasən aşağıdakıiki istiqamətdə aparılmışdır:1) Nazirliyin mərkəzi aparatı üçün təsdiq edilmiş ştat cədvəlinə və il ərzində edilmişmüvafiq dəyişikliklərə əsasən ştatda olan və ştatdankənar işçilərə əməkhaqlarının hər ay hesablanıb,plastik kartlar üzrə əməkdaşların şəxsi hesablarına köçürülməsi və bu əməliyyatların uçot vəhesabatının aparılması, eyni zamanda Nazirliyin müvafiq əmrlərinə əsasən işçilərə müvafiq əməkdövrlərinə uyğun məzuniyyət haqqının, məzuniyyətlə bağlı müavinətin, mükafatın, maddi yardımın,fəxri adlara və siyasi təmsilçiliyə görə haqların, ölkədaxili və xarici ezamiyyələrin, Həmkarlar İttifaqıKomitəsinin təqdim etdiyi protokollara əsasən müvəqqəti iş qabiliyyətini itirən işçilərə müvafiq112

qaydada müavinətin, habelə «Dövlət Qulluğu haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanunununmüvafiq maddələrinə əsasən işdən pensiyaya çıxan işçilərə lazımi arayışların hazırlanması, onlara sonhaqq-hesabın hesablanması və təyin olunmuş pensiya məbləğlərinin 6 misli məbləğində birdəfəlikhaqqın hesablanması və ödənilməsi əməliyyatlarının uçotunun aparılması və hesabatının tərtibedilməsi.2) Nazirliyin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin təmin edilməsi ilə bağlı aparılan kassa-bankxəzinədarlıqəməliyyatlarının uçotu və bu əməliyyatlarla bağlı rüblük və illik hesabatların tərtibedilməsi və mövcud qaydada direktiv orqanlara təqdim edilməsi.İkinci sahə üzrə işlər əsasən Nazirliyin Ümumi şöbəsinin xətti ilə Nazirliyin mərkəziaparatında aparılan təsərrüfat işləri, təminat və kommunal xidmətlərlə bağlıdır. Belə ki, Nazirliyinmərkəzi aparatına hesabat ilində təsdiq olunan xərclər smetasının müvafiq xərc maddələrinə uyğunayrılmış vəsaitə görə Nazirlik malların (iş və xidmətlərin) alınması üçün keçirilmiş tenderlərin,kotirovka sorğularının qalibləri olan müəssisə və təşkilatlarla bağlanmış müqavilələrə, eyni zamandaNazirliyin inzibati binasının əsaslı və cari təmiri, mal-materiallarla və avadanlıqlarla təminatı iləbağlı müqavilələrin, kommunal xidmət sahələri ilə bağlanmış müqavilələrə əsasən mühasibatlığarəhbərliyin müvafiq dərkənarı ilə daxil olan konkret hesab-fakturalara, təqdimatlara, əmr vəsərəncamlara uyğun işlərin təşkil edilməsi, sənədlərin araşdırılması, icra üçün ödəmə sənədlərininhazırlanması və xəzinədarlığa təqdim edilməsi əməliyyatları aparılmışdır.2010-cu il ərzində mərkəzi aparat üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün dürüstləşdirilmişxərclər smetasında 2335587.0 manat vəsaitin ayrılması planlaşdırılmışdır. Nəzərdə tutulan bu vəsaitəqarşı aparılmış maliyyələşmə məbləği 2121661.0 manat təşkil etmiş və ya icra 90.84% olmuşdur.Faktiki kassa icrası isə 1915794.20 manat olmuşdur ki, bu da açılmış maliyyələşməyə görə 82.03%təşkil etmişdir.Açılan vəsait aşağıdakı iş və xidmətlərin yerinə yetirilməsinə yönəldilmişdir:Əməkhaqqı və ona üstəlik xərclərin ödənilməsi üçün 1558960.0 manat (bunun 1429434.17manatı kassa xərci edilmişdir);İdarənin saxlanılması xərclərinin ödənilməsi üçün 175400.0 manat (bunun 163650.01manatı kassa xərci edilmişdir);Ezamiyyə xərclərinin ödənilməsi üçün 74260.0 manat (bunun 53250.45 manatı kassaxərci edilmişdir);Nəqliyyat xidmətləri haqqlarının ödənilməsi üçün 8933.0 manat (bunun 5640.99 manatıkassa xərci edilmişdir);Kommunal və kommunikasiya xidmətlərinin ödənilməsi üçün 102629.0 manat (bunun78673.45 manatı kassa xərci edilmişdir);İnventar və avadanlığın alınması üçün 70660.0 manat (bunun 65380.29 manatı kassa xərciedilmişdir);Əsas vəsaitlərin alınması üçün 67000.0 manat (bunun 66995.14 manatı kassa xərciedimişdir);Sair müxtəlif xərclərin ödənilməsi üçün 8070.0 manat (bunun 3415.58 manatı kassa xərciedilmişdir).Qeyd olunan əməliyyatların icra sənədlərinə əsasən mühasibat uçotu təmin edilmiş vəmüvafiq dövrlər üzrə yekun hesabatların tərtib edilib, aidiyyəti orqanlara təqdim edilməsi həyatakeçirilmişdir. Belə ki, Nazirliyin mərkəzi aparat işçilərinin aylıq əməkhaqqları hər bir ay üçünverilmiş tabel əsasında, mükafatları, məzuniyyətləri, məzuniyyətə görə verilən müavinətlər Nazirliyinmüvafiq əmrləri əsasında, işçilərin pensiya və müavinətlərı müvafiq sənədlər əsasındahesablanılmışdır. Bu ödənişlərin və işçilərin ezamiyyələrinin, xidməti avtomaşınların saxlanması iləbağlı sürücülərə verilən vəsaitlərin plastik kartlar vasitəsilə ödənilməsinin həyata keçirilməsi üçünhəmin vəsaitlərin əməkdaşların şəxsi hesablarına köçürülməsi təmin edilmişdir.Nazirliyin təmir, təsərrüfat fəaliyyətinin təmin edilməsi, maddi-texniki bazasınınmöhkəmləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər həyata keçirilmiş, kommunal xidməti sahələrinin fəaliyyətiüzrə xərclər və bu xərclərin uçotu təmin edilmişdir.113

Mərkəzi aparat üzrə bank və kassa uçotu təmin edilmiş, aparılmış əməliyyatlar üzrə rüblük vəillik hesabatlar tərtib edilərək direktiv orqanlara təqdim edilmişdir.Nazirliyin mərkəzi aparatının büdcədənkənar vəsaitləri üzrə gəlirlərinin hər birinin ayrıcahərəkətinin uçotu təmin edilmişdir. Belə ki,diplomların və digər ciddi uçot və hesabat sənədlərinin,blankların tədris müəssisələrinə ödənişli əsaslarla verilməsindən əldə olunan vəsaitin hər bir konkretmədaxil üzrə hərəkətinin, tenderdə iştirak etmək üçün tender iştirakçılarının Nazirliyə vəsaitköçürülməsindən əldə edilən məbləğlərin və bu vəsaitin Nazirliyin büdcədənkənar xərclər smetasınaəsasən xərclənilməsinin, mühasibat, hesabat, uçot blanklarının ödənişli əsaslarla tabe müəssisələrəverilməsindən əldə olunan vəsaitin hərəkətinin uçotu aparılmış və tələb olunan dövrlərdə müvafiqhesabat hazırlanaraq rəhbərliyə və digər direktiv orqanlara təqdim edilmişdir.4.2. Nazirliyin mərkəzi aparatında mal-material qiymətlilərinin hərəkəti və anbar uçotu.2010-cu ildə Nazirliyin Mərkəzi aparatının balans uçotunda olan əsas vəsaitlərin və digərmal-material qiymətlilərinin hərəkətinin (mal-materialın dövriyyəsi, balansdan balansa əvəzsizverilməsi, köhnəlmə və qalıqların hesablanması) uçotu təmin edilmişdir.İllik, rüblük hesabatların tərtibində əsas vəsaitlərin hərəkəti barədə və mal-material qiymətlilərininhərəkəti barədə hesabat formaları hazırlanılmış (illik hesabatlarda), müvafiq material qalıqları barədəməlumatlar Xərclər smetasının icrası balansında əks etdirilmişdir.Hesabat ilinin 11 ayı ərzində əsas vəsaitlər 778069.99 manat artmışdır. Belə ki, 11 ayda 779612.99manatlıq vəsait alınmış, 1543.0 manatlıq vəsait silinmişdir. Alınan vəsaitin 39919.67 manatlıq hissəsibudcə hesabına mebel avadanlıqlarının və kompüterlərin alınmasından, 739693.32 manatlıq hissəsiTəhsil Nazirliyinin Mərkəzləşdirilmiş Tədbirləri hesabına Nazirliyin inzibati binasının əsaslı təmiriəsasında binanın ümümi dəyərinin artırılması, habelə Mərkəzləşdirilmiş Tədbirləri hesabına elektrikgeneratorlarının, kondisionerlərin alınmasından ibarət olmuşdur.4.3. Nazirliyin Mərkəzləşdirilmiş tədbirlər üzrə əməliyyatların mühasibat uçotu vəhesabat.Azəbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin rəhbərliyi tərəfindən 2010-cu ilə təsdiqolunmuş bölmə 4 köməkçi bölmə 7 üzrə mərkəzləşmiş vəsaitlərin xərclər smetası əsasında edilmişmaliyyə əməliyyatlarının hərəkətinin uçotunun aparılması,Təhsil Nazirliyinin rəhbərliyinin konkretsərəncamlarına əsasən ümumi təhsil məktəblərinin şagirdləri üçün dərsliklərin nəşri və çapı, texnikipeşətəhsili haqqında diplom və attestatların, orta təhsil haqqında attestat və şəhadətnamələrinhazırlanması, məktəb sənədlərinin hazırlanması, digər metodiki iş, texniki təbliğat və təhsil üzrəmərkəzləşdirilmiş tədbirlərlə bağlı konkret məqsədlər üçün açılmış maliyyələşmələrə əsasən çapxərclərin ödənilməsi, təhsil müəssisələrinin mərkəzləşdirilmiş qaydada yumşaq inventar vəgeyimlərlə təmin edilməsi, təhsil müəssisələrinin mərkəzləşdirilmiş qaydada bərk inventar vəavadanlıqla təmin olunması və uçotunun aparılması, mərkəzləşmiş vəsait hesabına məktəb tikintisivə əsaslı təmiri ilə bağlı verilmiş konkret sərəncamlar əsasında köçürmələrin aparılması və buəməliyyatların mühasibat uçotunun təmin edilməsi, məktəb tikintisi ilə bağlı debitor və kreditorborclarının uçotunun təmin edilməsi, məktəbdəndənkənar tədbirlərin və Türkiyədə, Ukraynada,Misirdə, Rusiyada, Amerikada, İngiltərədə və digər xarici ölkələrdə dövlət xətti ilə və dövlətproqramları əsasında təhsil alan tələbələrin təhsil, yaşayış, tibbi sığorta, yol xərclərinin uçotununaparılması və bu sahə üzrə rublük və illik hesabatın hazırlanması ilə bağlı işlər görülmüşdür.Belə ki 4-cü “Təhsil” bölməsinin 7-ci köməkçi bölməsinin hesabat dövründə smeta xərcləri49045574 manat, aparılmış maliyyələşmə 42757405 manat təşkil etmiş, Nazirliyin muvafiqsərəncamlarına əsasən mərkəzləşdirilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün faktiki olaraq42620363,29 manat xərclənilmişdir. Aparılan xərclər maliyyələşməyə nəzərən 99,7% faiz təşkiletmişdir.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyində 12 Dövlət Proqramı həyata keçirilmişdir ki, bu proqramlarınmaliyyələşdirilməsi üçün 33524489.0 manat vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulmuş, hesabat ərzindənəzərdə tutulan vəsaitin 27811409.0 manatı Nazirliyə ayrılmışdır. Ayrılan vəsaitin 27809339.15manatı aidiyyəti üzrə xərclənilmişdir. Hər bir proqram üzrə nəzərdə tutulan, Maliyyə Nazirliyitərəfindən ayrılan və xərclənən vəsait barədə məlumat aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir.114

Həyata keçirilən dövlətproqramları«Texniki peşə təhsilinin inkişafproqramı (2007-2010-cu illər)»naəsasən nəzərdə tutulan tədbirlərləbağlı xərclər2010-ci ilinbüdcəsindənəzərdətutulmuşdurAyrılan vəsaitXərcmaddəsi48000 3713 3712,48 222200382800 382800 382800 225411201000 200900 200900 225412191000 22541395700 95350 95350 311220301000 54741 54740,18 282100CƏMİ 1219500 737504 737502,66Məktəb kitabxanalarının maddi 210000 209828 209828 225411texnikibazasınınmöhkəmləndirilməsi və müasirinformasiya texnologiyaları ilə52000 51776 51775 225412təchizatına dair tədbirlərlə bağlıxərclər526000 526000 524766 22541348000 47990 47990 311220105000 105000 105000 2821002010-ci ildəicra olunmuşdurCƏMİ 941000.0 940594.0 939359.0«Azərbaycan Respubli-kasında 765600 765586 765586 225200məktəbəqədərtəhsilin 1435000 1433496 1433496 225411yeniləşdirilməsi Proqramı(2007-2010-cu illər)»na əsasən nəzərdə430000 429756 429755 225412tutulan tədbirlərlə bağlı xərclər 957000 957000 957000 225413450000 443596 443595,75 31122024000 222200957000 957000 957000 282100CƏMİ 5018600 4986434 4986432,75Azərbaycan Respublikası 30000 221200Prezidentinin 29.03.2006-cı iltarixli 1386 №li Sərəncamı ilə10000 222100təsdiq edilmiş «A. R. dövlət uşaq 20000 8195 8192,35 222200müəssisələrindən uşaqlarınailələrəverilməsi 50000 50000 50000 225411(Deinstusionalizasiya) və 25000 25000 25000 225412alternativ qayğı DövlətProqramı(2006 2015 illər)»na 60000 225413əsasən50000 49560 49560 311220300000 210060 210058,56 282100CƏMİ 545000 342815 342810,91Azərbaycan Respublikası 2020000 1217647 1247647 224920Prezidentinin 10 iyun 2008-ci iltarixli 2856 nömrəli Sərəncamı ilətəsdiq edilmiş "2008-2012-ci1350000 363436,60 363436,60 225413115

illərdəAzər-baycan282230Respublikasında təhsil sisteminininformasiyalaş-dırılması üzrəDövlət Proqramı"na əsasən7250000 3058323,00 3058320,56 311220nəzərdə tutulan tədbirlərlə bağlıxərclər 5742000 4049820 4049818,38 282100CƏMİ 16362000 8689226,60 8719222,54Azərbaycan RespublikasıPrezidentinin 17.04.2006-ci il 90000 90000 90000 225411tarixli 1414 nömrəli Sərənca-mı ilətəsdiq edilmiş "Xüsusi istedadamalik olan uşaqların (gənclərin) 300000 300000 300000 225412yaradıcılıq potensialının inkişafıüzrə Dövlət Proqramı(2006-2010-cu illər)"na əsasən nəzərdə tutulan 120000 102330 102328,42 225413tədbirlərlərlə bağlı xərclər150000 150000 150000 31122040000 4495 3674,32 282100CƏMİ 700000 646825 646002,74Azərbaycan Respublikası NK-nın03.02.2005-ci il tarixli 20 N-li 152000 152000 152000 225412qərarı ilə təsdiq edilmiş"Azərbaycan Respublikasındaxüsusi qayğıya ehtiyacı olan(sağlamlıq imkanları məhdud)uşaqların təhsilinin təşkili üzrə5000 225413inkişaf Proqramı(2005-2009-cuillər)"na əsasən nəzərdə tutulantədbirlərlə bağlı xərclər30000 30000 30000 311220CƏMİ 187000 182000 182000Azərbaycan Respublikasındaümumi təhsil məktəblərininavadanlıqlarla təminatı Proqramı(2005/2009-cu3196000 3196000 3196000 225411illər)"naəsasən nəzərdə tutulan tədbirlərləbağlı xərclərCƏMİ 3196000 3196000 3196000Ümumi təhsil məktəblərinə tədrislaboratoriya(fizika, 1914000 1912600 1912600 311220kimya,biologiya) avadanlıqla-rınınalınması xərcləriCƏMİ 1914000 1912600 1912600Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin 1460000 1447000 1447000 221320tabeliyində olan təhsil116

müəssisələrinə təsərrüfat fəaliyyətivə istismarı üzrə xidmətgöstərilməsi xərcləri650000 650000 650000 224700CƏMİ 2110000 2097000 20970002009-2013-cü illərdə AzərbaycanRespublikasının ali təhsil 41389 41389 41388,55 225413sistemində islahatlar üzrə DövlətProqramının maliyyə təminatı iləbağlı xərclərCƏMİ 41389 41389 41388,552009-2013-cüillərdə 250000 282230Azərbaycanda şahmatın inkişafetdirilməsi Dövlət Proqramınınicrası olaraq regionlarda yerləşən182000 181520 181520 225411şahmat məktəblərinin və klublarınmaddi-texniki bazasının364000 363500 363500 311220möhkəmləndirilməsi ilə bağlıxərclər234000 234000 234000 225412260000 260000 260000 314400CƏMİ 1290000 1039020 1039020Azərbaycan RespublikasıPrezidentinin 21 dekabr 2009-cu iltarixli 187 N-li Fərmanının 2.4.9-cu bəndi -«Təhsil sahəsi üzrəistehsalat, sosial-mədəni məişət3000000 3000000 282230təyinatlı inzibati və idarəetməobyektlərinin yenidən qurulmasıvə əsaslı təmiri” ilə bağlı xərclər(nəzərdə tutulmuş vəsait TəhsilNazirliyinin tabeliyində olantəhsil müəssisələrində əsaslı təmirişlərinin aparılması məqsədiləNazirliyin nəzdində olan ƏsaslıTikinti idarəsinin hesabınaköçürülmüşdür.)CƏMİ 3000000 3000000Proqramlar üzrə cəmi 33524489 27809339 27809339,15Təhsil müəssisələrinə mərkəzləşmiş qaydada yumşaq inventar, inventar və avadanlıqlarlatəmin olunması məqsədilə 2010-cu ildə 1325900.0 manat vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulmuş vənəzərdə tutulan bu vəsaitə qarşı aparılan maliyyələşmələr 1313630 manat təşkil etmişdir. Açılanvəsaitin hamısı, yəni 1313630.0 manatı hesabat dövründə xərclənilmişdir.Nazirliyin mərkələşdirilmiş vəsaitlər hesabına aparılan tədbirlərdən biri ümumi təhsilməktəbləri üçün dərsliklərin nəşri, çapı və daşınması, yeni dərslik və dərs vəsaitlərinin hazırlanması,tərcüməsi və nəşri, kor və zəif görən uşaqlar üçün Respublika internat məktəblərində təhsil alan zəif117

görən şagirdlər üçün iri şriftli və kor uşaq uşaqlar üçün brayl əlifbasının cap edilməsidir. Bu işlərinyerinə yetirilməsi xərclərinin ödənilməsi üçün 8447681.0 manat vəsaitin ayrılması planlaşdırılmış,planlaşdırılan vəsaitə qarşı açılan vəsait 8309170.0 manat təşkil etmişdir. Qeyd edilən tədbirlər üçün8309168.0 manat xərclənilmişdir.Məktəb sənədlərinin hazırlanması, digər metodiki iş, texniki təbliğat və təhsil üzrə sairmərkəzləşdirilmiş tədbirlərin xərcləri üçün 2042262.0 manat vəsaitin ayrılması planlaşdırılmış,nəzərdə tutulan vəsaitə qarşı 1911135.0 manat məbləğində maliyyələşmə aparılmışdır. Həmintədbirlər üçün 1880871,44 manat məbləğində vəsait isə hesabat dövründə xərclənilmişdir.Hesabat dövrü ərzində ali, orta ixtisas təhsili və yenidənhazırlanma təhsili haqqındadiplomların, ixtisasartırma vəsiqələrinin və sürücülük təlim kursları, texniki peşə təhsili haqqındaşəhadətnamələrin hazırlanması üzrə təsdiq edilmiş xərclər smetasına əsasən Təhsil NazirliyinəMaliyyə Nazirliyi tərəfindən 575181.0 manat məbləğində maliyyələşmə edilmiş, Nazirliyinmüvafiq sərəncamlarına əsasən faktiki xərclənilən vəsaitin məbləği isə 575178.61 manat və yamaliyyələşmə məbləğinə nəzərən icra 99, 9 % təşkil etmişdir.Hesabat dövründə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq fərman və sərəncamları əsasındaali məktəblərə daxil olmuş və yüksək bal toplamış 53 tələbəyə və 64 nəfər istedadlı şagirdə xüsusiPrezident təqaüdünün ödənilməsinin uçot və hesabatı aparılmışdır. Aşağıdakı cədvəldə həmin işlərinyerinə yetirilməsinin açıqlaması verilmişdir.Tədbirlərin adıQəbul imtahanlarında yüksək bal toplamış Qafqazvə Xəzər Universitetlərinə daxil olmuş tələbələrəPrezident təqaüdünün ödənilməsi118Dürüstləşmiş smeta(manatla)Ayrılmışvəsait(manatla)80000 67200 52200Xərclənmişvəsait(manatla)İstedadlı şagirdlərə xüsusi təqaüdün ödənilməsi 212700 212700 212700Cəmi 292700 279900 264900Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 21 dekabr 2009-cu il tarixli187 N-li Fərmanının 2.4.9-cu «Təhsil sahəsi üzrə istehsalat, sosial-mədəni məişət təyinatlı inzibatı vəidarəetmə obyektlərinin yenidən qurulması və əsaslı təmiri ilə bağlı xərclər” bəndində nəzərdətutulmuş vəsait hesabına Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan təhsil müəssisələrində əsaslı təmirişlərinin aparılması məqsədilə «Təhsil" bölməsi üzrə mərkəzləşdirilmiş vəsaitlərin 2010-cu il üçündürüstləşdirilmiş xərclər smetasından əlavə 3000000,0 manat vəsait ayrılmışdır. Təhsil Nazirliyinintəmir olunacaq obyektlər üzrə təsdiq olunmuş bölgüsünə əsasən bu vəsait təhsil müəssisələrininmərkəzləşdirilmiş qaydada əsaslı təmir işlərinin görülməsi məqsədilə Nazirliyin nəzdində olanƏsaslı Tikinti İdarəsinin hesabına köçürülmüşdür.2010-cu ilin 11 ayı ərzində Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 28.01.2010-ci iltarixli 19(s) nömrəli, 08.07.2010-ci il tarixli 192(s) nömrəli, 16.07.2010-ci il tarixli 202(s) nömrəlisərəncamlarına əsasən Dövlət Büdcəsindən Dövlət Əsaslı vəsait qoyuluşu üzrə nəzərdə tutulan(investisiya) vəsait hesabına təhsil müəssisələrinin tikintisi xərclərinin, əlavə sinif otaqlarının, idmanzalı və uşaq bağçalarının tikintisi üçün Təhsil Nazirliyinə 65593552,80 manat vəsait ayrılmışdır. Buvəsaitin təyinatı üzrə xərclənilməsi üçün qeyd edilən məbləğin 63593552,8 manatı Nazirliyinnəzdindəki Əsaslı Tikinti İdarəsinin, 2000000.0 manat isə Azərbaycan Milli Konservatoriyasınınhesabına köçürülmüşdür.Köçürülmüş bu vəsaitin konkret obyektlər üzrə icrasının mühasibat, bank uçotu və hesabatı təminedilmişdir.2010-ci lidə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15.09.2010-ci il tarixli 1096 nömrəli,Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 12.11.2010-cu il tarixli 1200 nömrəli Sərəncamlarına əsasən«Qəza vəziyyətində olan bir sıra ümumi təhsil məktəblərinə yeni binaların tikilməsi, mövcudbinalarda bərpa və əsaslı təmir işlərinin aparılması” xərclərinin ödənilməsi üçün AzərbaycanRespublikası Prezidentinin Ehtiyat Fondundan Təhsil Nazirliyinə 7704576.31 manat vəsait ayrılmış

və həmin vəsaitin təyinatı üzrə icra edilməsi üçün 77045576.31 manatı Təhsil Nazirliyininnəzdindəki Əsaslı Tikinti İdarəsinə köçürülmüşdür.4.4. Uçot və hesabat işlərinin avtomatlaşdırılması.Hesabat ilində Nazirliyin Mərkəzi aparatında “Mühasibat Uçotu” adlanan paket proqramı(«Əməkhaqqı», «Bank», «Kassa», «Material Uçotu», «Sair debitor və kreditorlarla hesablaşmalar(178)», «Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalar (160), «Ödəmə tapşırığı», “200 və 211 balanshesabları”, “Baş kitab”proqramları) təkmilləşdirmə işləri aparılmışdır.2010-cu il ərzində Təhsil Nazirliyinin hər bir əməkdaşının əməkhaqqı üzrə hesablaşmalar vəonlardan 25 faiz həcmində ( 3 faiz əməkhaqqından tutulmalar, 22 faiz isə hesablanılmış əməkhaqqınaüstəlik üçün ayrılmalar) tutulmalar barədə məlumatın hazırlanılması məqsədilə “Əməkhaqqı”proqramına əlavə modullar daxil edilmiş və alınan nəticələrin Dövlət Sosial Müdafiə Fondundaistifadə olunan “B3 Editor” proqramı ilə əlaqələndirilməsi üçün çıxış formalarının nəticələri qeydedilən proqramın strukturuna uyğun tərtib edilərək bu nəticənin Excel elektron cədvəlinəötürulməsinin proqram təminatı aparılmışdır.Hesabat ilində “Ödəmə tapşırığı” proqramında da ciddi dəyişikliklər aparılmışdır. Belə ki,Dövlət Xəzinədarlıq Agentliklərinin göstərişi əsasında sənədin ümumi forması və çap (virtual çap)formatı dəyişdirilmişdir. Bununla əlaqədar olaraq Azərbaycan Respublikası Beynəlxalq Bankı iləəlaqə saxlanılmış, virtual çap üçün proqram əldə edilmiş və şöbənin müvafiq əməkdaşlarınınkompüterlərinə yüklənilmişdir.Mütəmadi olaraq sektorda və ümümiyyətlə şöbədə istismar olunan proqramlarla işləyənəməkdaşlara əməli köməklik göstərilmişdir.2010-cu ildə ali məktəblərdə tələbələrin hərəkətini əks etdirən 1-ali məktəb hesabatformasının avtomatlaşdırılmasının proqram təminatı aparılmışdır.«MS DOS» əməliyyat sistemində işləyən «Yekun balans» proqramında da dəyişikləraparılmışdır. Belə ki, “İdarələrin smeta xərclərinin icrası haqqında” 2N-li, “Büdcədənkənarvəsaitlərin smeta xərclərinin icrası haqqında” 4-icmal formalarında, debitor və kreditor borclarıbarədə məlumat formalarında “Ölkədaxili ezamiyyələr” və “Xarici ezamiyyələr” xərc maddələrininalt maddələri ləğv edilmiş və onlara uyğun uzlaşmaların proqramlarında dəyişiklər aparılmışdır.Qeyd edək ki, hesabat ilində vergi bəyannamələri Azərbaycan Respublikası NazirlərKabinetinin «Vergi hesabatının elektron sənəd formasında göndərilməsi Qaydası» barədə27.07.2007-ci il tarixli, 120 N-li qərarına uyğun olaraq elektron sənəd formasında AzərbaycanRespublikası Vergilər Nazirliyinin müvafiq saytı vasitəsilə Bakı şəhər Vergilər Departamentinin 2Nlifilialına göndərilmişdir.Hesabat dövründə Azərbaycan Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 20 fevral 2009-cu il tarixli, 119 N-li əmri ilə Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna hesabatvermənin yeni formasınakeçilmiş hesabat dövründə hesabatın elektron variantının internet vasitəsilə DSMF-a verilməsi təminedilmişdir.Hər ildə olduğu kimi, bu hesabat dövründə də də Nazirliyin Mərkəzi aparatınınəməkdaşlarının əməkhaqqı, xəstəlik vərəqələri və digər müavinət və ödənişlərinin plastik kartlarlaödənilməsi məqsədilə qeyd olunan ödəniş cədvəllərinin elektron variantı hər ay İnternet vasitəsiləAzərbaycan Beynəlxalq Bankının əməliyyatçısının (Təhsil Nazirliyinin kuratorunun) E-mailünvanına göndərilmişdir.2010-cu hesabat ilində mühasibat əməliyyatlarının avtomatlaşdırılması, avtomatlaşdırmadaproqramlar arası əlaqə vasitələrindən istifadə edilməsi və onun əhəmiyyəti barədə “Maliyyə vəUçot”, “Audit”, “İdarəetmə və mühasibat uçotu”, “Azərbaycan məktəbi” elmi-praktik jurnallarındaçıxışlar edilmişdir.V. Xaricdə təhsil.5.1. Dövlət xətti ilə təhsil sahəsində əməkdaşlıq haqqında ikitərəfli razılaşmalar əsasındaxaricdə təhsil.119

Nazirliyin Mərkəzləşdirilmiş vəsaitlər hesabı üzrə görülən işlərdən biri də dövlət xətti iləxarici ölkələrin ali məktəblərində təhsil alan tələbələrin xərclərinin (təhsil haqqı, yaşayış, tibbisığorta, yol və s.) ödənilməsinin uçotu və hesabatının aparılmasıdır.Belə ki, 01.12.09-cu il tarixə xarici ölkələrin ali məktəblərində dövlət xətti ilə 789 nəfərtələbə, aspirant və doktorant təhsil alır ki, onlardan 503 nəfəri Türkiyə Respublikasının, 234 nəfəriRusiya Federasiyasının, 26 nəfəri Çin Xalq Respublikasının, 14 nəfəri Misir Ərəb Respublikasının, 8nəfəri Koreya Respublikasının, 2 nəfəri Çexiya Respublikasının, 2 nəfəri isə SlovakiyaRespublikasının ali məktəblərinin payına düşür.Bu vətəndaşların təhsilinin alınması ilə bağlı hesabat dövrü ərzində Maliyyə Nazirliyitərəfindən dəqiqləşdirilmiş xərclər smetasına əsasən 1013398,0 manat məbləğində vəsait ayrılmış,Nazirliyin müvafiq sərəncamlarına əsasən faktiki xərclənilən vəsaitin məbləği isə 1006844,34manat və ya maliyyələşmə məbləğinə nəzərən icra 99,35 % təşkil etmişdir. Aşağıdakı cədvəldədövlət xətti ilə xarici ölkələrdə təhsil alan tələbə, aspirant və doktorantlara çəkilən xərclərin təsnifatıverilmişdir.Tədbirlərin adıNəzərdə tutulanvəsaitin məbləği(manatla)120Ayrılmışvəsaitinməbləği(manatla)Xərclənilmişvəsaitinməbləği(manatla)Təhsil haqqı və yaşayışxərcləri 50000,00 0 0Təqaüdün ödənilməsi 782000,00 774379,00 767830,15Tələbələrin yol xərcininödənilməsi 350000,00 239019,00 239014,19Cəmi 1182000,00 1013398,00 1006844,34Hesabat dövründə dövlət xətti ilə Türkiyənin ali məktəblərində təhsil alan 503 nəfərə(İstanbul zonası üzrə 297 nəfərə və Ankara zonası üzrə 206 nəfərə) hər bir doktorant və uzmanaayda 200 ABŞ dolları, hər bir tələbəyə isə 100 ABŞ dolların məzənnəsi ilə İstanbul Konsulluğununvə Azərbaycan Respublikasının Ankaradakı Səfirliyinin köməkliyi ilə 463929,31 manat, MisirƏrəb Respublikasının ali məktəblərində təhsil alan 14 nəfər tələbənin hər birinə ayda 100 ABŞdollarının məzənnəsi ilə Azərbaycan Respublikasının Misir Ərəb Respublikasındakı Səfirliyininköməkliyi ilə 12757,11 manat, Rusiya Federasiyasında Ümumrusiya Konqresinin xətti ilə təhsil alan114 nəfər tələbənin hər birinə ayda 150 ABŞ dolları məzənnəsi ilə Ümumrusiya Konqresininköməkliyi ilə 125801,14 manat təqaüdün ödənilməsi həyata keçirilmişdir.Bu dövr ərzində vaxtaşarı olaraq təqaüdün paylanması barədə köməklik göstərən təşkilatlardanhesabatlar, məktublar alınmış və onların müvafiq hesablarında müəyyən səbəblərdən istifadəolunmamış qalan təqaüd barədə məlumatlara görə lazımı tədbirlər görülmüşdür.Bundan başqa Rusiya Federasiyasının ali məktəblərində təhsil alan 1 nəfər doktoranta ayda300 ABŞ dolları, 16 nəfər aspiranta ayda 250 ABŞ dolları və 108 nəfər tələbəyə hər birinə ayda 150ABŞ dollarının məzənnəsi ilə 165342,59 manat məbləğində təqaüd onların Beynəlxalq və yaStandard banklarda açdıqları şəxsi bank hesablarına köçürülmüşdür. Bu köçürmələrlə bağlıyaranmış problemlər vaxtında aradan qaldırılmışdır.Dövlət xətti ilə təhsil alan tələbələrin tətil dövründə təhsil yerindən vətənə dönmələri vətəhsil yerinə getmələri ilə bağlı yol xərclərinin ödənilməsi üçün Maliyyə Nazirliyi tərəfindənayrılmış vəsaitdən 204915,07 manatı Nazirliyin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi tərəfindən tələbələrəverilən məktublar əsasında (hesablar və biletlərin sürətlərinə əsasən üzləşmə işləri aparıldıqdansonra) Təhsil Nazirliyinin «Xəzər» firması arasında bağlanmış 2010-cu il tarixli müqaviləyə əsasən«Xəzər» firmasının müvafiq hesabına köçürülmüşdür. Həmin vəsaitin 34099,12 manat isə tələbələrinşəxsi ərizələrinə və biletlərinə əsasən onların şəxsi bank hesablarına köçürülmüşdür.5.2. «2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə DövlətProqramı»nın icrası.

2007-ci ildən başlayaraq hal-hazıra kimi “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xariciölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı” çərçivəsində dünyanın 24 ölkəsinə (Türkiyə, Almaniya,B.Britaniya, Rusiya, Fransa, Kanada, Niderland K., Koreya, ABŞ, İsveç K., İsveçrə, AvstraliyaÇexiya, İtaliya, Avstriya, Sinqapur, İspaniya,Y.Zellandiya, Malayziya, Çin, Belçika K., İrlandiya,Yaponiya, Finlandiya) təhsil almaq üçün 578 nəfər tələbə göndərilmişdir. Göndərilən tələbələrin 258nəfəri 2010-cu ilin payına düşür.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 16 aprel 2090 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiqedilmiş “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə DövlətProqramı”nın icrası ilə bağlı əlavə tədbirlər barədə Nazirlər Kabinetinin 07 aprel tarixli, 2746 nömrəliSərəncamına uyğun olaraq 2010-cu ilin 11 ayı ərzində Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsiliilə bağlı xərclərinin maliyyələşdirilməsi Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun büdcəsininhesabına həyata keçirilmişdir.Cari ilin 11 ayı ərzində Təhsil Nazirliyinin Dövlət Neft Fonduna ünvanlanmış konkretxərclərə dair 53 sifarişinə əsasən xaricdə təhsil alanların təhsil xərclərinin ödənilməsi üçün NeftFondu tərəfindən Təhsil Nazirliyinin hesabına 6772494.51 manat məbləğində vəsait ayrılmışdır.Ayrılan vəsaitin 6420197.79 manatı 11 ay ərzində xərclənmiş, 01.12.2010-cu il vəziyyətinə TəhsilNazirliyinin hesabında 352296.72 manat vəsait qalığı olmuşdur. Bu qalıq vəsaiti 2010-cu ilin dekabrayında xaricdə təhsil alanların təhsil xərclərinin ödənilməsinə sərf ediləcəkdir.Dövlət Proqramı çərçivəsində xaricdə təhsil alanlara təhsil xərclərinin – təhsil haqları, yol,qeydiyyat, yaşayış, viza və sığorta xərclərinin ödənilməsi üçün təqdim olunmuş maliyyə sənədləriəsasında müvafiq sifarişlər hazırlanaraq Neft Fonduna təqdim olunmuşdur. Neft Fondu tərəfindəntəhsil haqlarının maliyyələşdirilməsi məqsədi ilə açılmış vəsait qeyd olunan ölkələrin müvafiq aliməktəblərinin bank hesablarına, yaşayış, viza, qeydiyyat və sığorta xərclərinin maliyyələşdirilməsiüçün açılmış vəsait isə təhsil alanların müvafiq şəxsi hesablarına köçürülmüşdür.Ümumi qayda əsasında təhsil haqları təhsil müəssisələri tərəfindən təqdim olunmuş müvafiqmaliyyə sənədlərinə əsasən təhsil müəssisələrinin hesabına köçürülür. Lakin təhsil haqqı, yol,qeydiyyat, viza və sığorta xərcləri təhsil alanın öz şəxsi vəsaiti hesabına ödənildiyi hallarda, həmintələbələr tərəfindən Nazirliyə təqdim olunmuş müvafiq təsdiqedici ödəniş sənədləri əsasında vəsaitNazirlik tərəfindən bu tələbələrin şəxsi hesablarına köçürülmüşdür.Hesabat dövründə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 261 nömrəli, 27.11.2008-ciil tarixli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrin ali məktəblərində təhsilxərclərinin ödənilməsi qaydaları”na əsasən aylıq yaşayış normalarına və təhsil müəssisələritərəfindən təhsil alan tələbələrin tədrisə başladıqları tarixlərə dair təqdim olunmuş arayışlara əsasənhər bir tələbəyə 2010-cu ilin dekabr ayına kimi yaşayış xərclərinin hesablanıb ödənilməsi təminedilmişdir.Cari ildə Təhsil Nazirliyi və “Xəzər” firması arasında imzalanmış 01N-li, 02.04.2010-cu iltarixli müqaviləyə əsasən Dövlət Proqramı çərçivəsində xaricdə təhsil alan tələbələrin ildə bir dəfətəhsil yerinə getmək və tədris ilinin sonunda Vətənə dönmələri ilə bağlı tələbələrə yol biletlərininverilməsi “Xəzər” firması tərəfindən həyata keçirilmişdir. “Xəzər” firması tərəfindən daxil olmuşhesablara əsasən 283 nəfər tələbənin aviabiletlə təmin edilməsi müəyyən edilmişdir.Dövlət Proqramının həyata keçirilməsi ilə bağlı olaraq 2007-ci ildən başlayaraq TəhsilNazirliyi Almaniyanın DAAD, Fransanın CNOUS və ABŞ-ın Fulbright tərəfdaş qurumları iləəməkdaşlıq edir. Hər tədris ili üçün qeyd olunan tərəfdaş qurumlar tərəfindən Təhsil Nazirliyinə daxilolmuş rəsmi maliyyə sənədləri əsasında Neft Fonduna müvafiq sifarişlər hazırlanıb ünvanlanır. NeftFondunun razılıq məktubuna əsasən xaricdə təhsil alanların illik təhsil xərcləri müvafiq köçürməsənədləri əsasında həmin qurumların bank hesablarına köçürülür.VI. Təhsil Nazirliyinin rüblük və illik hesabatlarının qəbulu, icmallaşdırılması və təhlili.İş planına uyğun olaraq 2010-cu ilin yanvar, fevral, mart aylarında Təhsil Nazirliyi tərəfindənmaliyyələşən tabe müəssisə və təşkilatlar üzrə 2009-cu ilin illik hesabatları, 2010-cu ilin iyul, avqustaylarında 2010-cu ilin yarımillik və oktyabr, noyabr aylarında isə 2010-cu ilin 9 aylıq mühasibathesabatları hər bir tədris müəssisəsinin «Xərclər smetasının icrası balansı» və ona əlavə edilən hər121

ir hesabat forması və sənədləri ilə birlikdə təhlil edilmiş, balans və əlavə hesabat formalarının daxilivə bir-biri ilə əlaqəli uzlaşmaları yoxlanılmış və bütün hesabat formaları üzrə informasiyalarkompüterə yığılmış, əlavə olaraq kompüterdə yoxlanıldıqdan və ayrı-ayrı sahələr üzrə yekun hesabattərtib edildikdən sonra Nazirlik üzrə yekun hesabat tərtib edilmişdir. Hesabat formalarının kompütervariantının hazırlanılması, yəni emal olunmuş informasiyaların yekun nəticələrinin avtomatikqaydada EXCEL elektron cədvəldə hesabatların hazırlanmış formalarına doldurulması və Nazirliküzrə yekun hesabatların alınması təmin edilmişdir. Alınmış yekun hesabatlar təhlil edilmiş, balans vəona əlavə edilən digər hesabat formalarının daxili və bir-biri ilə əlaqəli uzlaşmaları yoxlanılmışdır.Aşkar edilmiş nöqsanların, səhvlərin tapılması üçün əlavə kiçik proqram modulları yaradılmış vəinformasiyaların emalı zamanı buraxılmış səhvlərin səbəbləri aşkarlanaraq aradan qaldırılmışdır.Tərtib edilmiş yekun hesabatın Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilməsi üçün izahatlarhazırlanılmış və rəhbərlik tərəfindən imzalandıqdan sonra yekun hesabatın direktiv orqanlaraverilməsi təmin edilmişdir. Başqa sözlə, hesabat göstəriciləri əsasında direktiv orqanlar tərəfindənaparılmış təhlil əsasında ortaya çıxan suallara müvafiq cavablar və izahatalar verilmişdir."Mühasibat Uçotu haqqında Azərbaycan Respublikası Qanunu”na əsasən 2010-cu ildə budcəmüəssisələrində Milli Mühasibat Uçotu Standartlarına keçidlə əlaqədar olaraq 2009-cu ilin illikuçotunun yeni Standartlar əsasında qurulması- yəni bütün balans hesabları üzrə göstəricilərin MilliMühasibat Uçotu Standartlarına uyğun muxabirləşmələr əsasında jurnal order formasının, dövriyyəcədvəlinin yaradılması, hazırlanılmış dövriyyə əsasında maliyyə hesabatlarının (“Maliyyə vəziyyətihaqqında hesabat”, “Maliyyə fəaliyyətinin nəticələri haqqında hesabat”, “Xalis kapital/Kapitaldadəyişiklik haqqında hesabat”, “Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında hesabat” formalarının) tərtibedilərək Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilməsi nəzərdə tutulmuşdur.Bu işin yerinə yetirilməsi məqsədilə Təhsil Nazirliyinin İqtisadiyyat şöbəsinin MühasibatUçotu və Hesabat sektorunun 5 əməkdaşı Nazirliyin göstərişi əsasında Professional MühasiblərMəktəbində 3 aylıq kursda olmuşlar. 2010-cu ilin yanvar ayında həmin əməkdaşlar PeşəkarMühasiblər Məktəbində test imtahanı verərək müfaviq diplomlara layiq görülmüşlər. Nəzəribiliklərlə yanaşı praktiki biliklərin əldə edilməsi, real göstəricilər əsasında hesabatların tərtib edilməsiməqsədilə Nazirliyin İqtisadiyyat şöbəsinin Mühasibat Uçotu və Hesabat sektorunun 2 əməkdaşı2010-cu ilin yanvar ayında Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin Milli Mühasibat UçotuStandartlarına keçidlə əlaqədar olaraq təşkil etdiyi kurslarda iştirak etmişlər.Maliyyə Nazirliyinin Uçot Siyasəti şöbəsinin işçiləri ilə sıx əməkdaşlıq aparılmış, 2010-cu ilinaprel ayında Təhsil Nazirliyinin və Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin mərkəzi aparatlarının 2009-cuil üzrə mühasibat əməliyyatlarının Milli Mühasibat Uçotu Standartlarına uyğun yenimuxabirləşmələr əsasında jurnal orderlərin, dövriyyə cədvəllərinin, “Maliyyə vəziyyəti haqqındahesabat”, “Maliyyə fəaliyyətinin nəticələri haqqında hesabat”, “Xalis kapital/Kapitalda dəyişiklikhaqqında hesabat”, “Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında hesabat” formalarının tərtib edilərəkAzərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilməsi təmin edilmişdir.2010-cu ilin may-iyun aylarında Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan təşkilatların 2009-cu ilüzrə mühasibat əməliyyatlarının Milli Mühasibat Uçotu Standartlarına uyğun yeni muxabirləşmələrəsasında jurnal order formasının, dövriyyə cədvəllərinin və buna uyğun olaraq “Maliyyə vəziyyətihaqqında hesabat”, “Maliyyə fəaliyyətinin nəticələri haqqında hesabat”, “Xalis kapital/Kapitaldadəyişiklik haqqında hesabat”, “Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında hesabat” formalarının tərtibedilərək Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilməsi təmin edilmişdir. Belə ki,müəssisə və təşkilatların təqdim etdiyi hesabatlar təhlil edilmiş, nöqsanların aradan qaldırılmasıməqsədilə hər təşkilata əməli köməklik göstərilmiş, bütün hesabatlar Excel elektron cədvəlində tərtibedilmiş jurnal order forması, dövriyyə cədvəlləri, “Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabat”, “Maliyyəfəaliyyətinin nəticələri haqqında hesabat”, “Xalis kapital/Kapitalda dəyişiklik haqqında hesabat”,“Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında hesabat” formaları arasında makrokomandalar yaradılaraqNazirlik üzrə yekun hesabatın alınmasına nail olunmuşdur. Azərbaycan Respublikası MaliyyəNazirliyinin təqdim etdiyi qrafikə uyğun olaraq 2010-cu ilin iyun ayının sonunda Nazirlik üzrə MilliMühasibat Uçotu Standartlarına uyğun tərtib edilmiş yekun hesabat və bu hesabata hazırlanılmışizahat Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilmişdir.122

VII. Statistik hesabatlar və onların təhlili.Hesabat dövrü ərzində məktəbəqədər tərbiyə, ümumi təhsil məktəbləri və məktəbdənkənarmüəssisələrin şəbəkə üzrə proqnoz göstəriciləri hazırlanmışdır.Dövlət Statistika Komitəsinin təsdiq etdiyi qrafik üzrə il ərzində Təhsil Nazirliyi sistemindəmövcud olan 4518 ümumi təhsil məktəbləri, 1571 məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri, 374məktəbdənkənar müəssisələr və 6 uşaq evi üzrə 16 adda müxtəlif statistik hesabat formaları qəbuledilmişdir.Hesabat göstəricilərinin düzgünlüyü yoxlanıldıqdan sonra həmin məlumatlar Exsel, FoxPro-6formatında tərtib edilmiş cədvəllərə yığılmış, işlənilmiş və əldə olunmuş göstəricilərin əvvəlkidövrlərlə müqayisədə artma, azalma tendensiyaları təhlil olunmuşdur.2010/2011-ci dərs ilinin əvvəlinə Təhsil Nazirliyi üzrə 4518 ümumi təhsil məktəblərindəşagirdlərin sayı 1371513 nəfər təşkil etmişdir. Şagirdlərin sayi 4492 gündüz ümumi təhsilməktəblərində 1307750 nəfər, 7 axşam (qiyabi) ümumi təhsil məktəblərində 2968 nəfər, 19 sağlamlıqimkanları məhdud olan uşaqlar üçün məktəb və internat məktəblərində 6795 nəfər təşkil etmişdir.Məktəblərin ümumi sayı üzrə şagirdlərin sayı 13 gimnaziyada 9570 nəfər, 59 liseydə 34536 nəfər, 22internat məktəblərində isə 6395 nəfər şagird təşkil etmişdir. Keçən illə müqayisədə 7 gündüz ümumitəhsil məktəbi, şagirdlərin sayı isə 40036 nəfər azalmışdır. I siniflərdə şagirdlərin sayı 120032 nəfərtəşkil etmişdir ki, bu da keçən ilə nisbətən 1495 nəfər artmışdır. Bundan əlavə hal-hazırda gündüzümumi təhsil məktəblərində 78769 sinif komplekti fəaliyyət göstərir ki, bu da keçən dərs ili iləmüqayisədə 1578 sinif azdır. Siniflərdə şagirdlərin orta sıxlığı 2009/2010-cu dərs ilində 16,8 olduğuhalda 2010/2011-ci dərs ilində 16,6 olmuşdur. 2009/2010-cu dərs ilinin sonuna IX sinifləri 125696nəfər bitirmişdir. Onlardan 100480 nəfəri X sinifdə təhsillərini davam etdirir ki, bu da ümumi sayın79,9%-ni təşkil edir.Hazırlanmış yekun hesabatlar qrafik üzrə Dövlət Statistika Komitəsinə təqdim edilmişdir.Statistik hesabat formalarının daha da təkmilləşdirilməsi məqsədilə kənd rayonları üzrəümumi təhsil, Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunması və Təhsilin idarəolunmasınınməlumat sistemləri şöbələri ilə birlikdə Dövlət Statistika Komitəsi ilə razılaşdırılaraq statistik hesabatformalarında müəyyən dəyişikliklər edilmişdir.Şöbə tərəfindən mütəmadi olaraq aparılan işlərdən biri də, yeni məktəblərin açılması, fəaliyyətgöstərən məktəblərin tipinin dəyişdirilməsi, məktəb şəbəkəsində dəyişikliklərin aparılması, buməsələlərlə bağlı Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 14 may 2003-cü il tarixli, 67 saylıqərarı ilə təsdiq edilmiş «Dövlət büdcəsindən maliyyələşən təlim-tərbiyə və təhsil müəssisələrininyaradılması, genişləndirilməsi, yenidən təşkili və ləğv edilməsi Qaydaları»na müvafiq olaraqMaliyyə Nazirliyi və Dövlət Əmlakının İdarə Edilməsi Dövlət Komitəsi qarşısında vəsatətlərinqaldırılması olmuşdur.Hesabat ilində Maliyyə Nazirliyinin və Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin razılığına əsasənTəhsil Nazirliyinin müvafiq əmrləri ilə 4 uşaq bağçası, 1 ibtidai məktəb açılmış, 1 tam orta məktəbliseyə, 2 ümumi orta məktəb tam orta məktəbə çevrilmişdir.Bununla bərabər 1 ümumi orta məktəb ibtidai məktəbə, 9 tam orta məktəb ümumi ortaməktəbə çevrilmiş, 4 ibtidai, 1 ümumi orta və 2 tam orta məktəblərin fəaliyyəti dayandırılmışdır.Mütəmadi olaraq Nazirliyin şöbələrinə, Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihənin«Məktəb şəbəkələrinin rasionallaşdırılması və maliyyə islahatlarının qiymətləndirilməsi» altkomponentkordinatoruna və rəhbərliyə təhsil sahəsinin müxtəlif sahələrinə aid statistik məlumatlarverilmişdir.İş planına uyğun olaraq mərkəzi aparat üzrə aylıq, rüblük və illik statistik hesabatlarıhazırlanıb Nərimanov rayon statistika şöbəsinə təqdim edilmişdir.2010/2011-ci tədris ilinin əvvəlinə 20 dövlət ali, 45 dövlət orta ixtisas müəssisələrinin 1-aliməktəb bakalavr, magistratura və 1-orta ixtisas statistik hesabatları qəbul edilərək, bölmələr üzrəicmallaşdırıb və təhlil aparılıb. 108 peşə təhsili müəssisəsinin 1 “a” hesabat forması qəbul edilərəkbölmələr üzrə icmallaşdırılmışdır. Bu məlumatların Nazirliyin tədris müəssisələri haqqında statistikməcmuəsinə, bir qisminin isə Nazirliyin internet səhifəsinə daxil edilməsi nəzərdə tutulub.123

Təhlil zamanı məlum olmuşdur ki, 2010/2011-ci tədris ilində ali məktəblərdə təhsil alantələbələrin sayı 98113 nəfər (o cümlədən: dövlət hesabına təhsil alanlar 40273 nəfər, ödənişliəsaslarla təhsil alanlar 57840 nəfər) təşkil etmişdir. 2009/2010-cu tədris ilində ali məktəblərdə təhsilalan tələbələrin sayı 95145 nəfər (o cümlədən: dövlət hesabına təhsil alanlar 42146 nəfər, ödənişliəsaslarla təhsil alanlar 52999 nəfər) olmuşdur. Ötən tədris ilinə nisbətən tələbələrin sayı 3,1 % (2968nəfər) artmışdır.Göründüyü kimi, 2010/2011-ci tədris ilində dövlət hesabına təhsil alan tələbələrin xüsusiçəkisi 41,0 %, 2009/2010-cu tədris ilində isə bu göstərici 44.3 % təşkil etmişdir. Belə ki, ötən ilənisbətən dövlət hesabına təhsil alan tələbələrin sayı 4,4 % (1873 nəfər) azalmış, ödənişli əsaslarlatəhsil alan tələbələrin sayı isə 9,1 % (4841 nəfər) artmışdır.2010/2011-ci tədris ilində bakalavr pilləsi üzrə qəbul planı 97,2% yerinə yetirildiyi halda, ötəntədris ilində bu göstərici 98,5 % təşkil etmişdir. 2010/2011-ci tədris ilində magistratura pilləsinəqəbul planı isə 84.9 % yerinə yetirilmişdir ki, burada da ötən tədris ili ilə müqayisədə 3.9 % artımmüşahidə olunur (ötən il bu göstərici 81 % təşkil etmişdir).2010/2011-ci tədris ilində orta ixtisas məktəblərində təhsil alan tələbələrin sayı 44133 nəfər (ocümlədən: dövlət hesabına təhsil alanlar 26697 nəfər, ödənişli əsaslarla təhsil alanlar 17436 nəfər)təşkil etmişdir. 2009/2010-cu tədris ilində orta ixtisas məktəblərində tələbələrin sayı 43641 nəfər (ocümlədən: dövlət hesabına təhsil alanlar 27131 nəfər, ödənişli əsaslarla təhsil alanlar 16510 nəfər)olmuşdur. Ötən tədris ilinə nisbətən tələbələrin sayı 1,1 % (492 nəfər) artmışdır.Göründüyü kimi, 2010/2011-ci tədris ilində dövlət hesabına təhsil alan tələbələrin xüsusiçəkisi 60,5 %, 2009/2010-cu tədris ilində isə bu göstərici 62,2 % təşkil etmişdir. Belə ki, ötən ilənisbətən dövlət hesabına təhsil alan tələbələrin sayı 1,6 % (434 nəfər) azalmışdır, ödənişli əsaslarlatəhsil alan tələbələrin sayı isə 5,6% (926 nəfər) artmışdır.2010/2011-ci tədris ilində orta ixtisas məktəbləri üzrə qəbul planı 92,8% yerinə yetirildiyihalda, ötən tədris ilində bu göstərici 96,4 % təşkil etmişdir.2010/2011-ci tədris ilində peşə məktəblərində və peşə liseylərində təhsil alan şagirdlərin sayı27672 nəfər (o cümlədən: dövlət hesabına təhsil alanlar 25999 nəfər, ödənişli əsaslarla təhsil alanlar1673 nəfər) təşkil etmişdir. 2009/2010-cu tədris ilində peşə məktəblərində və peşə liseylərindəşagirdlərin sayı 25604 nəfər (o cümlədən: dövlət hesabına təhsil alanlar 24098 nəfər, ödənişliəsaslarla təhsil alanlar 1506 nəfər) olmuşdur. Ötən tədris ilinə nisbətən şagirdlərin sayı 8,1 % (2068nəfər) artmışdır.2010/2011-ci tədris ilində peşə məktəbləri və peşə liseyləri üzrə qəbul planı 97 % yerinəyetirildiyi halda, ötən tədris ilində bu göstərici 96 % təşkil etmişdir.45 orta ixtisas məktəbin və 20 ali məktəbin 2010-2011-ci tədris ilin qəbul planları ilə bağlıtəkliflər toplanılıb. Bu təkliflər əsasında icmal sənədlər hazırlanıb. Ali və orta ixtisas təhsili şöbəsiilə birgə təhlil apardıqdan sonra təkliflər Nazirlər Kabinetinə təqdim edilib.Nazirliyin müvafiq şöbələri ilə birlikdə 2010-cu il gözlənilən və 2011-2014-cü illər üçünproqnoz göstəriciləri hazırlanıb İqtisadi İnkişaf Nazirliyinə təqdim edilib.Nazirliyin internet səhifəsinə il ərzində şöbə əməkdaşlarının iştirak etdiyi seminar və iclaslarlabağlı məlumatlar daxil edilmişdir. Həmçinin Təhsil Nazirliyinin internet saytına dövlət büdcəsinintərkibində təhsilə ayrılan ümumi xərclər, təhsilə yönəldilmiş investisiya xərcləri, ölkəmizdə təmiredilən və yeni inşa olunan məktəblər haqqında məlumat və məktəbəqədər, ümumtəhsil, orta ixtisas,ali, peşə məktəbləri və peşə liseyləri üzrə əsas göstəricilər yenilənmişdir.VIII.Əməkhaqqı məsələləri.Hesabat ilində müvafiq orqanlar tərəfindən əməkhaqqı və sosial məsələlərə dair il ərzindəverilən qərar və sərəncamların yerlərə çatdırılması və icrası ilə bağlı bir sıra işlər görülmüşdür.2010-cu ilin yanvar ayında təqdim edilən illik hesabatlarda işçilərə əməkhaqqının ödənişi iləəlaqədar göstəricilər nəzərdən keçirilmiş, aşkar edilən nöqsanların aradan qaldırılması məqsədiləlazımi izahatlar verilmişdir.Təhsil Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilən müəssisələrinin təqdim etdikləri ştatcədvəllərinin qüvvədə olan normativ sənədlərə uyğunluğu dəqiqləşdirilmişdir. Ştat cədvəllərindəvəzifələrin düzgün yazılması və ödəniş dərəcələrinin müvafiq normativ sənədlərə uyğun124

göstərilməsinə diqqət yetirilmişdir. İllik hesabatların təqdim edildiyi zaman mühasiblərə təhsilişçilərinin əməkhaqının ödənişi ilə əlaqədar praktiki köməkliklər göstərilmişdir.2010-cu ilin əvvəlində iş yerindən məhrum olmuş və özlərindən asılı olmayan səbəblərə görəişləməyən məcburi köçkün olan təhsil işçilərinin əməkhaqqının ödənilməsi ilə əlaqədar AzərbaycanRespublikası Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmr layihəsihazırlanıb, imzalandıqdan sonra təhsil şöbələrinə və təhsil müəssisələrinə çatdırılmışdır.Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğunun məktubuna əsasən Təhsil nazirliyinin əmriilə kənd rayonları üzrə ümumi təhsil şöbəsinin əməkdaşı ilə birlikdə beş gün müddətində Tovuzrayonunun Qovlyar qəsəbə tam orta məktəbində yoxlama aparılmış və yoxlamanın nəticəsi olaraqRespublika Baş Prokurorluğuna göndərmək üçün müvafiq arayış hazırlanmışdır.Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2010-cu il 27 may tarixli 98 nömrəli“Dövlət və bələdiyyə təhsil müəssisələrində işləyən elmi-pedaqoji kadrların vəzifə maaşlarına elmidərəcələrə və elmi adlara görə əlavələrin həcminin müəyyən edilməsi haqqında” qərarı əsasındaTəhsil Nazirliyinin əmr layihəsi hazırlanmış, imzalandıqdan sonra icra üçün ali təhsil müəssisələrinəgöndərilmişdir.Maliyyə Nazirliyi və Hesablama Palatası tərəfindən təhsil müəssisələrində aparılanyoxlamalar nəticəsində yaranan mübahisəli məsələlərin aydınlaşdırılması məqsədilə təhsilmüəssisələrindən və təhsil şöbələrindən daxil olan müxtəlif məzmunlu sorğu məktublarına cavabhazırlanmışdır.Rəhbərliyin göstərişinə əsasən təhsil sistemində çalışan müxtəlif kateqoriya işçilərin mövcudəməkhaqqına dair arayışlar və cədvəllər hazırlanıb təqdim edilmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Təhsil müssisələrində çalışan işçilərinəməkhaqlarının artırılması haqqında” 2010-cu il 06 sentyabr tarixli sərəncamının icrası ilə əlaqədarAzərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən sahələrdəçalışan işçilərin Vahid Tarif Cədvəli ilə müəyyən edilmiş aylıq tarif (vəzifə) maaşlarınıntənzimlənməsi haqqında” qərarına əsasən Təhsil Nazirliyinin əmri hazırlanmış və imzalandıqdansonra icra üçün yerlərə göndərilmişdir.2010-cu ilin 1 sentyabrından təhsil işçilərinin əməkhaqqının artırılması ilə əlaqədar ödənişdərəcələri üzrə məbləğlərin düzgün müəyyənləşdirilməsi üçün lazımi izahat işləri aparılmışdır.Nazirliyin tabeliyində olan təhsil müəssisələri tərəfindən 2010-2011-ci tədris ili üçün tərtibedilən və Təhsil Nazirliyinə təqdim edilən tarifləşmə cədvəlləri nəzərdən keçirilmiş və təhliledilmişdir.Cədvəllərdə aşkar edilən nöqsan və çatışmamazlıqların aradan qaldırılması məqsədiləmüvafiq tədbirlər görülmüşdür. Pedaqoji işçilərin əsas, əvəzçi və saathesabı ödəniş qaydaları iləəlaqədar izahat işləri aparılmışdır.İşçilərin əməkhaqqının ödənişi ilə əlaqədar Respublikanın müxtəlif sahələri üzrə hazırlanıbtətbiq edilən sahə sorğu kitablarında aparılmış dəyişikliklər və əlavələrlə əlaqədar yarananuyğunsuzluqlar barədə Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinətəkliflər göndərilmişdir.Təhsil müəssisələrinin rəhbər işçilərinə və baş mühasiblərinə köməklik məqsədilə ayrı-ayrısahə nazirlikləri tərəfindən hazırlanmış və müvafiq qaydalara uyğun təsdiq edilmiş sorğu kitablarındagöstərilən bəzi vəzifələrin və bütün sahələr üçün ümumi olan qulluqçu və fəhlə peşələri üzrə sorğukitablarından təhsil müəssisələrində çalışanların əmək funksiyalarına və ödəniş vəzifələrinə dairgöstəricilər metodiki vəsait kimi çap edilməsi üçün hazırlanmışdır.Hesabat ilində fərdi qaydada yüzlərlə təhsil işçisinin müraciətləri dinlənilmiş, onlarımaraqlandıran məsələlərə aydınlıq gətirilmişdir.Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, AzərbaycanRespublikasının Gənclər və İdman Nazirliyi, həmçinin Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət vəTurizm Nazirliyi ilə birgə hazırlanıb müvafiq qaydada təsdiq edilən sahə sorğu kitablarına irad vətəkliflər hazırlanıb həmin nazirliklərə göndərilmişdir.Təhsil müəssisələrinin pedaqoji işçilərinin dərs yükü normalarının müəyyən edilməsihaqqında Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2010-cu il 24 noyabr tarixli 215 nömrəliqərarının icrası ilə əlaqədar rayon (şəhər) təhsil şöbələrinin və ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinin125

müraciətlərinə müvafiq izahatlar verilməklə yanaşı yeni dərs yükü normalarının tədbiqi ilə bağlıtövsiyələr verilir.Hesabat ilində dərs yükü, əməkhaqqının və əlavə haqların ödənişi, iş vaxtı, məzuniyyətinhesablanması və digər məsələlərlə bağlı Azərbaycan Respublikası PrezidentininAdministrasiyasından, Nazirlər Kabinetindən, Milli Məclisdən daxil olan onlarla məktub vəərizələrdə göstərilən məsələlər araşdırılmış və müəlliflərə müvafiq cavab göndərilmişdir. Bundanəlavə təhsil şöbələrindən, ayrı-ayrı təhsil müəssisələrindən və təhsil işçilərindən əməkhaqqınınödənişi ilə əlaqədar yüzlərlə məktub və ərizələrə vaxtında cavab hazırlanıb göndərilmişdir..IX.Əsaslı tikinti, təmir işləri və əmlak məsələləri.Dövlət İnvestisiya Proqramına əsasən, həmçinin digər maliyyə mənbələri hesabına yeniməktəblərin, əlavə sinif otaqlarının tikintisi və əsaslı təmiri üzrə faktiki materiallar toplanmış vəümumiləşdirərək hesabat şəklində rəhbərliyə təqdim olunmuşdur.. Dövlət Proqramına uyğun olaraq Respublikanın ərazisində 2010-cu ildə tikiləcək yeniməktəblər üçün yerlərdə torpaq sahəsinin ayrılmasına nail olunmuşdur.Bununla bağlı aidiyyəti Rayonicra Hakimiyyətlərinə müvafiq məktublar göndərilmiş, bu barədə arayışlar toplanmış, çizgiləraraşdırılmış və təkrarən yoxlanılmışdır.Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan tədris müəssisələrinin mövcud daşınmaz əmlakınınvəziyyəti və hərəkəti barədə məlumatların Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə vaxtında verilməsi,bunun üçün müvafiq tədbirlərin görülməsi, yerlərə çatdırılması və bu məsələnin nəzarətdəsaxlanılması təmin edilmişdir.2010-cu ildə Respublikada yeni ümumi təhsil məktəblərinin tikintisi, mövcud məktəblərininəsaslı təmiri və müasir tədris avadanlığı ilə təmin olunmasına dair Dövlət Tikinti Proqramına uyğunolaraq bütün rayonlarla daim əlaqə yaradılmış və mövcud vəziyyət nəzarətdə saxlanılmışdır.Nazirliyin tabeliyində olan tədris müəssisə, idarə və təşkilatların payız-qış mövsümünəhazırlığı ilə bağlı əmr hazırlanmış, yerlərə göndərilmiş və müvafiq məlumatlar toplanılmışdır.Texniki pasportların hazırlanması ilə bağlı Baş Dövlət İnventarlaşdırma və Mülkiyyəthüquqlarının qeydiyyatı İdarəsinə müraciət edilməsi üçün müəssisə rəhbərləri rəsmiməlumatlandırmış və bu məqsədlə təşkilatlara lazımi köməklik göstərilmişdir.Tədris müəssisə, idarə və təşkilatlarının maddi-texniki bazasına aid olan mülkiyyətin (əsasfondların) balansdan silinməsinə dair Nazirlər Kabinetinin 04.11.2004-cü il tarixli, 177 nömrəlisərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Qaydalar”a müvafiq olaraq zəruri işlər həyata keçirilmişdir.Respublikanın ərazisində tam yararsız vəziyyətdə olan məktəblərin siyahısı toplanmış,rəhbərliyə və Nazirlər Kabinetinə təqdim edilmişdir.“Heydər Əliyev Fondu” tərəfindən “Yeniləşən Azərbaycana Yeni Məktəb” layihəsiçərçivəsində Ağstafa, Tovuz, Samux, Goranboy,Göygöl, Kürdəmir, Ucar, Ağdaş, İmişli və Lerikrayonlarında inşa edilmiş yeni məktəb binalarının sənədləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər görülmüşdür.2010-cu ildə Respublikanın bütün şəhər və rayon Təhsil Şöbələrinə 10.08.2010-cu il tarixli,46-17-4805/16 nömrəli sirkulyar məktub hazırlanmış, Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan bütüntədris müəssisələrinin rəhbərlərinə müraciət olunmuş və ildə bir dəfə (3 nömrəli qiymətli metallarforma) Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinə təqdim edilməsi tapşırılmışdır.13.04.2010-cu il tarixli, 46-17-2149/16 nömrəli sirkulyar məktubla Təhsil Nazirliyinin bütüntədris müəssisələrinə müraciət olunmuş və Azərbaycan Respublikamızın Prezidentinin 10.02.2010-cuil tarixli,215 nömrəli Fərmanına əsasən bələdiyyələrin xəritələrinin hazırlanması məqsədilə bələdiyyəərazilərində yerləşən və qanunla müəyyən edilmiş qaydada dövlət mülkiyyətində olan torpaqlar üzrə (o cümlədən həmin torpaqların plan və sxemləri) hazırlanmış məlumatları Dövlət Torpaq vəXəritəçəkmə Komitəsinə və Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə təqdim edilməsi tapşırılmışdır.26.04.2010-cu il tarixli, 11/222 nömrəli əmrə müvafiq olaraq Ucar rayon Qazıqumlaq kənd 1nömrəli orta məktəbin köhnə binasının silinməsi ilə bağlı yaradılmış komissiya ilə birlikdə müvafiqtədbirlər görülmüş və həmin məktəb binası Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin razılığı iləbalansdan silinmişdir. Hal-hazırda həmin ərazidə “Heydər Əliyev Fondu”nun vəsaiti hesabına 360şagird yerlik məktəb binası tikilir.126

11.06.2010-cu il tarixli, 11/317 nömrəli əmrə müvafiq olaraq təbii fəlakətlə bağlı yaradılmışkomissiya ilə birlikdə tədris müəssisələrinə baxış keçirilmiş və ziyan dəymiş binalarınqiymətləndirilməsi ilə bağlı lazımi sənədlər hazırlanmışdır.27.07.2010-cu il tarixli, 46-17-4565/16 nömrəli sirkulyar məktubla Təhsil Nazirliyinin bütüntədris müəssisələrinə müraciət olunmuş və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin02.07.2010-cu il tarixli, 11/30-303 nömrəli məktubuna əsasən əməyin mühafizəsi barədəməlumatların təqdim edilməsi tapşırılmışdır.30.08.2010-cu il tarixli, 11/571 nömrəli əmrə müvafiq olaraq Balakən rayonunun Katex 2nömrəli kənd orta məktəbin köhnə binasının silinməsi ilə bağlı müvafiq tədbirlər görülmüş və həminməktəb binasının silinməsi Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi ilə razılaşdırılmışdır. Hal-hazırdahəmin ərazidə Təhsil Nazirliyinin Əsaslı Tikinti İdarəsi tərəfindən 260 şagird yerlik məktəb binasıtikilir.Baş nazirin müavini cənab Abid Şərifovun 19 oktyabr 2010-cu il tarixli, 312s nömrəliSərəncamına və 08 oktyabr 2010-cu il tarixli, 12/7-103 nömrəli telefonoqrama əsasənrespublikamızın ərazisində fəaliyyət göstərən təhsil və səhiyyə obyektlərinin 2010/2011-ci illərinpayız-qış mövsümünə hazırlıq vəziyyətinə yerlərdə baxış keçirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçiqrupunun tərkibində şöbənin 3 əməkdaşı 15 gün müddətinə aidiyyəti rayonlara ezam olunmuş vətələb olunan sənədlər hazırlanaraq Nazirlər Kabinetinə təqdim olunmuşdur.2010-cu ildə Respublikanın bütün şəhər və rayon Təhsil Şöbələrinə 10.08.2010-cu il tarixli,46-17-4805/16 nömrəli sirkulyar məktub göndərilərək ümumi təhsil məktəbləri üçün tikilmiş yenibinalar və əlavə sinif otaqları, həmçinin əsaslı və cari təmir işləri barədə məlumatlar əldə olunmuş,araşdırılmış və ümumiləşdirilərək rəhbərliyə təqdim edilmişdir.Hesabat ilində əmlak məsələləri ilə bağlı Prezidentinin İcra Aparatından daxil olmuş 12,Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisdən və Nazirlər Kabinetindən daxil olmuş 31, Rayon İcraHakimiyyətlərindən, Nazirliklərdən, İdarələrdən, Təşkilatlardan (həmçinin ərizə, şikayət vəməktublar) daxil olmuş 468 məktub araşdırılmış və cavablandırılmışdır.Azərbaycan Respublikasının Prezident Administrasiyasından daxil olmuş 27 iyul 2010-cu iltarixli, 2/665 nömrəli məktuba əsasən “Dövlət əmlakının qorunub saxlanılması və səmərəli istifadəedilməsinin təkmilləşdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 06 iyun 207-ci iltarixli, 586 nömrəli Fərmanının və həmin Fərmanla təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasındadövlət əmlakının idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası ilə əlaqədargörülmüş işlər barədə məlumatlar müvafiq forma üzrə hazırlanaraq Prezidentin Administrasiyasınatəqdim edilmişdir.X. Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi.Məlum olduğu kimi, ölkə Prezidentinin “Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşməmexanizminin tətbiq edilməsi barədə” 10 fevral 2010-cu il tarixli Fərmanına əsasən 2010-2011-citədris ilindən başlayaraq Azərbaycan Respublikası ərazisində fəaliyyət göstərən ali təhsilmüəssisələrində dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşdirmə dövlət sifarişi əsasındaadambaşına maliyyələşdirmə prinsipi əsasında həyata keçirilməyə başlanılmışdır.Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə əlaqədar cari il ərzində xeyli işlərgörülmüşdür.Belə ki, ali təhsil müəssisələrində bir tələbəyə düşən xərclər, adambaşına maliyyələşməmexanizminin ölkəmizdə tətbiqinin mümkün variantları, beynəlxalq təcrübə, barədə məlumatlar vəbu mexanizmin tətbiqi ilə bağlı təkliflər hazırlanmış və Maliyyə Nazirliyinin mütəxəssisləri iləbirlikdə müzakirə edilmişdir.Cari ilin yanvar ayının 14-də “Park İnn” otelində “Ali təhsildə maliyyələşdirmə mexanizmi”mövzusunda seminar keçirilmiş və bu seminar üçün respublikamızın ali təhsil sistemi, ölkədəfəaliyyət göstərən ali təhsil müəssisələri, ali təhsilə dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait və s. haqqındaətraflı məlumatları özündə əks etdirən təqdimat hazırlanmışdır.127

Bundan əlavə “Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsibarədə” Prezident Fərmanının layihəsi hazırlanmış və bu layihənin razılaşdırılmaq üçün müvafiqstrukturlara təqdim olunması təmin edilmişdir.Prezidentin “Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsibarədə” 10 fevral 2010-cu il tarixli Fərmanın 4.2-ci bəndinə əsasən aidiyyəti sahə nazirlikləri ilərazılaşdırılmaqla 2010/2011-ci tədris ili üçün ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və magistraturasəviyyələrinə ölkənin milli, mədəni, humanitar və tarixi dəyərləri, mövcud əmək bazarınınxüsusiyyətləri və dövlətin perspektiv inkişafı amilləri nəzərə alınmaqla dövlət sifarişinə dair təkliflərAzərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə təqdim olunmuşdur.Eyni zamanda ölkə Prezidentinin qeyd olunan 10 fevral 2010-cu il tarixli Fərmanının 4.3-cüvə 5.1-ci bəndlərinə əsasən Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinə dövlət sifarişinə uyğunolaraq aidiyyəti nazirliklərin təqdim etdiyi təkliflər əsasında ali təhsil müəssisələrinin 2010/2011-citədris ili üçün ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə dövlət sifarişi ilə bakalavriat və magistratura səviyyələrinətələbə qəbulunun proqnozunun təsdiq edilməsi tapşırılmışdır. Qeyd olunan bəndlərin icrası iləəlaqədar olaraq Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin müvafiq 132s və 133s nömrəli 06 may2010-cu il tarixli sərəncamlarına əsasən 2010/2011-ci tədris ili üçün ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə dövlətsifarişi ilə bakalavriat və magistratura səviyyələrinə tələbə qəbulunun proqnozları təsdiq olunmuşdur.Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qeyd olunan sərəncamlarına əsasən ali təhsilmüəssisələrinin bakalavriat və magistratura səviyyələrinə tələbə qəbulu planının sayı ümumi şəkildə(dövlət sifarişi və ödənişli əsaslarla birlikdə) hər bir ali təhsil müəssisəsi üzrə ayrı-ayrılıqda da təsdiqolunmuşdur.Tələbə qəbulunun təsdiq olunmuş proqnozlarına əsasən 2010/2011-ci tədris ili üçün ali təhsilmüəssisələrinin bakalavr səviyyəsinə dövlət sifarişi ilə tələbə qəbulunun ümumi proqnozu 26249, ocümlədən dövlət sifarişi üzrə tələbə qəbulunun proqnozu 10529 təşkil edir. Məlumat üçün qeyd edəkki, 2009/2010-cu tədris ilində dövlət sifarişi ilə tələbə qəbulu planı 10942 və ümumi qəbul planı isə25331 olmuşdur.2010/2011-ci tədris ili üçün ali təhsil müəssisələrinin magistratura səviyyəsinə isə dövlətsifarişi ilə tələbə qəbulunun proqnozu 2070, ümumi qəbul planı isə 4023 təşkil edir.2009/2010-cutədris ilində dövlət sifarişi ilə tələbə qəbulu planı 2021, ümumi qəbul planı isə 4063 təşkil etmişdir.2010/2011-ci tədris ili üçün dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində ölkədə fəaliyyət göstərən 52 alitəhsil müəssisəsindən 42-si (o cümlədən 29-u dövlət, 13-ü isə özəl olmaqla) iştirak etmişdir.Fərmanın 6-cı bəndinin icrası ilə əlaqədar “Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşməmexanizminin tətbiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25 iyun2010-cu il tarixli, 120 nömrəli Qərarının layihəsi hazırlanmış, müvafiq Nazirliklərlə müzakirəedilmişdir.Bu qərarla aşağıdakı əsas sənədlər təsdiq olunmuşdur:- “Ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə dövlət sifarişi ilə ali təhsil müəssisələrinin bakalavriatsəviyyəsində hər bir təhsilalana düşən təhsil xərclərinin miqdarı”;- “Ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə dövlət sifarişi ilə ali təhsil müəssisələrinin magistraturasəviyyəsində hər bir təhsilalana düşən təhsil xərclərinin miqdarı”;- “Azərbaycan Respublikasında ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşməmexanizminin tətbiqi ilə bağlı dövlət sifarişi ilə ali təhsil müəssisələrininbakalavriat və magistratura səviyyələrində kadr hazırlığının maliyyələşdirilməsiQaydaları”;- Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi ilə ali təhsil müəssisəsi arasındanümunəvi çərçivə müqaviləsi;- Ali təhsil müəssisəsi ilə dövlət sifarişi ilə təhsil alacaq təhsilalan arasındanümunəvi fərdi müqavilə;Bundan əlavə cari ilin iyun ayının 17-də yeni maliyyələşdirmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlıölkə başçısının müvafiq Fərmanının icrası vəziyyəti, bununla əlaqədar qüvvəyə minəcək yeniqaydalar, mövcud problemlər, qarşıya çıxa biləcək risklər, həmçinin bu problemlərin həlli və risklərin128

aradan qaldırılması yolları barədə təkliflər mövzusunda Azərbaycan Respublikasının Prezidentiyanında Təhsil üzrə komissiyanın sədri, Prezident Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyeviniştirakı ilə ali təhsil müəssisələrinin yeni maliyyələşmə mexanizminə dair keçirilən müşavirə üçünmüvafiq məlumatlar və təqdimat hazırlanmışdır. Müşavirədə Təhsil, Maliyyə və İqtisadi İnkişafNazirliklərinin, həmçinin əksər ali məktəblərin rəhbərləri səviyyəsində geniş şəkildə müzakirəaparılmış və yuxarıda adı çəkilən bir çox məsələlərə aydınlıq gətirilmişdir. Qeyd olunan müşavirədəPrezident Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyev, Təhsil Naziri Misir Mərdanov, MaliyyəNaziri Samir Şərifov, İqtisadi İnkişaf Naziri Şahin Mustafayev və bir sıra ali məktəblərin rektorlarıçıxış edərək ali təhsildə tətbiq olunacaq yeni maliyyələşdirmə mexanizminin əhəmiyyətindən, buyeniliklərin müvafiq dövlət qurumları, həmçinin ali məktəblər qarşısında qoyduğu vəzifələrdən sözaçmışdır. Bundan sonra aidiyyəti qurumlar tərəfindən görüləcək işlər barədə əlavə müzakirələr dəaparılmışdır.22 oktyabr 2010-cu il tarixdə Təhsil Nazirliyində Təhsil, Maliyyə, İqtisadi İnkişafNazirlərinin, Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının sədrinin, Respublika Nazirlər Kabinetininşöbə müdirinin, dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak etmiş ali məktəb rektorlarının və digəraidiyyəti şəxslərin iştirakı ilə “Ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlımövcud vəziyyət, təkliflər və qarşıda duran vəzifələr” haqqında keçirilmiş kollegiya iclası üçünmüvafiq məlumatlar və təqdimat hazırlanmış və bu iclasda mövcud problemlərin aradan qaldırılmasıilə bağlı aşağıdakı təkliflər müzakirə olunmuşdur:- Dövlət sifarişi əsasında təhsil alanlar üçün müəyyənləşdirilmiş xərc məbləğininartırılması;- Paytaxtdan kənarda yerləşən ali məktəblər üçün dövlət sifarişi ilə müsabiqəbalının ayrıca müəyyənləşdirilməsi;- Dövlət əhəmiyyətli ixtisaslara dövlət sifarişi ilə qəbul zamanı müsabiqə ballarımüəyyənləşdirilməsinə fərdi yanaşılması;- Ayrı-ayrı ali məktəblərə qəbul planı müəyyənləşdirilərkən əvvəlki ilin qəbulununnəticələrinin nəzərə alınması;- Ali məktəblərin ayrı-ayrı ixtisaslarına ödənişli əsaslarla qəbul olunan tələbələrintəhsil haqqı məbləğinin həmin ixtisasa dövlət sifarişi üzrə təsdiq olunmuş xərcməbləğinin 60%-dən az olmayaraq müəyyənləşdirilməsi;- Ali məktəblərin bəzi ixtisaslarına olan inhisarçılığın aradan qaldırılması;- Ödənişli əsaslarla qəbul olan məcburi köçkünlərin təhsil haqlarının müvafiqqaydada kompensasiya edilməsi;- Dövlət sifarişi üzrə qəbulda müsabiqə ballarının ixtisas qrupları üzrə deyil,yniyönümlü ixtisaslar üzrə müəyyənləşdirilməsi (məsələn kənd təsərrüfatı,texnologiya, neft, aviasiya və s.);- Özəl ali məktəblərin dövlət sifarişində iştirakının stimullaşdırılması;- Büdcədənkənar vəsaitlərin 4 xərc maddəsi üzrə, gələcəkdə isə ümumi məbləğsəviyyəsində planlaşdırılması, ilin sonuna qalan vəsaitlərin növbəti ilə keçirilməsivə bu vəsaitlərin xərclənilməsində ali məktəblərin səlahiyyətlərinin artırılması.Ödənişli əsaslarla qəbul olunan və Prezidentin müvafiq Sərəncamı əsasında təhsil haqlarındanazad olunan məcburi köçkün və qaçqın statuslu tələbələrin təhsil xərclərinin kompensasiyaolunması ilə bağlı kollegiyada müzakirə olunan təklifə Respublika Maliyyə Nazirliyi tərəfindənmüsbət yanaşılmış və bu xərclərin büdcədən əlavə olaraq ödənilməsi qərara alınmışdır. Bununlabağlı Respublika Maliyyə Nazirliyinin rəsmi müraciətinə əsasən hər bir dövlət ali məktəb üzrə bubarədə müvafiq cədvəl üzrə qısa müddət ərzində məlumatların təqdim olunması xahiş edilmiş vəbu məlumatlar ümumiləşdirilərək Respublika Maliyyə Nazirliyinə təqdim olunmuşdur.Kollegiya iclasında müzakirə olunmuş təkliflərin əsaslandırılmış şəkildə Hökumətə təqdimedilməsi ilə əlaqədar Təhsil, Maliyyə, İqtisadi İnkişaf Nazirliklərinin və Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət129

Komissiyasının mütəxəssislərindən ibarət işçi qrupunun yaradılması qərara alınmışdır və bununlabağlı hal-hazırda təşkilati işlər görülür.Qeyd olunanlarla yanaşı yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə əlaqədar bir sıra qəzet vəjurnallarda mütəmadi çıxışlar edilmiş və məqalələr dərc edilmiş, Azərbaycan Dövlət Televiziyasında“Günün nəbzi” və İctimai televiziyada “Açıq dərs” verlişlərində bu mövzu geniş müzakirəolunmuşdur.Dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak edən ali məktəblərlə Təhsil Nazirliyi arasındamüqavilələrin bağlanılması prosesi başa çatdırılmışdır. Bağlanmış bu müqavilələr əsasında aliməktəblərlə tələbələr arasında da müvafiq müqavilələr bağlanılmışdır.Respublika Maliyyə Nazirliyi tərəfindən “Azərbaycan Respublikası ərazisində fəaliyyətgöstərən ali təhsil müəssisələrində I kurs bakalavriat və magistratura səviyyələri üçün dövlətbüdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşmənin dövlət sifarişi əsasında həyata keçirilməsi məqsədiləcari ilin sonunadək əlavə tələb olunan vəsaitin (2010-cu ilin sentyabr-dekabr ayları üçün, illikməbləğin 3-dən biri həcmində) bölgüsü”nə əsasən Təhsil Nazirliyi tərəfindən Maliyyə Nazirliyinəsifariş hazırlanmış və müvafiq məbləğdə vəsait Təhsil Nazirliyinin hesabına köçürülmüşdür.Təsdiq olunmuş bölgüyə uyğun olaraq Təhsil Nazirliyinin sərəncamına əsasən adları aşağıdaqeyd olunan müvafiq ali məktəblərin hesabına köçürülmüş və bu vəsaitlərin təyinatı üzrəxərclənilməsi ilə əlaqədar həmin ali məktəblərə tapşırıqlar verilmişdir:S/NAli təhsil müəssisəsinin adıMəbləğ,manatla1 Bakı Dövlət Universiteti 11886332 Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti 7791003 Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası 7062334 Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti 4049005 Azərbaycan Dillər Unversiteti 3705006 Azərbaycan Texniki Universiteti 3512337 Azərbaycan Tibb Universiteti 3105008 Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Unversiteti 2936009 “Qafqaz” Unversiteti 17030010 Naxçıvan Dövlət Universiteti 16656711 Gəncə Dövlət Universiteti 16346712 Bakı Misiqi Akademiyası 15166713 Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti 5886714 Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu 3400015 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Sumqayıt filialı 3050016 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Şəki filialı 1750017 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Gəncə filialı 1250018 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Zaqatala filialı 550019 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Mingəçevir filialı 750020 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Ağcabədi filialı 350021 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Qazax filialı 950022 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Salyan filialı 150023 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Cəlilabad filialı 400024 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Şamaxı filialı 50025 Azərbaycan Müəllimlər İnstitunun Quba filialı 200026 Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası 118000130

27 Azərbaucan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 9946728 Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası 9826729 Azərbaycan Turizm İnstitutu 9616730 Bakı Slavyan Universiteti 9280031 Milli Aviasiya Akademiyası 9100032 Azərbaycan Rəssamlıq Akademiyası 4623333 Sumqayıt Dövlət Universiteti 4413334 Azərbaycan Dəniz Akademiyası 3720035 Azərbaycan Milli Konservatoriyası 2583336 Lənkəran Dövlət Universiteti 2050037 Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu 1850038 Mingəçevir Politexnik İnstitutu 1430039 Xəzər Universiteti 1280040 Azərbaycan Texnologiya Universiteti 603341 “Azərbaycan” Unversiteti 650042 Azərbaycan Kooperasiya Universiteti 543343 Qərb Unversiteti 410044 “Odlar Yurdu” Universiteti 600Cəmi 6081933,0Bundan əlavə cari ilin dekabrın 3-də Təhsil Nazirliyində şöbənin təşəbbüsü və təşkilatçılığıəsasında Aparatının rəhbəri İlham Pirməmmədovun, İqtisadiyyat şöbəsinin müdiri Şahrza Əliyevinvə Maliyyə Nazirliyinin Sosial sahələrin maliyyəsi şöbəsinin müdiri Xaqani Rzayevin iştirakı ilə alitəhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi, qarşıya çıxan problemlər, onlarınhəlli yolları və təkliflər” mövzusunda 2010/2011-ci tədris ilində dövlət sifarişinin yerinəyetirilməsində iştirak etmiş ali məktəblərin baş mühasiblərinin seminar-müşavirəsi keçirilmişdir.Seminar-müşavirədə ölkə Prezidentinin “Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşməmexanizminin tətbiq edilməsi barədə” 10 fevral 2010-cu il tarixli Fərmanına əsasən RespublikaMaliyyə Nazirliyinin bilavasitə dəstəyi ilə görülən konkret işlər barədə məlumatlar təqdim olunmuş,“Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsi haqqında” AzərbaycanRespublikası Nazirlər Kabinetinin 25 iyun 2010-cu il tarixli, 120 nömrəli Qərarı ilə təsdiq olunmuşbir sıra qaydaların və sənədlərin tələblərinin baş mühasiblər tərəfindən öyrənilməsinin zəruriliyinidiqqətə çatdırmış, Respublika Maliyyə Nazirliyi tərəfindən “Azərbaycan Respublikası ərazisindəfəaliyyət göstərən ali təhsil müəssisələrində I kurs bakalavriat və magistratura səviyyələri üçün dövlətbüdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşmənin dövlət sifarişi əsasında həyata keçirilməsi məqsədiləcari ilin sonunadək əlavə tələb olunan vəsaitin (2010-cu ilin sentyabr-dekabr ayları üçün, illikməbləğin 3-dən biri həcmində) bölgüsü”nə əsasən müvafiq məbləğdə vəsaitlərin Təhsil Nazirliyitərəfindən ali məktəblərin hesablarına köçürülmüş vəsaitlərin təyinatı üzrə xərclənilməsi ilə əlaqədarbaş mühasiblərin qarşısında duran vəzifələrdən söz açılmış və onlara bir sıra tapşırıq və tövsiyyələrverilmişdir.Seminar-müşavirədə ali məktəblərə dövlət sifarişi üzrə kadr hazırlığı ilə əlaqədar köçürülmüşvəsaitlərdən daha səmərəli istifadəni təmin etmək məqsədilə bu vəsaitlərin ilin sonunda büdcəyəsilinməməsi ilə bağlı təkliflər müzakirə edilmiş və bu məsələ Maliyyə Nazirliyi tərəfindən müsbəthəll edilmişdir.XI.Təhsil Sektorunun İnkişafı Layihəsinin “Məktəb şəbəkəsinin rasionallaşdırılması vəşagirdbaşına maliyyələşdirmə islahatları” alt-komponenti çərçivəsində görülən işlər barədə.İl ərzində alt-komponentin icra planına uyğun olaraq bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir.Belə ki, alt-komponent çərçivəsində seçilmiş beynəlxalq məsləhətçi Cahangir Abdusamatov cari ilin131

19-30 aprel tarixlərində Azərbaycan Respublikasında umumi təhsilin maliyyələşdirilməsi vəadambaşına maliyyələşdirmə islahatlarının qiymətləndirilməsini həyat keçirmiş və bununla bağlışöbə tərəfindən beynəlxalq məsləhətçi bütün lazımi məlumatlarla təmin edilmiş və müvafiqNazirliklərlə, təşkilatlarla görüşlər təşkil edilmişdir.Beynəlxalq məsləhətçi 3 pilot rayonunda keçirilmiş islahatın qiymətləndirilməsi, ölkədəümumi təhsil məktəbləri üzrə müəllimlərin mövcud əmək haqqı sistemi və islahatınqiymətləndirilməsinin nəticələri və bir sıra təkliflər barədə məlumatları özündə əks etdirən hesabattəqdim olunmuş və hesabat müsbət qiymətləndirilmişdir.Məktəb şəbəkəsinin rasionallaşdırılması ilə bağlı şöbə tərəfindən il ərzində bir sıra tədbirlərgörülmüşdür.Alt-komponent çərçivəsində görülmüş işlər barədə hesabatlar LƏQ-ə təqdim olunmuşdur.Bundan əlavə Ali təhsil layihəsinin hazırlanması üçün PHRD (Strategiyanın və kadrehtiyatlarının hazırlanması) Qrantı çərçivəsində seçilmiş beynəlxalq məsləhətçi BəhramBexradniyanın cari ilin iyul və sentyabr aylarında Azərbaycana səfərləri dövründə o, ali təhsildə yenimaliyyələşdirmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlı araşdırma aparmışdır. Bununla bağlı beynəlxalqməsləhətçi tələb olunan bütün məlumatlarla təmin olunmuş, onun fəaliyyəti üçün lazımi şəraityaradılmış və bir sıra Nazirliklərdə, ali məktəblərdə və digər müvafiq təşkilatlarda görüşlər təşkiledilmişdir.Beynəlxalq məsləhətçi tərəfindən hesabat Azərbaycanda ali təhsil sistemi və adambaşınamaliyyələşdirmənin tətbiqinin vəziyyəti, mövcud problemlər və bu problemlərin aradan qaldırılmasıilə bağlı bir sıra təkliflər barədə hesabatlar təqdim olunmuşdur.XII. İnzibati, metodiki və digər işlər.Hesabat dövründə Nazirliyin “Qaynar xətti”nə bir sıra təhsil müəssisələrində əməkhaqlarının,təqaüdlərin ödənilməməsi və ya gecikdirilməsi ilə bağlı daxil olmuş məlumatlar dərhal araşdırılmış,bu işdə təqsiri olan şəxslər barəsində inzibati tənbeh cəzalarının tətbiq edilməsi təmin edilmiş və birneçə baş mühasib vəzifəsindən uzaqlaşdırılmışdır.Bundan əlavə Baş nazirin 05 mart 2010-cu il tarixli 17/903-14/11/10/22/12/18 nömrəlitapşırığına əsasən “Nəzarət tədbirlərinin nəticələrinə əsasən Hesablama Palatası tərəfindənhazırlanmış təkliflər” həm Təhsil Nazirliyində, həm də Hesablama Palatasının mütəxəssisləri iləmüzakirə edilmiş, müvafiq tədbirlər görülmüş, bununla bağlı Nazirlər Kabinetinə müvafiq məktublargöndərilmişdir.İl ərzində bir sıra nazirliklərin, təşkilatların və həmçinin qeyri-hökumət təşkilatlarınındəvətinə və rəhbərliyin göstərişlərinə əsasən şöbənin əməkdaşları bir sıra seminarlarda, konfranslardaiştirak etmişlər. Bundan əlavə hesabat ilinin əvvəlində şöbənin Plan-maliyyə sektorunun müdiriVüqar Əsgərov ABŞ Departamentinin ABŞ-da “Ali təhsilin idarəolunması” mövzusunda təşkiletdiyi mübadilə proqramında iştirak etmişdir.İl ərzində təhsilin iqtisadiyyatı, yeni maliyyələşdirmə mexanizmləri və digər müxtəlifməsələlər barədə şöbə tərəfindən “Maliyyə və Uçot”, “Təhsil”, “İqtisadiyyat və həyat” “Azərbaycanməktəbi” jurnallarında, “Azərbaycan müəllimi”, “Respublika”, “Yeni Azərbaycan” və digərqəzetlərdə geniş məqalələr şəklində çıxışlar edilmişdir.İctimaiyyətlə əlaqə2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinin İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi tərəfindən dövlətimizin təhsilsiyasətinə uyğun olaraq, bu sahədə baş verən yeniliklər, Dövlət Proqramları çərçivəsində görülənişlər və mühüm tədbirlər ictimaiyyətə operativ çatdırılmış və bu işin yüksək səviyyədə təşkili prioritetistiqamət olmuşdur. Təhsil Nazirliyinin İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi ölkəmizdə təşəkkül tapmış açıqinformasiya siyasətini rəhbər tutmuşdur.132

Təhsil Nazirliyinin İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi öz fəaliyyətində Azərbaycan RespublikasınınKonstitusiyasını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, “KİV haqqındaAzərbaycan Respublikasının Qanunu”nu, “İnformasiya əldə etmək haqqında AzərbaycanRespublikasının Qanunu”nu və digər müvafiq qanunları, Nazirliyin əmr və sərəncamlarını, normativ–hüquqi aktları, şöbənin əsasnaməsini və 2010-cu il üzrə fəaliyyət planını əsas götürmüşdür.Cari ildə şöbə tərəfindən ölkəmizdə aparılan təhsil siyasəti, təhsil sektorunda həyata keçirilənislahatlar, monitorinq və qiymətləndirmə sahəsində atılan müsbət və uğurlu addımlar, yeni məktəbtikintisi, məktəblərin informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ilə təchiz edilməsi, təhsilmüəssisələrinin geniş zolaqlı internetə qoşulması, şagirdlərin dərsliklərlə təmin olunması, millikurikuluma əsasən görülən işlər, yeni layihələr barədə ictimaiyyətə operativ olaraq məlumatlarverilmiş, müvafiq informasiyalar cəmiyyətə vaxtında çatdırılmışdır. Şöbə, həmçinin elektron vəmətbu KİV-də təhsillə bağlı yazıların gündəlik xülasəsini hazırlamış, eyni zamanda Nazirliyin bu vəya digər məsələ ilə bağlı mövqeyinin kütləvi informasiya vasitələrində düzgün işıqlandırılmasınıtəmin etmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin və Nazirlər Kabinetinin təhsil sahəsi üzrəsərəncam, fərman və qərarları kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri üçün şərh edilmiş,onların bu barədə daha ətraflı məlumat alması üçün Nazirliyin struktur bölmə rəhbərləri ilə əlaqəyaradılmışdır.Təhsil Nazirliyi ilə medianın qarşılıqlı əlaqələrinin tənzimlənməsi, birgə işgüzar və səmərəliəlaqələrin qurulması məqsədilə 2010-cu il aprelin 21-də Yasamal rayonundakı 60 saylı məktəbdə“Təhsil müəssisəsi və media: qarşılıqlı münasibətlər” mövzusunda dəyirmi masa keçirilmişdir.Dəyirmi masa Azərbaycan Mətbuat Şurası və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanındaKütləvi İnformasiya Vasitələrinə Dövlət Dəstəyi Fondu ilə birgə təşkil edilmişdir. Azərbaycan MilliMətbuatının 135 illiyi münasibətilə keçirilən bu tədbirdə tanınmış qəzet redaktorları, Bakıdakı bəziməktəb direktorları iştirak etmişdir. Tədbirdə qeyd olunan təşkilatlarla birgə Fəaliyyət Planınınhazırlanması qərara alınmışdır.2010-cu il aprelin 29-da kütləvi informasiya vasitələri ilə qarşılıqlı münasibətlərintənzimlənməsi, faydalı əməkdaşlığın yaradılması üçün Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi iləAzərbaycan Mətbuat Şurası 2010-cu ilə dair birgə Fəaliyyət Planını təsdiq etmişdir. FəaliyyətPlanında təhsil müəssisələrində Azərbaycan Mətbuat Şurası üzvləri ilə mətbuat nümayəndələriningörüşünün təşkili, təhsildən yazan jurnalistlər üçün treninq və seminarların keçirilməsi, mətbuatdatəhsillə bağlı dərc olunan yazıların monitorinqinin aparılması qeyd olunmuşdur. Bu plana əsasənAzərbaycan Mətbuat Şurasının “Qara siyahı”sına daxil edilmiş reket qəzet və jurnallarla mübarizəişində birgə əməkdaşlığın davam etdirilməsi, təhsil sahəsində həyata keçirilən tədbirlərin təbliğiməqsədilə jurnalistlərin ölkəmizin müxtəlif bölgələrinə səfərlərinin təşkili nəzərdə tutulmuşdur.Fəaliyyət planına uyğun olaraq, 2010-cu il iyunun 25-də Füzuli rayonunun Horadiz şəhərindəAzərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləviİnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu və Azərbaycan Mətbuat Şurasının birgətəşkilatçılığı ilə “Təhsil və mətbuat” mövzusunda regional konfrans keçirilmişdir. Konfransdaölkəmizin aparıcı kütləvi informasiya vasitələrinin rəhbərləri, Füzuli, Ağdam, Ağcabədi, Beyləqan,Xocavənd, Biləsuvar, Cəbrayıl, Bərdə və Laçın rayonlarının təhsil şöbələrinin müdirləri iştiraketmişlər.2010-cu il iyunun 8-də Azərbaycan Mətbuatının 135 illiyi ilə əlaqədar AzərbaycanRespublikasının Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləviİnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu və Azərbaycan Mətbuat Şurası “Təhsil vəmedia: peşəkarlığın artırılmasına dəstək” layihəsi mövzusunda jurnalistlər arasında yazı müsabiqəsinielan etmişdir. Müsabiqənin məqsədi Azərbaycan təhsilində həyata keçirilən proseslərin genişictimaiyyətə daha yaxından çatdırılmasında peşəkar jurnalist yaradıcılığını stimullaşdırmaq, təhsilsahəsində yazan ixtisaslaşmış jurnalistlər qrupunun formalaşmasına dəstək göstərmək, kütləviinformasiya vasitələrinin təhsil orqanları ilə səmərəli əməkdaşlıq prinsiplərini təbliğ etmək və təhsilmövzusunun mediada müntəzəm işıqlandırılmasına şərait yaratmaqdan ibarət olmuşdur. 2010-cu iliyunun 10-dan iyulun 1-dək keçirilmiş müsabiqəyə təqdim olunan yazılar beş meyar əsasındaqiymətləndirilmişdir. İyulun 6-da Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyində müsabiqənin133

yekununa həsr olunmuş mərasim keçirilmişdir. Qeyd edək ki, təhsillə bağlı 15 mövzu üzrə keçirilmişmüsabiqəyə 45 yazı təqdim edilmişdir. Onlardan 1 nəfər I, 2 nəfər II , 3 nəfər III yerin qalibi olmuş,qaliblərə diplom, eləcə də mükafat verilmişdir. 10 nəfər isə həvəsləndirici yerlərə layiq görülmüşdür.Azərbaycan Hökuməti ilə Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası arasında imzalanmış 4394 AZnömrəli Kredit Sazişinə uyğun olaraq, Təhsil Nazirliyi Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinciLayihəni (2009–2014-cü illər) həyata keçirməkdədir. Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinciLayihənin (TSİİL) ictimaiyyətin məlumatlandırılması alt komponenti çərçivəsində 2010-cu ilfevralın 19-da Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə İctimai Televiziya və Radio YayımlarıŞirkəti arasında təhsil sahəsinə dair reklam çarxlarının hazırlanaraq efirdə yayımlanması, təhsilinmüxtəlif problem və vəzifələrinə həsr olunmuş tok-şouların keçirilməsi barədə müqaviləimzalanmışdır. Həmin sənədə əsasən reklam çarxlarının çəkilməsi üçün ssenari yazılmış,kurikulumun tətbiqi, bütün fənlərə xüsusi diqqət yetirilməsinin əhəmiyyəti, kiçikyaşlı uşaqlarınməktəbəqədər təhsil müəssisələrinə cəlb olunması, gənc mütəxəssislər üçün əlavə güzəştlərin vəstimullaşdırıcı tədbirlərin, orta ümumtəhsil məktəblərinə işə qəbul olunmaq üçün yeni qaydalarıntətbiq edilməsinə dair 5 reklam çarxı hazırlanaraq İctimai Televiziyanın efirində yayımlanmışdır.Eyni zamanda bu televiziyanın “Açıq dərs” tok-şousunda təhsil sahəsi üzrə müxtəlif diskussiyalarkeçirilmiş, aparılmış müzakirələr bu istiqamətdə mövcud olan problemlərin həllinə yardımgöstərmişdir.Daha sonra qeyd olunan layihə çərçivəsində “Azad Azərbaycan” Müstəqil Televiziya və RadioVerilişləri Şirkəti ilə reklam çarxlarının efirdə verilməsi məqsədilə 2010-cu il noyabrın 5-dəmüqavilə imzalanmışdır. Müqaviləyə əsasən bu televiziya kanalına geniş tamaşaçı auditoriyasınındaha çox baxdığı vaxtda reklam çarxları nümayiş olunmuş, bununla da ictimaiyyətinmaarifləndirilməsi, onların ətraflı məlumata malik olması istiqamətində real addımlar atılmışdır.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinin internet saytının daha da təkmilləşdirilməsi, mütəmadi olaraqməlumatlarla təmin edilməsi, mövcud səhifənin və müvafiq dizayn formasının işlək haldasaxlanılması istiqamətində də ciddi iş aparılmış, həmçinin saytın rus və ingilis dillərində versiyasıhazırlanmışdır. Cari ildə Təhsil Nazirliyində keçirilən iclas, görüş və konfranslar haqqındaməlumatlar, tədbirlərə dair hazırlanmış press-relizlər, eyni zamanda nazirliyin ayrı-ayrı strukturbölmələri tərəfindən şöbəmizə təqdim olunan material və elanlar internet səhifəsindəyerləşdirilmişdir. Saytın hər bir bölməsi müvafiq məlumatlarla mütəmadi zənginləşdirilmişdir. 2010-cu ildə təhsil nazirinin iştirakı ilə keçirilmiş tədbirlər və ümumilikdə baş verən yeniliklərlə bağlı olan250-dək məlumat internet səhifəsinə daxil edilmişdir. Saytda orta ümumtəhsil məktəblərinin buraxılışsinifləri üzrə mərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilən imtahanların, ümumtəhsil məktəblərində vakantyerlərə qəbulun nəticələri yerləşdirilmiş və həmin vaxt gün ərzində 50 mindən çox istifadəçinin saytaməhdudiyyətsiz daxil olması təmin olunmuşdur. Bütün bunların nəticəsidir ki, AzərbaycanRespublikası Təhsil Nazirliyinin rəsmi internet saytı Azərbaycan İnternet Forumu tərəfindənkeçirilmiş “Milli Net-2010” Milli İnternet müsabiqəsində “Dövlət və bələdiyyə saytları nominasiyasıüzrə ən yüksək mükafata layiq görülmüş və I yeri tutmuşdur. Onu da qeyd edək ki, Milli Net-Milliİnternet Mükafatı Azərbaycan İnternet Forumu tərəfindən təsis edilən peşəkar internet mükafatıdır.Bu mükafat hər il sosial, mədəni, elmi, iqtisadi, hüquqi və s. sahələrdə fəaliyyət göstərən,Azərbaycan dilində tərtib olunan milli internet resurslarına və internet layihələrinə müsabiqə yolu ilətəqdim edilir. Qeyd edək ki, müsabiqəyə təqdim edilmiş saytların qiymətləndirmə prosesi MüsabiqəKomissiyası tərəfindən aparılmışdır. Müsabiqə Komissiyası saytların qiymətləndirmə prosesindəəsasən məzmun (informasiya tutumu), dizayn (vizual görünüş) və funksionallıq (naviqasiyafunksiyaları) meyarlarını rəhbər tutmuşdur.2010-cu ilin may ayında “Təhsil” jurnalı yenidən fəaliyyətə başlamış, digər pedaqoji mətbuatorqanları ilə bərabər, müstəqil dövlətimizin təhsil siyasətinin həyata keçirilməsi, ölkəmizdə aparılantəhsil islahatları və onların nəticələrinin ictimaiyyətə çatdırılması, maarifçilik ideyalarının təbliğiyönündə jurnala dəstək verilmiş, müvafiq köməklik göstərilmişdir.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan “Azərbaycan müəllimi” qəzetiredaksiyasının və Nazirliyə tabe olan digər pedaqoji mətbuatın fəaliyyətinin, yaradıcılıq potensialınındaha da gücləndirilməsi istiqamətində ciddi tədbirlər görülmüşdür. Cari ildə “Azərbaycan müəllimi”134

qəzetinin tərtibatında, forma və məzmununda müəyyən dəyişikliklər edilmişdir. Qəzet dövlətimizintəhsil siyasətini işıqlandırmış, bu mətbu orqanda mütəmadi olaraq pedaqoji ictimaiyyətin marağınasəbəb ola biləcək yazılar dərc olunmuş, yeni layihələr həyata keçirilmiş və ümumilikdə təhsil siyasətiüzrə reallaşdırılan tədbirlər öz əksini tapmışdır.2010-cu ilin fevralında “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin yeni internet saytı istifadəçilərinixtiyarına verilmişdir. Saytdakı “Xəbərlər”, “Rəsmi”, “Heydər Əliyev Fondu”, “Qanunvericilik”,“Təhsil Nazirliyində”, “Pedaqoji yazılar” və s. bölmələr vasitəsilə istifadəçilərə ətraflı məlumatlarverilir. Yeni saytdan ümummilli liderimiz Heydər Əliyev, ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev,Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyeva və Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətiilə bağlı saytlara keçid etmək mümkündür. Saytda dövlət başçımızın və onun xanımının yeniməktəblərin açılışında, təhsil müəssisələrinin bünövrəsinin qoyulmasında iştirakını əks etdirən“Fotoqalereya”, təhsil naziri Misir Mərdanovun məqalələrinin yer aldığı “Azərbaycan təhsili: yaxınkeçmişə, bu günə və gələcəyə bir baxış” bölmələri ilə yanaşı, bir sıra Dövlət Proqramlarına və s. dairbanerlər də yerləşdirilmişdir. Hazırda bu saytın təkmilləşdirilməsi istiqamətində iş aparılmaqdadır.Cari ildə “Azərbaycanın təhsil nazirləri” kitabının hazırlanması işi yerinə yetirilmişdir.Kitabda Azərbaycan təhsilinə müxtəlif illərdə rəhbərlik etmiş, təhsilimizin inkişafında xidmətləriolan şəxslərin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi və ötən əsrin əvvəllərindən bəri keçilmiş şərəfli inkişafyolu barədə ictimaiyyətə daha dolğun məlumatlar çatdırılır. Xüsusi əhəmiyyət kəsb edən kitabdaümumi və yığcam şəkildə maarif və təhsilimizin təxminən son bir əsrdəki inkişafında vətəkmilləşdirilməsində, ümumi orta, texniki peşə, ali və orta ixtisas məktəbləri şəbəkələrininyaranmasında dövlət qurumu olaraq nazirlik, komissarlıq və komitələrin rolu açıqlanır. Kitabda XXəsrin əvvəllərindən indiyədək Azərbaycanın təhsil sisteminə rəhbərlik etmiş şəxslər və onlarınfəaliyyəti haqqında məlumatlar əksini tapmışdır. Bu sahədə ilk təşəbbüs olan toplu təhsil işçiləri vəgeniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulur.2010-cu ildə “Ən yaxşı məktəb və ən yaxşı müəllim” kitabı da nəşrə hazırlanmışdır. KitabdaAzərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2008-2009-cu tədris iliüzrə keçirilən “Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi” və “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinə dair normativqaydalar, Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmrləri, müsabiqədə iştirak edən hər bir müəlliminqiymətləndirmə sənədləri öz əksini tapmışdır. Kitabda müsabiqə qalibi olan 100 müəllimin hərbirinin tərcümeyi-halı, fəaliyyəti və qazandıqları uğurlar, habelə 50 ən yaxşı ümumtəhsil məktəbihaqqında ətraflı məlumat verilmişdir. Təhsilimizin tarixi ilə maraqlananlar, orta məktəb müəllimləri,ümumilikdə təhsil işçiləri üçün nəzərdə tutulan bu kitabda “Ən yaxşı müəllim” və “Ən yaxşıməktəb” müsabiqəsi qaliblərinin mükafatlandırılması, onların öz fəaliyyətlərinə dair TəhsilNazirliyində etdikləri təqdimatdan fotoşəkillər əks olunmuşdur.Cari il ərzində təhsil siyasətinin həyata keçirilməsi və görülmüş işlər üzrə ictimaiyyətinvaxtında məlumatlandırılması məqsədilə nazirlikdə 25-ə yaxın mətbuat konfransı təşkil edilmişdir.Eləcə də xüsusi əhəmiyyət kəsb edən məsələlərlə bağlı Təhsil Nazirliyinin rəsmi bəyanatı yayılmış,press-reliz, mətbuat üçün məlumat, təqdimat və digər informasiya materiallarının KİV-ə operativçatdırılması təmin edilmişdir. Cari ildə şöbə tərəfindən təhsil sahəsində baş verən yeniliklər barədəqısa informasiyaların ANS televiziyasının titrlərində yerləşdirilməsi təşkil olunmuşdur.Şöbə nazirlikdə müvafiq normativ sənədlərin hazırlanmasında yaxından iştirak etmiş, rəy vətəkliflərini bildirmişdir. Şöbə, həmçinin yeni dərs ilinin başlanması, “Son zəng” və digər mühüməhəmiyyətli günlərlə bağlı ictimaiyyətə qəbul edilən mühüm qərarlar, imzalanan əmrlər barədəkütləvi informasiya vasitələri ilə məlumat vermiş, bu da həmin tədbirlərin Təhsil Nazirliyininmüvafiq qərar və tövsiyələrinə uyğun təşkilinə zəmin yaratmışdır.Son illər təhsil sahəsində aparılan köklü islahatlar, Təhsil Nazirliyinin cari il ərzində həyatakeçirdiyi tədbirlər və reallaşdırılan mühüm layihələrlə bağlı ictimaiyyətin məlumatlandırılmasıməqsədilə İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi tərəfindən Nazirliyin 30-dan çox əməkdaşının, beynəlxalqkonfranslarda iştirak etmək üçün ölkəmizə səfər etmiş nümayəndə heyətlərinin, beynəlxalqməsləhətçilərin müxtəlif televiziya və radio verilişlərində iştirakı, onların 430-a yaxın müsahibəsitəşkil olunmuşdur. Həmçinin, telejurnalistlərin hazırladıqları qısa süjetlər üçün dəqiq informasiyalarverilmişdir. Təhsil Nazirliyinin struktur bölmə rəhbərlərinin və digər əməkdaşların təhsillə bağlı135

qanun, normativ-hüquqi aktları şərh etməsi, bu və ya digər məsələlərə münasibət bildirməsi, müxtəlifmətbuat orqanlarında nazirliyin mövqeyinin işıqlandırılması üzrə çıxışları təmin olunmuşdur.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasından, Milli Məclisdən, NazirlərKabinetindən, digər idarə və təşkilatlardan şöbəyə daxil olan sənədlərin icrası, rəy və təkliflərinhazırlanması istiqamətində də müvafiq iş həyata keçirilmişdir. 2010-cu ildə şöbəyə 115 məktub daxilolmuşdur. Məktubların 95-i qəzet, agentlik və digər müxtəlif təşkilatlardan, vətəndaşlardan, 4-üAzərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasından, 2-si Milli Məclisdən daxil olmuşdur.Cari ildə şöbəyə daxil olmuş 14 ərizə-sorğunun cavabları hazırlanaraq elektron poçt və ya məktubvasitəsilə müəlliflərə göndərilmişdir.İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsinin əməkdaşları ümumtəhsil məktəblərinin buraxılış siniflərindəkeçirilən mərkəzləşdirilmiş yoxlama və yekun imtahanlarında yaxından iştirak etmiş, imtahan rəhbərikimi imtahanların yüksək səviyyədə təşkil olunmasına səy göstərmişlər.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyində və Nazirlikdən kənarda keçirilmiş iclas, görüş, konfrans vəmüsabiqələr, digər qurumlarla birgə reallaşdırılmış tədbirlər foto və videolentə köçürülmüşdür.Hazırda həmin materiallar şöbədə yaradılmış arxivdə saxlanılır.2011-ci il üçün nəzərdə tutlan fəaliyyət istiqamətləri.1. Təhsil Nazirliyinin İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi və “Azərbaycan müəllimi” qəzetiəməkdaşlarının bilik və bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi, onların peşəkarlıqsəviyyələrinin yüksəldilməsi məqsədilə müvafiq seminarlarda iştirakının təminedilməsi, tədris səfərlərinin təşkili;2. Təhsil Nazirliyinin Azərbaycan, ingilis və rus dillərində fəaliyyət göstərən internetsaytının işlək halda saxlanılması, saytın məlumatlarla mütəmadi zənginləşdirilməsi;3. Təhsil sektorunda aparılan islahatlar, həyata keçirilən tədbirlərlə bağlı müxtəlifteleviziya kanallarının titrlərində qısa informasiyaların yerləşdirilməsinin təminolunması;4. Təhsilin müxtəlif istiqamətləri üzrə hazırlanmış reklam roliklərinin müqaviləbağlanılmış televiziya kanallarının efirində mütəmadi yayımlanmasının təşkili,reklam roliklərinin sayının daha da artırılması; tok-şoularda təhsil sahəsində mövcudolan problemlərin, həlli vacib olan məsələlərin müzakirə edilməsinə nail olunması;5. İctimaiyyətin ölkənin təhsil həyatında baş verən dəyişikliklərlə bağlı dolğunməlumata malik olması, həyata keçirilən tədbirlərə dair təbliğat və təşviqat işləriningücləndirilməsi məqsədilə Təhsil Nazirliyi əməkdaşlarının televiziya kanallarındahazırlanan tok-şoularda iştirakının, nazirliyin rəsmi mövqeyinin “Xəbərlər” üçünhazırlanan müvafiq süjetlərdə əksini tapmasının təmin edilməsi; təhsil sahəsindətanınmış mütəxəssislərin fikirlərinin televiziya efirində və mətbuat səhifələrindəişıqlandırılmasına nail olunması;6. KİV-də təhsildən yazan jurnalistlərin peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması, müvafiqbiliklərə yiyələnməsi məqsədilə seminar və treninqlərin keçirilməsi;7. “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin və Nazirliyə tabe olan digər pedaqoji mətbuorqanların yaradıcılıq imkanlarının genişləndirilməsi istiqamətində müvafiqaddımların atılması;8. Təhsillə bağlı məsələlərdə Təhsil Nazirliyinin mövqeyinin reallığa uyğun olaraqişıqlandırılmasının təmin edilməsi üçün KİV-lə əməkdaşlığın daha datəkmilləşdirilməsi;9. Elektron və mətbu KİV-də təhsil sahəsi üzrə verilmiş yazıların monitorinqininkeçirilməsi;10. Təhsil Nazirliyi əməkdaşları və media nümayəndələrinin iştirakı ilə ictimaiyyətüçün maarifləndirici seminarların təşkili.136

Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci LayihəTəhsil Sektorunun İnkişafı Layihəsinin Əlaqələndirmə Qrupu aşağıdakı layihələri DünyaBankı ilə əlaqələndirmə, satınalma tədbirlərinin həyata keçirilməsi, maliyyənin idarə olunması,monitorinq və qiymətləndirilmə funksiyalarını həyata keçirir:1. Təhsil Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci Layihə (TSİİL);2. Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi(DİKPGL);3. Ali Təhsil Layihəsinin hazırlanması üçün Qrant Layihəsi (TF092823 nömrəliQrant).I. Monitorinq və qiymətləndirmənin həyata keçirilməsi.TSİİL üzrə. Layihənin monitorinq və qiymətləndirmə sisteminin əsas icra indikatorlarınadair Layihənin başlanğıc dövrünə dair sorğular və müşahidə tədqiqatları həyata keçirilmiş və müvafiqhesabatlar hazırlanmışdır. Hesabatalar tərcümə edilərək Dünya Bankına təqdim edilmiş vəKurikulum Portalına yerləşdirilmişdir.Layihə üzrə monitorinq indikatorları ilə bağlı irəliləyiş barədə məlumatlar hazırlanmış vərüblük hesabatlara daxil edilmişdir.DİKPGL üzrə. Layihə üzrə monitorinq indikatorları ilə bağlı irəliləyiş barədə məlumatlarhazırlanmış və rüblük hesabatlara daxil edilmişdir.II. Layihə tədbirlərinin əlaqələndirilməsi.LƏQ layihələrin 2010-cu il ərzində icrası ilə bağlı Dünya Bankı ilə gündəlik qaydada əlaqəsaxlamışdır.LƏQ layihələrin 2010-cu il ərzində icrası ilə bağlı mütəmadi olaraq Dünya Bankının yerlimütəxəssisləri ilə birbaşa eləcə də Dünya Bankının baş ofisində olan layihə üzrə rəhbər şəxslərləvideokonfrans vasitəsi ilə dəfələrlə görüşlər keçirmiş və layihə üzrə müzakirələr aparmışdır;TSİİL üzrə. Komponentlərin/alt-komponentlərin icra planlarının yerinə yetirilməsinəköməklik göstərilmişdir. Komponent və alt-komponent koordinatorları ilə dəfərlərlə görüşlərkeçirilmişdir, görüşlər nəticəsində icra planları təkmilləşdirilmişdir.LƏQ Layihənin 2-ci komponenti üzrə həyata keçiriləcək işləri müzakirə etmək üçün UNICEFtəşkilatı ilə görüşlər təşkil etmişdir. Görüşlərin nəticəsi olaraq 2-ci komponent çərçivəsində nəzərdətutulan təlimlər üçün təlimçilərin hazırlanmasını öz öhdəsinə götürmüşdür.LƏQ UNICEF təşkilatı ilə çoxlu sayda görüşlər keçirmişdir və nəticəndə UNICEF TSİİL üzrəöz öhdəliyini vaxtında və səmərəli şəkildə yerinə yetirmişdir.DİKPGL üzrə. Layihənin illik icra planı, layihə çərçivəsində keçirilən bütün təlimlər, AzərbaycanMemarlıq və İnşaat Universitetinin “Su təchizatı və Kanalizasiya” fakültəsində tədris planınınyenilənməsi işinin başlanılması, Universitet nəzdində təlim mərkəzinin açılması və layihə üzrə digərfəaliyyətlər Təhsil Nazirliyi ilə razılaşdırılmışdır.Dünya Bankının yerli mütəxəssisləri ilə layihənin 1-ci və 2-ci komponentləri çərçivəsindəkeçirilən təlimlər üçün texniki tapşırıqların hazırlanmasında sıx əməkdaşlıq etmişdir.Layihənin əsas benefisiarları olan Azəryolservis ASC və Azərsu ASC-dən əlavə olaraq digərbenefisiar təşkilatlar layihə haqqında məlumatlandırılmış, layihənin işçi komissiyasına əlavə olaraq 4təşkilatdan nümayəndələr qatılmış və layihənin 2010-cu il üçün nəticələrinə dair bütün benefisiartəşkilatlar məlumatlandırılmışdır.137

Benefisiarlar tərəfindən layihənin “Ümumi mövzular üzrə potensialın gücləndirilməsi” adlı 1-ci komponenti üzrə təşkil ediləcək 5 təlim üzrə təlimlərdə iştirak edəcək işçi heyətin planlaşdırılmasıvə bu təlimlərin texniki tapşırıqlarının hazırlanması həyata keçirilmişdir.Layihə çərçivəsində Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin “Su təchizatı vəKanalizasiya” fakültəsinin tədris planının yenilənməsi üçün ekspert cəlb olunmuşdur və Universitetnəzdində təlim mərkəzində təmir bərpa işləri həyata keçirilmişdir.TF092823 nömrəli Qrant üzrə. 14 yanvar 2010-cu il tarixdə Bakı şəhərində Ali təhsilinmaliyyələşməsi mövzusunda seminar keçirilmişdir.15 dekabr 2010-cu il tarixdə Azərbaycan Dillər Universitetində “Azərbaycanin ali təhsilsistemində islahatlar: nailiyyətlər, problemlər və perspektivlər” adlı seminar keçirilmişdir.III. Layihələrin həyata keçirilməsi barədə hesabatvermə.LƏQ tərəfindən layihələrin irəliləyişinə dair rüblük hesabatlar vaxtında hazırlanaraq İqtisadiİnkişaf Nazirliyinə və Dünya Bankına təqdim edilmişdir.LƏQ-in fəaliyyətinə dair illik və aralıq hesabatlar vaxtında hazırlanaraq Təhsil NazirliyininAparatına təqdim edilmişdir.Layihələrin 2010-cu il üçün fəaliyyət nəticələrinə dair 24 dekabr 2010-cu il tarixində DünyaBankının Azərbaycanda Portfelinin Səmərəliliyin Birgə İcmalı üzrə İqtisadi İnkişaf naziri cənabŞahin Mustafayevin sədrliyi və Təhsil naziri cənab Misir Mərdanovun iştirakı ilə keçirilən iclasdaLayihə Əlaqələndirmə Qrupunun rəhbəri cənab Elvin Rüstəmov tərəfindən geniş təqdimatkeçirilmişdir.IV. Layihələrin maliyyəsinin idarə olunması və uçotu.Bütün layihələr üzrə LƏQ dövlət orqanları üçün aşağıda sadalanan maliyyə hesabatlarınıtəqdim etmişdir:− Maliyyə Nazirliyi üçün hesabat (rüblük və aylıq formatda);− Hesablama Palatası üçün hesabat (rüblük formatda);− İqtisadi İnkişaf Nazirliyi üçün hesabat (rüblük formatda);− Vergi ödənişləri üzrə hesabat (aylıq və rüblük formatda);− Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna hesabat (rüblük formatda);− Dünya Bankına Maliyyə Monitorinqi Hesabatı (rüblük formatda);TSİİL üzrə. TSİİL-in 2009-cu il üçün auditi “Beyker Tilli – Azərbaycan” şirkəti tərəfindən2010-cu ilin may ayında həyata keçirilmişdir.Kredit vəsaitlərindən 1.33 milyon ABŞ dolları məbləğində vəsait xərclənmişdir.Azərbaycan Hökumətinin iştirak payından 0,84 ABŞ dolları vəsait xərclənmişdir.DİKPGL üzrə. Kredit vəsaitlərindən 0.87 milyon ABŞ dolları məbləğində vəsaitxərclənmişdir.Azərbaycan Hökumətinin iştirak payından 0,35 ABŞ dolları vəsait xərclənmişdir.TF092823 nömrəli Qrant üzrə. 39.84 min ABŞ dolları məbləğində vəsait xərclənmişdir.V. Layihənin maliyyələşdirdiyi malların, işlərin və xidmətlərin satınalınmasının DünyaBankının satınalma qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilməsi.TSİİL üzrə. Layihənin satınalma planına edilən dəyişikliklər Dünya Bankı ilə aşağıdagöstərilən tarixlərdə razılaşdırılmışdır:- 08 yanvar 2010-cu il;- 15 may 2010-cu il;- 14 oktyabr 2010-cu il.138

Layihənin satınalma planına uyğun olaraq 2010-cu ildə 27 satınalma predmeti üzrəprosedurlar başa çatdırılmış və müqavilələr imzalanmışdır.DİKPGL üzrə. Layihənin satınalma planına uyğun olaraq 2010-cu ildə 20 satınalma predmetiüzrə prosedurlar başa çatdırılmış və müqavilələr imzalanmışdır.TF092823 nömrəli Qrant üzrə. Layihənin satınalma planına uyğun olaraq 2010-cu ildə 8mövzu üzrə məsləhətçi xidmətlərinə satınalınması üzrə prosedurlar başa çatdırılmış vəmüqavilələr imzalanmışdır.“Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi(De-institusionalizasiya) və alternativ qayğı sahəsində 2010-cu ildə görülmüş işlər“Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (Deinstitusionalizasiya)və alternativ qayğı Dövlət Proqramı” üzrə 2010-cu il üçün Fəaliyyət planıhazırlanmış, digər qurumların rəy və təklifləri nəzərə alınaraq təsdiq olunmuşdur. Nəzərdə tutulantədbirlərin icrası ilə bağlı bir sıra işlər görülmüşdür.2009-cu ildə hazırlanmış “Müəssisədə yaşayan uşaqların ailələrə verilməsi və alternativ qayğıyacəlb edilməsi” pilot layihəsinin həyata keçirilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi,Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Azərbaycan RespublikasıAilə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi və BMT-nin Uşaq Fondu (UNİCEF) arasında9 mart 2010-cu il tarixində imzalanmış birgə əməkdaşlıq haqqında “Anlaşma Memorandumu” 2010-cu il 24 may tarixində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 926 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiqedilmişdir. Layihənin məqsədi pilot seçilmiş rayonda uşaqların bioloji və ya alternativ ailələrəverilməsi və alternativ qayğıya cəlb edilməsi, risk qrupuna daxil olan uşaqların müəssisəyədüşməsinin qarşısının alınması üçün yerli səviyyədə uşaqların müdafiəsinin təmin edilməsidir.Layihənin icrası ilə bağlı Tədbirlər Planı hazırlanmış və digər icraçı qurumların rəy və təkliflərinəzərə alınaraq təsdiq edilmiş və icra üçün digər tərəfdaş qurumlara göndərilmişdir.Eyni zamanda, valideyn himayəsindən məhrum uşaqların ailədə yaşamaq hüququnu təminetmək məqsədilə onlar üçün ailəni əvəz edən alternativ xidmətlərin yaradılması işinə də başlanmışdır.16 mart 2010-cu il tarixində Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ilə Avstriyanın “HilfsverkAvstriya” beynəlxalq təşkilatı arasında “Yerli hakimiyyət orqanları ilə qeyri-hökumət təşkilatlarıarasında himayədar (foster) qayğı və ailə əsaslı xidmətlər üzrə əməkdaşlıq modelinin işlənibhazırlanması” layihəsinin həyata keçirilməsi məqsədilə Qrant Sazişi imzalanmışdır. Qrant SazişiAzərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 123 s nömrəli, 2010-cu il 4 may tarixli Sərəncamı ilətəsdiq edilmişdir. Layihə Avropa Komissiyası və Avstriyanın “Hilfsverk Beynəlxalq” təşkilatınınmaliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilir.Layihənin məqsədi Azərbaycanda alternativ qayğı növü olan himayədar (foster) ailə sistemininyaradılmasıdır. Layihə çərçivəsində himayədar ailələrin və uşaqların seçim meyarları, himayədarailələrin maliyyələşdirmə mexanizmləri hazırlanacaqdır. Xəzər rayonu ərazisindəki internatməktəblərində yaşayan və övladlığa verilməsi mümkün olmayan, himayədar ailələrə veriləcək 50nəfər uşaq və 50 himayədar ailə seçiləcəkdir. Layihə çərçivəsində “Hilfsverk Avstriya” təşkilatıtərəfindən cəlb edilmiş beynəlxalq ekspertin iştirakı ilə “Himayədar (foster) qayğı xidmətlərininstandart və qaydaları”, “Ailə tipli kiçik qrup evlərinin standart və qaydaları” adlı sənəd layihələrihazırlanmışdır. Hazırlanmış sənədlərin layihəsi Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinə təqdimolunmuşdur.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 926 nömrəli, 24 may 2010-cu il tarixli Sərəncamı vəAzərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 123 s nömrəli, 2010-cu il 4 may tarixli Sərəncamınınsəmərəli icrasını və hər iki layihənin Tədbirlər Planına uyğun olaraq fəaliyyətlərinəlaqələndirilməsini təmin etmək məqsədilə Xəzər və Suraxanı Rayon İcra hakimiyyətləri başçılarınınmüvafiq sərəncamları ilə hər iki rayonda Koordinasiya Komitələri yaradılmışdır. KoordinasiyaKomitəsinin tərkibinə Sosial Müdafiə Mərkəzinin müdiri, Rayon Polis İdarəsinin Yetkinlik yaşına139

çatmayanlarla profilaktik işin təşkili bölməsinin müdiri, birləşmiş şəhər xəstəxanasının baş həkimi,VVAQ şöbəsinin müdiri, Rayon məhkəməsindən bir nəfər hakim, bələdiyyə sədri, Rayon İcraHakimiyyəti nəzdində fəaliyyət göstərən Yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarınınmüdafiəsi üzrə komissiyanın katibi, Rayon İcra Hakimiyyətinin Təhsil, Səhiyyə və Mədəniyyətşöbəsinin müdiri cəlb edilmişdir.Koordinasiya Komitəsi aşağıdakı vəzifələri həyata keçirir:• Pilot seçilmiş rayonlarda risk qrupuna daxil olan uşaqlar haqqında əldə olunmuşməlumatları De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsi İdarəsinə yönəldir.• Pilot seçilmiş rayonlarda uşaqların rifahının yaxşılaşdırılması məqsədilə zərurixidmətləri müəyyənləşdirərək onların təşkili ilə bağlı müvafiq orqanlar qarşısındavəsatət qaldırır.• Risk qrupuna daxil olan uşaq və ailələri böhrana məruz qoyan əsas səbəbləri araşdırır vəonların aradan qaldırılması istiqamətində yerli dövlət qurumları qarşısında vəsatətqaldırır.• Mütəmadi olaraq ayda bir dəfə iclas keçirir, zəruri hallarda isə növbədənkənar iclaskeçirir.• Görülən işlər barəsində De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsi İdarəsinə və müvafiqRayon İcra Hakimiyyəti rəhbərliyinə rüblük hesabat verir.Dövlət Proqramı çərçivəsində Təhsil Nazirliyi tərəfindən hər iki rayon üzrə işə cəlb edilmiş 6nəfər uşaq müdafiəsi üzrə mütəxəssis tərəfindən Xəzər və Suraxanı rayonlarında layihənin icrası iləbağlı vəzifələr yerinə yetirilir. Hər iki rayonda uşaqların müdafiəsi ilə əlaqədar müraciətlərəYetkinlik Yaşına Çatmayanların İşləri və Hüquqlarının Müdafiəsi Komissiyaları ilə birgə baxılır vəmüvafiq tədbirlər görülür. Eyni zamanda, onlar görülən işlər barədə ayda bir dəfə KoordinasiyaKomitəsinə və Təhsil Nazirliyinə hesabat verirlər. Layihə çərçivəsində rayon ərazilərində uşaqlarınmüəssisələrə düşməsinin qarşısı alınır, alternativ ailə qayğı sistemi və icma əsaslı sosial xidmətlərtəşkil edilir. Layihənin uğurla başa çatması nəticəsində uşaqlar üçün etibarlı müdafiə sistemiqurulacaq, övladlığa, qəyyumluğa və himayədarlığa veriləcək uşaqlar, namizəd ailələr üzrə məlumatbankı yaradılacaqdır.Hər iki layihəyə əsasən, Xəzər rayonundakı dövlət uşaq müəssisələrində yaşayan, övladlıq,qəyyumluq və ya himayədar ailələrə verilməsi mümkün olmayan uşaqlar üçün ailə tipli kiçik həcmliev yaradılacaq, qəyyumluğa və himayəyə veriləcək uşaqlar və bununla bağlı namizəd ailələr üzrəməlumat bankı hazırlanacaqdır. Uşaqların müəssisələrə düşməsinin qarşısının alınması, onlarınmüdafiəsinin həyata keçirilməsi və ailələrə verilmiş uşaqların vəziyyətinin dövri monitorinqininaparılması üçün sosial işçilər hazırlanacaqdır.Bununla bağlı artıq müvafiq tədbirlər görülmüşdür. Belə ki, Dövlət Proqramının TədbirlərPlanının 6-cı bəndinin icrasını təmin etmək üçün 2010-2011-ci tədris ilində Bakı Pedaqoji Kadrlarınİxtisasartırma və Yenidənhazırlanma İnstitutunda “Sosial iş” ixtisası üzrə 9 aylıq kurs təşkiledilmişdir. Dövlət uşaq müəssisələrində tərbiyəçi vəzifəsində çalışanlar içərisindən 16 nəfər seçilərəkkursa cəlb olunmuşdur. Bununla yanaşı, kursun tədris proqramı (kurrikulumu) hazırlanmış və təsdiqolunmuşdur. Kursun 2010-2011-ci il tədris ili üçün maliyyə xərcləri Əqli Sağlamlıq TəşəbbüsüTəşkilatı tərəfindən ödənilir.Övladlarına qayğı göstərə bilməyən ailələrin və onların uşaqlarının rifahının yaxşılaşdırılması,onların müəssisələrə düşməsinin qarşısının alınması məqsədilə yerlərdə uşaqlara və ailələrə dəstəkxidmətlərinin yaradılması işinə davam etdirilir.Belə ki, Nitqi qüsurlu uşaqlar üçün 14 №-li internat məktəbi Göyçay şəhər internat ortaməktəbi, Lənkəran şəhər sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün xüsusi internat məktəblərininnəzdində alternativ qayğı mərkəzlərinin yaradılması məqsədilə müvafiq inventar və avadanlıqalınmış, mərkəzdə işləyəcək işçi heyətinin bacarıqlarının yeni tip xidmətlərin iş fəaliyyətinə uyğuntəmin edilməsi məqsədilə təlimlərə cəlb olunmuşlar. Qeyd üçün bildiririk ki, 268 nəfər uşağın TəhsilNazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən beş günərzi-qayğı və rebilitasiya-inkişaf mərkəzlərininxidmətlərinə cəlb olunmaqla onların dövlət uşaq müəssisələrinə yerləşdirilməsinin qarşısı alınmışdır.140

Bununla yanaşı, böhran vəziyyətində olan və övladlarını dövlət uşaq müəssisələrinəyerləşdirmək üçün İcra Hakimiyyətlərinə müraciət etmiş və müvafiq sərəncam almış 15 ailəyə Əməkvə Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi ilə birgə müvafiq dəstək göstərilmiş və 28 uşağın müəssisəyədüşməsinin qarşısı alınmışdır. Eyni zamanda, uşaqların dövlət uşaq müəssisələrinə yerləşdirilməsininqarşısının alınması məqsədilə müvafiq yerli biznes strukturları ailələrə dəstək işinə cəlb edilmişdir.Belə ki, 6 ailəyə dəstək göstərilməklə 11 uşağın müəssisəyə düşməsinin qarşısı alınmışdır. Rayon vəŞəhər İcra hakimiyyətlərinin sərəncamına əsasən müəssisələrdən bioloji ailələrinin və yaxınqohumlarının himayəsinə 15 uşaq qaytarılmışdır. Uşaqların ailələrə qaytarılması üçün icrahakimiyyətlərinin müvafiq komissiyasının, Təhsil Nazirliyinin əməkdaşları tərəfindən ailələrinmənzil şəraitinə baxış keçirilmiş və ailənin gəliri araşdırılmışdır.Övladlığa uşaq götürmək arzusunda olan vətəndaşların və övladlığa verilməsi mümkün olanuşaqların siyahısı dəqiqləşdirilmiş və Təhsil Nazirliyində məlumat bazası yaradılmışdır. Son 6 ayərzində Təhsil Nazirliyinin övladlığa götürülən uşaqların mərkəzləşdirilmiş siyahısında olan 14-17yaş arası 8 uşaq övladlığa verilmişdir. Təhsil Nazirliyində övladlığa götürülməsi mümkün olanuşaqların mərkəzləşdirilmiş qeydiyyatında hal-hazırda 27 nəfər uşaq var. Onlardan 18 nəfəri 14-17yaş arasında olan uşaqlar, 9 nəfəri isə 5-11 yaş arasında sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlardır.Eyni zamanda, Təhsil Nazirliyi tərəfindən Yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarınınmüdafiəsi üzrə komissiyaları ilə birlikdə övladlığa, himayəyə və öz bioloji ailələrinə verilmişuşaqlara nəzarətin təşkili və onların vəziyyətinin dövri monitorinqinin aparılması həyata keçirilir.Uşaqların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində görülən işlərdən biri də uşaqlara doğum haqqındaşəhadətnamə və şəxsiyyət vəsiqələrinin alınmasıdır. Belə ki, Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq dəstəyi ilə2009-cu ildə 33 nəfər uşağa, 2010-cu ildə isə 31 nəfər uşağa doğum haqqında şəhadətnaməalınmışdır. Dövlət Miqrasiya Xidməti ilə sıx əməkdaşlıq çərçivəsində 3 nəfər məzuna şəxsiyyətvəsiqəsi alınmışdır. Səhiyyə Nazirliyi ilə sıx əməkdaşlıq çərçivəsində 1 uşağın göz əməliyyatı və 1nəfərin onkoloji qan xəstəlikləri üzrə dərman preparatları ilə 2 ay yarım müddətində təmin olunmasıilə bağlı tədbirlər görülmüş, 1 nəfər uşağa isə eşitmə aparatı alınmışdır. Bununla yanaşı, dövlət uşaqmüəssisələrində yaşayan 10 nəfər uşağa burun-boğaz əməliyyatının edilməsinə köməklikgöstərilmişdir.Bununla yanaşı, Daxili İşlər Nazirliyi ilə sıx əməkdaşlıq çərçivəsində küçə həyatına məruzqalmış 10 nəfər uşağın təhsilə cəlb edilməsi və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə dövlətuşaq müəssisələrinə yerləşdirilməsi üçün müvafiq tədbirlər görülmüşdür. Küçə həyatına məruzqalmış 9 nəfər uşaq “Ümid Yeri” xeyriyyə cəmiyyətinin sığınacağından, 5 nəfər uşaq isə AzərbaycanUşaq Birliyi təşkilatı tərəfindən Təhsil Nazirliyinə yönəldilmiş və dövlət uşaq müəssisələrinəyerləşdirilmişdir.Təhsil Nazirliyinin nəzdində dövlət uşaq müəssisələrində yaşayan uşaqlar barədə daimyenilənən məlumat bazası yaradılmışdır. Bazaya daxil edilmiş məlumatlara əsasən hal-hazırda 46dövlət uşaq müəssisəsində 9874 nəfər uşaq təlim-tərbiyə alır. Onlardan 6014 nəfəri yalnız təhsil alır.Qalan 3860 nəfəri müəssisədə təhsil alır və gecələyir. Bu uşaqların müəssisədə gecələməsinəbaxmayaraq onların 86 faizi müəssisəyə müvəqqəti olaraq yerləşdirilmiş uşaqlardır. Müəssisədəgecələyən uşaqların evə getmə tezliyinə nəzər saldıqda isə görürük ki, hər şənbə-bazar günü evəgedənlərin sayı 1356 nəfər, hərdənbir evə gedənlərin sayı 1914 nəfər, daim müəssisədə yaşayıb evəgetməyən uşaqların sayı isə 590 nəfərdir. Müəssisədə yaşayan uşaqların əksəriyyəti (yəni 3109nəfəri) 7-16 yaş arasında olan uşaqlardır. Bununla yanaşı, müəssisədə gecələyən 3860 nəfər uşaqdan1473 nəfəri sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlardır. Dövlət uşaq müəssisələrindəki uşaqlarıntəlim-tərbiyəsi ilə 2530 nəfər pedaqoji işçi məşğul olur.Qeyd olunan tədbirlərin həyata keçirilməsinin nəticəsi olaraq dövlət uşaq müəssisələrindəkiuşaqların sayında azalma müşahidə olunmuşdur. Belə ki, dövlət uşaq müəssisələrində gecələyənuşaqların sayı 2008-ci ildə 4055, 2009-cu ildə 3945, 2010-cu ildə isə 3860 nəfər olmuşdur.Dövlət Proqramından irəli gələn bir sıra mühüm vəzifələrin kompleks şəkildə yerinəyetirilməsinin zəruriliyini, dövlət proqramının əhatəsində olan müəssisələrin fəaliyyətini dövlətproqramının vəzifələrinə uyğun qurulmasının vacibliyini, uşaqların müdafiəsi ilə bağlı qurumlararasıkoordinasiyanın effektiv şəkildə təmin edilməsinin vacibliyini nəzərə alaraq, “Azərbaycan141

Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 5 nömrəli, 13 yanvar 2010-cu il tarixli qərarına əsasən“Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (Deinstitusionalizasiya)və alternativ qayğı Dövlət Proqramı (2006-2015-ci illər)”nın səmərəli idarəolunmasının təmin edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin nəzdindəki İşçiQrupunun bazasında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin nəzdində De-institutlaşma vəUşaqların Müdafiəsi İdarəsi yaradıldı.İdarənin qarşısında duran əsas vəzifələr aşağıdakılardan ibarətdir:• Dövlət Proqramında nəzərdə tutulan tədbirlərin icrası ilə bağlı əlaqədar dövlət vəqeyri-dövlət təşkilatları arasında koordinasiyasını təmin etmək;• Təhsil Nazirliyinin sistemində olan dövlət uşaq müəssisələri və alternativ qayğımüəssisələrinə təşkilati-pedaqoji, tədris-metodiki rəhbərliyi həyata keçirmək, butipdən olan müəssisələrin fəaliyyətlərini Dövlət Proqramının tələblərinə uyğunqurulmasını təmin etmək;• Dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların bioloji və ya alternativ ailələrə verilməsinitəmin etmək və onların vəziyyətinin dövrü monitorinqini həyata keçirmək.• Dövlət uşaq müəssisələrində olan uşaqların sayının artmasının qarşısını almaqməqsədilə risk qrupundan olan (uşaqların ailələrdən belə müəssisələrə verilməsibaxımından) uşaqlar və ailələr arasında sistemli şəkildə preventiv tədbirlər həyatakeçirmək;• Övladlıq, qəyyumluq (himayə), himayədarlığa verilmə prosesində birbaşa iştiraketmək;• Valideyn himayəsindən məhrum olmuş, sağlamlıq imkanları məhdud və müdafiəyəehtiyacı olan uşaqların rifahının yaxşılaşdırılması ilə bağlı tədbirlər görmək;De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsi İdarəsi Təhsil Nazirliyi sistemində olan dövlət uşaqmüəssisələrində təlim-tərbiyə alan və yerləşdirilən yetim və valideyn himayəsindən məhrum olmuşuşaqların vaxtında aşkar edilməsi, yerləşdirilməsi, övladlığa, qəyyumluğa (himayəyə) vəhimayədarlığa verilməsi və rəsmi statistik hesabatların alınması ilə bağlı işlərin Rayon və Şəhər İcrahakimiyyətləri nəzdində fəaliyyət göstərən Yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarınınmüdafiəsi üzrə komissiyalar ilə sıx əməkdaşlıq çərçivəsində fəaliyyət göstərir. Bundan əlavə, İdarərisk qrupuna daxil olan, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların vaxtında aşkar olunması və onlarınmüdafiəsi ilə bağlı preventiv tədbirlərin görülməsi üçün təhsil şöbələrinin uşaq mühafizəsi üzrəməsləhətçiləri, ümumtəhsil məktəblərində uşaq birliyinin rəhbərləri, psixoloq və təşkilatçıvəzifəsində çalışan, məktəbəqədər müəssisələrində isə metodist vəzifəsində çalışan əməkdaşları iləsıx əməkdaşlıq edir.Dövlət Proqramının Tədbirlər Planının 9-cu və 20-ci bəndlərinin icrası istiqamətində 2010-cuil 18 fevral tarixində Təhsil Nazirliyinin nəzdindəki De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsiİdarəsinin ümumi rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən “Uşaq Qaynar Xətt” xidməti yaradılmışdır. Buxidmət uşaqlara psixoloji yardım üçün yaradılmış və 4802280, 050 6802280, 051 8801180nömrələrinə daxil olan zənglər pulsuzdur. Xidmət 24 saat fəaliyyət göstərir. “Uşaq Qaynar Xətt”xidmətinə uşaqlar ehtiyacları olduğu zaman müraciət edərək, onları narahat edən mövzu haqqındadanışa bilərlər. “Uşaq Qaynar Xətt” xidmətinin əməkdaşları uşağın zənginin anonimliyini qoruyur vəyalnız uşağın özünün arzusu əsasında probleminin həlli ilə bağlı müvafiq qurumlar qarşısında vəsatətqaldıra bilirlər. Uşağın köməksiz qaldığı hallarda onun vaxtında aşkarlanması, zərərli hallardanqorunması və müdafiə ilə təmin edilməsi üçün “Uşaq Qaynar Xətt” xidməti mini avtobus ilə təminedilmişdir. Zəruri hallarda psixoloq və sosial işçilərdən ibarət mobil qrup uşağın yanına gedərək,yerindəcə ona birbaşa kömək etmək imkanına malikdir.“Uşaq Qaynar Xətt” xidmətində çalışan üç nəfər psixoloq, sosial işçi və bir nəfər komandarəhbəri uşağa ilkin psixoloji yardım göstərir. Onları dəstək, reabilitasiya, bərpa mərkəzlərinə və digərxidmətlərə yönəldir, habelə təxirəsalınmaz köməklik göstərir.“Uşaq Qaynar Xətt” xidmətinə fəaliyyətə başladığı vaxtdan bu günədək 638 müraciət daxilolmuşdur.142

Müraciətçilər içərisində uşaqların sayı 166 nəfər, valideynlər və ya himayəçilər tərəfindən isə478 müraciət edilmişdir.• Təhsil sahəsini əhatə edən müraciətlərin sayı – 244• Psixoloji problemlərlə edilən müraciətlərin sayı – 195• Sosial müavinətlər və xidmətlərə aid müraciətlərin sayı – 88• Hüquqi məsləhət yardımı ilə bağlı müraciətlərin sayı – 37• Səhiyyə sahəsi ilə əlaqədar müraciətlərin sayı – 32• Digər sahələr ilə bağlı zənglərin sayı – 42Müraciətlərin əsas hissəsi təhsil sahəsinə aid olan müraciətlər təşkil edir. Qeyd olunanmüraciətlər əsasən mərkəzləşmiş buraxılış imtahanları və ali məktəblərdə keçirilən qəbul imtahanlarıhaqqında məlumat əldə etmək, imtahanqabağı inamsızlıq və həyəcandan irəli gələn problemlərləbağlıdır. Müraciət edənlərin problemləri müəyyən edilərək onlara müvafiq məlumat verilir vəpsixoloji konsultasiya həyata keçirilmişdir.Hüquq sahəsinə aid müraciətlərlə bağlı qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq köməklikgöstərilir. Ümumilikdə sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün günərzi-qayğı və reabilitasiyamərkəzlərinin, tənha anaların uşaqları üçün xidmətlərin mövcudluğu barədə və inkluziv təhsilə cəlbolunmuş uşaqlara nəqliyyat xərcləri qismində müavinətin ayrılması ilə bağlı müraciətlər çoxluq təşkiletmişdir.Ötən müddət ərzində mövcud qanunvericiliyin təhlil olunması və uşaqların müdafiəsi ilə bağlıqanunvericiliyə müvafiq dəyişikliklərin edilməsi məqsədilə UNİCEF-in texniki dəstəyi ilə beynəlxalqvə yerli ekspertlər cəlb edilmişdir. “Uşaqların ailələrə və alternativ qayğı müəssisələrinəyerləşdirilməsi qaydaları”, “Uşaq inkişaf və dəstək mərkəzinin nümunəvi əsasnaməsi”, “Müvəqqətisığınacağın nümunəvi əsasnaməsi”, “Ailə və uşaqlarla sosial iş üzrə qaydalar” adlı normativ-hüquqisənədlərin ilkin versiyası artıq hazırlanmış, baxılması və rəyin verilməsi üçün UNİCEF-in Baş ofisinətəqdim edilmişdir.Dövlət uşaq müəssisələrin transformasiyası üzrə Baş Plana uyğun olaraq 2010-cu ildətransformasiyası nəzərdə tutulan müəssisələrin tipinin dəyişdirilməsi istiqamətində müvafiq tədbirlərgörülür. Belə ki, dövlət uşaq müəssisələrinə hal-hazırda ayrılan vəsait, transformasiya zamanı qənaətediləcək vəsait və yeni xidmətlərin yaradılması ilə bağlı tələb olunan əlavə xərclərlə bağlı maliyyəhesablamalar da daxil edilməklə hər bir müəssisə üçün transformasiya planı hazırlanır.Dövlət Proqramının Tədbirlər Planının 20-ci bəndinin icrası istiqamətində hər il olduğu kimi “1İyun Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü” münasibətilə dövlət uşaq müəssisələrində yaşayanuşaqlar üçün 28-29 və 31 may 2010-cu il tarixlərində silsilə bayram tədbirləri təşkil edilmişdir. 28may tarixində uşaq evlərinin məktəbəqədər yaşlı kontingenti üçün uşaq əyləncə mərkəzində bayramtədbirləri keçirilmişdir. 29 may tarixində internat məktəblərində yaşayan sağlamlıq imkanları məhduduşaqlar üçün bayram konserti təşkil edilmişdir. 31 may tarixində Gənc Tamaşaçılar Teatrında TəhsilNazirliyi tərəfindən təşkil edilmiş bayram tədbirində uşaq evləri və internat məktəblərinin musiqi vərəqs kollektivləri çıxış etmişdilər. Bayram tədbirlərində iştirak edən bütün uşaqlara müxtəlifhədiyyələr təqdim edilmişdir.3 dekabr 2010-cu il tarixində Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Gözdən Əlillər Cəmiyyəti İctimaiBirliyi tərəfindən Beynəlxalq Əlillər Gününə həsr edilmiş dəyirmi masada təşkil edilmişdir. Təşkiledilmiş tədbirdə Təhsil Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Gənclər və İdmanNazirliyi, Mədəniyyət və Turizim Nazirliyi, Əhalinin Məşğulluq İdarəsinin məsul əməkdaşları vəAçıq Cəmiyyət İnstitutu Yardım Fondunun nümayəndələri iştirak edirdi. Dəyirmi masada əlilliyi olanşəxslərin təhsil, səhiyyə, idman, məşğulluq, sosial inkişaf, sosial adaptasiya, və digər sahələrdəmövcud problemlər və onların aradan qaldırılması yolları müzakirə olunmuşdu. Bununla yanaşı,tədbirdə Açıq Cəmiyyət İnstitutu Yardım Fondunun maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilmiş “DanışanKitabxana” layihəsinin təqdimatı keçirilmişdir.Bununla yanaşı 2010-cu ildə uşaqların müəssisələrə düşməsinin qarşısının alınması məqsədiləDövlət Proqramı çərçivəsində 3 reklam çarxı çəkilmiş və televiziya kanallarının birindəyayımlanması ilə bağlı müvafiq tədbirlər görülmüşdür.143

Dövlət Proqramının Tədbirlər Planının 16-cı bəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə 2010-cuildən De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsi İdarəsi Avropa Komissiyası tərəfindənmaliyyələşdirilən Avropa Sosial Şəbəkəsi arasında əməkdaşlıq qurulmuşdur. Ölkədə de-institutlaşmavə uşaqların müdafiəsi sahəsində həyata keçirilən islahatlar Avropa Sosial Şəbəkəsi tərəfindənyüksək qiymətləndirilmiş və 2010-cu ildə Avropa Sosial Şəbəkəsinin internet saytında yerləşdirilən“Azərbaycanda De-institusionalizasiya səylərinə dəstək” adlı məqalə təşkilatın 28 üzv dövlətinətəbliğat məqsədilə göndərilmişdir. Bununla yanaşı ölkənin birinci xanımı Mehriban xanımƏliyevanın Dövlət Proqramına xüsusi diqqət və qayğısını əks etdirən və Heydər Əliyev Fondunundəstəyi ilə uşaqların müdafiəsi sahəsində görülən işlər barədə hazırlanmış sənədli filminin diktormətni ilə ingilis dilində səsləndirilən versiyasının təbliğat məqsədilə Avropa Sosial Şəbəkəsitəşkilatının saytına yerləşdirilməsi qərarlaşdırılmışdır. Film BBC tərəfindən diktor mətni iləsəsləndirilmiş və saytda yerləşdirilməsi üçün təşkilata göndərilmişdir.Bununla yanaşı, de-institutlaşma və himayədar (foster) qayğı xidmətləri sahəsində əhalininmaarifləndirilməsi ilə bağlı əhalinin məlumatlandırılması kampaniyası həyata keçirilir. Belə ki,“Müəssisədə yaşayan uşaqların ailələrə verilməsi və alternativ qayğıya cəlb edilməsi” və “Yerlihakimiyyət orqanları ilə qeyri-hökumət təşkilatları arasında himayədar (foster) qayğı və ailə əsaslıxidmətlər üzrə əməkdaşlıq modelinin işlənib hazırlanması” layihələri çərçivəsində yeni yaradılacaqxidmətlər barədə məlumatları əks etdirən bukletlər hazırlanmış, Xəzər rayonunun bütünqəsəbələrində yerləşən idarə və teşkilatlara, təhsil müəssisələrinə paylanmışdır. Hazırlanmış plakatlarisə royonun ictimai yerlerindən asılmışdır.Eyni zamanda, Dövlət Proqramı çərçivəsində yaradılmış alternativ qayğı xidmətləri haqqındaməlumatlandırma xarakterli “Uşaqlar ailədə böyüməlidir” adlı buklet çap edilmiş, müvafiq dövlət vəqeyri-dövlət qurumlarına və KİV nümayəndələrinə təqdim edilmişdir.23 dekabr 2010-cu il tarixində “Ambassador” otelində “Azərbaycan Respublikasında dövlətuşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (De-institusionalizasiya) və alternativ qayğıDövlət Proqramı” çərçivəsində “2010-cu ilin yekunları və qarşıda duran vəzifələr” mövzusundabeynəlxalq konfrans keçirilmişdir. Tədbirdə Dövlət Proqramı çərçivəsində 2010-cu ilin yekunları və2011-ci ildə görüləcək işlər barədə məlumat verilmişdir. Konfransda Türkiyə Respublikasının SosialXidmətlər və Uşaq Müdafiəsi Müdirliyinin, Şimali Kipr Türk Respublikasının Əmək və SosialXidmətlər Nazirliyinin Sosial Xidmətlər Müdirliyinin və Gürcüstan Respublikası Əmək, Səhiyyə vəSosial Problemlər Nazirliyinin Sosial Xidmətlər Agentliyinin rəhbər şəxsləri və sosial xidmətlər üzrəUNİCEF-in beynəlxalq ekspertləri iştirak etmişlər. Konfransda qonaqların de-institusionalizasiyaprosesi və uşaqlar üçün sosial xidmətlərin təşkili ilə bağlı təqdimatları dinlənildi.De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsi İdarəsinə 2010-cu il ərzində 684 müraciət daxilolmuşdur. Onlardan 124-ü ərizə, 560-ı məktubdur. Daxil olmuş ərizə və məktublardan 115-i övladlıq,182-si uşağın dövlət uşaq müəssisəsinə yerləşdirilməsi, 19-u uşağın bir dövlət uşaq müəssisəsindəndigərinə köçürülməsi, 27-si dərs yükünün az olması ilə bağlı şikayət, 23-ü dövlət uşaq müəssisəsindəyaşayan uşağın bioloji valideynlərinin himayəsinə qaytarılması, 33-ü doğum haqqındaşəhadətnamənin və 4-ü isə şəxsiyyət vəsiqəsinin alınması, 20-si dövlət strukturlarından müvafiqsənəd layihələrinə rəy və təkliflərin verilməsi, 13-ü uşaqların təhsilə cəlb edilməsi, 15-i ailələrəünvanlı sosial yardımın alınması ilə bağlı müvafiq köməkliyin göstərilməsi, 5-i sağlamlıq imkanlarıməhdud uşaqların müalicəsi, 64-ü isə Rayon və Şəhər İcra hakimiyyətlərindən övladlığa uşaqgötürmək arzusunda olan vətəndaşlar barədə məlumatlardır. 164 müraciət isə dövlət uşaqmüəssisələrinin rəhbərləri tərəfindən müəssisədə təmir işlərinin aparılması, QHT-lər tərəfindəntəlimlərin təşkili və digər məsələlərlə bağlıdır.Daxil olan məktub və ərizələrdən 29-u əsassız sayılıb, 5-i icradadır, 544-ü müsbət həll olunub.106 müraciətin məzmunundan asılı olaraq müvafiq qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydalar(prosedurlar) barədə məlumat (izahat) verilmişdir.144

Vətəndaşların müraciətlərinə, təklif, ərizə və şikayətlərinə baxılması,kargüzarlığın aparılması və xidməti sənədlərlə işin təşkiliÜmumi şöbə nazirliyin mərkəzi aparatında kartgüzarlıq işini və bütün kommunal xidmətləritəmin edir, binanın dəhlizlərində və iş otaqlarında təmizliyin, səliqə-sahmanın saxlanmasına nəzarətedir, mebel və kompüter avadanlıqları ilə təmin olunma işini tənzimləyir və digər cari işləri görür.2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinin Ümumi şöbəsinə Prezident Administrasiyasından, NazirlərKabineti və Milli Məclisdən, xarici və yerli təşkilatlardan, ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrindənməktub, teleqram və fakslar, eyni zamanda, Nazirliyin işçilərinin və tabe təşkilatların rəhbərlərindənərizələr daxil olmuşdur (cədvəl əlavə olunur).Bundan başqa, cari ildə Təhsil Nazirliyinə vətəndaşlar tərəfindən 23417 ərizə və şikayət daxilolmuşdur ki, bu ərizə və şikayətlərin 503-ü nəzarətə alınmaqla baxılmışdır.Həmçinin vətəndaşların qəbulu ilə əlaqədar qeyd etmək istərdik ki, 2010-cu ildə Nazirliyinqəbul otağında 6861 nəfər vətəndaş qəbul edilmiş, onların ərizə və şikayətlərinə baxılmış, müvafiqtədbirlər görülmüşdür. Bundan əlavə qəbul otağında 4758 nəfərin şifahi sorğusuna cavab verilmişdir(cədvəl əlavə olunur).2010-cu ildə Təhsil Nazirliyinə daxil olmuşərizə və şikayətlər barədəM Ə L U M A T(01.01.2010-20.12.2010)145ƏrizələrNazirliyə daxil olub 23417Nəzarətdə olan 503OnlardanDigər təşkilatlardanPrezident Administrasiyası – 4840Nazirlər Kabineti – 328Milli Məclis – 485OMBUDSMAN – 125Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi – 78Baş prokurorluq – 437Korrupsiyaya qarşı mübarizəkomissiyası – 2Maliyyə Naziriyi – 91Ailə qadın uşaq problemləri Komitəsi– 39Xalq qəzeti – 4Konstitusiya məhkəməsi – 7Daxili İşlər Nazirliyi – 33YAP – 2Şəffaflıq Azərbaycan təşkilatı – 4Ədliyyə Nazirliyi – 19Mədəniyyət Turizm Nazirliyi – 10Şəffaflıq Azərbaycan təşkilatınınLənkəran ofisi – 2Şəffaflıq Azərbaycan təşkilatınınGəncə ofisi – 1Şəffaflıq Azərbaycan təşkilatının Quba

ofisi- 3Müdafiə Nazirliyi-3Səhiyyə Nazirliyi- 4Qaçqın və məcburi köçgünlərlə işDövlət Komitəsi-9Ali məhkəmə- 3Hesablama palatası- 6Hesabat dövründə Aparat 4379Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrlarınidarəolunması şöbəsi5857Kənd rayonları üzrə ümumi təhsil şöbəsi 4550Ali və orta ixtisas təhsili şöbəsi 1753Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi 4694İqtisadiyyat şöbəsi 709Tərbiyə və məktəbdənkənar müəssisələrlə işşöbəsi48Hüquq sektoru 56Texniki peşə təhsili şöbəsi 109Dərslik və nəşriyyat şöbəsi 42Elm şöbəsi 13Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsi 345Əsaslı tikinti idarəsi 300Məktəbəqədər təhsil sektoru 112Təhsilin idarəolunmasının məlumatsistemləri şöbəsi14İctimaiyyətlə əlaqə şöbəsi 14Xüsusi şöbə 297Akkreditasiya şöbəsi 9De-institutlaşma və uşaqların müdafiəsiidarəsi104Təhsil sisteminin informasiyalaşdırılmasıidarəsi122010-cu ildə Təhsil Nazirliyinə daxil olan məktublar barədəTəşkilatlarM Ə L U M A T(20.12.2010)146Məktubların sayıPrezident Administrasiyası 258

Nazirlər Kabineti, Milli Məclis 1050Xarici təşkilatlar 1507Digər təşkilatlar 14727Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələri 6533Teleqram və fakslar 2307Ərizələr – (şəxsi tərkib) 466Cəmi: 26848Onlardan nəzarətdə olanlar 500Sənədi göndərəntəşkilatNəzarət xarakterli sənədlər(20.12.2010)Sənədinİcra müddətisayı5 gün 10 gün 15 gün 1 ay Hazırdaicradadır50 15 15 8 12PrezidentAdministrasiyasıNazirlər Kabineti 307 101 104 49 44 9Xarici təşkilatlar 12 5 4 3Digər təşkilatlar 131 52 36 11 25 72010-cu ildə daxil olan nəzarət xarakterli sənədlər(20.12.2010)№ Şöbələr Prezident Nazirlər Xarici Digər CəmiAdministrasiyası Kabineti təşkilatlar təşkilatlar1 Aparat 1 16 12 292 Ümumi şöbə3 Strateji təhlil, planlaşdırma və18 17 12 47kadrların idarəolunması şöbəsi4 Kənd rayonları üzrə ümumi təhsil6 5 11şöbəsi5 Ali və orta ixtisas təhsili şöbəsi 5 13 4 226 Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi 13 183 10 56 2627 İqtisadiyyat şöbəsi 3 14 20 378 Tərbiyə və məktəbdənkənar8 20 1 13 42müəssisələrlə iş şöbəsi9 Texniki peşə təhsili şöbəsi 5 510 Dərslik və nəşriyyat şöbəsi 2 211 Monitorinq və qiymətləndirmə1 1şöbəsi12 Elm şöbəsi 4 1 5 1013 De İ şöbəsi 5 514 Layihəni əlaqələndirmə qrupu 1 3 1 515 Əsaslı tikinti idarəsi 1 16 2 1916 TİMS şöbəsi 3 3147

17 Akkreditasiya şöbəsiCəmi 50 307 12 131 5002010 cu ilin dekabr ayının 25-nə qədər Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyindəvətəndaşların qəbulu haqqındaM Ə L U M A T№Qəbulda olmuşdurŞöbələrYanvarFevralMartAprelMayIyunIyulAvqustSentyabrOktyabrNoyabrDekabrYekun1 Nazirin köməkçisi 91 10 55 82 77 74 30 74 140 48 45 39 86492 Rəhbərlik yanında 10 27 20 55 196 195 196 29 459 272 141 141 2103aparat923 İjtimaiyyətlə əlaqə 8 11 8 32 20 4 - 6 9 2 3 3 106şöbəsi4 Xüsusi şöbə 12 17 13 33 14 25 14 7 7 5 7 5 1595 Ali və orta ixtisas 13 30 35 66 37 10 24 15 41 4 8 5 288təhsili şöbəsi6 İqtisadiyyat şöbəsi 27 48 36 70 56 23 33 17 17 12 12 9 3607 Elm şöbəsi 3 9 8 7 13 4 2 1 3 6 6 2 648 Texniki peşə təhsili 10 5 9 6 4 9 14 55 10 4 9 2 137şöbəsi9 Akkreditasiya 37 13 18 20 14 8 10 8 9 12 2 4 15510 Kənd rayonları üzrə 36 33 33 62 29 13 18 16 44 17 18 5 324ümumi təhsil vəməktəbəqədər tərbiyəşöbəsi11 Tərbiyə və10 32 14 62 29 7 8 2 5 2 4 - 175məktəbdənkənarmüəssisələrlə işşöbəsi12 Beynəlxalq əlaqələr 37 84 39 125 58 66 82 11 98 14 20 10 751şöbəsi , xarijdə təhsilvə əjnəbi tələbərlə işsektoru813 Ümumi şöbə 4 21 13 20 21 9 7 8 4 2 3 3 11514 Strateji təhlil və 24 28 22 66 39 9 18 33 94 15 9 6 363planlaşdırmaKadrların idarəolunması şöbəsi15 Dərslik və nəşriyyat 33 62 49 128 93 53 47 24 47 25 21 17 599şöbəsi16 TIMS 18 65 55 92 23 6 6 1 9 9 13 1 298Cəmi 47 59 427 926 723 515 509 67 996 449 321 253 6861148

2 4 72010-cu ilin 12 ay ərzində jəmi 6861 nəfər vətəndaş qəbul edilmiş , onların ərizə vəşikayətlərinə baxılmış , müvafiq tədbirlər görülmüşdür. Bundan əlavə qəbul otağında 4758 nəfərinşifahi sorğularına cavab verilmişdir.Qaynar xətt xidmətiTəhsil Nazirliyinin “Qaynar xətt” xidmətinə (telefonlar: 496-34-82; 496-37-61; faks: 496-37-61; e-mail ünvanı: qaynar-xett@edu.gov.az) 2010-cu il ərzində cəmi 13232 müraciət daxil olmuşdur.Qaynar xətt xudmətinə daxil olan 11861-i telefonla, 1371-i elektron poçt vasitəsilə qəbulolunmuşdur. Bütün müraciətlərin 75%-i sorğu və məlumat xarakterli olmuşdur. Ümumilikdəmüraciətlərin 60 faizdən çoxu ümumtəhsil məktəbləri, 5 faizə qədəri məktəbəqədər tərbiyəmüəssisələri, 1 faizə qədəri məktəbdənkənar tərbiyə müəssisələri, 5 faizə qədəri texniki-peşə təhsilimüəssisələri, 20 faizə qədəri isə ali məktəbləri, 7 faizə qədəri orta ixtisas təhsili müəssisələri iləəlaqədar olmuşdur.Ümumtəhsil məktəbləri ilə əlaqədar müraciətləri şəhər və kənd ümumtəhsil məktəblərini əhatəedir. Burada ümumtəhsil məktəbləri ilə bağlı müraciətlərin çoxu Bakı şəhər ümumtəhsilməktəblərindən olmuşdur. Hər ay üçün müraciətlərin statistikasında Bakı şəhər ümumtəhsilməktəblərindən daxil olan 60-70 faizdən ibarət olmuşdur. Həmin müraciətlər Nazirliyin Bakı Şəhəriüzrə Təhsil İdarəsi tərəfindən araşdırılmışdır.Araşdırmalar zamanı məlum olmuşdur ki, şikayətlərin 34,5%-i anonimdir. Bir sıra şikayətlərdəyazılanların tam və ya qismən doğru olduğu müəyyənləşdirlmişdir. Bunlara görə 26, 37, 61, 79, 110,141, 192, 208, 228 və 321 saylı məktəblərin direktorları yol verdikləri nöqsanlara görə işdən azadolunmuş, 38, 94, 139, 151, 176, 270 saylı məktəblərin direktoruna müxtəlif dərəcəli töhmət verilmişvə 146 saylı məktəb direktoruna xəbərdarlıq edilmişdir. 18, 76, 119 və 258 saylı məktəblərdən daxilolan məlumatlara görə, ayrı-ayrı fənn müəllimləri, sinif rəhbərləri məktəb müdiriyyəti tərəfindəninzibati tənbeh olunmuşlar.Həmçinin Xətai rayonundakı 257 saylı məktəbin riyaziyyat müəlliminin dərs zamanı pedaqojiprinsipləri pozduğuna, müəllim-şagird münasibətində ifrata vardığına və şagirdlərlə kobuddavranışına görə ona axırıncı xəbərdarlıqla şiddətli töhmət verilmişdir.Məktəb ərazilərinin zəbt olunmasının qarşısının alınması, istilik sistemlərinin olmaması iləəlaqədr şikayətlər yerində araşdırılmış, müvafiq təşkilatlara müraciət olunmuşdur. Ümumtəhsilməktəbləri ilə əlaqədar Gəncə, Sumqayıt, Mingəçevir, Şirvan şəhərlərində və Abşeron, Yardımlı,Daşkəsən, Zaqatala, Xaçmaz, Tovuz, Tərtər, Lənkəran, Şabran, Lerik rayonlarından daha çoxmüraciətlər daxil olmuşdur.Abşeron rayonundan daxil olan müraciətlər daha çox olmuş və onların böyük əksəriyyətişikayət xarakterli olmuşdur. Belə ki, həmin rayon üzrə müraciətlərin əksəriyyətində məktəblərdə birneçə dəfə məcburi qaydada məktəbli formasının satışının təşkil edildiyi, lüzumsuz kitablar satıldığı,fond pulu toplandığı bildirilmişdir. Qeyd olunan məsələ ilə əlaqədar araşdırma aparılmış, həminaraşdırmanın nəticələri Təhsil Nazirliyində müzakirə edilmiş və Abşeron Rayon Təhsil Şöbəsininmüdirinə yaranmış problemin qısa müddətdə aradan qaldırılması üçün müvafiq tapşırıqlarverilmişdir. Abşeron rayonu Xırdalan şəhərindəki 1 saylı orta məktəbin müəllimi isə məktəbliformasının satışında təlimata zidd olaraq hərəkət etdiyinə görə işdən azad edilmişdir.Digər müraciətlər də müvafiq rayon (şəhər) təhsil şöbələrinin (idarələrin) əməkdaşları,həmçinin məktəbəqədər təhsil müəssisələri, məktəbdənkənar tərbiyə müəssisələri ilə əlaqədarmüraciətlər müvafiq struktur bölmələr tərəfindən araşdırılımışdır.Ümumtəhsil məktəblərinə müəllimlərin işə qəbulu, dərs bölgüsü, dərsliklərin şagirdlərəçatdırılması, habelə ali təhsil müəssisələrinə tələbələrin köçürülmə və bərpası, təhsil haqqınınödənilməsi, bakalavriat və magistratura pillələrində ixtisaslaşma, təhsil sənədlərinin tanınması və s.149

ilə bağlı çoxsaylı sorğulara Təhsil Nazirliyinin müvafiq struktur bölmələri tərəfindən aydınlıqgətirilmişdir.Ümumtəhsil məktəblərində 9-11-ci siniflərdə buraxılış imtahanlarının mərkəzləşdirlmişqaydada test üsulu ilə təşkili və keçirilməsi ilə əlaqədar çoxlu sayda müraciətlər qəbul olunmuş vəhəmin məsələ ilə bağlı sorğular 45% təşkil etmişdir.Təhsil Nazirliyinin “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində 2009/2010-cu tədris ilinin qış vəyay imtahan sessiyasının təşkili və keçirilməsi ilə əlaqədar Nazirliyin “Qaynar xətt”i qış və yayimtahan sessiyalarında ali və orta ixtisas təhsil müəssisələrində tələbələrin biliyinin obyektivqiymətləndirilməsində şəffaflığı və obyektivliyi təmin etmək, yarana biləcək neqativ halların aradanqaldırılması məqsədilə iş günlərində fasiləsiz olaraq müraciətləri qəbul etmişdir. Belə ki, “Qaynarxətt” xidmətinə yanvar və iyun aylarında müraciətlər Nazirliyin korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə işçiqrupuna daxil olan müraciətlər Nazirliyin əməkdaşları və QHT-lər tərəfindən qəbul edilmiş vəaraşdırmaya yönəldilmişdir. Qeyd olunan məsələ ilə bağlı həmin aylarda Nazirliyin “Qaynar xətt”xidmətinə cəmi 132 müraciət daxil olmuşdur.2009/2010-cu tədris ilinin qış və yaz imtahan sessiyaları dövründə özəl ali təhsil müəssisələriilə əlaqədar daxil olan müraciətlərin sayı dövlət ali və orta ixtisas məktəblərindən daxil olan ünvanlışikayətlər çox olmuşdur.2010-2011-ci dərs ilinin başlanması ərəfəsində 2 özəl ali təhsil müəssisəsi tələbələrininköçürülməsi ilə əlaqədar daha çox (600-dən artıq) müraciət qəbul olunmuşdur. Belə ki, MoskvaDövlət Açıq Universitetinin Bakı filialının ləğvi və Azərbaycan Beynəlxalq Universitetininfəaliyyətinə verilmiş xüsusi razılığın (lisenziya) qüvvədə olma müddətinin uzadılmaması barədəTəhsil Nazirliyinin əmrlərinin icrası ilə əlaqədar daxil olan bütün sorğular müvafiq sənədlərə uyğuncavablandırılmışdır.Təhsil Nazirliyinin “Qaynar xətt” xidmətinə daxil olan müraciətlər əsasında fəaliyyətindənöqsanı olanlar tənbeh edilmiş, onlara irad bildirilmiş və töhmət verilmiş, eləcə də digər inzibaticəzalar tətbiq olunmuşdur.Təhsil müəssisəsində şagirdlərə təqaüdlərin, işçilərə əməkhaqlarının və digər sosialödəmələrin, işçilərin əmək haqlarının vaxtı-vaxtında verilməməsi barədə “Qaynar xətt” xidmətinədaxil olmuş müraciətlərə əsasən Dəniz Balıq Sənayesi Kolleci və 6 nömrəli Bakı Peşə liseyindənoyabr ayında araşdırmalar aparılmışdır. Həmin araşdırmalara müvafiq olaraq AzərbaycanRespublikası Əmək Məcəlləsinin 186-cı maddəsinin 2-ci hissəsinin “a” bəndinə əsasən Dəniz BalıqSənayesi Kollecinin və 6 nömrəli Bakı Peşə liseyinin direktorlarına xəbərdarlıq, həmin təhsilmüəssisələrinin mühasiblərinə isə töhmət verilmişdir.Hicabla bağlı vətəndaşlar tərəfindən Təhsil Nazirıiyinin ünvanına xeyli sayda daxil olmuş 221ərizəyə baxılmış və həmin ərizələr cavablandırılmışdır. “Qaynar xətt” xidmətinə ümumtəhsilmüəssisələrinə şagirdlərin hicabla daxil olması ilə bağlı edilən bütün müraciətlər ciddi araşdırılmış vəmüvafiq tədbirlər həyata keçirilmişdir.“Qaynar xətt” xidmətinə daxil olan müraciət və şikayətlərin araşdırılmasında işci qrupunüzvləri və QHT nümayəndələri də iştirak etmişlər.“Qanar xətt” barədə məlumatlar, hesabatlar, daxil olan müraciətlər və araşdırmaların nəticələribarədə məlumatlar müntəzəm olaraq Təhsil Nazirliyinin internet saytında və KİV-də dərc edilmişdir.Araşdırmaların nəticələri mətbuatda, “Azərbaycan müəllimi” və “Təhsil xəbərləri” qəzetlərində dərcedilmişdir.150