Delta Wisły poniżej i powyżej poziomu morza. - Żuławski Park ...

Polder Grochowo jest położony na obszarze delty Szkarpawy. W swojejobecnej postaci ma dokładnie 80 lat. Jego granicę stanowi wał okrężny,który tworzy ciągłą linię graniczną. Ze względu na różną konstrukcję i znaczeniew osłonie przeciwpowodziowej wyróżnia się trzy jego odcinki: wałczołowy przeciwsztormowy (równocześnie wał graniczny Zalewu Wiślanego)długości około 9 km, wał boczny od Szkarpawy długości około 10 km i wałboczny podobnej długości od Wisły Królewieckiej. Cechą charakterystycznątych wałów jest wzrost ich wysokości od 1,60 m n.p.m. do 1939 roku i 2,20m n.p.m. do roku 1945. W tym miejscu należy dodać, że do rozbudowykorpusu wału i podwyższenia jego korony zatrudniano więźniów obozu koncentracyjnegoStutthof, którzy przebywali tu w specjalnych podobozach.Po największej powodzi sztormowej na Żuławach Elbląskich w styczniu 1983roku, powstał ambitny plan rozbudowy wałów polderów przyzalewowych i jezioraDruzno. Dokonano zasadniczej zmiany korpusu wałów czołowych przeciwsztormowych.Rozbudowano ich przekrój, podniesiono wysokość koronydo 2,60 m n.p.m. Utworzono specjalne przedpola przeciw falom sztormowym.Do celów porównawczych na załączonych przekrojach zaznaczono zmianyparametrów technicznych wałów. W wyniku tej inwestycji wzrosło w sposóbistotny bezpieczeństwo przeciwpowodziowe w zespole wszystkich polderówprzyzalewowych.W prawym wale Wisły Królewieckiej zlokalizowana jest pompownia nr 6WGrochowo o wydajności pompowania 5 000 litrów w ciągu sekundy. Wodęprzepompowuje się z polderu Grochowo o powierzchni 3 420 ha na zewnątrz doWisły Królewieckiej, skąd spływa grawitacyjnie do Zalewu Wiślanego. W 1945roku budynek pompowni i agregaty pompowe zostały poważnie uszkodzone,a zaraz po wojnie odbudowane. Obiekt pompowy można zaliczyć do zabytkuhydrotechniki polderowej. Do dziś pracują tu agregaty pompowe z 1927 roku.Należałoby pomyśleć o wpisaniu go do księgi zabytków technicznych. Polderobejmuje tereny przydepresyjne o rzędnych od 2,4 m n.p.m. do 1,4 poniżejpoziomu morza. Teren polderu obniża się w kierunku Zalewu Wiślanego, a depresjeznajdują się w jego południowo-wschodniej części i zajmują powierzchnięokoło 2 000 ha. W roku 1945 wał czołowy został przez Niemców przerwany.Część depresyjna polderu została zatopiona, a przydepresyjna – podtopiona.Po odbudowie urządzeń hydrotechnicznych wodę z polderu wypompowano,teren osuszono, po czym nastąpiło zasiedlenie i zagospodarowanie, przeważnieprzez Państwowe Gospodarstwa Rolne, które później zostały zlikwidowane.Dziś jest tu gospodarka prywatna.Polder Grochowo w obecnej postaci został utworzony w wyniku gruntownejprzebudowy małych polderów wyspowych w delcie Szkarpawy, która polegałana komasacji 14 polderów i pompowni oraz likwidacji wałów polderowycho łącznej długości 70 km. Po likwidacji obwałowań cieki okalające polderyi odprowadzające wodę ze zlikwidowanych pompowni zostały pogłębione i zamienionew kanały pompowe podłączone do nowej pompowni Grochowo. Usypanowały okalające nowy polder, przegradzając jednocześnie odnogi deltowe.Obniżone zostały poziomy wody w kanałach i rowach na terenie depresyjnymi przydepresyjnym polderów. Zmienione zostały warunki gospodarki wodneji melioracji dla potrzeb mieszkalnictwa i rolniczego użytkowania terenu. Modyfikacjiuległa też sieć rowów. O tym, w jakim stopniu zmieniła się sytuacjahydrologiczna i hydrograficzna w przebudowanym systemie polderowym,można się zorientować przez porównanie szkiców sytuacyjnych i przekrojówpoprzecznych z okresów przed – i po zakończonej inwestycji, które załączonodo artykułu.Na zakończenie należy jeszcze raz podkreślić, że polder wyspowy Grochowonie jest naturalnego, lecz sztucznego pochodzenia. Jest on takim obiektemlądowym inżynierii środowiska człowieka (inżynierii polderowej) otoczonymwałem ciągłym, do którego wjeżdża się tylko w dwóch miejscach: od wsi Rybinaw kierunku wschodnim i od Sztutowa na południe, a dopłynąć można przezwodę, która go otacza ze wszystkich stron. Wodę w czasie nadmiaru trzebaz polderu przepompowywać na zewnątrz do Wisły Królewieckiej, natomiastw czasie jej niedoboru „wlewać” grawitacyjnie z zewnątrz od Szkarpawy, WisłyKrólewieckiej i Zalewu Wiślanego.Pompownia Nr 6W Grochowo. Fot. M.Opitz.39