Delta Wisły poniżej i powyżej poziomu morza. - Żuławski Park ...

Pompownia Osłonka i Depresja Marzęcińska w delcie WisłyW artykule pt. „Chłodniewo polder i pompownia w delcie Wisły” („JantaroweSzlaki”, nr 2/2004) czytamy: Będąc w Gdańsku nad Zatoką Gdańską, wartozwiedzić deltę Wisły. Chcąc się dowiedzieć jak najwięcej o żuławach, depresjachi polderach, trzeba pojechać do Nowego Dworu Gdańskiego – stolicy tego regionu.Tam zwiedzić Muzeum Żuławskie i koniecznie pompownię Chłodniewo, gdziemożna się dowiedzieć czym jest polder.znakiem minus (przykładowo: -2,00 m lub 2,00 m p.p.m.). Słowo „depresja”ma różny zakres znaczeniowy z negatywną konotacją i jest najczęściej kojarzonez patologią, stanem psychicznym i chorobą. W geomorfologii, pod względemmorfogenezy, rozróżnia się depresje naturalne (np. Rów Jordanu wraz z MorzemMartwym 392 m p.p.m.) i depresje nienaturalne, czyli polderowe. W delcieWisły mamy do czynienia, podobnie jak w Holandii, z depresjami polderowymi,które występują w postaci polderów. Powstają one w wyniku przedsięwzięćnazywanych polderyzacją mokradeł, bagien, jezior i innych akwenów na terenachprzymorskich. Są one obwałowane, położone poniżej poziomu morza,z pompowniami, ponieważ wodę z nich trzeba wypompowywać, bo naturalny(samoistny) odpływ jest tu niemożliwy w każdej sytuacji hydrologicznej.Tereny delty Wisły, jak wynika z historii i doświadczeń, są zalewane, podtapianei zatapiane, w zależności od ich położenia geograficznego i statusu geofizycznego– powyżej lub poniżej poziomu morza. Natomiast depresje polderowe mają tenszczególny atrybut, że są zatapialne. Mówi się nawet, że istnieją one na przekórnaturze i z tej racji są naznaczone syndromem zatapialności.Depresja Marzęcińska jest przestrzenią bezwodną, która została wyłonionaz akwenu, czyli z przestrzeni wodnej (środowisko lądowe utworzone ze środowiskawodnego). Ze względu na różnicę poziomów wody wewnątrz i na zewnątrzdepresji polderowych, istnieje stałe napięcie hydrostatyczne (grawitacyjne) dążącedo wyrównania tych poziomów. Dlatego w przypadku przerwania wałówteren depresyjny ulega zatopieniu i przestrzeń lądowa staje się z powrotemprzestrzenią wodną, czyli wraca do swojego pierwotnego stanu.Żuławy Wiślane. Zaznaczono polder Marzęcino.Tym razem proponuję zwiedzenie pompowni Osłonka i terenu jeszcze bardziejciekawego i bardziej pouczającego, położonego nad samym Zalewem Wiślanym,gdzie można nie tylko się dowiedzieć, ale również rozpoznać i uświadomićsobie, czym jest depresja polderowa w delcie Wisły, którą nazywamy DepresjąMarzęcińską oraz określić jej tożsamość. Zanim to jednak nastąpi trzeba wpierwpogłębić wiedzę o tych obiektach.Depresja Marzęcińska wchodzi w skład polderu Marzęcino, który graniczy nazachodzie z Tugą, na północy ze Szkarpawą i Zalewem Wiślanym i od wschoduz Nogatem. Jest to duży polder o powierzchni około 22 000 ha. Zajmuje onajego północną część o powierzchni 1 000 ha i głębokości dochodzącej do 2 mponiżej poziomu morza.Przez pojęcie depresji polderowych w delcie Wisły rozumiemy, najogólniej rzeczbiorąc, tereny położone poniżej średniego poziomu morza. Ich miarą geodezyjnąjest głębokość, a nie wysokość. Rzędne terenów depresyjnych oznaczone sąOkolice Stobieckiego Zakątka Zalewu Wiślanego w 1938 roku (przed polderyzacją) wg Kartedes Gebietes der Freien Stadt Danzig.Depresja Marzęcińska była do 1942 roku, przed polderyzacją, w naturalnym staniemałą zatoką Zalewu Wiślanego, nazywaną Stobieckim Zakątkiem Zalewu Wiślanego(po niemiecku Stobbendorfer Winkel). Jak widać na załączonej ilustracji, będącejfragmentem mapy niemieckiej, wsie Stobbendorf (Stobiec) i Jungfer (Marzęcino)graniczyły bezpośrednio z tym akwenem. Druga ilustracja, będąca wycinkiem aktualnejmapy topograficznej, ukazuje obecny stan Depresji Marzęcińskiej z lokalizacjąpompowni Osłonka, nieczynnymi, starymi wałami, kanałami i rowami.33