Delta Wisły poniżej i powyżej poziomu morza. - Żuławski Park ...

teren depresyjny został zatopiony i wodę z niego trzeba było wypompować.W granicach Gdańska znajdują się następujące poldery: Orunia, Olszynka,Rudniki, Sobieszewo, Przejazdowo, Wiślinka i częściowo poldery: Rokietnicaz Niegowem. Prawie w całości obejmują one depresje polderowe, a woda z nichjest wypompowywana do Motławy, Opływu Motławy, Rozwójki i MartwejWisły.W numerze czwartym z 2005 roku w artykule zatytułowanym „O miejscunajniżej położonym w Polsce” przytoczyłem stare porzekadło holenderskiegłoszące, że Bóg stworzył świat, ale Niderlandy stworzyli Holendrzy. Tu odwołamsię do zapisów Księgi Rodzaju (Rdz. 1,9): Niechaj zbiorą się wody spod niebaw jedno miejsce i niech się ukaże powierzchnia sucha. A gdy się tak stało, Bógnazwał tę suchą powierzchnię ziemią (...). W podobnej sytuacji znajdujemy sięw przypadku tworzenia depresji polderowych.Zatopienie i utrata terytorium depresyjnego przez człowieka było najbardziejtragicznym wydarzeniem w dziejach delty Wisły. Odtwarzanie zatopionegolądu zapisało się w historii delty jako bardzo trudne i skomplikowane. Następowałoono sukcesywnie po odbudowie wałów, pompowni, linii energetycznychoraz innych budowli i urządzeń melioracyjnych oraz po wypompowaniuwody i osuszeniu topieliska. Miała tu miejsce bezprzykładna, oryginalna polskaoperacja, po której nastąpiła odnowa, zaludnienie i zagospodarowanie terenówdepresyjnych. Trwało to prawie cztery lata, od początku 1946 roku do końcaroku 1949. Klęski żywiołowe w delcie Wisły zaznaczone zostały na mapach,zapisane w kronikach i pamiętnikach oraz zapamiętane we współczesnych doświadczeniachludzi.Fragment planu Żuław Wiślanych w pobliżu Gdańskiej Głowy, gdzie Szwedzi 27 II 1657 r.dokonali przerwania lewego wału przeciwpowodziowego (wg Bodenhera 1659). Reprodukcjaz archiwum Klubu Nowodworskiego.Tu ograniczę się do Żuław Gdańskich, gdzie po zapoznaniu się z genezą depresjipolderowych proponuję odbyć wycieczkę turystyczno-krajoznawczą w poprzektego obszaru na trasie z Gdańska do Kiezmarku, wsi która odegrała znaczącąrolę w historii powodzi i zabezpieczenia przeciwpowodziowego gdańskiegowału wiślanego. Oczywiście zaopatrzymy się w mapę. Na mapach są bowiemzaznaczone obszary depresji polderowych. I w tym miejscu warto przypomnieć,że na mapie delty Wisły z 1945 roku zniknął obszar lądowy wyłoniony z wodyw wyniku polderyzacji w wielowiekowym procesie lądotwórczym. Zawładnęłanim ponownie woda.Na wycieczkę proponuję zabrać ze sobą mapę turystyczno-krajoznawczą pt.„Żuławy Wiślane”, w skali 1: 100 000, wydaną w 2000 roku przez WydawnictwoVIA MERCATORUM w Gdańsku. Jest ona o tyle ważna, że przedstawiaodpowiednio pokolorowane płaty depresji polderowych, których w terenie niewidać. Jest też zaznaczona infrastruktura polderowa czyli wały, pompownie,a nawet strażnice wałowe, miedzy innymi strażnica na gdańskim wale wiślanymw Kiezmarku, tam gdzie zakończy się wycieczka.Wyjeżdżając autem, z Gdańska ulicą Elbląską miejmy świadomość, że odOpływu Motławy biegnie ona wałem przeciwpowodziowym. Po lewej stronieznajduje się Martwa Wisła, a po prawej – depresje polderu Rudniki. Po zjeździez ulicy Elbląskiej w prawo, w kierunku Rafinerii Gdańskiej, wjeżdżamyna teren depresyjny. Teraz refleksja. Depresję polderową można zlikwidować,to znaczy albo ją zatopić, albo zasypać i podnieść teren. Tę ostatnią czynnośćNiemieccy saperzy na zatopionej depresji Żuław Elbląskich w marcu 1945 r.Warto jeszcze zwrócić uwagę na to, jaką powierzchnię w delcie Wisły zajmująpoldery, w tym depresje polderowe i jak są one rozmieszczone na ŻuławachGdańskich, Żuławach Wielkich i Żuławach Elbląskich. Otóż na ogólną powierzchniędelty Wisły, która obejmuje około 170 000 ha, aż 70% stanowiątereny polderowe odwadniane mechanicznie, natomiast obszary odwadnianegrawitacyjnie zajmują tylko 30%. Depresje polderowe zajmują 27% ogólnejpowierzchni delty. Najwięcej terenów depresyjnych znajduje się na ŻuławachElbląskich wokół jeziora Druzno. Do wypompowywania wody z wszystkichpolderów w delcie Wisły służy 105 pompowni. Niektóre z nich są wyposażonew dwa lub trzy agregaty pompowe. Polderowy system wodno-melioracyjnydelty Wisły jest odwadniająco-nawadniający.Polderowy system wodno-melioracyjny Żuław Gdańskich (polderowa infrastruktura hydrotechniczna).17