zaproszenie - I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w ...

zasad. Paradoksalnie rozbicie dzielnicowe miało na celu utrzymanie jedności państwowej. SłuŜyćtemu miała zasada senioratu, czyli zwierzchności najstarszego członka dynastii (seniora) nadpozostałymi (juniorami). We wstępnym rozrachunku moŜna więc juŜ zauwaŜyć, Ŝe rozbiciedzielnicowe było kompromisem pomiędzy dąŜeniami moŜnowładztwa do uzyskaniaautonomicznej władzy, a królewskimi pragnieniami utrzymania jedności państwowej i silnejwładzy zwierzchniej.Najwcześniej, bo juŜ w 1054r., rozbicie dzielnicowe zostało ustanowione na Rusi.Oczywiście juŜ wcześniej rozpoczął się tam proces wyodrębniania poszczególnych księstw,wynikający z tego, iŜ były one niejednolite etnicznie oraz zbyt rozległe względem swoichmoŜliwości administracyjnych i obronnych. Na te problemy nałoŜyły się wojny domowepomiędzy członkami dynastii Rurykowiczów, którzy często korzystali ze wsparciaposzczególnych ziem, pogłębiając ich alienację. Widząc te problemy Jarosław Mądry, który abydojść do władzy musiał pokonać jedenastu braci, ustanowił w 1054r. podział kraju na dzielnice.Opierał się on na zasadzie senioratu i skomplikowanym systemie dziedziczenia poszczególnychziem. Mianowicie pierworodny syn otrzymał Kijów i jako wielki ksiąŜę sprawował władzęzwierzchnią nad braćmi. Po jego zgonie, ziemię kijowską miał zająć najstarszy członek rodu,ustępując zarazem swoją dzielnicę młodszemu. Jednocześnie następowało hierarchiczneprzesuniecie wszystkich krewniaków. Natomiast synowie pierworodnego otrzymywali najniŜsząw hierarchii dzielnicę i musieli cierpliwie i po kolei zajmować następne. W zamierzeniu miało tozapobiec walkom o tron pomiędzy członkami dynastii. Oczywiście tak się nie stało i w wynikuskomplikowanego systemu oraz wzrostu zagroŜenia zewnętrznego (początkowo najazdyPieczyngów, a potem Połowców) narastały trudności w realizacji statutu i konflikty wewnętrzne.W 1113r. w wyniku kolejnej wojny domowej doszło do złamania praw dziedziczenia, a rządy wziemi kijowskiej objął niezaleŜnie Włodzimierz Monomach. Po jego śmierci władzę przejęli zpominięciem dynastii bocznych jego synowie. Od połowy XII w. księstwa ruskie stały siędziedziczne. W wyniku nieustających wojen domowych i starć o tron wielkoksiąŜęcy Ŝycie naRusi uległo znacznej dezorganizacji. Upadły bogate ośrodki kulturalne i handlowe (np. Kijów).Kraj był ciągłym obiektem najazdów i rabunków, a w latach 1240-1241 przybyli ze wschoduMongołowie odebrali ziemiom ruskim niezaleŜność. Wpłynęło to wprawdzie później nakonsolidację wewnętrzną państwa, które zaczęło się jednoczyć wobec wspólnego wroga i wefekcie na zjednoczenie, ale związane było z ogromnymi zniszczeniami, rabunkami, porwaniamiludności w jasyr oraz ciągłymi interwencjami Tatarów w wewnętrzne sprawy Rusi. Dodatkowospadł prestiŜ państwa, którego władcy, aby móc rządzić, musieli uzyskać od chana specjalnepozwolenie - jarłyk. Widać więc wyraźnie, Ŝe pomimo pięknej intencji, jaką było pragnienieutrzymania jedności państwa, rozbicie dzielnicowe przyniosło dokładnie odwrotny skutek. Miałozapobiec wojnom domowym, a tylko zwiększyło ich ilość i długość. Miało utrzymać władzęzwierzchnią, aby bronić kraj przed najazdami, a przynosząc jej upadek, otworzyło wrogom bramyRusi. Dodatkowo rozbicie dzielnicowe na bardzo długi okres wyłączyło państwo Rurykowiczów zaktywnej polityki międzynarodowej (za datę zjednoczenia moŜna uznać rok 1471, czyli zajęcieNowogrodu Wielkiego przez Iwana III) oraz ułatwiło Tatarom jej podporządkowanie.Następnym krajem dotkniętym rozbiciem dzielnicowym stały się Czechy. Tutejszy władca- Brzetysław I, jak podaje Kosmas, pamiętając o szkodach jakie przyniósł państwu chaos wojendomowych i brak miłości braterskiej, w 1055r. na łoŜu śmierci określił zasady dziedziczenia.Głównymi cechami tego statutu były: seniorat i (charakterystyczne wyłącznie dla Czech)powierzenie młodszym członkom dynastii ziem na Morawach, przy zachowaniu jedności ziemrdzennie czeskich. Ta druga zasada okazała się niezwykle istotna, poniewaŜ wprawdzie nieeliminowała całkowicie juniorów z walki o władzę, ale bardzo ich osłabiała i zmniejszała ichszansę na sukces. Właściwie młodsi członkowie dynastii liczyli się w zmaganiach o tron