ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਰਿਚਤ ਨਾਟਕ 'ਧੂਣੀ ਦੀ ਠੱਗ ... - Panjabi Alochana

ਨਾਟਕ ਦੇ ਕਥਾਨਕ ਅਤੇ ਪਮੁਖ ਘਟਨਾਵ ਦੇ ਅਿਧਐਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਇਸ ਅੰਦਰ ਚਲ ਰਹੇ ਮਾਨਿਸਕ ਤਨਾਓ ਸਿਹਜੇ ਹੀ ਮਿਹਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹ । ਚੇਤਨ ਅਤੇ ਅਵਚੇਤਨ ਿਵਚਕਾਰ ਿਨਰੰਤਰ ਚਲਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਜੱਦੋ-ਜਹਦ ਿਵਚਿਤੰਨੇ ਪਾਤਰ ਆਪਸ ਿਵਚ ਬੁਰੀ ਤਰ ਜੂਝ ਰਹੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਸਿਥਤੀ ਿਵਚ ਹਾਰ ਿਜਤ ਦਾ ਕੋਈ ਅਰਥਨਹੀਂ ਰਿਹੰਦਾ । ਇਨਸਾਨ ਜੋ ਿਕ ਸਮਾਜਕ ਅਵਚੇਤਨ ਦੀ ਿਸਰਜਣਾ ਹੈ ਉਹ ਇਸਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ । ਪਰ ਨਾਲਹੀ ਉਸ ਅੰਦਰ ਦਬੀ ਹੋਈ ਉਸਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਮਨਾਵ ਵੀ ਉਸਦਾ ਿਪੱਛਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੀ ਜੋ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰਅਸਮਾਜਕ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਚੈਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰੀ ਰਖਦੀ ਹਨ ।ਇਕ ਬੱਚੇ ਰਾਹੀਂ ਆਦਮੀ ਪੂਰੀ ਤਰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਣ ਦੀ ਇਸ ਿਖੱਚੋਤਾਣ ਿਵਚ ਗਾਰਗੀ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਜ ਪਰਵਾਨ ਚੜਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਰੀਟਾ ਪੂਰਨਤਾ ਲਈ ਅਜੀਤ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਉਸਦੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਲੋੜ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਤੇਅਜੀਤ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇਸ ਿਵਚ ਕਾਮਯਾਬ ਵੀ ਹੋ ਜਦੀ ਹੈ । ਸਮਾਜਕ ਕਦਰ-ਕੀਮਤ ਵਗ ਉਹ ਵੀਨਾ ਮੁਰਦਾ ਅਜੀਤ ਸੌਂਪ ਿਦੰਦੀ ਹੈ ਿਜਸ ਿਵਚਲੀ ਰੂਹ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕੁੱਖ ਿਵਚ ਸਭ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ ਅਸੀਂਦੇਿਖਆ ਿਕ ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਨੇ ਇਸ ਨਾਟਕ ਰਾਹੀਂ ਮਨੱਖ ੁ ਅੰਦਰ ਪਈ ਮਾਨਿਸਕ ਗੁੰਝਲ ਦੇ ਤਨਾਓ ਇਕਨਾਟਕ ਰੂਪ ਿਵਚ ਬਹਤ ੁ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ‘ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ’ ਇਕ ਆਧੁਿਨਕ ਤਾਸਦੀ।‘ਧੂਣੀ ਦੀ ਅੱਗ’ ਨਾਟਕ ਮਨੋਿਵਿਗਆਨਕ ਗੁੰਝਲ ਦੇ ਟਕਰਾਓ ਰਾਹੀਂ ਿਜਸ ਿਕਸਮ ਦੀ ਸਿਥਤੀ ਪਸਤੁਤਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਿਵਚ ਆਧੁਿਨਕ ਤਾਸਦੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਤਾਸਦੀ ਨਾਟਕ ਦਾ ਉਹ ਰੂਪਾਕਾਰ ਹੈ ਿਜਸਦਾ ਿਵਕਾਸਪੱਛਮ ਦੀ ਨਾਟਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਪਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨ ਿਵਚ ਇਸਦਾ ਮੁੱਢ ਬਿਝਆ । ਐਸਕਾਈਲਸ,ਸੋਫੋਕਲੀਜ਼ ਤੇ ਯੁਰੀਪੀਡੀਸ ਪਾਚੀਨ ਯੁਨਾਨ ਦੇ ਿਤੰਨ ਪਮੁੱਖ ਤਾਸਦੀਕਾਰ ਮੰਨੇ ਗਏ ਹਨ । ਇਨ ਨਾਟਕਕਾਰ ਦੀਤਾਸਦੀ ਮੁੱਖ ਰਖਕੇ ਯੁਨਾਨ ਦੇ ਪਿਸੱਧ ਦਾਰਸ਼ਿਨਕ ਅਤੇ ਸਾਿਹਤ ਿਚੰਤਕ ਅਰਸਤੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਕਾਿਵ-ਸ਼ਾਸਤਰ’ ਿਵਚ ਤਾਸਦੀ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪਿਰਭਾਸ਼ਾ ਕਰਿਦ ਹੋਇ ਿਲਿਖਆ ਹੈ:“ਤਾਸਦੀ ਿਕਸੇ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਮਨੱਖੀ ੁ ਕਾਰਜ ਦਾ ਅਨਕਰਣ ੁ ਹੈ । ਿਜਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਡਰ ਅਤੇ ਤਰਸ ਦੇਭਾਵ ਦਾ ਿਵਰੇਚਨ ਹੰਦਾ ੁ ਹੈ।”