Mesta stradanja i antifašističke borbe u ... - Starosajmiste.info

4. Spasavanje deceUgao Visokog Stevana i DubrovačkePorodica BenAvrama je pre nemačke okupacije živela u Jevrejskoj13. Porodicu su činili Saul BenAvrama, njegova suprugaEster, njihovo troje dece: Hajm (19), Roza (12) i Josef (10), kao injihova baka Barbara. Saul BenAvrama i njegov stariji sin Hajm,kao odrasli Jevreji, bili su primorani da obavljaju teške poslovečišćenja ruševina nakon aprilskog bombardovanja, pri čemu subili izloženi ponižavanjima i maltretiranju od strane nacista. Sauli Hajm su lišeni slobode u leto 1941. Porodica nije saznala kada sui gde ubijeni. Pretpostavlja se da su, zajedno sa ostalim odraslimjevrejskim muškarcima iz Beograda, stradali kao zatočenici logoraTopovske šupe.Na Dorćolu, u neposrednoj blizini porodice BenAvrama stanovaoje obućar Pal Žamboki, Mađar poreklom iz Kanjiže, koga susugrađani zvali Čika Pavle, koji se nakon izučenog zanata u Beču,početkom 20. veka, doselio u Beograd. Pavle Žamboki je imaoobućarsku radnju na uglu Ulice Visokog Stevana i Dubrovačke.Pavle je imao veliki broj prijatelja na Dorćolu, odnosno na Jaliji, ukraju koji je bio nastanjen siromašnim jevrejskim stanovništvom.Dečak Josef BenAvrama pomagao je Čika Pavlu u raznošenjuobuće mušterijama.Početkom okupacije, Pavle je kao znalac nemačkog pozvan uGestapo za prevodioca. Prema sećanju Josefa BenAvrama, kojeje zabeležio publicista Milan Fogel, Pavle je pomagao svojimsugrađanima koliko je mogao, a kada je počelo odvođenje dorćolskihJevreja, odnosno žena i dece, u logor na Starom sajmištu, Pavle jedošao da ih isprati, jer nikako nije mogao da prihvati da će u logorbiti odvođena i deca. Pavle je predložio Ester BenAvrama da njui njenu decu skloni na sigurno. Ester nije htela da baka Barbarasama ode u logor, ali je prihvatila da Pavle skloni decu. Pavle jezamolio svoju poznanicu Vidu (nažalost, u literaturi se ne navodenjeno puno ime i prezime), koja je stanovala u blizini Bajlonijevepijace, da primi decu, što je ona bez zadrške prihvatila.Kako navodi Milan Fogel, Pavle je svojevremeno pomagao i svommlađem kolegi, obućaru Joci Ćiriću, koji je bio sklon alkoholu.Ćirić je doznao da je Pavle sklonio dvoje jevrejske dece i počeo jeda ga novčano ucenjuje. Kako bi zaštitio decu, Pavle je odlučio daih skloni iz Beograda. Najpre je februara 1942. omogućio ilegalno92