Mesta stradanja i antifašističke borbe u ... - Starosajmiste.info

elita; sećanje se emancipovalo i prekinulo podanički odnos premapisanoj formi. Odnos između istorije i sećanja preinačen je u odnosdinamičke tenzije. Ova tranzicija nije bila ni linearna ni brza i,na izvestan način, još uvek nije okončana. U poslednjih tridesetakgodina, istoričari su proširili prostor iz kojeg crpe svoje izvore, alii dalje daju prednost arhivima, koji ostaju skladište tragova prošlostikoje čuva Država. Nije proteklo mnogo vremena otkako su„potčinjeni“ priznati kao istorijski subjekti i postali predmet izučavanja,a još je novijeg datuma pokušaj da se sasluša njihov glas.Godine 1963, Fransoa Fire (François Furet) je mislio da će moći dauključi niže klase u istoriju isključivo s kvantitativnog stanovišta,uzimajući ih u obzir kao „brojeve i bezimene elemente, izgubljeneu demografskim i sociološkim izučavanjima“, to jest, kao entitetekoji su osuđeni da ostanu „bez glasa“.20 U suštini, za ovog velikogTokvilovog (Tocqueville) poštovaoca, klase radnika uvek su bile„narod bez istorije“. Promena se odigrala tokom šezdesetih godina.Prvo veliko delo iz oblasti društvene istorije potčinjenih klasa,Stvaranje engleske radničke klase, Edvarda P. Tompsona (The Makingof the English Working Class, Edward P. Thompson), izašlo jeupravo 1963. godine, delo Istorija ludila u doba klasicizma MišelaFukoa 1964. godine (L’Histoire de la folie a l’age classique, MichelFoucault), dok se knjiga Sir i crvi Karla Ginzburga, koja predstavljapočetak mikroistorije, jer rekonstruiše univerzum jednogmlinara u Furlaniji u 16. veku, pojavila 1976. godine (Il formaggioe I vermi, Carlo Ginzburg).21 Analogno prethodno rečenom, žene,za istoriografiju, imaju istoriju tek nekih tridesetak godina.22 Uprethodnom su periodu iz nje bile isključene, po istom osnovu kaoHegelovi „narodi bez istorije“. Studije poznate pod nazivom SubalternStudies nastale su u Indiji početkom osamdesetih godina.Njihov cilj je da se ponovo napiše istorija, ali ne kao „delo Engleskeu Indiji“, ni kao delo indijskih elita nastalih pod kolonijalnomvlašću, već kao istorija „potčinjenih“, istorija naroda čiji „tihi glas“(small voice) treba saslušati. To je glas koji nam „proza o kontraustanku“,koja se čuva u državnim arhivima, ne može vratiti, upravoiz razloga što se njen zadatak sastoji od toga da taj glas uguši.23Upravo se u kontekstu širenja istorijskih izvora i ponovnog dovođenjau pitanje tradicionalne istorijske hijerarhije, sećanje pojavljujekao novi prostor za pisanje o prošlosti.15