PRACA DYPLOMOWA Sushi dla początkujących. Przygotowanie ...

wszystko przykryć liśćmi bambusa i pokrywą, która przyciska się kamieniem.Beczkę powinno się trzymać w pomieszczeniu zamkniętym, nie stawiać wpobliżu ognia i nie wystawiać na działanie słońca. W czasie mrozów dobrzejest zabezpieczyć ją dodatkowo liśćmi traw. Od czasu do czasu warto usunąćnadmiar czerwonej barwy, która zbiera się w środku. Kiedy pojawi sięwoda białego koloru o kwaśnym smaku, oznacza to, że ryba jest gotowa dospożycia. Rybę należy wyjmować bezpośrednio z beczki rękami. 16Sushi według przepisu starojapońskiego przygotowuje, się do dzisiaj w miejscowościŌtsu nad jeziorem Biwa. Nazywane jest funazushi, ponieważ robi się je z funa, czyli z karasiazłocistego. Księga Seimin yōjutsu zawiera jeszcze wiele pradawnych przepisów na sushi.Kolejna wzmianka dotycząca sushi pojawia się w zbiorze Shasekishū (Zbiór piasku ikamieni, 1283) autorstwa mnicha Mujū Dōgyō (1226- 1312 ), w którym opisał on historię chciwegomężczyzny, który pewnego razu złowił ryby ayu, najadł się do syta, a te których nie dał rady jużzjeść, zamarynował na sushi. Następnego dnia, kiedy sushi było już gotowe, zjadł wszystko sam, niedzieląc się z dziećmi ani z żoną. Oburzona zachowaniem męża małżonka odeszła od niego. 17W okresie Muromachi (XIV- XVI w.) nastąpiła przemiana na narezushi w namanarebędąca rewolucyjnym etapem w rozwoju tej potrawy. Oprócz skrócenia czasu marynowania zaczętoprzygotowywać sushi z różnych gatunków ryb, na przykład z suma (namazu), sardynek czy makreli.W Tamon' in nikki (Pamiętnik Tamon'in, ze świątyni Kōfukuji z Nary, 1539- 1596) wymienionezostały też inne produkty marynowane w ten sposób, a mianowicie grzyby, bakłażany oraz imbir. 18Sushi już od czasów Heian należało do niezwykle popularnych prezentów wręczanychdostojnikom dworskim i rodzinie cesarskiej. W okresie Edo upowszechnił się zwyczaj przesyłaniasiogunowi lokalnych specjałów, wśród których szczególnie cenione było właśnie sushi. Shokokukenjōbutsush (Zbiór prezentów z różnych prowincj, XVIII w.) wymienia między innymi sushi z karasia(funazushi) z prowinicji Yamashiro, sushi z leszczy z Izumo oraz ayuzushi z prowinicji Mino. 19Nie zastąpionym źródłem informacji o kulturze kulinarnej Japonii jest Ryōri monogatariczyli Opowieści o sztuce przyrządzania potraw, 1643 - jest to najstarsza japońska książka kucharska.Można w niej odnaleźć przepisy na ichiyazushi, czyli jedno nocne sushi, oraz kokerazushi - sushi wkawałkach. 20 W pochodzącym z tego samego okresu Ryōri anbaishū (Zbiór potraw i przypraw - oceti sól, 1668) pojawia się tutaj wskazówka, jak można przyśpieszyć dzięki octu i sake procesfermentacji. Już tylko jeden krok dzielił od stworzenia współczesnej formy potrawy, czyli hayazushi,czyli „ szybkiego sushi”. We wspomnianej już wcześniej epoce Edo, powstały trzy nowe odmianysushi, czyli makizushi (zawijane początkowo w grube plasterki glonów kombu) zwanej inaczejkombumaki, a później w arkusze wodorostów nori (prażone wodorosty morskie). Kolejny rodzaj toinarizushi, czyli kuleczki ryżu zawijane w torebeczki smażonego serka tofu, oraz nigirizushizmieszany z octem ryż uformowany w małe kawałeczki, na których umieszczano palsterek surowejryby. Wszystkie te odmiany sprzedawano na ruchomych straganach ulicznych yatai. Dlamieszkańców Edo, sushi było rodzajem przekąski, nie stanowiło samodzielnego dania.Wraz z nastaniem ery Meji (1868) sushi stało się samodzielną potrawą, serwowano je wpierwszych luksusowych restauracjach.Po koniec XIX w. w Tokio działało już kilka znanych lokali, między innymi Yoheizushi,16 Konjaku monogatarishū ( Zbiór opowieści dawnych i dzisiejszych ), Tōkyō 1981, opowieść 23, s. 218.17 Za: Hibino T., Sushi no kao...( Oblicze sushi , rewolucja smaku, którą wymusił czas )Ōbunsha, Tōkyō 1997, s. 5418 Tamże., s. 5919 Tamże., s.6820 Tamże., s.868

Nigirizushi Gunkan makiHosomaki( cienkie maki)Tekka maki( tuńczyk i ogórek)UramakiTemakisabasushioshizushiW barach sushi sushi wykształcił się swoisty język, który używany jest przez kucharzy ipracowników. I tak ryż, nazywany jest shari. Oryginalne znaczenie tego słowa to „kości Buddy”i prawdopodobnie, na zasadzie skojarzenia, powiązano biały kolor ryżu z bielą kości. Dodatki doryżu nazywane są neta, a termin ten powstał w wyniku przestawienia sylab w wyrazie tane, czyliziarno.Należy również wspomnieć o bardzo ważnych dodatkach do sushi. Marynowany imbir,podawany jako przekąska pomiędzy poszczególnymi rodzajami sushi, to gari, ponieważonomatopeja gari gari opisuje dźwięk, jaki powstaje podczas chrupania jego plasterków.10

Z kolei sos sojowy, niezbędny przy sushi nosi nazwę murasaki i wskazuje na jego głęboko fioletowąbarwę. Kolejnym składnikiem jest japoński chrzan czyli wasabi o wyraźnym ostrym smaku.Wreszcie herbata serwowana na koniec posiłku nazywana jest agari, czyli po po prostu„koniec” 22 . Herbata stanowi odrębną gałąź kultury japońskiej, ponieważ jest z tym związanatradycyjna ceremonia parzenia herbaty. Jej opisanie zajęło by kolejnych kilka stron, a nie będzie toprzedmiotem mojej pracy projektowej. Jako drugi tradycyjny napój spożywany podczas spożywaniasushi uważa się sake, czyli najprościej tłumacząc wino z ryżu. Prawie każda sake starzona jest wbeczkach (dawniej cedrowych , teraz – emaliowanych). Trwa to nie dłużej niż sześć miesięcy. Chodzigłównie o eliminację zbierającego się na dnie osadu, przed zabutelkowaniem. Lekko schłodzonasake może zachwycić nas bogactwem aromatów, których według znawców jest około 400.Odnotowano iż konsumpcja tego trunku systematycznie spada. Częściej pija się herbatę i piwo. 23Sposób przygotowania i spożywania sushina przykładzie makizushi i nigirizushiPrzygotowanie sushi nie jest łatwe. Szkolenie mistrza sushi trwa aż siedem lat. Jednymz pierwszych mistrzów sushi, który wykonał pierwsze nigirizushi był Hanaya Yohei. Założył onpierwszą restaurację Yoheizushi. Każda restauracja serwujący sushi ma swojego mistrza, który odbyłszkolenie na długo trwających kursach w Japonii, bądź w innym kraju, ale pod okiem samegospecjalisty.Według tradycji japońskiej, sushi powinni przygotowywać mężczyźni, ponieważ kobietymają wyższą temperaturę ciała co może wpłynąć ujemnie na smak potrawy. 24 Jest to prawda gdyżodwiedzając jakikolwiek bar sushi nie spotkamy tam kobiety sporządzającej tą potrawę.Aby przybliżyć sposób przyrządzania sushi, użyję dwóch najpopularniejszych rodzajówmakizushi oraz nigirizushi. Przygotowania należy zacząć od ryżu. Jest to specjalny ryż krótkoziarnisty, który należy przed gotowaniem trzykrotnie przepłukać, a następnie na małym ogniugotować 15 minut. W między czasie przygotowuje się specjalny roztwór z octu ryżowego, soli icukru czyli tezu. Po kilku minutach należy wypuścić parę i trzymać ryż pod przykryciem jeszcze kilkaminut. Po ugotowaniu ziaren na sposób japoński ważne jest przełożenie ich do naczynia handai .Następnie specjalną łyżką shamoji, wlewa się tezu na ryż. Taka mieszanka nosi nazwę shari.Składniki łączy się chłodząc je wachlarzem uchiwa. Następnie przekłada się do innego drewnianegonaczynia i przykrywa wilgotną ściereczką. Należy uważać, aby ryż był cały czas wilgotny.22 Iwona Kordzińska- Nawrocka, Japońska kultura kulinarna, wyd. Trio Warszawa 2008, s. 147- 14823 Prof. Stanisław J. Majcherczyk, Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu,http://www.magazyntrendy.pl/podglad.php?id=16624 Paleta smaku- sushi,http://www.cyberbaba.pl/component/option,com_fireboard/Itemid,182/id,2301/catid,20/func,fb_pdf/11

Do przygotowania makizushi potrzebna będzie matka bambusowa, która umożliwizrolowanie sushi wraz z ryżem i składnikami. Umiejętność posługiwania się matką bambusowąpolega na uformowaniu różnej grubości „ rulonu” w zależności od rodzaju wykonywanego sushi.Ważne jest przecięcie rulonu na równe części przy pomocy bardzo ostrego noża.Makizushi ( 巻 き 寿 司 )12

Oczywiście bardzo ważną częścią zastawy są pałeczki - hashi. Etymologiczne znaczeniewyrazu hashi wskazuje na most łączący usta z pożywieniem 25 . Zwyczaj jedzenia pałeczkami przyjąłsię w Japonii za czasów księcia Shōtoku (574- 622) 26 . Ówczesne pałeczki były krótsze i miałykońcówki z obu stron, a wytwarzano je ze złota, srebra, miedzi, żelaza i bambusa. Znanych jestwiele odmian pałeczek, a najważniejszy to podział dotyczy sfery sacrum (hare) i profanum (ke), awięc życia odświętnego i codziennego. Opiszę tylko klasyfikację pałeczek do użytku codziennegogdyż nawiązują do kultury spożywania sushi.waribashi - jednorazowe pałeczki z drewna bambusowego, używane najczęściej w restauracjach,pojawiły się w połowie XIX w.Nuribashi - drewniane pałeczki pokryte laką, używane od czasów Edo.Toribashi - pałeczki pełniące rolę sztućców do nakładania potraw z półmisków. Są dłuższe odnormalnej długości pałeczek maja 270 mm.25 Nibongo gogen jiten (Słownik etymologiczny języka japońskiego), Gakken 2004, słownik elektroniczny Casio XD-ST6300.26 Tamże,s.36.14

Saibashi- pałeczki używane podczas gotowania potraw z warzyw.Manabashi- pałeczki służące do przygotowywania potraw z ryb.Hibashi- pałeczki żaroodporne używane podczas gotowania i smażenia.Spożywanie sushi odbywa się według określonych zasad. Dotyczy to zarównozachowania podczas celebracji posiłku jak i samej konsumpcji. Przyjmując, że udział biorą dwieosoby, ustawiamy na środku naczynie główne z pełną gamą różnorodnego sushi wraz z imbiremoraz wasabi, następnie równolegle po obu stronach mniejsze naczynia. Obok nich z prawej stronymiseczkę na sos sojowy. Równolegle do siebie hashioke i pałeczki, które powinny przed użyciembyć ze sobą złączone. Najczęściej spotykane pałeczki są wycięte z jednego fragmentu drewnabambusowego, gdzie w części górnej należy je przełamać. Inne są połączone papierową opaską. Potym geście rozpoczynającym celebrację, należy wybrać interesujący nas rodzaj sushi np. makizushiobrócić na bok i wierzch zamoczyć w sosie sojowym (do sosu można dodać odrobinę wasabi).Następnie cały kawałek wkładamy do ust. Po czym zagryzamy imbirem, mającym na celuodświeżenie smaku. Najpierw powinno się jeść sushi owinięte w nori, gdyż szybko traci kruchość.Inaczej zjadamy nigirizushi. Otóż pałeczkami chwyta się ryżową kulkę i stroną z plasterkiem rybymacza się w miseczce z sosem sojowym, który nie powinien dotknąć ryżu. Przygotowaną porcjęwkłada się do ust, obracając tak, aby ryż znalazł się na spodzie. Za każdym razem powinno sięodkładać pałeczki na hashioke. Nie należy wymachiwać pałeczkami, przesuwać nimi naczyń anipodawać sobie sushi nawzajem. Takie zachowanie uznaje się w Japonii za nieodpowiednie.Sushi poza JaponiąPo drugiej wojnie światowej rozpoczęła się ekspansja sushi poza Japonię. Pierwszarestauracja sushi w USA powstała w 1956r. w Los Angeles. Początkowo odwiedzali ją główniemieszkający w USA Japończycy, szybko jednak stała się ulubionym miejscem klasy średniej 27 .Japończycy umiejętnie podtrzymują zainteresowanie świata swoją ojczyzną. Japoniaatakuje wszystkie zmysły przede wszystkim zmysł smaku. - Szukamy po prostu nowych podniet iinspiracji- tłumaczy modę na wszystko co japońskie prof. Anna Grzegorczyk, kulturoznawca 28 .Sushi jest jedną z najmodniejszych potraw w Europie- jedzenie sushi to swoisty snobizm,na który pozwalają sobie przede wszystkim przedstawiciele świata kultury, biznesu i politykimówiWojciech Hutny z Inaby.27 Iwona Kordzińska- Nawrocka, Japońska kultura kulinarna, wyd. Trio Warszawa 2008, s.28 Natasza Socha, Agnieszka Sijka, Made in Japan, Nr 6/2001 ( 950)15

W Japonii sushi nie jest traktowane tak wykwintnie. Wielość barów sushi sprawia, iż dlaJapończyków to miejsce w którym można szybko i smacznie zjeść. Inaczej poza Japonią. W Europierestauracje sushi prześcigają się w aranżacji wnętrz, w którym klient ma nie tylko zjeść smacznieprzyrządzone sushi, ale również poczuć atmosferę orientu z kraju kwitnącej wiśni. Wpływają na toelementy wystroju zaczerpnięte z japońskiej architektury, oświetlenie, muzyka, nakrycia stołu orazoryginalne stroje. Niektórzy projektanci restauracji sushi ściśle nawiązują do tradycji Japonii inni zaśtraktują ją tylko jako inspirację tworząc bardziej nowoczesne wnętrza.16

Istnieją różne rozwiązania dotyczące miejsca wykonywania sushi i przestrzeni dlaklientów. Jednym z nich jest bar ze stanowiskiem osoby wykonującej sushi, dookoła którego sąprzygotowane miejsca dla klientów. W dalszej części znajdują się wolno stojące stoliki obsługiwaneprzez kelnerki. Kolejne rozwiązanie to cieszące się wielką popularnością kaitenzushi, czyli bary sushiwyposażone w ruchomą taśmę, na której ustawia się talerzyki z porcjami sushi, a ich wielkość ikolor stanowią jednocześnie informację o cenie. Goście mogą nie tylko sami wybierać swojeulubione rodzaje sushi, ale i zamawiać gotowe zestawy.Każdy dobry bar sushi posiada swojego „Mistrza”, który umiejętności przyrządzania tejpotrawy uczył się na kursach w Japonii bądź w innych krajach, lecz u najlepszych. Otwarte bary sądobrą okazją do podpatrywania poszczególnych etapów tworzenia poszczególnych rodzajów sushioraz pozwalają podziwiać zdobyte doświadczenie „Mistrza”.Właśnie to wszystko sprawia, iż sushi poza Japonią jest dużo bardziej ekskluzywne,przez co również kosztowne.Krytyka stanu istniejącegoNa sushi można wybrać się do baru sushi, ale można też spróbować je przyrządzićsamemu w domu. W supermarketach i małych sklepikach z żywnością orientalną dostaniemywszystkie niezbędne składniki. Dostępne są również akcesoria do profesjonalnego wykonania sushi.Jednak początki są bardzo trudne. Zwijanie sushi pozornie wydaje się proste, ale aby wykonać topoprawnie należy poświęcić dużo czasu, podobnie jest z nigirizushi. Można też zakupić gotowezestawy do pierwszego sushi. Zawierają one podstawowe produkty, matę bambusową i przepisy naprzykładowy rodzaj omawianej potrawy. Jednak z własnego doświadczenia wiem, iż instrukcje17

zawarte w takim zestawie, są mało przydatne. Ponadto nie zawierają pałeczek ani instrukcji jak sięnimi posługiwać, brakuje naczyń oraz wskazówki jak powinny być ustawione na stole. Myślę że tosą dość istotne rzeczy dla osoby początkującej. Dla bardziej leniwych są dostępne urządzenia przyktórych w ogóle nie są ważne ani umiejętności ani doświadczenie, a sushi wykonuje się praktyczniesamo i nie ma nic wspólnego z tradycją japońską. Wykonałam analizę zdjęciowa stanu istniejącegodotyczącą sposobów wykonywania sushi, naczyń oraz pałeczek.sushiZestawy zawierające produkty oraz akcesoria do tradycyjnego wykonywania sushiForemki mające ułatwić formowanie sushi18

Sushi robots- maszyny formujące ryż19

Urządzenia rolujące do makizushiNaczyniaNawiązujące do tradycyjnych20

Nowoczesne rozwiązania łączą wielość naczyń w jedną formęPałeczkiPałeczki tradycyjne21

Pałeczki treningowe umożliwiające łatwe chwytaniePałeczki jako inspiracja dla projektanta22

WnioskiSushi - Urządzenia zastępcze wykonane najczęściej z plastiku, pozwalają na wykonanie sushi, którenadaje się do spożycia. Sprawdzi się to jedynie w momencie, kiedy chodzi wyłącznie o zabawę.Nie ma tu aspektu edukacyjnego uczącego przygotowywania oryginalnego sushi. Raz zakupionyprodukt będzie każdorazowo szpecił nasz stół i z pewnością nie wprowadzi nas w orientalny klimatJaponii.Naczynia - nie występują w zestawach do robienia sushi. Nie posiadają wskazówek jak z nichkorzystać oraz jak powinny być rozmieszczone.Pałeczki - tradycyjne dla cierpliwych. Wymagają żmudnych ćwiczeń. Nie mają instrukcji, jakpowinny być trzymane i używane. Pałeczki treningowe dla leniwych ze względu na swojąklamerkową konstrukcje nie uczą tylko ułatwiają chwytanie. Ostatni rodzaj pałeczek „dizajnerskich”jest ciekawym połączeniem abstrakcyjnej formy z materiałem z którego są wykonane.Uzasadnienie wyboru tematuKiedy zaczęła się moja fascynacja sushi, otrzymałam w prezencie zestaw doprzyrządzania tej potrawy. Po otwarciu opakowania stwierdziłam, iż jest to dopiero początekdrogi.Miałam ochotę z miejsca zabrać się do przygotowywania mojego pierwszego sushi. Jednak niemiałam żadnych składników. Kiedy już je nabyłam wystąpił kolejny problem, a mianowicie zawartew zestawie instrukcje kolejności etapów formowania sushi, były mało czytelne. Co spowodowało iżwykonanie nie było w pełni poprawne. W tym momencie nastąpił problem, na czym podać owosushi? W domu były tylko zwykłe talerze, a przecież pragnęłam stworzyć odpowiednia atmosferę.Ostatnia rzecz to pałeczki, oczywiście dozwolone jest jedzenie palcami, jednak wydawały mi sięniezbędnym akcentem do całości.Co innego kiedy na sushi wybierzemy się do restauracji, tam od wejścia czujemyotaczającą nas orientalną aurę. Zasiadamy przy odpowiednio nakrytym stole w oczekiwaniu naistne arcydzieło w wykonaniu mistrza. Kiedy podejmujemy wyzwanie samodzielnego wykonaniatej potrawy, powinniśmy również zadbać o jej oprawę.Wspomnienie tego wydarzenia spowodowało chęć odszukania wśród istniejącychna rynku produktów, chociaż jednej odpowiedzi na wszystkie wyżej wymienione problemy. Gdyżuważam, że osoba początkująca powinna mieć możliwość skorzystania z kompletnego zestawuuczącego jak sporządzić, podać oraz spożyć sushi. Ważny był by tutaj również element edukacyjny,pozwalający poznać tradycje kraju kwitnącej wiśni i zachęcić do lepszego jej poznania, nie tylkopoprzez sushi. Niestety nie udało mi się wśród stanu istniejącego odszukać takiego rozwiązania,dlatego stało się to celem mojej pracy dyplomowej.23

Poszukiwanie rozwiązańPrzygotowanie sushi , koncepcja 1Moją prace podzieliłam na trzy części: pierwsza dotyczy wykonywania sushi, druga tonaczynia, a trzecia pałeczki. Tradycyjna mata wykonana jest z drzewa bambusowego, podczaszwijania sushi nie jest widoczne to co dzieje się wewnątrz. Pomyślałam wtedy, że przydatną funkcjąbyłaby transparentność materiału. Na którym można by zastosować grafikę w postaci piktogramówz kolejnością wykonywanych czynności. Wykonałam od razu próby modelowe.Próby wykazały iż widoczność tego co dzieje się z nori i jego zawartością podczaszwijania, jest dla użytkownika znacznym ułatwieniem. Następnie postanowiłam sprawdzić czyistnieje materiał o takich właściwościach. Okazało się, że idealny byłby 100% silikon platinum. Jestto materiał przeznaczony do kontaktu z żywnością i występuje również w kolorzepółprzezroczystym. Do dalszego sprawdzania wykorzystałam silikony sanitarne oraz materiałysilikonopodobne.25

Kolejnym etapem była grafika na mate silikonową. Najpierw zastosowałam piktogramprzedstawiający kolejność wykonywanych czynności podczas układania składników na macie, orazich zwijania.Ostatnim zadaniem było znalezienie odpowiedniej metody na naniesienie grafiki.Możliwości były następujące: sitodruk, tłoczenie na zewnątrz i do wewnątrz silikonu, laserowegrawerowanie. Pierwszym wyborem była metoda sitodruku, gdyż technika ta znana już była wstarożytnej Japonii. To właśnie Japończyków uznaje się za jej twórców. Wykonywali oni w tensposób nadruki na kimona. Po wykonaniu modelu okazało się iż ta metoda jednak się nie sprawdzi.Postanowiłam wypróbować tłoczenie na zewnątrz silikonu. Efekt był zadowalający.Ze strony technicznej przezroczysta mata silikonowa, jest praktycznym rozwiązaniemjednak zaczęłam się zastanawiać co będzie w sytuacji kiedy użytkownik, po wykonaniu pierwszegosushi stwierdzi ze jednak nie będzie już chciał tego powtórzyć. W tym momencie mata silikonowabędzie stanowiła kolejny bezużyteczny przedmiot w kuchni. Poza tym mata bambusowa dziękipoprzecznemu ułożeniu elementów drewnianych, osiąga odpowiednią sztywność. Silikonnależałoby dodatkowo usztywnić.26

Koncepcja 2Po wyciągnięciu wniosków z poprzedniego doświadczenia, postanowiłam poszukaćinnej drogi i stworzyć matę będącą produktem jednorazowym. Tym razem materiałem stał siępapier. Idealną strukturę porównywalną do tradycyjnej maty bambusowej ma tektura falista.Posiada dokładnie te same właściwości, a jednocześnie jest materiałem jednorazowym. Oczywiściewykonałam szereg doświadczeń w celu dobrania odpowiedniej grubości tektury. Najlepiejsprawdziła się ozdobna tektura falista.Naczynia, koncepcja 1Naczynia ceramiczne - nawiązanie do tradycyjnej ceramiki japońskiej. Zastawa dladwóch osób. Przy zestawie dla dwóch osób będą to następujące elementy: talerz główny 1 szt,talerz indywidualny 2 szt, naczynie na sos sojowy 2szt, podpórka na pałeczki 2szt.27

Naczynia, koncepcja 2W nawiązaniu do prób wykonania maty do zwijania sushi z papieru, postanowiłampójść dalej w tym kierunku. Tak powstały szkice koncepcyjne naczyń papierowych. Głównąinspiracją stało się tradycyjne naczynie w jakim podawane jest sushi czyli drewniana łódź.Postanowiłam połączyć to z drugą równie ważną kulturową tradycją czyli Origami.28

Szkice pozwoliły mi na poszukiwanie ogólnego zarysu formy naczyń, ale to dopieroćwiczenia z papierem nadały właściwy kształt. Szczególną uwagę zwracałam na to, aby formy byłyjak najbardziej proste do złożenia. Pierwsze modele polegały na zaginaniu krawędzi płaskiegoarkuszu papieru. W następnych widać już inspirację kształtem łodzi.29

Pałeczki, koncepcja 1Posługiwanie pałeczkami dla wielu osób sprawia olbrzymie trudności. Osoby teczęsto po kilku nieudanych próbach rezygnują całkowicie lub sięgają po sztućce.30

Prace nad projektem pałeczek zaczęłam od wstępnej analizy prawidłowego ichchwytania. To pozwoliło mi na określenie, które palce są zaangażowane do pracy i jaki jest ich układna obydwu pałeczkach.31

Kiedy już dokonałam analizy, na jej podstawie przystąpiłam do wykonywania szkiców.Powstały koncepcje nakładek na pałeczki, naprowadzające użytkownika na właściwe ułożeniepalców. Inne to odpowiednio wyprofilowane pałeczki, działające w taki sam sposób jak poprzednie.Kolejne to obręcze utrzymujące rękę i palce na właściwym miejscu.Próby modelowe, pozwoliły na praktyczne sprawdzenie narysowanych propozycji.32

Pałeczki, koncepcja2We wcześniejszych rozważaniach brałam pod uwagę tylko osoby praworęczne. Tymrazem przeanalizowałam prawą i lewą rękę. Również pod względem ich rozmiaru, począwszy oddużej męskiej dłoni po drobną damską. To pozwoliło mi ustalić rozpiętość chwytania pałeczki przezte osoby.Każdy z badanych chwytał te same pałeczki. Marian i Natalia prawą ręką, a Barteklewą. Każdy chwyt od razu zaznaczałam. To dało mi następujący obraz.Aby uzyskać jedno uniwersalne rozwiązanie dla obu badanych grup użytkowników,nałożyłam obrazy zaznaczonych miejsc. Wykonałam wszystkie możliwe kombinacje.33

Pokazanie chwytu prawej i lewej ręki na jednym zestawie pałeczek ukazuje obszar,jaki zajmują palce obu rąk. Ten eksperyment sprawdził się tylko w przypadku jednej z pałeczekchwytanej przez kciuk i palec serdeczny. W przypadku drugiej ręki zmiana z prawej na lewą zajmujeinne miejsca na pałeczce w odbiciu lustrzanym.1 234

Inspiracja sztuką OrigamiHistoria tradycyjnego składania papieruOrigami- (jap. 折 り 紙 ) sztuka składania papieru. Punktemwyjścia jest kwadratowa kartka papieru, której nie wolnokleić i dodatkowo ozdabiać. Poprzez zginanie tworzone sąprzestrzenne figury. 29Sztuka origami narodziła się na długo przed wynalezieniem papieru. MieszkańcyAzji i Polinezyjczycy rozwinęli tę umiejętność, o charakterze ceremonialnym i użytkowym, składanialiści kordyliny, palmy oraz rozmiękczonej kory morwy. 30 Powodem powstania tej sztuki byłoudaremnienie notorycznych praktyk okradania grobów. W Chinach gdzie się narodziła, istniałobyczaj umieszczania, wraz z ciałem zmarłego, ceramicznych przedmiotów. Niestety często zdarzałosię, że groby były okradane. Ceramiczne przedmioty zastąpiono więc papierowymi składankami. Zasprawą mnichów, origami przywędrowało do Japonii i rozwinęło się niezwykle szybko, dlatego29 Http://pl.wikipedia.org/wiki/origami30 Soonboke Smith, Origami dla początkujących, Świat Książki, Warszawa 200737

traktuje się je jako element tradycyjnej kultury Kraju Kwitnącej Wiśni.W kulturze japońskiej istnieje wiele symboli i obrzędów związanych z papierowymifigurkami np. żuraw w Japonii jest symbolem życia, zdrowia i szczęścia. Według tradycji jedenżuraw to 100 lat życia, składają więc 1000 żurawi, aby żyć długo w zdrowiu i szczęściu.W latach 50-tych XX wieku Akira Yoshizawa zaczął tworzyć własne, oryginalnekompozycje (do jednych z najbardziej znanych należą chińskie znaki zodiaku). W ciągu ostatnichdwunastu lat, gdy mieszkańcy Azji zaczęli emigrować do krajów Zachodu, wielowiekowa sztukaskładania papieru, obok innych tradycyjnych sztuk i rzemiosł Wschodu, pojawiła się w Europie iAmeryce. Chociaż w społecznościach orientalnych, rozrzuconych po całym świecie wciąż składa siępapier w celach ceremonialnych i użytkowych to jej źródła wpłynęły na innych i wydały na światnowych jej adeptów. Dla przykładu, sztuka składania płaskich modułowych form z papieru, zwana„ składaniem herbacianych saszetek”, rozwinęła się ostatnio w Holandii.Sztuka składania papieru uległa zróżnicowaniu, z chwilą gdy w ubiegłym stuleciuwielkie światowe kultury zaczęły się zlewać się ze sobą. Na zachodzie sztuka ta znana jest bardziejpod nazwą „ origami”, od japońskiego wyrazu oznaczającego składanie papieru. Słowo to dobrzeokreśla niemal magiczną przemianę jakiej ulega papier w trakcie składania w fantazyjne formy.Origami w sensie dosłownym przeistacza papier ori w magicznego ducha gami lub kami. 31W Tokio od 1990 r. istnieje organizacja JOAS (Japan Origami Academic Society)skupiająca miłośników origami. W Polsce propagatorem tej sztuki jest Masakatsu Yoshida. 32 Jest onrównież prezesem Ośrodeka Języka i Kultury Japonii im. prof. Rochu UMEDA w Łodzi. Miałamprzyjemność poznać pana Yoshida osobiście. Będąc na jednym z wykładów o Origami, poprosiłampana Yoshida o konsultację dotyczącą moich papierowych naczyń. Usłyszałam wiele cennych31 Soonboke Smith, Origami dla początkujących, Świat Książki, Warszawa 200732 Http://pl.wikipedia.org/wiki/origami38

wskazówek, a ogólna opinia była bardzo pozytywna.W świecie kulinariów techniki origami służą twórczej prezentacji potraw orazwykonaniu elementów eleganckich serwetek z papieru. Origami wnosi ciche piękno dowspółczesnej sztuki. Z orientalnego rękodzieła przeistoczyło się w umiejętność, która nie zna granic.Historia papieru w JaponiiZanim przejdę do rodzajów papieru wykorzystywanych w składaniu figurek origami,chciałabym przybliżyć w skrócie jego historię. I tak początki papieru związane są z Chinami,oczywiście głównym tego powodem jest położenie geograficzne. Wpływy chińskie przenikały doJaponii poprzez Półwysep Koreański. W IV i V w. dostarczano do Japonii najpierw zapisane kartki, apotem sam papier. Miało to zasadnicze znaczenie dla rozwoju kulturalnego Japonii.By rozszerzyć Buddyzm kazano przepisywać święte księgi Buddy co miało znaczącywpływ na wzrost produkcji papieru. Lud był zmuszony do sadzenia drzew z rodziny morwowatych zjap. Kozo jako surowca do produkcji papieru. W XVIII w. w epoce Tempyo rozwinęła się technikawytwarzania i obróbki papieru, która rozszerzyła się na cały kraj.Gdy popyt na papier rósł, papiernicy szukali nowych surowców i odkryli Gampi.Włókna tej rośliny są miękkie i z reguły lepkie. By je użyć do produkcji papieru trzeba byłowymyślić inną technikę, ale produkt końcowy był piękny i trwały. W ten sposób powstał zpodrobionego chińskiego papieru samodzielny japoński produkt. 33W późniejszym okresie XVII w. zaistniała kolejna odmiana drzewna z której zaczętowytwarzać papier, było to Mitsumata. Poważniejsza produkcja zaczęła być wykonywana wShuzenji, a następnie w regionach Suruga i Koshu. Pod koniec epoki Edo, została przeniesiona doTottori. W epoce Meji do Ehime, Kochi i Okayama. 3433 http://roman.plebanski.w.interia.pl/jappap.html34 www.virtualginza.com/washiplant.htm39

Nazwa papieru japońskiego brzmi washi (wa- Japonia i shi- papier). To określeniejest używane do dziś do wszystkich rodzajów ręcznie czerpanego papieru w Japonii. Niekiedyrównież dla szczególnych rodzajów papieru produkowanego maszynowo.40

Na przełomach wieku XVIII i XIX zaczęto wytwarzać papier z konopi i kozo zdodatkiem neri. Neri służy jako środek pomocniczy do tworzenia arkusza i jest uzyskiwany zkorzenia pewnego gatunku ketmii. 35 Metoda ta jest znana jako nagashizuki.W epoce Heian utworzono w Heianko ówczesnej stolicy Japonii, państwowy zakładprodukcji papieru do celów urzędowych. Tam barwiono też papier i poddawano dalszej obróbceoraz uczono papierników. Oprócz użycia na księgi religijne i oficjalne dokumenty, papier służyłwtedy również do prywatnej korespondencji i poezji. Przyczyniał się tym samym do rozwojuliteratury. Rozkwitała własna japońska kultura, wolna od panujących dotąd wpływów chińskich.Użycie papieru jako świętego materiału znalazło miejsce w wielu religijnychceremoniach. Papier był symbolem czystości. Miał on duchowe znaczenie nierozerwalniepowiązane z dniem powszednim. Papierowe ornamenty i wstążki uchodzą jeszcze dziś zaprzynoszące szczęście i są wieszane w świętych miejscach.Gdy Edo zostało stolicą, zakłady papiernic produkowały papier charakterystyczny dladanego regionu. Również zwykli ludzie używali papieru i był on częścią ich dnia codziennego. Zmocnego, przeświecającego i giętkiego washi można było wytworzyć wiele praktycznych35 http://pl.wikipedia.org/wiki/Ketmia41

przedmiotów. Służył nie tylko do pisania, kaligrafii, na książki lecz również jako materiał dlarzemiosła na parasolki, teczki, parawany, maski smoki, origami, żagle, odzież, ścianki i żaluzje.Największy rozwój washi osiągnęło w XVII wieku. 36Bogactwo lasów i czyste rzeki tworzyły w Japonii najlepsze warunki do produkcjipapierniczej. Japończykom sprawiało i sprawia jeszcze dzisiaj radość wytwarzanie i używaniepapieru delikatnego i pięknego.36 Http://roman.plebanski.w.interia.pl42

Papier do składania origamiW tradycyjnym Origami większość modeli wykonuje się z kwadratowej kartki papieru.Dopuszczalne jest używanie innych kształtów (np. trójkątów lub prostokątów) oraz łączenie modeliz kilku elementów. Duży wpływ na wygląd figurki ma rodzaj i kolor papieru z jakiego zostaniewykonany. Papier do Origami powinien być łatwy w zginaniu, odpowiednio sztywny i wytrzymały.W wielu krajach istnieją sklepy zajmujące się m.in. sprzedażą specjalnego papieru doOrigami. Przedstawię kilka przykładów.Są to cienkie arkusze papieru barwione z obu stron, najczęściej w dwóchodcieniach tego samego koloru lub w kolorach kontrastowych.43

Bardzo ciekawy jest również papier pokryty różnego rodzaju fantazyjnymi wzorami.Może to być np. wzór przypominający fakturą zwierzęcą skórę np. zebrę, słonia lub węża. Wybórodpowiedniego koloru i wzoru papieru może sprawić, że figurka stanie się bardziej realistyczna,ciekawsza lub po prostu ładniejsza. Czasem papier jest pokryty we wzory przypominające koloroweserwetki, papier ten można wykorzystać np. do wykonania ozdobnych pudełek do pakowaniaprezentów, ale oczywiście normalne figurki również będą wyglądać interesująco.Również ciekawym materiałem do tworzenia figurek Origami jest drobna papierowąsiatka (Colormesh). Poniżej model, który został z takiego właśnie papieru. Modele wykonywane ztego papieru zachwycają swoją delikatnością. Obok zdjęcie żurawia złożonego z papierufluorescencyjnego. Taka figurka świeci w ciemnościach.Bardzo efektowne kompozycje powstają z papieru pokrytego metalizującą farbą.Idealny do wykonywania papierowych samolotów.44

Takie papiery do profesjonalnego origami mogą być przeważnie trudne do zakupieniaw powszechnym sklepie plastycznym. Jednak istnieje również możliwość wykorzystania kolorowegopapieru ksero. Ma on jednak wady, ponieważ przy bardziej zaawansowanych formach papierokazuje się zbyt gruby i często nie wytrzymuje rozdzierając się na krawędziach. Z pewnością zaletątego papieru jest duża gama kolorystyczna i niemal gotowe arkusze do zabawy. Jeszcze innymrozwiązaniem jest użycie papieru do pakowania prezentów. 37Materiały o bardziej trwałym charakterze, jak: tkaniny, plastyczna folia metalowa,folia plastikowa oraz inne dające się składać , pozwalają wykreować odporne na działanie czasu„wytwory” .Sposoby składania origamiOrigami możemy podzielić na:-origami płaskie z kół, kwadratów, trójkątów-origami klasyczne czyli przestrzenne-kirikomi origami-origami wieloelementowe-origami modułowe np. sonobe 3837 http://www.origami.art.pl/papier.php38 Nazwa pochodzi od nazwiska jego wynalazcy Mitsynobu Sonobe.45

Do rozpoczęcia składania origami potrzebna jest kartka papieru i sprawne palce.Oczywiście można również stosować różnego rodzaju narzędzia pomocnicze np. gilotynaintroligatorska, noże z obrotowym ostrzem, nożyce krawieckie, linijki, kostki introligatorskie, klipsyitp. Bardzo ważne są również pojęcia i symbole stanowiące język wśród origamistów. Tegopowinien się nauczyć każdy początkujący. Pojęcia dotyczą sposobów zaginania, nazw papieru,nacięć. Symbole służą do wskazywania następnej czynności. Przyjęte są ogólnie te same zasady, alesposób przedstawienia symboli często się różni. Najważniejsze, aby kolejność wykonywanychetapów była jak najbardziej czytelna. Diagramy czyli instrukcje składania origami zaczynają się odbardzo prostych po znacznie skomplikowane. Jednak każdy z nich swój początek ma odpodstawowej figury.Origami modułowe składane z kilku a czasem nawet kilkuset jednakowych elementównp. Sonobe, ma prosty diagram, który należy wielokrotnie powtórzyć.46

39Bardzo ważnej jest, aby od początku, papier składać dokładnie. Wyrównać ze sobą boki oraznarożniki arkusza, ponieważ w późniejszym etapie takie niedoskonałości wyjdą, a efekt końcowynie będzie zadowalający.Jak już wspomniałam wcześniej origami oprócz funkcji dekoracyjnej, może równieżpełnić funkcję użytkową. Przykładem może być stosunkowo nowa dziedzina origami jaka sąpudełka. Już sam proces tworzenia w którym krok po kroku wyłania się gotowy produkt, dajeogromna satysfakcję. Pudełka można składać z jednego arkusza papieru lub z oddzielnychkawałków zwanych modułami. Atrakcyjne opakowanie podkreśla walory znajdującego się wewnątrzprezentu, a samo pudełko może również stać się podarunkiem. Otwarte pojemniki można wypełnićcukierkami, kosmetykami. Kilka pudełek może uporządkować niezbyt estetyczne wnętrze alboposłuży jako ozdoba stołu. 4039 http://www.matematyka.wroc.pl/doniesienia/origami-modu%C5%82owe-cz.i40 Florence Temko, Origami. Pudełka z papieru, Wydawnictwo RM, Warszawa 200547

Małe rozmiary papierowych figur sprawiają, że sztukę origami można uprawiać nietylko w domu, ale także czekając na załatwienie sprawy w biurze, stojąc w kolejce w centrumhandlowym, siedząc na lotnisku, w restauracji, w samolocie, w autobusie. Gdziekolwiek ikiedykolwiek, gdy pozwala na to czas. Może właśnie dlatego diagramy origami powstają naproduktach często przez nas używanych.48

Edukacyjny aspekt sztuki origamiMagiczne właściwości składania papieru w pełne uroku i czaru obiekty, czynią zorigami pełen potencjału instrument dydaktyczny i terapeutyczny. Zalety origami zostały szybkodostrzeżone przez pedagogów. Ich doświadczenia wskazują, że sztuka ta wykorzystywana podczasróżnych zajęć niesie za sobą daleko idące korzyści. Na przykład w matematyce czy geometriistanowią idealny przedmiot edukacyjny. Część origami modułowego (inaczej również nazywanegomatematycznym) bazuje na podstawowych wiadomościach o bryłach platońskich, Pitagorasa iarchimedesowskich. Tu chciałabym przedstawić tą analogię. Można dokonać pewnego podziału zewzględu na rodzaj wykonywanych modułów: ścianowce, krawędziowce, wierzchołkowce, bryływierzchołkowo- krawędziowe, bryły krawędziowo- ścianowe.Ścianowce - bryły zbudowane z modułów reprezentujących ściany. Wykonujemy tyle elementówodpowiedniego rodzaju, ile dana bryła ma ścian.Krawędziowce - bryły zbudowane z modułów reprezentujących krawędzie . Przygotowujemy tyleelementów, ile krawędzi ma dana bryła.Wierzchołkowce - bryły zbudowane z modułów reprezentujących wierzchołki. Wykonujemy tyleelementów, ile bryła ma wierzchołków.49

Bryły wierzchołkowo - krawędziowe to bryły zbudowane z dwóch rodzajów elementów, jednereprezentują wierzchołki, a drugie krawędzie. Liczbę modułów potrzebnych do wykonania danegomodelu obliczamy jako liczbę krawędzi (moduły krawędziowe) oraz liczbę wierzchołków(moduły wierzchołkowe) wielościanu. 41Z materiałów dotyczących Origami w edukacji dzieci w wieku wczesnoszkolnym, dowiedziałam sięjak wiele korzyści wynika z takich zajęć. W trakcie składania papieru dziecko podejmuje wysiłekwymagający dużej koncentracji. Zapamiętuje kolory, kształty, sposoby zagięć, kolejność składania,odkrywa nowe kombinacje. Tak więc cenną zaletą origami jest poznawanie polisensoryczne. 42Kontakt rąk z faktura papieru wzmacnia czucie. Towarzyszy temu aktywność wzrokowa, słuchowa imyślenie.Sztuka origami zawiera element samooceny. Origami daje możliwość osiągnięciasukcesu i poczucia własnej wartości, zachęca do podejmowania co raz trudniejszych wyzwań.Zajęcia origami- usprawniają analizę i syntezę wzrokową, koordynację wzrokowo - ruchową (w przypadku origamipłaskiego z kół dziecko spostrzega wielkość kół, ich liczbę, kolor, rozmieszczenie na płaszczyźnie, anastępnie wybiera potrzebne mu koła i właściwie je układa),- doskonalą precyzję manualną (ćwiczą chwyt pęsetkowy, rozwijają koordynację dotykowowzrokową,kształtują umiejętność dostosowywania napięcia mięśniowego do potrzebwykonywanej aktualnie czynności),- rozwijają poczucie estetyki.41 http://www.origami.art.pl/artykuly17.php42 Polisensoryczne poznawanie- polega na jednoczesnym pobudzaniu wielu zmysłów- wzroku, słuchu, węchu, smaku,dotyku.50

Zajęcia z wykorzystaniem sztuki origami rozwijają: myślenie twórcze, konstrukcyjne,wyobraźnię przestrzenną, ułatwiają zapamiętywanie, uczą prostoty, dokładności i dyscypliny.Origami wymaga precyzji składania i wielkiej koncentracji – poszczególne czynności muszą byćwykonane ściśle według określonej kolejności. Jest tu więc miejsce na naukę logicznego myślenia.Sztuka origami posiada szeroki walor uspokajający, rozbudza zainteresowania i chęć nowychposzukiwań. Składanie papieru rozwija pasję twórczą, daje pełne zadowolenie.Origami jest jednocześnie zabawą i nauką kompozycji, wyczucia proporcji, przestrzenina płaszczyźnie. Z kawałka papieru można ,,wyczarować” piękne kształty, formy i gotowe elementy,odzwierciedlające rzeczywisty obraz.Sztuka origami w edukacji może pełnić następujące funkcje:- diagnostyczną - (min. stanowi informację o poziomie sprawności manualnej dziecka oraz stopniuaktualnego rozwoju cech osobowości niezbędnych do przekroczenia progu dojrzałości szkolnej)- terapeutyczną - (ćwiczenia z origami pomagają rozwijać nie tylko sprawność manualną iintelektualną dziecka, ale też mają szeroki walor uspokajający, wyciszający dzieci nadpobudliwe idzieci o szczególnych potrzebach edukacyjnych),- stymulującą - (origami wpływa na rozwój dziecka w szerokim rozumieniu tego słowa, rozbudzazainteresowania, chęć nowych poszukiwań) 43Origami jest również bardzo pomocne w leczeniu pacjentów, którzy mają problemy zesprawnością psycho - ruchową. Fizykoterapeuci wykorzystują tę sztukę do wzmacniania siły dłoni irozwijania zdolności manualnych. Za jej pomocą psychoterapeuci uczą pacjentów technik relaksacjioraz nawiązywania kontaktów z osobami z natury zamkniętymi.43 www.sp114.edu.pl/strona/publik/origami.doc51

Origami jako inspiracja dla projektantówSigeru Ban - architekt, który używa papieru w konstruowaniu wielkich stałych lub tymczasowychstruktur. W telewizji pokazano krotki materiał prezentujący jego papierowy kościół, który zbudowałpo trzęsieniu ziemi w Kobe (Japonia). Papierowy Kościół został nazwany “Takatori Kyokai Church”,zastępując oryginalna nazwę „Takatori Chuch” zniszczonego przez śmiercionośne trzęsienie.Japoński pawilon na światową wystawę Expo 2000 w Niemczech - olbrzymi korytarz zbudowany zodzyskanego papieru. Po wystawie papier został jeszcze raz poddany recyklingowi.Popołudniowy klub nad morzem w Westcliff, UK - jest skonstruowany z tektury. Kształt budynkuodzwierciedla niektóre z właściwości tektury, w szczególności powyginana tekturę i orgiami.52

Namiot origami - ciekawe rozwiązanie, po złożeniu uzyskujemy kształt trójkąta.Krzesło origami - zaprojektowane przez Ming Lo, wykonane z 5 arkuszy stali aluminiowej.Krzesło origami - zaprojektował je James Dieter, zostało wykonane z pojedynczego arkusza .53

Zumi Stool - projekt Shuichiro Koizumi, zaprojektowany w Japonii, a wykonany w Europie. Toprodukt światowy. Mebel jest wykonany z jednakowych elementów, które połączone ze sobątworzą eleganckie siedzisko.Inne siedziska54

Krzesło - zaprojektowane przez szwedzkiego architekta Nicola Enrico Staubli, wykonane z tektury.M- House- zaprojektowany przez Michael'a Jantzen. Jest wykonany z prostokątnych modułów .Shelter origami - projekt Akeemi Tahara z Brazylii. Nominacja w kategorii dom w konkursie Designto improve Life.55

Factum chairs and tables- do produkcji używany jest papier z recyklingu na który sąnadrukowywane różne wzory.Origami range - projekt Antony Dickens and Tony WilsonPanton chair- zaprojektowane przez Fuchs+ Funke Industrial Design. Wystawa MKG Hamburg”Masterpieces in Origami” lato 200756

Origami chair- projekt Frank Lloyd Wright wykonany z drewnaBent colletion- projekt Moroso, meble wycinane laserowo z aluminiumDesign Takes on Risk- wystawa MOMA w 2005. Projekt Joerg Student z IDEO. Polipropylenowynamiot w kształcie cebuli57

Lampa- projekt Vaughan Designs, wykonana z metalu, ale wyglądająca jak z papieruMagnetyczna zasłona - projekt Florian Krautli, dająca możliwość nadania dowolnego kształtu2008Bloxes-system - system modułów z tektury dający możliwość budowania przestrzennego 200858

Prismatic Table- projekt Isamu Noguchi powstal w 1957r. Wykonany z aluminiumOrigami Side Table - zaprojektowany przez grupę projektową Philadelphia, laserowo wycinana stalPowernap Furniture - projekt Nina Olsen z 2008 r, stal cięta laserowo59

Różne projekty - Daniel Schipper do projektów wykorzystuje plastik który można poddaćrecyklingowi oraz zużyte opakowania np. po mlekuDecagon House- ciekawe rozwiązanie pokrywania budynków, rozkładane dachy, 2008Dom w Tokio - zaprojektowany przez Yasuhiro Yamashita w 200860

Poduszki origami- Urban Outfitters 2009Cocktail Bar - projekt Roland Mouret, grudzień 2009Wykorzystałam materiały z artykułu „ Origami settings- Architecture and Design. 4444 http://www.origamisources.com/origami_sightings_architecture_design.htm61

Sushi i Origami- co łączy obie sztukiZgłębiając historię sushi i origami, odnalazłam elementy wspólne. Porównałam epokiHeian (794- 1185), Edo (1603- 1868), Meji (1868- 1912).Heian - sushi od czasów Heian należało do niezwykle popularnych prezentów wręczanychdostojnikom dworskim i rodzinie carskiej. Może były pakowane w papierowe opakowanie origami?Edo - upowszechnił się zwyczaj przesyłania shogunowi lokalnych specjałów, bardzo cenione byłosushi. Nastąpiła rewolucja origami - wzrosła popularność tej sztuki. W okresie (1797r) w Japoniipowstał pierwszy podręcznik origami, w którym pokazano 49 sposobów składania żurawia,japońskiego symbolu szczęścia.Meji - Rewolucja kulinarna. Otwarcie na świat. Wymiana kuchni europejskiej z japońską. Sztukaorigami zaczęła być przedmiotem nauczania w szkołach podstawowych. Uczniowie do dziś uczą sięorigami.Origami ma wiele odmian, podobnie jak sushi . Jest podstawą, która stanowi początekposzukiwań i zdobywania kolejnych doświadczeń.62

Opis rezultatu projektowego- streszczenieSUGAMI SET to zestaw do sushi dla osoby początkującej, łączący dwie najbardziejcharakterystyczne dla Japonii tradycje: sushi i origami. W całości wykonany z papieru, ukazującegojednorazowość produktu. Użyłam papieru syntetycznego Tyvek gramatura ok 300g/m², gdyż jestodporny na wilgoć, tłuszcze oraz jest nierozerwalny. Dobrałam wzór papieru przypominającyoryginalny czerpany papier japoński z widocznymi włóknami. Podkreśla on japońską subtelnośćoraz kształt naczynia.Japoński papier tradycyjnyPapier syntetyczny TyvekW skład zestawu SUGAMI SET wchodzą: mata do zwijania sushi, naczynia w postaciszablonów do złożenia, pałeczki wraz nakładką treningową, a wszystko uzupełnione szczegółowąinstrukcją. Znajduje się ona wewnątrz opakowania.SURIGAMI SET przeznaczony jest dla dwóch osób. W momencie, gdy jedna osobaprzygotowuje sushi, druga składa papierowe naczynia do podania potrawy.Pałeczki z nakładką treningową umożliwiają naukę prawidłowego ich chwytania. Ponauczeniu się poprawnego posługiwania pałeczkami, nakładkę w każdej chwili można zdjąć isprawdzić swoje umiejętności.Ostatnim elementem są podkładki pod naczynia, pokazujące sposób ich ułożenia nastole. Jest to bardzo ważne, gdyż są w Japonii zasady dotyczące ustawienia naczyń.Na opakowaniu zestawu znajduję się spis produktów niezbędnych do wykonaniatrzech rodzajów sushi. Przepisy znajdują się wewnątrz opakowania.Założyłam iż SUGAMI SET jest produktem ogólnie dostępnym w sklepach, któreoferują żywność orientalną oraz inne produkty nawiązujące do kultury Japonii.63

Dokumentacja fotograficzna64

KonsultacjeYoko AkibaMasakatsu Yoshida67

BibliografiaTanizaki J, Pochwała cienia, tłum. H. Lipszyc, Kraków 2005Alina Kwabisz, Katarzyna Liwak- Rybak, Podróże kulinarne. Tradycje, smaki, potrawy.Rzeczpospolita 2008Iwona Kordzińska- Nawrocka, Japońska kultura kulinarna, wyd. Trio Warszawa 2008Janina Rubach- Kuczewska, Życie po japońsku,wyd. Iskra, 1983R. Barthes, Imperium znaków, tłum. A.Dziadek, Warszawa 2004Hibino T., Sushi no kao...( Oblicze sushi , rewolucja smaku, którą wymusił czas )Ōbunsha, Tōkyō 1997Konjaku Monogatarishū ( Zbiór opowieści dawnych i dzisiejszych ), Tōkyō 1981,opowieść 23Natasza Socha, Agnieszka Sijka, Made in Japan, Nr 6/2001 ( 950)Soonboke Smith, Origami dla początkujących, Świat Książki, Warszawa 2007Florence Temko, Origami. Pudełka z papieru, Wydawnictwo RM, Warszawa 2005http://pl.wikipedia.orghttp://www.lib.nakamura u.ac.jp/kaibara/yojokun/index.htm , dostęp: 02.05.2007http://www.magazyntrendy.pl/podglad.php?id=166,http://www.cyberbaba.pl/component/option,com_fireboard/Itemid,182/id,2301/catid,20/func,fb_pdf/http://roman.plebanski.w.interia.pl/jappap.htmlwww.virtualginza.com/washiplant.htmhttp://www.origami.art.pl/papier.phphttp://www.matematyka.wroc.pl/doniesienia/origami-modu%C5%82owe-cz.iwww.sp114.edu.pl/strona/publik/origami.dochttp://www.origamisources.com/origami_sightings_architecture_design.htmNibongo gogen jiten (Słownik etymologiczny języka japońskiego), Gakken 2004,69

słownik elektroniczny Casio XD-ST 6300.70