Listopad - Lublin

Nauka i ludzieNauka i ludzieFot. Beata HołubWystąpienie Prof. J. Venčalka z Uniwersytetu w Prešovie na SłowacjiSacrumw krajobrazieJuż od zamierzchłych czasóww świecie istnieją i przenikają sięwzajemnie dwie rzeczywistości:ziemska, codzienna – sferaprofanum oraz odnosząca siędo świata nadprzyrodzonego,świętego, duchowego – sferasacrum. Człowiek, dostrzegającwyjątkowość pewnych miejsci przypisując im znaczenieświętości, stara się wyrazić swojącześć i szacunek wobec sacrum,m.in. poprzez wytwory materialne,np. wizerunki, symbole, świątyniei inne obiekty sakralne. Od wiekówwzbogacają one krajobraz o nowewartości duchowe i estetycznei wpływają na jego różnorodność.Z krajobrazem sakralnym wiążesię też silnie obecność ciszyi harmonijnych przestrzenidźwiękowych, które mają sprzyjaćoczyszczeniu duchowemu,porządkowaniu wartościi spotkaniu z Bogiem. Krajobraz,oddziałujący multisensorycznie,pogłębia doznania religijne i nadajeim szczególny wymiar duchowy.Niestety wraz z rozwojemcywilizacyjnym narastająwyraźne i konkretnezagrożenia dla krajobrazówsakralnych oraz całej sfery sacrum.Ideologie i styl życia współczesnegoczłowieka sprawiają, że sacrum traciswoje istotne miejsce i atrybuty,a jego przejawy w przestrzeni orazżyciu ludzi są tłumione i zastępowaneelementami profanum.Pojawiają się więc pytania: W jakisposób i pod jakimi postaciami sacrumjest obecne w krajobrazachXXI w.?; Jaką rolę spełniało onow krajobrazie w przeszłości, a jakąma obecnie?; Jak człowiek wpływa nasacrum w krajobrazie, szczególnie –jak kształtuje krajobrazy sakralne?;Jakie są współczesnezagrożeniadla sferysacrum?; Ja kchronić i udostępniaćkrajobrazysakralne,aby nie utraciłyautentycznościsacrum?Poszukiwanieodpowiedzi nate pytania byłowiodącym celemspotkaniauczestników XV InterdyscyplinarnegoSeminarium Naukowego„Sacrum w krajobrazie”, które odbyłosię w dniach 25–27 września2012 r. w Lublinie na Wydziale Nauko Ziemi i Gospodarki PrzestrzennejUMCS oraz na Roztoczu. Zasadniczymzadaniem seminariumbyło wszechstronne spojrzenie nasferę sacrum i jej przejawy w krajobrazachróżnych regionów Polskii świata oraz dyskusja nad możliwościamiudostępniania i ochronykrajobrazów sakralnych tak, abynie traciły autentyczności w dobiewspółczesnych przemian.Główni organizatorzy seminariumto Zakład Ochrony Środowiska,Zakład Geografii Społeczno--Ekonomicznej WNoZiGP orazKomisja Krajobrazu KulturowegoPolskiego Towarzystwa Geograficznego.Do organizacji konferencjiwłączył się także Oddział LubelskiPolskiego Towarzystwa Geograficznego,Fundacja im. Mikołajaz Radomia, Parafia Św. Rodzinyw Lublinie oraz Roztoczański ParkNarodowy.Seminarium zostało objęte honorowympatronatem przez JE ks. prof.Stanisława Budzika, ArcybiskupaMetropolitę Lubelskiego oraz JMRektora UMCS prof. StanisławaMichałowskiego. Z uwagi na interdyscyplinarnycharakter konferencji,w skład Komitetu Naukowegoweszli reprezentanci różnychdziedzin i ośrodków naukowychz Polski: geografowie, architekcikrajobrazu i przedstawiciele naukhumanistycznych.Zwiedzanie starego kirkutu na wzgórzu Grodzisko naKalinowszczyźnieFot. Beata HołubWizyta w Sanktuarium Matki Bożej w KrasnobrodzieSpotkanie z proboszczem ks. A. Łosiem w prawosławnejcerkwi katedralnejW seminarium wzięły udział63 osoby z Lublina i innych ważnychośrodków naukowych, m.in.słowackiego Prešova oraz uczelnikrajowych w Gdańsku, Olsztynie,Warszawie, Krakowie, Poznaniu,Rzeszowie i na Śląsku. Uczestnicyreprezentowali różne specjalnościbadawcze: od nauk humanistycznych,poprzez społeczne i przyrodnicze,aż po nauki ścisłe. W ramachseminarium odbyło się pięć sesji referatowychi sesja posterowa, podczasktórych wygłoszono 29 referatóworaz zaprezentowano 10 posterów.W sesjach referatowych rozważanom.in. kwestię różnego rozumieniai interpretacji pojęcia sacrum orazkrajobrazu sakralnego. Analizowanoprzejawy sacrum w różnych sferachżycia i działalności człowieka. W wystąpieniachukazano sposoby funkcjonowaniaobiektów sakralnychi przemiany, jakim są one obecniepoddawane. Ważne miejsce w dyskusjizajął problem współczesnegoznaczenia i funkcji pełnionych przezmiejsca sakralne. Znaczna część prezentacji,zwłaszcza w sesji posterowejbyła poświęcona konkretnymprzykładom obiektów i krajobrazówsakralnych z Polski i zza granicy.Przedstawiane przypadki odnosiłysię zarówno do sacrum w przyrodzie,jak i w przestrzeni osiedli ludzkich.Cennym poszerzeniem ogólnegospojrzenia i uzupełnieniem interdyscyplinarnejwiedzy na temat sferysacrum, a przy tym szansą zaprezentowaniabogactwa kultury religijnejw regionie lubelskim były imprezytowarzyszące. W pierwszym dniuuczestnicy mogli zapoznać się z sacrumw krajobrazie miejskim Lublina,podczas wycieczki wiodącej przeznajstarsze części miasta: Kalinowszczyznę,Wzgórze Czwartek orazStare Miasto. Wizyty w tak szczególnychmiejscach, jak: stary cmentarzżydowski na wzgórzu Grodzisko,prawosławna cerkiew katedralnaprzy ul. Ruskiej oraz Plac po Farze naStarym Mieście, pozwoliły na poznaniewielokulturowej i wielowyznaniowejprzeszłości Lublina, zapisanejw jego krajobrazie sakralnym. Profesjonalnąwiedzą o obiektach służyłypodczas wycieczkidr EwaZając z InstytutuKulturoznawstwaKULoraz mgr inż.arch. Anna Polskaz WNoZiGPUMCS. Istotnymuzupełnieniemrozważań konferency jnychnad współczesnymkrajobrazemsakralnym,w szczególnościwojewództwa lubelskiego,były natomiast informacje,jakich podczas niezwykle gościnnegoprzyjęcia w cerkwi udzieliłtamtejszy proboszcz ks. Andrzej Łoś.Podczas drugiego dnia seminariumdla uczestników został przygotowanykoncert muzyki organowejw kościele pw. Św. Rodziny w Lublinie.Gości przyjął proboszcz parafiiks. Ryszard Jurak, który przedstawiłhistorię parafii i przykłady podejmowanychw niej inicjatyw kulturalnych.Natomiast Robert Grudzień,dyrektor Międzynarodowego FestiwaluOrganowego zaprezentowałbrzmienie tamtejszych organów orazwykonał specjalnie przygotowanyprogram artystyczny, opatrzony komentarzemsłownym na temat rolisacrum w muzyce organowej.Ostatni dzień seminarium stanowiłasesja terenowa na Roztoczu,której celem było przybliżenieuczestnikom walorów kulturowych(w tym religijnych) i przyrodniczychregionu roztoczańskiego. Całodniowawycieczka obejmowaławizyty w trzech ważnych sanktuariachRoztocza: Krasnobrodzie,Górecku Kościelnym oraz Radecznicy,a także w dwóch interesującychmiejscowościach turystycznych:Zwierzyńcu i Szczebrzeszynie. Rolęprzewodników podczas sesji terenowejpełnili dr Jan Rodzik i mgr inż.arch. Anna Polska z WNoZiGP. Natomiastw Zwierzyńcu wsparciemmerytorycznym posłużyli takżepracownicy Roztoczańskiego ParkuNarodowego, którzy zapoznali gościkonferencji z walorami przyrodniczymii innymi atrakcjami turystycznymiparku i miasteczka.XV Seminarium Komisji KrajobrazuKulturowego „Sacrum w krajobrazie”było kolejnym zorganizowanymw Lublinie, na WydzialeNauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej,ale pierwszym, poświęconymtematyce sacrum. Szerokiezainteresowanie konferencjąze strony przedstawicieli różnychdyscyplin naukowych jest świadectwem,że istnieje potrzeba podejmowaniazagadnień odnoszącychsię do sfery sakralnej oraz tworzeniainterdyscyplinarnego forumwymiany myśli dotyczących krajobrazówkulturowych. Mamy więcnadzieję, że tegoroczna konferencjabędzie zaczynem do dalszych dyskusjinad miejscem, rolą i przejawamisfery sacrum we współczesnychkrajobrazach.Sebastian BernatMałgorzata FlagaFot. Beata HołubFot. Beata Hołub40 Wiadomości Uniwersyteckie listopad 2012 listopad 2012 Wiadomości Uniwersyteckie41