EKOLOJİ LÜĞƏT

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────20000-dən artıq biosferi çirkləndirən maddə məlumdur. Onlardan ənçox yayılanı karbon qazı (SO 2 ), dəm qazı (CO), azot oksidi (NO 2 ),kükürd oksidi (SO 2 ) və ammonyakı (NH 3 ) göstərmək olar.ÇİRKLƏNMƏ DƏRƏCƏSİ – ətraf mühitin müxtəlifçirkləndiricilərlə doyma dərəcəsi.ÇİRKLƏNMƏ İNDİQATORU – ətraf mühitdə çirkləndiricilərintoplanmasını (kumlasiya), miqdar və keyfiyyət tərkibinin dəyişməsinisiqnal verən (xəbərdarlıq edən) indiqator (fiziki, kimyəvi və ya bioloji).ÇİRKLƏNMƏ İNTENSİVLİYİ – çirklərdiricilərin ümumi tərkibsəviyyəsi və mühitə daxil olması.ÇİRKLƏNMƏ KVOTASI – müəyyən müəssisə və ya ölkə üçünçirklənmənin yol verilən qanunverici norması.ÇİRKLƏNMƏ MƏNBƏYİ – təbii mühitin bilavasitə çirklənməsəbəbi; çirklənmə obyekti.ÇİRKLƏNMƏ SƏVİYYƏSİ – mühitdə çirkləndirici maddələrinmiqdarı; hər hansı bir mühitin çirklənmə dərəcəsi.ÇİRKLƏNMİŞ SU – sənayedə istifadəsi üçün mütləq işlənməsi(təmizlənməsi) tələb olunan su. Balıqçılıqda tərkibində fenolun, yağlarınvə s.-nin miqdarının tədqiqindən sonra belə sudan istifadə etmək olar.ÇOXALMA – Canlıların özünəoxşar nəsil verməklə, həyatı ardıcılvə varislik yolu ilə təmin etmək xüsusiyyəti. Heyvan və bitkiorqanizmlərində vegetativ və reproduktiv orqanlar var. Bitki və heyvanorqanizmlərində Ç.-nın iki tipi ayırd edilir: cinsiyyətsiz və cinsiyyətli.Cinsiyyətsiz Ç. üç formada olur: sadə bölünməklə, sporlarda və müxtəlifvegetativ orqanlarla çoxalma. Heyvanlarda vegetativ Ç. az yayılmışdır.Belə Ç. ancaq ibtidai hüceyrəlilərdə təsadüf edilir. Məs., hidralarda,süngərlərdə ana fərdin üzərində tumurcuqlar əmələ gəlir, onlar tədricənböyüyür və yetkin fərdə çevrilirlər. Cinsiyyətli çoxalmada cinsihüceyrələr (qametlər) birləşir və yeni hüceyrə (ziqota) əmələ gəlir. Buyeni orqanizmin başlanğıcını verir.ÇOVĞUN, BORAN – düzənliklərdə qar yağa-yağa güclü küləkəsməsi, küləyin qarı Yerin səthi üzrə hərəkət etdirməsi və sovurmasıdır.ÇOXDUZLU GÖL – suyunun tərkibində 47% 0 -dən artıq duz olangöl.ÇOXİLLİK BİTKİLƏR – iki ildən çox qışlayan ot və yarımkollar.89